Όλες οι απαντήσεις για τον ιό της γρίπης

Τι συμβαίνει με τη γρίπη εφέτος στην Ελλάδα; Κυκλοφορούν μεταλλαγμένα στελέχη των ιών; Κι αν ναι, ποιος το πιστοποιεί; Πόσο αποτελεσματικός είναι ο αντιγριπικός εμβολιασμός; Το Ινστιτούτο Πατέρ, στο οποίο λειτουργεί το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης για τη νότιο Ελλάδα, δίνει όλες τις απαντήσεις σε δέκα καίρια ερωτήματα που ενέσκηψαν μαζί με την εφετινή επιδημία γρίπης στη χώρα μας – όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
 
1. Πότε ξεκίνησε η γρίπη στην Ελλάδα και πότε αναμένεται να κορυφωθεί;
To Eθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Ν. Ελλάδος, στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ,  άρχισε να δέχεται αυξημένο αριθμό δειγμάτων για έλεγχο γρίπης λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2014, σε μεγαλύτερο ποσοστό συγκριτικά με τις περιόδους 2012-13 και 2013-14. Από την περασμένη εβδομάδα η  δραστηριότητα της γρίπης παρουσιάζει σαφή ανοδική τάση. Η κορύφωση της επιδημίας αναμένεται 5-7 εβδομάδες μετά την έναρξή της και επομένως φαίνεται ότι η γρίπη θα κορυφωθεί στις αρχές Φεβρουαρίου 2015.
 
2. Ποιοι τύποι και υπότυποι ιού γρίπης κυκλοφορούν στη Νότια Ελλάδα;
Τα δεδομένα του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ δείχνουν ότι στον ελληνικό πληθυσμό κυκλοφορούν ταυτόχρονα  ιοί γρίπης τύπου Α και Β αλλά με διαφορετική συχνότητα. Από τον ιό γρίπης Α κυκλοφορεί κατά κύριο λόγο ο υπότυπος Α(Η3Ν2) και σε ελάχιστες περιπτώσεις ο υπότυπος Α(Η1Ν1), το γνωστό πανδημικό στέλεχος.
 
3. Ποιος παρακολουθεί τις γενετικές μεταλλάξεις του ιού;

Tα δύο Εθνικά Εργαστήρια Αναφοράς Γρίπης της Ελλάδος που συμμετέχουν στο δίκτυο εργαστηρίων του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, παρακολουθούν συστηματικά την ύπαρξη μεταλλάξεων σε αντιπροσωπευτικό δείγμα των ιών γρίπης που κυκλοφορούν στην Ελλάδα.
 
4. Είναι τα στελέχη εποχικής γρίπης Α(Η3Ν2) που κυκλοφορούν στην Ελλάδα μεταλλαγμένα;
Το στέλεχος του ιού γρίπης που ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος των κρουσμάτων γρίπης στην Ελλάδα είναι το A(H3Ν2). Τα πρώτα στελέχη Α(Η3Ν2) που απομονώθηκαν στο Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης Νοτίου Ελλάδος ελέγχθηκαν για παρουσία μεταλλάξεων στο γονίδιο της αιμοσυγκολλητίνης τους. Με βάση τα εργαστηριακά δεδομένα, τα στελέχη A(H3N2) που έχουν απομονωθεί από ασθενείς στην Ελλάδα τη φετινή περίοδο παρουσιάζουν γενετικές μεταβολές που υποδεικνύουν αντιγονική παρέκκλιση, δηλαδή, τάση των στελεχών να διαφέρουν από το στέλεχος του εμβολίου.
 
5. Πόσο επηρεάζουν οι μεταβολές στον ΑΗ3Ν2 την αποτελεσματικότητα του εμβολίου;
Αναμένεται μειωμένη αποτελεσματικότητα του φετινού εμβολίου έναντι του ιού γρίπης Α(Η3Ν2). Ο βαθμός όμως της αποτελεσματικότητας δεν μπορεί να προβλεφθεί από τώρα.  Είναι βέβαια αυτονόητο ότι το εμβόλιο διατηρεί την αποτελεσματικότητά του έναντι των ιών γρίπης Α(Η1Ν1) και Β.
 
6. Η μεταβολή του ΑΗ3Ν2 παρουσιάζεται μόνο στην Ελλάδα;
Όχι. Παρόμοια μεταλλαγμένα στελέχη έχουν ανευρεθεί τη φετινή περίοδο στις ΗΠΑ και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  
 
7. Τι περιλαμβάνει το φετινό εμβόλιο; Ταιριάζουν τα στελέχη του ελλαδικού χώρου με τα στελέχη του εμβολίου;
Το εμβόλιο γρίπης κάθε χρόνο περιέχει 3 αδρανοποιημένους ιούς: τους δύο υπότυπους Α(Η1Ν1pdm09) και Α(Η3Ν2) του ιού γρίπης Α  καθώς και ένα στέλεχος ιού γρίπης Β. Όπως προαναφέρθηκε, τα στελέχη Α(Η3Ν2) που κυκλοφορούν στην Ελλάδα έχουν γενετικές μεταβολές συγκριτικά με το στέλεχος Α/Texas/50/2012 που χρησιμοποιείται στο φετινό εμβόλιο. Αντιθέτως, μέχρι σήμερα τα στελέχη ιών γρίπης ΑΗ1Ν1 και Β δεν έχουν μεταβολές σε σχέση με τα στελέχη του εμβολίου και έτσι αναμένεται ότι το εμβόλιο θα έχει αποτελεσματικότητα έναντι των ιών αυτών.
 
8. Γιατί το εμβόλιο δεν περιέχει το σωστό στέλεχος Α(Η3Ν2);
Η απόφαση για τη σύνθεση του εμβολίου λαμβάνεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τον Φεβρουάριο κάθε έτους. Όταν λήφθηκε η απόφαση για το φετινό εμβόλιο τον Φεβρουάριο 2014, δεν είχαν εμφανισθεί ακόμη μεταλλαγμένα στελέχη Α(Η3Ν2) σε κανένα μέρος του κόσμου ώστε να συμπεριληφθεί το κατάλληλο στέλεχος στο φετινό εμβόλιο. Η σύνθεση του εμβολίου δεν μπορεί να αποφασισθεί μετά το Φεβρουάριο, διότι για την παραγωγή του εμβολίου απαιτούνται τουλάχιστον 6-8 μήνες. 
 
9. Έχω κάνει το εμβόλιο. Με προστατεύει από το μεταλλαγμένο στέλεχος Α(Η3Ν2);
Ναι. Τα αντισώματα που δημιουργούνται σε αντίδραση έναντι των ιών του εμβολίου μπορεί μερικές φορές να παρέχουν προστασία σε μεταλλαγμένους, αλλά συγγενικούς ιούς. Έτσι, ακόμη και αν δεν υπάρχει πλήρης ταύτιση ή υπάρχει χαμηλότερη αποτελεσματικότητα έναντι του στελέχους ΑΗ3Ν2, όποιος έχει κάνει το εμβόλιο μπορεί να αποφύγει ή να περάσει ηπιότερα τη γρίπη από τον ιό αυτό. Ο εμβολιασμός προστατεύει αποτελεσματικά από τους άλλους ιούς γρίπης.
 
10. Δεν έχω κάνει το εμβόλιο. Μπορώ ακόμη να το κάνω;
Ναι, καθόσον είμαστε στην αρχή της εποχικής γρίπης. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι το εμβόλιο χρειάζεται 2 εβδομάδες μέχρι να αναπτυχθεί πλήρως η ανοσία.