Placebo: Πώς η δύναμη του νου κάνει ασθενείς να πιστεύουν ότι ανύπαρκτα φάρμακα τους ανακουφίζουν

Τελικά όλα είναι θέμα τιμής. Τα ακριβά φάρμακα, ακόμη κι αν στην πραγματικότητα είναι εικονικά, φέρνουν καλύτερα αποτελέσματα από ό,τι τα φθηνά - ή τουλάχιστον έτσι πιστεύουν οι ασθενείς. Και αφού το πιστεύουν, φαίνεται πως η δύναμη του μυαλού τους αναλαμβάνει τα υπόλοιπα.

Αυτό συμπέρανε μια νέα μικρή αμερικανική έρευνα, που έγινε με τη χρήση εικονικών φαρμάκων (πλασέμπο), η οποία έρχεται να προστεθεί σε μια ολοένα αυξανόμενη λίστα μελετών που επιβεβαιώνουν τη δύναμη του νου -και κατά συνέπεια των ψευδοφαρμάκων- πάνω στο σώμα. Τα πλασέμπο έχει αποδειχτεί ότι μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο, την κατάθλιψη, την οστεοαρθρίτιδα κ.α.

Όχι σπάνια, ένα τέτοιο εικονικό φάρμακο, όπως έχουν δείξει οι κλινικές δοκιμές, φέρνει αποτελέσματα σχεδόν ίδια με εκείνα του κανονικού φαρμάκου. Κι ένα ακριβό ψευδοφάρμακο, όπως δείχνει η νέα μελέτη, είναι πολύ πιο ισχυρό από ένα φθηνό ψευδοφάρμακο.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή νευρολογίας Αλμπέρτο Εσπέι του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας "Neurology", σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς και τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», ανακοίνωσαν -παραπλανητικά- σε 12 ασθενείς με νόσο Πάρκινσον ότι θα δοκίμαζαν σε αυτούς δύο φάρμακα, ένα ακριβό με τιμή 1.500 δολαρίων ανά δόση κι ένα φθηνό των 100 δολαρίων.

Οι επιστήμονες δήλωσαν στους ασθενείς πως τα δύο φάρμακα περιείχαν την ίδια δόση του ίδιου φαρμάκου, όμως οι διαδικασίες παραγωγής τους ήσαν διαφορετικές και οι ερευνητές -υποτίθεται ότι- ήθελαν να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητά τους. Στην πραγματικότητα, και τα δύο φάρμακα δεν περιείχαν τίποτε περισσότερο από ένα διάλυμα αλατόνερου.

Το ακριβότερο φάρμακο «πλασέμπο» δούλεψε πολύ καλύτερα, προκαλώντας διπλάσια βελτίωση στα συμπτώματα των ασθενών από ό,τι το φθηνό «πλασέμπο», ενώ επέφερε και κατά 28% βελτίωση σε σχέση με όποιον δεν είχε πάρει το ψευδοφάρμακο. Η καλύτερη αποτελεσματικότητα του ακριβού πλασέμπο ήταν ορατή όχι μόνο από τα σωματικά-νευρολογικά τεστ που ακολούθησαν, αλλά και από την απεικόνιση του εγκεφάλου των ασθενών.

Μάλιστα, η επίδραση του ακριβού εικονικού φαρμάκου ελάχιστα διέφερε από εκείνη της λεβοντόπα, της πιο αποτελεσματικής και ευρέως χρησιμοποιούμενης μέχρι σήμερα δραστικής ουσίας στην παρκινσονική θεραπεία. Η λεβοντόπα δρα αυξάνοντας το επίπεδο ενός ζωτικού νευροδιαβιβαστή, της ντοπαμίνης, στον εγκέφαλο.

«Ένας λόγος που η επίδραση (της τιμής) είναι τόσο μεγάλη, είναι ότι εμπλέκεται η ντοπαμίνη. Παράγουμε περισσότερη ντοπαμίνη, όταν έχουμε αυξημένες προσδοκίες αποτελεσματικότητας», δήλωσε ο Αλμπέρτο Εσπέι.

Είναι αξιοσημείωτο ότι όταν, κάποια στιγμή, οι ασθενείς που συμμετείχαν στο πείραμα, έμαθαν την αληθινή φύση της μελέτης, έμειναν έκπληκτοι ή αρνούνταν να το πιστέψουν. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι όποιος ασθενής στη νέα μελέτη δήλωσε ότι εξαρχής δεν είχε μεγάλες προσδοκίες από τα (ψευδο)φάρμακα, είτε από τα ακριβά είτε από τα φθηνά, δεν εμφάνισε σχεδόν καθόλου βελτίωση.