«Κάνουν θραύση» τα αντιβιοτικά στους Έλληνες

Στο... αρνητικό βάθρο της Ευρώπης ανεβαίνουν και φέτος οι Έλληνες σε ό,τι αφορά την κατανάλωση των αντιβιοτικών.

Ένας στους δύο ενήλικες έχει λάβει αντιβιοτικό τον τελευταίο χρόνο, όπως και επτά στα δέκα παιδιά, με το 19% να δηλώνουν ότι αγοράζουν αντιβιοτικά χωρίς ιατρική συνταγή. Ένας στους τρεις συνεχίζει να φυλάει αντιβιοτικά στο ντουλάπι του για ώρα ανάγκης.

Η μελανή αυτή «πρωτιά» διατηρείται για έκτη συνεχή χρονιά κι ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα καταγράφεται πτώση στην κατανάλωση των αντιβιοτικών στη χώρα μας -πτώση που, πάντως, δεν ήταν αρκετή  για να «ρίξει» τη χώρα μας σε άλλη θέση αυτής της κατάταξης.
 
Ωστόσο, ο φετινός ευρωπαϊκός απολογισμός στην κατανάλωση αντιβιοτικών και στη βασική επίπτωσή τους, τη δημιουργία ισχυρών κι ανθεκτικών στα φάρμακα μικροβίων, αφήνει μια επιπλέον μελανή «διάκριση» στην Ελλάδα: η χώρα κατέχει την πρώτη θέση και στη νοσοκομειακή κατανάλωση των πιο προωθημένων αντιβιοτικών που αποτελούν τις τελευταίες θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση σοβαρών λοιμώξεων από πολυανθεκτικά βακτήρια.

Στη γενική χρήση αντιβιοτικών εντός των νοσοκομείων η Ελλάδα βρίσκεται στη 10η θέση ανάμεσα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
 
Τα στοιχεία αυτά παρουσίασαν την Τετάρτη ο πρόεδρος του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) κ. Αθανάσιος Γιαννόπουλος με τα μέλη της Επιτροπής του Κέντρου για την Προώθηση της Ορθολογικής Χρήσης των Αντιβιοτικών (πρόκειται για την καθηγήτρια κυρία Ελένη Γιαμαρέλλου, τον καθηγητή κ. Γιώργο Δάικο, την αναπληρώτρια καθηγήτρια κυρία Αλεξάνδρα Αντωνιάδου, τον αναπληρωτή καθηγητή κ. Σωτήρη Τσιόδρα, τον επίκουρο καθηγητή, κ. Αντώνη Αλεξάνδρου, την βιοπαθολόγο κυρία  Γ. Μαργαρίτη και την ιατρό κυρία Φανή Κοντοπίδου), με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Εβδομάδας (16-22 Νοεμβρίου 2015) για την Ευαισθητοποίησης για τη Χρήση των Αντιβιοτικών που αυτή τη χρονιά συνδιοργανώνεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC).
 

Όσο περισσότερα τα αντιβιοτικά, τόσο πιο ισχυρά τα μικρόβια
 
Η Ελλάδα παραμένει ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα μικροβιακής αντοχής εντός των νοσοκομείων -ενδεικτικά αναφέρθηκαν τα Gram αρνητικά παθογόνα τα οποία είναι ανθεκτικά στις καρβαπενέμες.

Σε ό,τι αφορά την εξωνοσοκομειακή χρήση των αντιβιοτικών, ανθεκτικά μικρόβια έχουν χαρακτηριστεί  ο πνευμονιόκοκκος και το κολοβακτηρίδιο με τα αντιβιοτικά να μην μπορούν να τα καταπολεμήσουν.
 
Οι ειδικοί υπογράμμισαν επίσης ότι βασικές κατηγορίες αντιβιοτικών,  όπως η πενικιλλίνη και οι μακρολίδες, δεν αρκούν ως μονοθεραπεία σε σοβαρές λοιμώξεις όπως είναι η πνευμονία. Το δε βακτήριο E.coli αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτικό στις κινολόνες, για στελέχη του που προκαλούν ανεπίπλεκτη κυστίτιδα, καθώς ουρολοίμωξη.
 
