Κατάθλιψη: Η «μάστιγα του 21ου αιώνα» - Πάνω από 300 εκατ. ασθενείς παγκοσμίως

Η ασθένεια της κατάθλιψης, αποκαλούμενη και «μάστιγα του 21ου αιώνα», κερδίζει συνεχώς έδαφος ανάμεσα στις σύγχρονες νόσους, πλήττοντας ανθρώπους ανεξάρτητα από φύλο, ηλικία, εθνικότητα και κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Σύμφωνα με στοιχεία, περισσότεροι από 300 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν σήμερα από κατάθλιψη και 800.000 αυτοκτονούν κάθε χρόνο εξαιτίας της ψυχικής ασθένειας. Το κύμα της νόσου σαρώνει και τη χώρα μας. Τα διαθέσιμα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (2014) είναι αποκαλυπτικά για τις διαστάσεις της ασθένειας στον πληθυσμό: το 4,7% του πληθυσμού δηλώνει ότι έχει κατάθλιψη, ποσοστό που είναι αυξημένο κατά 80,8% σε σχέση με το ποσοστό του 2009 (ήταν 2,6%). Κατάθλιψη φέρεται να εμφανίζουν 3 στους 10 άνδρες και σχεδόν 7 στις 10 γυναίκες.

Τι είναι όμως η κατάθλιψη; «Στην ψυχιατρική ο όρος κατάθλιψη χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ψυχική διαταραχή που έχει διακριτά συμπτώματα. Ανάλογα με τον τύπο της κατάθλιψης παρατηρούνται συμπτώματα, όπως θλίψη και στενοχώρια, ενοχές χωρίς αιτιολογία, αϋπνία ή αύξηση των ωρών του ύπνου, αύξηση ή ελάττωση της όρεξης για φαγητό, απαισιοδοξία και γενικά αρνητικές σκέψεις, αυξημένο άγχος, κόπωση, σωματικά ενοχλήματα από το νευρικό σύστημα, το γαστρεντερικό, προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης, αδυναμία λήψης αποφάσεων, ευχές θανάτου ή και -σε ακραίες μορφές- ψυχωσικά συμπτώματα» εξηγεί στο protothema.gr η ψυχίατρος, κυρία Παναγιώτα Δριμάλα.

Για την εμφάνιση της διαταραχής παίζουν ρόλο αρκετοί παράγοντες, αναφέρει η ειδικός και παραθέτει κάποιους εξ αυτών: οικονομική δυσχέρεια, ανεργία, μια σημαντική απώλεια ή ακόμη και οι κλιματολογικές αλλαγές μπορεί να επηρεάζουν την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Επίσης, ρόλο παίζουν οι καθαρά βιολογικοί παράγοντες, όπως η ύπαρξη κληρονομικότητας από το ψυχιατρικό ιστορικό της οικογένειας ή η ύπαρξη μιας άλλης νόσου, είτε ψυχιατρικής (π.χ. μια διαταραχή προσωπικότητας, ένας εθισμός, μια ψύχωση) ή σωματικής (μια θυρεοειδοπάθεια, ένας καρκίνος, μια νευρολογική πάθηση, κ.α.).

Θεραπεύεται η κατάθλιψη; Αντιστρέφοντας το ερώτημα η κυρία Δριμάλα μας λέει τι συμβαίνει αν δεν θεραπευτεί η νόσος: «Αν δεν θεραπευθεί η κατάθλιψη, μπορεί να επηρεάσει πολλούς τομείς της ζωής. Μπορεί να επιφέρει έναν φαύλο κύκλο αρνητικής επανατροφοδότησης, για παράδειγμα να οδηγήσει σε έναν εθισμό ή να επιδεινώσει ένα σωματικό νόσημα, π.χ. μια στεφανιαία νόσο, να δυσκολέψει τις σχέσεις με άλλους ανθρώπους ή να οδηγήσει στην ανεργία. Στον αντίποδα αυτών, όμως, στέκεται το γεγονός πως η κατάθλιψη θεραπεύεται και μπορεί να είναι πλήρως ιάσιμη» επισημαίνει η ειδικός.

Διευκρινίζει δε πως μεγάλο ποσοστό ανθρώπων με κατάθλιψη σήμερα παραμένουν αδιάγνωστοι και τελικά αβοήθητοι, γιατί δεν απευθύνονται σε γιατρό. Ο ψυχίατρος θα διερευνήσει τα συμπτώματα, θα εξετάσει και θα εκτιμήσει τα αποτελέσματα των εξετάσεων και ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής θα προτείνει θεραπεία.

«Υπάρχουν πολλά αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά φάρμακα που δρουν σε επίπεδο νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου και βοηθούν στην άρση των ανάλογων συμπτωμάτων. Ο ψυχίατρος επιλέγει ανάμεσα σε παλιά και νεότερα φάρμακα, ανάλογα με την ηλικία του θεραπευόμενου, την συνύπαρξη άλλων νοσημάτων και σύμφωνα με τις πιθανώς προηγηθείσες θεραπείες που έχουν εφαρμοστεί. Μια άλλη οδός προς την θεραπεία είναι η ψυχοθεραπεία. Συχνά, η τελευταία συνεπικουρεί τις βιολογικές θεραπείες, όπως π.χ. τη φαρμακοθεραπεία για ενίσχυση των αποτελεσμάτων. Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη και έχει αποτελέσει το εφαλτήριο για πολλά είδη ψυχοθεραπείας. Βασίζεται στην ψυχαναλυτική θεωρία η οποία υπέδειξε την ύπαρξη του «ασυνειδήτου» που επιφέρει κίνητρα, συγκρούσεις και δυνάμεις που επιδρούν στην συμπεριφορά του ανθρώπου. Μέσα από την καλύτερη κατανόηση του εαυτού και των ασυνείδητων συναισθηματικών συγκρούσεων επιτυγχάνεται άρση των συμπτωμάτων, ανακούφιση και ελπίδα» εξηγεί η κυρία Δριμάλα.

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει η ειδικός και στην ηλεκτροσπασμοθεραπεία που στοχεύει και αυτή σε τροποποίηση βιολογικών παραμέτρων του εγκεφάλου. Απαιτεί νοσηλεία και αναισθησία, αλλά έχει πολύ καλά αποτελέσματα σε σοβαρές καταθλίψεις, όταν άλλες μέθοδοι δεν έχουν αποδώσει.

Επίσης, υπάρχει ο επαναληπτικός διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός ο οποίος εφαρμόζεται εδώ και 15 χρόνια παγκοσμίως. Η θεραπεία αυτή δεν έχει τις γνωστές παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων και έπειτα από λίγες συνεδρίες επιτυγχάνεται πλήρης αποδρομή των συμπτωμάτων του άγχους και της κατάθλιψης.

«Παρότι η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή με συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης και με σοβαρές συνέπειες για την υγεία και ζωή του πάσχοντα, υπάρχουν σήμερα πολλές δυνατότητες θεραπείας που οδηγούν και σε πλήρη ίαση. Συνεπώς, ακόμα και για αυτούς που πάσχουν από τις σοβαρές μορφές της διαταραχής, υπάρχει διέξοδος και λύση» καταλήγει η ψυχίατρος.