Βηρυτός, η Χιροσίμα της Μεσογείου: Δολιοφθορά ή ανοησία;

Προγραμματισμένη, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, είναι κάθε καταστροφή που συμβαίνει στη Βηρυτό, τουλάχιστον τα τελευταία 45 χρόνια. Αυτό ισχύει όχι μόνο διότι ο Ντόναλντ Τραμπ αφήνει υπόνοιες ότι η τρομακτική διπλή έκρηξη της 4ης Αυγούστου δεν ήταν ατύχημα. Ούτε επειδή μοιάζει προφανές ότι υπαίτιοι της τραγωδίας με τους 157 νεκρούς, τους πάνω από 5.000 τραυματίες, τις ανυπολόγιστες υλικές ζημιές ήταν κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι.

Οι οποίοι διαχειρίστηκαν με εγκληματική επιπολαιότητα το ζήτημα της αποθήκευσης 2.750 τόνων νιτρικής αμμωνίας. Μιας εκρηκτικής ύλης η οποία θα μπορούσε να διαλύσει ολοσχερώς το λιμάνι της Βηρυτού, όπως εντέλει έγινε. Ωστόσο, ασχετώς του αν ο Ντόναλντ Τραμπ διαθέτει πληροφορίες ώστε βάσει στοιχείων να υπαινίσσεται τρομοκρατική ενέργεια, η ιστορία της Βηρυτού σχεδόν αδιάλειπτα από το 1975, όταν ξέσπασε ο τοπικός εμφύλιος, έως σήμερα, και αφού μεσολάβησαν εισβολές από Σύρους και Ισραηλινούς, είναι ένα χρονικό αλλεπάλληλων προαναγγελθέντων ολέθρων. Η εικόνα της βομβαρδισμένης πόλης και της ατελείωτης φάλαγγας 300.000 αστέγων που βαδίζουν χαμένοι ανάμεσα στα συντρίμμια μόνο ξένη δεν είναι για τη Βηρυτό.

Βίντεο: Η έκρηξη από άλλη οπτική γωνία

Ενστικτωδώς, αλλά και έως κάποιο βαθμό εύλογα, οι πρώτες υποψίες περί προσχεδιασμένης ενέργειας στράφηκαν προς τους δύο βασικούς παράγοντες της διαρκούς αιματοχυσίας στον Λίβανο: το Ισραήλ και την πανίσχυρη τοπική παραστρατιωτική και πολιτική (τρομοκρατική, κατά τις ΗΠΑ) οργάνωση Χεζμπολάχ. Αμφότερες οι πλευρές έσπευσαν να διαψεύσουν οποιαδήποτε εμπλοκή τους στο γεγονός, μολονότι το ιστορικό των λυσσαλέων και βάρβαρων εχθροπραξιών ανάμεσά τους δεν συνηγορεί υπέρ της αξιοπιστίας οποιουδήποτε ισχυρισμού.

Πάντως, εκ μέρους του Λιβάνου ζητήθηκαν εξηγήσεις από τις ΗΠΑ σχετικά με την εκτίμηση του Τραμπ ότι «δεν ήταν έκρηξη σαν κι αυτές που γίνονται σε βιομηχανικά ατυχήματα. Ηταν κάποιου είδους βόμβα». Ανώτατα στελέχη του Αμερικανικού Στρατού διέψευσαν τον πρόεδρο της χώρας, δηλώνοντας ότι στην περίπτωση της Βηρυτού δεν υπάρχει καμία ένδειξη δολιοφθοράς ή εσκεμμένης ενέργειας. Ελλείψει άλλης πειστικής εκδοχής, οι Αμερικανοί υιοθετούν, έστω προσώρας, αυτήν του ατυχήματος. Ωστόσο, ο ίδιος ο πρόεδρος της Δημοκρατίας του Λιβάνου Μισέλ Αούν έριξε λάδι στη φωτιά κάνοντας λόγο για «πιθανότητα εξωτερικής επέμβασης με ρουκέτες ή βόμβες».

Την τρέχουσα περίοδο ο Λίβανος βρίσκεται σε βαθύτατη και πολύπλευρη κρίση - οικονομική, πολιτική, κοινωνική. Οχι όμως σε εμπόλεμη κατάσταση -επισήμως τουλάχιστον, παρόλο που το Ισραήλ έχει διαμηνύσει επανειλημμένως ότι δεν θα διστάσει να ισοπεδώσει τη χώρα προκειμένου να πατάξει τη Χεζμπολάχ. Οι Ισραηλινοί, άλλωστε, δηλώνουν έτοιμοι να αποστείλουν ανθρωπιστική βοήθεια στα θύματα της καταστροφής, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο. Επομένως, δύσκολα διακρίνεται το ενδεχόμενο κίνητρο πίσω από μια δολιοφθορά τέτοιου μεγέθους όσο η διπλή έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού. Το οποίο ας σημειωθεί ότι έχει κατασκευαστεί από την ελληνική Αρχιρόδον την περίοδο 1966-1970 αντί 14 εκατ. δολαρίων, σύμφωνα με το κοστολόγιο της εποχής.

Βίντεο: Η στιγμή της έκρηξης από κάμερες νοσοκομείου

Πολλαπλές εκρήξεις

Σχεδόν αμέσως μόλις συνήλθαν από το σοκ και αφού το «μανιτάρι» των χημικών αερίων αποτραβήχτηκε αποκαλύπτοντας την απεραντοσύνη της καταστροφής, οι κάτοικοι της Βηρυτού βγήκαν στους δρόμους. Μαινόμενοι, χιλιάδες απλοί άνθρωποι άρχισαν να διαδηλώνουν με άγριες διαθέσεις απαιτώντας αμέσως τις παραιτήσεις των ανίκανων αρμοδίων - ή και σύσσωμης της κυβέρνησης. Το βράδυ της Πέμπτης η Βηρυτός μετατράπηκε, για άλλη μία φορά, σε αστικό πεδίο μάχης. Στις μολότοφ και τους εμπρησμούς των διαδηλωτών οι ειδικές μονάδες της τοπικής Αστυνομίας απάντησαν με δακρυγόνα, βίαιες αντεπιθέσεις, συλλήψεις και τραυματισμούς.

Τελώντας σε πανικό, η αντίδραση της εκτελεστικής εξουσίας ήταν να συστήσει επιτροπή διερεύνησης του ατυχήματος, με την υποχρέωση να εκδώσει πόρισμα εντός τεσσάρων ημερών. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση επεδίωξε την απόδοση ευθυνών σε συγκεκριμένους υπόπτους. Οντως, με συνοπτικές διαδικασίες συνελήφθησαν 16 άτομα, τα οποία και τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό.

Ενώ τα σωστικά συνεργεία εξακολουθούν να αναζητούν αγνοούμενους παγιδευμένους στα ερείπια, ενισχύοντας τον φόβο ότι ο αριθμός των νεκρών θα αυξηθεί περαιτέρω, τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία συνάδουν στην εκδοχή του ατυχήματος.

Λίγο μετά τις 6 το απόγευμα της Τρίτης 4 Αυγούστου ξέσπασε πυρκαγιά στην Αποθήκη Νο 12, δίπλα στα μεγάλα σιλό του λιμένα της Βηρυτού. Το έναυσμα ήταν πιθανότατα κάποιες σπίθες από την οξυγονοκόλληση που χρησιμοποιούσαν για την επισκευή ανοίγματος στη μεταλλική θύρα της αποθήκης. Ακολούθησε μια δυνατή έκρηξη, κάποιες μικρότερες, οι οποίες θύμιζαν πυροτεχνήματα, σαν προπομποί της τελικής και πανίσχυρης ανατίναξης που ισοπέδωσε το λιμάνι, άνοιξε έναν τεράστιο κρατήρα διαμέτρου 140 μέτρων επιτόπου, πέταξε ένα ολόκληρο πλοίο στη στεριά και σάρωσε μεγάλο μέρος της πόλης. Η έκρηξη έγινε αντιληπτή στην Κύπρο παρά την απόσταση των 200 χλμ. που μεσολαβεί. Η δόνηση ήταν ανάλογη ενός σεισμού 3,3 Ρίχτερ.

Πολύ γρήγορα, μέσα από την κόλαση της καταστροφής, άρχισε να αναδύεται συμβολικά η σιλουέτα ενός μυστηριώδους φορτηγού πλοίου το οποίο, προτού ελλιμενιστεί στη Βηρυτό, είχε περάσει από τον Πειραιά.

Δείτε το μέγεθος της καταστροφής

Το σκοτεινό πλοίο

Ρωσικής πλοιοκτησίας αλλά υπό σημαία Μολδαβίας, το «MV Rhosus» είχε σαλπάρει τον Σεπτέμβριο του 2013 από το Μπατούμι της Γεωργίας, με τελικό προορισμό την Μπέιρα της Μοζαμβίκης, στην ανατολική ακτή της Αφρικής. Το φορτίο του ήταν 2.750 τόνοι νιτρικής αμμωνίας, σε στερεά μορφή πέλετ, συσκευασμένης σε μεγάλα σακιά. Η νιτρική αμμωνία είναι μια ουσία η οποία χρησιμοποιείται είτε για παρασκευή αγροτικών λιπασμάτων, είτε εκρηκτικών υλών για ορυχεία, κατεδαφίσεις κ.λπ.

Αφού διέσχισε τη Μαύρη Θάλασσα και ενώ έπλεε στο Αιγαίο, κάποια τεχνικά προβλήματα κατέστησαν υποχρεωτική τη στάση του στον Πειραιά, όπου το «MV Rhosus» παρέμεινε δεμένο επί περίπου έναν μήνα. Εκ των υστέρων ο Ρώσος πλοίαρχος Μπόρις Προκόσεφ ανέφερε ότι είχε παρατηρηθεί εισροή υδάτων και το πλήρωμα ήταν αναγκασμένο να αδειάζει συνεχώς το νερό από τα ύφαλα του πλοίου. Παρ’ όλα αυτά, ήταν σε θέση να συνεχίσει το ταξίδι του.

Στις 21 Νοεμβρίου του 2013 το πλοίο βρέθηκε στη Βηρυτό. Ο λόγος γι’ αυτή την εκτός αρχικού προγραμματισμού στάση ήταν ότι αυτό αποφάσισε ο πλοιοκτήτης, Ιγκορ Γκρεκούσκιν. Πρόκειται για Ρώσο επιχειρηματία που διαμένει μόνιμα στην Κύπρο. Είχε αγοράσει το «MV Rhosus» το 2012 από έναν Κύπριο, τον Χαράλαμπο Μανώλη, και η αμοιβή του για τη μεταφορά της νιτρικής αμμωνίας στη Μοζαμβίκη ήταν 1 εκατ. δολάρια. Ωστόσο, όπως είπε ο πλοίαρχος Προκόσεφ, ο Γκρεκούσκιν είχε οικονομικά προβλήματα και μάλιστα όταν ο ίδιος ανέλαβε καθήκοντα καπετάνιου επιβιβαζόμενος στο «MV Rhosus» σε κάποιο λιμάνι της Τουρκίας έμαθε ότι το προηγούμενο πλήρωμα είχε εγκαταλείψει το πλοίο λόγω απλήρωτων μισθών. Απλήρωτος, τελικά, θα έμενε και ο ίδιος ο Μπόρις Προκόσεφ, προηγουμένως όμως θα οδηγούσε το «MV Rhosus» στη Βηρυτό. Ο Γκρεκούσκιν είχε συμφωνήσει να φορτώσει στον Λίβανο κάποια μεγάλα και βαριά αγροτικά μηχανήματα προκειμένου να αυξήσει τον ναύλο του δρομολογίου.

Οι ναύτες όμως διαμαρτυρήθηκαν ότι το σκάφος δεν θα άντεχε το επιπλέον φορτίο και αρνήθηκαν να συνεχίσουν τον πλου. Ο Γκρεκούσκιν δεν κατέβαλε τα τέλη ελλιμενισμού και έμπλεξε σε νομικές περιπέτειες με όλους τους εντολοδόχους του. Ως εκ τούτου, οι λιμενικοί στη Βηρυτό εξέτασαν το «MV Rhosus», το έκριναν ακατάλληλο και απαγόρευσαν τον απόπλου του. Το υπόλοιπο πλήρωμα αποχώρησε αφήνοντας πίσω μόνο τον καπετάνιο Προκόσεφ και τρεις Ουκρανούς ναυτικούς.

Εμειναν εγκλωβισμένοι και επί της ουσίας αβοήθητοι επί 11 μήνες, προσπαθώντας να κάνουν οικονομία στα τρόφιμα και τα εφόδιά τους, τα αποθέματα των οποίων λιγόστευαν επικίνδυνα. Ο Προκόσεφ έφτασε να πουλήσει μέρος των καυσίμων για να προσλάβει δικηγόρους για την αποδέσμευση του ίδιου και των ανδρών του από το ακινητοποιημένο πλοίο. Ο Ρώσος πλοίαρχος εξομολογήθηκε επίσης ότι μερικές φορές δέχονταν την ελεημοσύνη των ντόπιων, οι οποίοι από οίκτο έδιναν στους εγκλωβισμένους ναυτικούς λίγα τρόφιμα.

Ο Γκρεκούσκιν δεν έδινε σημεία ζωής και φαινόταν να έχει ξεγράψει το πλοίο μαζί με το φορτίο - και βέβαια τους τέσσερις υπαλλήλους του. Οι Λιβανέζοι προχώρησαν σε κατάσχεση της νιτρικής αμμωνίας και, παρότι γνώριζαν πολύ καλά ότι επρόκειτο περί επικίνδυνης εκρηκτικής ύλης, την άφησαν στα αμπάρια του «MV Rhosus». Ο πλοίαρχος Προκόσεφ και οι υφιστάμενοί του κίνησαν νομικές διαδικασίες με στόχο να αποδεσμευτούν. Το αίτημά τους εισακούστηκε από τον αρμόδιο δικαστή στη Βηρυτό και στις αρχές του 2014 τους δόθηκε άδεια να αποχωρήσουν. Το δε φορτίο μεταφέρθηκε στην Αποθήκη Νο 12 του λιμανιού, εν όψει εκποίησής του κατόπιν πλειστηριασμού ή κάποιας άλλης ενέργειας ασφαλούς απομάκρυνσης και απόρριψής του. Ωστόσο, τίποτα τέτοιο δεν έγινε.

Ο γενικός διευθυντής του λιμένα Βηρυτού, Χασάν Κοραϊτέμ, όπως και ο ομόλογός του, τελωνειακός Μπάντρι Ντάχερ, μετά τις εκρήξεις δήλωσαν ότι είχαν στείλει τουλάχιστον έξι επιστολές στον δικαστή επειγουσών υποθέσεων της Βηρυτού απευθύνοντας έκκληση βοήθειας σχετικά με τη νιτρική αμμωνία. Το ίδιο υποτίθεται ότι έκανε και η Υπηρεσία Ασφάλειας της Περιφέρειας Βηρυτού - εις μάτην, όπως αποδείχθηκε.

Ειδήσεις σήμερα: 

Σεισμός 4,1 Ρίχτερ «ξύπνησε» τη Βέροια

Πανδημία στην Τουρκία: 15 θάνατοι το τελευταίο 24ωρο - 5.844 συνολικά οι νεκροί

Σε επιφυλακή όλη νύχτα το πολεμικό ναυτικό, παρακολουθεί από κοντά τις κινήσεις των Τούρκων