Άσκηση στον χώρο εργασίας: Μόδα ή αποτελεσματική στρατηγική υγείας

Τα απαιτητικά και πολλές φορές εξουθενωτικά ωράρια, οι «άσχημες» συνθήκες και γενικότερα τα ακατάλληλα εργασιακά περιβάλλοντα που επικρατούν σε διάφορους εργασιακούς χώρους, επηρεάζουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία των εργαζόμενων, και κατ' επέκταση την ποιότητα ζωής και την αποδοτικότητά τους. Οι εργαζόμενοι πολλές φορές στην καθημερινότητά τους δέχονται καταπονήσεις σε διάφορες περιοχές του σώματος, λόγω ακατάλληλου εξοπλισμού, άβολων και μη φυσιολογικών στάσεων - θέσεων και ακατάλληλων μεθόδων εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά μυοσκελετικών προβλημάτων (π.χ. οσφυϊκή μοίρα, καρποί, αυχένας κ.α.).

Επιπρόσθετα, λόγω των πολύωρων και απαιτητικών ωραρίων εργασίας τα άτομα αυτά δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε οργανωμένα προγράμματα άσκησης και συχνά υιοθετούν «ανθυγιεινές συμπεριφορές» στην καθημερινότητά τους. Στο πλαίσιο αυτό, σε έρευνα, στην οποία έχουν λάβει μέρος περισσότεροι από 100 εργαζόμενοι (στην περιφέρεια Θεσσαλίας), αφού αξιολογήθηκαν επιλεγμένοι δείκτες υγείας (σύσταση μάζας σώματος, αρτηριακή πίεση, αναπνευστική λειτουργία, μυοσκελετικοί πόνοι), φυσικής κατάστασης (κινητικότητα άνω και κάτω άκρων, στατική και δυναμική ισορροπία, μέγιστη δύναμη κάτω άκρων, κορμού, χειρολαβής και αυχένα και αερόβια ικανότητα με τη δοκιμασία ανάβασης), διατροφικών συνηθειών, ανθυγιεινών συμπεριφορών (κάπνισμα, αλκοόλ), ψυχικής υγείας (επίπεδα στρες, άγχους και κατάθλιψης) και ποιότητας ζωής, εξετάσθηκε η αποτελεσματικότητα ενός πολυπαραγοντικού προγράμματος ευεξίας που εφαρμόστηκε καθημερινά κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας.

Πολύ ενθαρρυντικά τα πρώτα αποτελέσματα

Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η 32χρονη δρ. Κωνσταντίνα Καρατράντου, ερευνήτρια και διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που κόντρα στην κρίση έμεινε στην Ελλάδα και διαπρέπει, τα πρώτα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την αποδοτικότητα των εργαζόμενων. Πιο συγκεκριμένα, η συχνότητα, η διάρκεια και η ένταση των μυοσκελετικών πόνων, οι ημέρες απουσίας από τη δουλειά λόγω μυοσκελετικών ενοχλήσεων και οι αρνητικές επιπτώσεις των μυοσκελετικών πόνων στην εκτέλεση καθημερινών κινήσεων (όπως αυτά αξιολογήθηκαν με το ερωτηματολόγιο Nordic) μειώθηκαν σημαντικά κατά 33-100%, ανάλογα με τον δείκτη που αξιολογήθηκε. Σημαντική επίσης βελτίωση παρατηρήθηκε σε επιλεγμένους δείκτες λειτουργικής ικανότητας (κατά 20-188%, ανάλογα με το δείκτη που αξιολογήθηκε), φυσικής κατάστασης, διατροφικών συνηθειών, ανθυγιεινών συμπεριφορών, ψυχικής υγείας και ποιότητας ζωής (κατά 21-80%, ανάλογα με το δείκτη που αξιολογήθηκε).

Ευχαριστημένοι από τη συμμετοχή τους οι εργαζόμενοι

Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο της έρευνας εξετάσθηκε η ευχαρίστηση των εργαζόμενων από τη συμμετοχή τους στο συγκεκριμένο πρόγραμμα όπου η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζόμενων (94%) δήλωσαν ότι ήταν πολύ ευχαριστημένοι από τη συμμετοχή τους. Η ίδια επίσης τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι ένα πρόγραμμα ευεξίας στον χώρο εργασίας για να είναι αποτελεσματικό πρέπει να περιλαμβάνει δραστηριότητες - παρεμβάσεις τόσο για την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας - άσκησης όσο και για την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και άλλων συμπεριφορών (π.χ. αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ κ.α.), τη βελτίωση της ψυχικής υγείας (μείωση άγχους, στρες, κατάθλιψης κ.α.), καθώς και τη δημιουργία ενός ασφαλούς, άνετου και λειτουργικού εργασιακού περιβάλλοντος. Γι' αυτό το λόγο σχεδιάστηκε το πρόγραμμα «HealPWorkers», το οποίο χρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) και το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) και υλοποιείται στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με επιστημονικά υπεύθυνη τη Δρ. Καρατράντου Κωνσταντίνα.

Το πρόγραμμα σχεδιάζει ένα πολυπαραγοντικό πρόγραμμα ευεξίας

Ο κύριος στόχος του προγράμματος είναι να σχεδιάσει, να εφαρμόσει και να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα ενός πολυπαραγοντικού προγράμματος ευεξίας διάρκειας 6 μηνών, στον χώρο εργασίας, σε διάφορους δείκτες: υγείας, φυσικής κατάστασης, καθημερινών συνηθειών και συμπεριφορών (διατροφικές συνήθειες, κάπνισμα, αλκοόλ, καθιστικές συνήθειες κ.α.), ψυχικής υγείας και ποιότητας ζωής ατόμων που κάνουν καθιστική εργασία. Όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δρ. Βασίλειος Γεροδήμος καθηγητής Προπονητικής του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η εφαρμογή προγραμμάτων ευεξίας στον χώρο εργασίας επιφέρει πολλαπλά οφέλη τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία των ίδιων των εργαζόμενων, συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία ενός υγιούς εργατικού δυναμικού, μειώνει την πιθανότητα απουσίας από τη δουλειά λόγω αρρώστιας, τραυματισμού και αναπηρίας, και επίσης συμβάλλει στη μείωση της πρόωρης συνταξιοδότησης και στην αύξηση της παραγωγικότητας στην εργασία. Για να καταλήξει τονίζοντας: «Η εφαρμογή ενός σωστά σχεδιασμένου προγράμματος ευεξίας στο χώρο εργασίας είναι μια σημαντική και αποτελεσματική πρωτοβουλία για τη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας και κατά συνέπεια για την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων. Παρόλα αυτά, χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια ώστε οι εργοδότες να κατανοήσουν τη σημασία τέτοιων προγραμμάτων στον χώρο εργασίας, να τα αποδεχτούν, να παρακινήσουν τους εργαζομένους τους να συμμετάσχουν και αν χρειάζεται να τα χρηματοδοτήσουν. Σύμφωνα με το Αμερικάνικο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC, 2012) για κάθε 1 δολάριο που επενδύει μια επιχείρηση σε προγράμματα άσκησης το κέρδος που έμμεσα επιστρέφει σε αυτή είναι πάνω από 3,27 δολάρια».

Τέλος, το πρόγραμμα ευεξίας περιλάμβανε τόσο δραστηριότητες άσκησης (διάρκεια παρέμβασης: 6 μήνες, συχνότητα: 5 ημέρες την εβδομάδα, προπονητικά περιεχόμενα: ασκήσεις για τη βελτίωση της κινητικότητας και της δύναμης των μυϊκών ομάδων που καταπονούνται από την πολύωρη καθιστική εργασία, ασκήσεις ισορροπίας, αναπνευστικές ασκήσεις και αερόβια άσκηση από καθιστή θέση σε καρέκλα) όσο και εκπαιδευτικές δραστηριότητες (παρουσιάσεις και ομαδικές συνεδρίες σε θέματα εργονομίας, φυσικής δραστηριότητας και άσκησης, υγείας, διατροφής και υγιεινών συμπεριφορών) υπό την επίβλεψη εξειδικευμένου προσωπικού.

Αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τους στόχους και τις δραστηριότητες του προγράμματος είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα www.healpworkers.gr.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