Σταθερή η «προτίμηση» των Ελλήνων στα αντιβιοτικά
 
Όπως προκύπτει από δημοσκόπηση (Νοέμβριος 2015) που πραγματοποιήθηκε από το ΚΕΕΛΠΝΟ  με τη συμβολή της Kapa Research, ένας στους δυο ενήλικες άνω των 18 ετών έχει πάρει κάποιο αντιβιοτικό τον τελευταίο χρόνο.

Οι κυριότερες αιτίες λήψης αντιβιοτικού είναι σταθερά οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, κυρίως ο πυρετός, ο πονόλαιμος, η ιγμορίτιδα και η παρουσία ακροαστικών.

Το ποσοστό των παιδιών κάτω των 18 που πήρε αντιβιοτικά τον τελευταίο χρόνο, όπως δηλώνεται από την οικογένειά τους, είναι 72,4% (3 στα 4 παιδιά) και είναι αυξημένο σε σχέση με πέρυσι (60%).
 
Ένας στους τέσσερις που πήρε αντιβιοτικό το 2014 το πήρε χωρίς ιατρική συνταγή, είτε αγοράζοντάς το είτε έχοντας στο σπίτι από πριν. Το ποσοστό αυτό μειώνεται εφέτος στο 19%, μείωση που θεωρείται στατιστικά σημαντική και οφείλεται στη μείωση της αγοράς αντιβιοτικού χωρίς συνταγή (OTC). Συγχρόνως, 35% των ερωτηθέντων έχει στο σπίτι ανά πάσα στιγμή αντιβιοτικό για ώρα ανάγκης. Οι αριθμοί αυτοί είναι σταθεροί σε σχέση με το 2013 και το 2014.
 
Τέλος, ποσοστό 45%  του δείγματος που το 2013 και 2014 δήλωνε ότι δε θα πάρει αντιβιοτικά στο επόμενο επεισόδιο κρυολογήματος ή γρίπης μειώνεται πλέον σε 39%, γεγονός που φαίνεται να συσχετίζεται με την καταγραφείσα αύξηση της συνταγογραφούμενης χρήσης αντιβιοτικών.
 
Οι στόχοι του ΚΕΕΛΠΝΟ
 
Το ΚΕΕΛΠΝΟ προωθώντας δράσεις με στόχο την προώθηση της ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών έχει συγκροτήσει ειδική Επιτροπή από ειδικούς επιστήμονες που ασχολούνται κατά αποκλειστικότητα με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ήδη έχουν εκπονηθεί συγκεκριμένες προτάσεις προς το υπουργείο Υγείας που στοχεύουν στην βελτίωση της συνταγογράφησης στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, αλλά και στο νοσοκομειακό χώρο.
 
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά την κοινότητα στόχος είναι η ενίσχυση των ιατρών με εργαλεία που βοηθούν την επιλογή της καταλληλότερης εμπειρικής θεραπείας για τις συχνότερες λοιμώξεις. Στην περίπτωση πχ της οξείας φαριγγοαμυγδαλίτιδας θα συστήνεται η χρήση άμεσων διαγνωστικών τεστ όπως το Strep test για την ταχεία εντός 5 λεπτών διάγνωση της παρουσίας στρεπτοκόκκου και με πολύ χαμηλό κόστος, καθώς και των επικαιροποιημένων κατευθυντήριων οδηγιών.
 
Στο νοσοκομειακό χώρο στόχος είναι η εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου με την αποτελεσματική λειτουργία της Ομάδας Επιτήρησης και Ορθολογικής Χρήσης των Αντιβιοτικών (ΟΕΚΟΧΑ) και τη διαφύλαξη των τελευταίων θεραπευτικών επιλογών για σοβαρές λοιμώξεις από πολυανθεκτικά μικρόβια.

Επιπλέον,  ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στον περιορισμό της χειρουργικής αντιμικροβιακής προφύλαξης, που αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο δράσης για τον έλεγχο της κατανάλωσης των αντιβιοτικών στο νοσοκομειακό χώρο σε διεθνές επίπεδο.

Τέλος,  βασικός πυλώνας όλων των δράσεων είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση των ιατρών που συνταγογραφούν σε όλους τους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας.