Θάνος Ασκητής: Πόσο άντρας είσαι τελικά;

Οταν τα νέα της showbiz αναπαράγονται με επαναλαμβανόμενους ρυθμούς και εστιάζουν σε αποκαλύψεις επωνύμων επειδή απλά ιντριγκάρουν το μυαλό και τις παρουσιάζουν ως σοκαριστικές και εξωπραγματικές, τότε δεν μπορούμε παρά να σταθούμε κι εμείς στα γεγονότα, κοιτάζοντάς τα όμως από μια πιο κριτική, υπεύθυνη και επιστημονική ματιά. Παρακολουθώντας λοιπόν τις τελευταίες εξελίξεις, γίνεται φανερό ότι έχει ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και πολλές συζητήσεις επιμένουν να περιστρέφονται γύρω από το κατά πόσο υποδηλώνει ομοφυλοφιλία αν κάποιος άντρας είχε κάποτε σεξουαλικές επαφές με άλλον άντρα.

Πέραν όμως από τις διαστάσεις που έχει πάρει στον ψυχαγωγικό κόσμο, το ερώτημα σχετικά με το αν μια ομοφυλοφιλική σεξουαλική εμπειρία κάνει τον άντρα ομοφυλόφιλο τίθεται πολλές φορές και μέσα στην κλινική πράξη. Πολλοί άντρες καλούν αναστατωμένοι στη συμβουλευτική γραμμή μας για να μοιραστούν μαζί μας μια εμπειρία που έτυχε να έχουν με έναν άλλον άντρα και να εκτονώσουν την ανησυχία, αλλά και την ενοχή τους παράλληλα, για το ότι μπορεί να τους άρεσε αυτή η εμπειρία. Ολα τα παραπάνω για να καταλήξουν φυσικά πάντα στην ερώτηση: «Είναι φυσιολογικό αυτό που μου συνέβη;», ενώ έχουν μπει μέσα στην αμφιβολία για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τις γυναίκες-συντρόφους τους, οι οποίες μας τηλεφωνούν εξίσου αναστατωμένες για να διερωτηθούν για τέτοιες πράξεις: «Μήπως τελικά είναι ομοφυλόφιλος ο σύντροφός μου;».

Για τις γυναίκες, από την άλλη, δεν εκφράζονται ποτέ τέτοιου είδους προβληματισμοί. Στο μυαλό των περισσότερων δείχνει να είναι ξεκάθαρος ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γυναικών και να μην κλονίζεται ακόμα και αν ακολουθήσουν κάποιες φορές σεξουαλικές συμπεριφορές που είναι αντίθετες με αυτόν. Στους άντρες, όμως, παίρνει πολύ διαφορετικές διαστάσεις τόσο μέσα στο μυαλό τους όσο και στην κοινωνία, η οποία είναι έτοιμη να κατακρίνει, να χαρακτηρίσει και να ενοχοποιήσει.

Αντίστοιχες ανησυχίες έχουν επίσης εκφραστεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια σχετικά με το αν υπήρχε τελικά ή όχι ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα. Μεγάλος ντόρος έγινε με αφορμή τη φιλία ανάμεσα στον Μέγα  Αλέξανδρο και τον στρατηγό Ηφαιστίωνα, που κατά καιρούς έχει αποτελέσει πεδίο αντιθέσεων και αντιπαραθέσεων, φτάνοντας στα κινηματογραφικά πλατό με ανοιχτές προβολές στο αν και κατά πόσο οι δύο άνδρες είχαν ομοφυλοφιλική εμπλοκή μεταξύ τους. Αλλωστε πολλά κείμενα μαρτυρούν τις σχέσεις των στρατιωτών στους μακροχρόνιους πολέμους, όπου τους έδεναν η ζωή, ο έρωτας, η συντροφικότητα, αλλά και ο θάνατος που κυκλοφορούσε ανάμεσά τους μέσα στην καθημερινή συμβίωση.

Ετσι, λοιπόν, ιστορικά κρατάει μια διαμάχη για το αν οι αρχαίοι Ελληνες ήταν ομοφυλόφιλοι ή όχι, δεδομένου ότι για τη σύγχρονη ομοφυλοφιλία υπάρχουν διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις και κοινωνικές αναφορές. Πολλοί ιστορικοί παρέθεταν αποσπάσματα από αρχαία κείμενα, όπου τόνιζαν ότι φαίνεται ξεκάθαρα πως η ομοφυλοφιλία υπήρχε μεταξύ των ανδρών - και μάλιστα ήταν κάτι αποδεκτό και διαδεδομένο. Ωστόσο, όλο και συχνότερα σύγχρονοι ερευνητές τονίζουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και ότι οι πρόγονοί μας δεν ήταν ομοφυλόφιλοι, αλλά λειτουργούσαν μέσα από εγγραφές «συντροφικού ανδρισμού».

Ξεκαθαρίζουν ότι η λέξη «ερώμενος» που χρησιμοποιούνταν στα κείμενα για να περιγράψει τη σχέση δύο αντρών δεν είχε την έννοια που έχει σήμερα, καθώς το ρήμα «έρω» σήμαινε απλώς «αγαπώ» και με τον όρο «έρως» αναφέρονταν στις σχέσεις που βασίζονταν σε αισθήματα βαθύτατης φιλίας και σεβασμού. Μέσα στην τόσο πλούσια ιστορία που μας έχει αφήσει ο αρχαίος πολιτισμός, κάποιοι επιλέγουν να στέκονται σε τέτοιου είδους γεγονότα μόνο και μόνο για να εκφράσουν ένα πικρόχολο σχόλιο, που φυσικά πηγάζει από την ομοφοβική στάση τους. 

Γιατί συμβαίνει όμως όλο αυτό; Η ιδεολογία του ανδρισμού φαίνεται να είναι πιο ισχυρή στο μυαλό όλων σε σύγκριση με εκείνη της θηλυκότητας, σχετικά με τη σεξουαλική έκφραση και τις ετερόφυλες σχέσεις (Tolman, Davis & Bowman, 2016). Αυτό εξηγεί και το γιατί οι γυναίκες δεν χαρακτηρίζονται  ομοφυλόφιλες σε αντίστοιχες περιπτώσεις, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Ο ανδρισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη σεξουαλικότητα του άνδρα - μάλιστα ο υπέρμετρος ζήλος για όλο και περισσότερες σεξουαλικές ετερόφυλες εμπειρίες φανερώνει ότι κοινωνικά υπάρχει έντονο το κριτήριο ότι όσο πιο ενεργά σεξουαλικός είναι κάποιος τόσο... πιο άνδρας είναι.

Κατ’ επέκταση, το ανδρικό μόριο αποτελεί το κατεξοχήν σύμβολο της αρρενωπότητας.

Εθνογραφικές έρευνες σε πάρα πολλές και διαφορετικές κοινωνίες έχουν καταγράψει ότι ο κεντρικός ρόλος της ανδρικής περιτομής είναι η προετοιμασία των αγοριών για την ενήλικη σεξουαλικότητά τους και συνεπώς την ενίσχυση του ανδρισμού (Fleming et al., 2016). Το παραπάνω σκεπτικό, λοιπόν, υποδηλώνει την ακατάλυτη και στενή σχέση που υπάρχει μεταξύ του ανδρικού μορίου, της σεξουαλικότητας και του ανδρισμού. Οσο πιο μεγάλες μάλιστα είναι οι διαστάσεις του, τόσο πιο περήφανο και γεμάτο αυτοπεποίθηση νιώθει το αρσενικό. Ο άντρας δίνει πολύ μεγάλη σημασία στο συγκεκριμένο μέρος του σώματός του, μπορεί να του μιλάει, ακόμα και να το ονομάζει. Κανένα άλλο μέρος στο ανθρώπινο σώμα δεν τυγχάνει αυτής της προσοχής.

Αναρωτιέται όμως τελικά κανείς: είναι η σεξουαλικότητα το μόνο που κρίνει πόσο άντρας είναι κάποιος; Εκείνος ο οποίος ασκεί σωματική βία στη σύντροφό του, αλλά κατά τα άλλα είναι καλός εραστής, ουσιαστικά αποτελεί ένα αληθινό αρσενικό; Κάποιος ο οποίος απατάει τη σύντροφό του, μη εκτιμώντας τη μοναδικότητά της και μη σεβόμενος τη σχέση τους, χαρακτηρίζεται από πραγματικό ανδρισμό; Ισως αξίζει τελικά να σκεφτούμε πιο υπεύθυνα τα κριτήρια με τα οποία κρίνουμε τους ανθρώπους κάθε φορά - και ειδικά όταν πρόκειται για το ευαίσθητο θέμα της ομοφυλοφιλίας να γνωρίζουμε πού πρέπει να σταματάμε.

Ενας γνήσιος άντρας, λοιπόν, δεν φαίνεται μόνο από το αν του αρέσουν οι γυναίκες ή όχι, από το αν πηγαίνει με πολλές και αν είναι καλός στο κρεβάτι, αλλά από τη γενικότερη συμπεριφορά και στάση ζωής που έχει. Φαίνεται από το αν ξέρει να δείχνει σεβασμό, αν γίνεται προστάτης και θυσία για την οικογένειά του, αν εκτιμάει τη γυναίκα που έχει στο πλάι του, αν βοηθάει σαν πιο δυνατός που είναι εκείνους που έχουν ανάγκη τη βοήθειά του, αν αποδέχεται χωρίς να κριτικάρει, αν συμπεριφέρεται δίκαια, αν θέλει ο κόσμος να γίνει καλύτερος. Ενα γνήσιο αρσενικό έχει ευαισθησίες, όνειρα, βαθιά συναισθήματα και μπορεί να έχει και μάτια που κλαίνε. Ενας πραγματικός άντρας δεν προσδιορίζεται μόνο από «το πουλί του». Δεν πρέπει να αγνοούμε ότι η γυναίκα αγαπάει έναν άνδρα επειδή της το δείχνει μπαίνοντας μέσα στο μυαλό της, αλλά και επειδή του το αναγνωρίζει.

Από τον δρα Θάνο Ε. Ασκητή
νευρολόγο-ψυχίατρο, πρόεδρο του Ινστιτούτου
Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, τηλ.: 210 7789890, δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Σεξουαλικής Υγείας 210 7797979 - Δευτέρα - Παρασκευή 10.00-14.00 και
16.00-20.00. Για θέματα άρθρων
που θα θέλατε να γραφτούν, παρακαλώ ενημερώστε μας
(e-mail: thanosaskitis@askitis.gr)


Διαβάστε περισσότερα άρθρα του Θάνου Ασκητή εδώ