Το σκληρό πείραμα που χώριζε δίδυμα αδέρφια: Η ιστορία της Έλεν και της Μέλανι
Εδιναν τα παιδιά για υιοθεσία σε οικογένειες διαφορετικής κοινωνικής τάξης - Η συγκλονιστική υπόθεση που είδε το φως της δημοσιότητας μέσα από την εκπομπή «60 Minutes» του CBS
Ρομίνα Ξύδα
Χρόνια πριν ανακαλύψουν η μία την ύπαρξη της άλλης, η Έλεν Κάρμπον και η Μέλανι Μέρτζελ, από τη Νέα Υόρκη, είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό: και οι δύο επιθυμούσαν διακαώς να έχουν μια δίδυμη αδελφή.
Η κυρία Κάρμπον «γοητεύονταν πάντα» από τα δίδυμα αδέρφια φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να «εφεύρει» ως παιδί μια φανταστική δίδυμη αδελφή ενώ ένιωθε μια ακατανόητη ζήλια κάθε φορά που συναντούσε κάπου δίδυμα.
Η κυρία Μέρτζελ από την πλευρά της, πίστευε ότι ήταν φυσιολογικό που λαχταρούσε να έχει ένα δίδυμο αδελφάκι. «Καθώς μεγάλωνα, αναρωτιόμουν και ρωτούσα τους φίλους μου: “Μα δεν θέλουν όλοι να έχουν ένα δίδυμο αδελφάκι"; Και οι φίλοι μου απαντούσαν "όχι"», δήλωσε στην τηλεοπτική εκπομπή «60 Minutes» του CBS, όπου μίλησε για πρώτη φορά έχοντας πλέον στο πλάι της την δίδυμη αδελφή της…
Κλείσιμο
Η Έλεν Kάρμπον και η Μέλανι Μέρτζελ είχαν χωριστεί λίγο μετά τη γέννησή τους και υιοθετήθηκαν από διαφορετικές οικογένειες, χωρίς η μία να μάθει ποτέ την ύπαρξη η μια της άλλης -ούτε και οι οικογένειές τους- μέχρις ότου μια τυχαία συνάντηση τις οδήγησε στην επανένωση. Μιλώντας στην πασίγνωστη εκπομπή οι δύο αδελφές αποκάλυψαν ότι ο χωρισμός τους μόνο τυχαίος δεν ήταν και πως έγινε για έναν πολύ σκληρό και τραγικό λόγο ο οποίος τους στέρησε για πάρα πολλά χρόνια την αδελφική αγάπη. Το μόνο βέβαιο είναι πως αν η θεά Τύχη δεν έβαζε το χέρι της, οι δύο αδελφές δεν θα συναντιόντουσαν ποτέ…
Η στιγμή της επανένωσης και της τραγικής αλήθειας
Το 1990, η 23χρονη τότε Mέλανι Mέρτζελ εργαζόταν στο εστιατόριο του πατέρα της στο Μπρούκλιν, όταν μία γυναίκα που μπήκε για να γευματίσει έμεινε κατάπληκτη αντικρίζοντας να καθρεφτίζεται στο πρόσωπό της Μέλανι εκείνο της ανιψιάς της, Έλεν Κάρμπον. «Με είδε και δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί δεν την αναγνώρισα κι όταν πήγα στο τραπέζι της, με ρώτησε αν ήμουν υιοθετημένη και είπα “όχι”», δήλωσε η κα Mέρτζελ στον δημοσιογράφο Λίαμ Μπάρλετ. Αλλά η θεία ήταν επίμονη και δύο εβδομάδες αργότερα επέστρεψε στη δουλειά της Μέλανι, αυτή τη φορά «οπλισμένη» με μια φωτογραφία της Έλεν την οποία έδωσε στο αγόρι της 23χρονης κοπέλας. «Αυτή είσαι εσύ», είπε εκείνος στη Μέλανι δείχνοντάς της την φωτογραφία. «Όχι, αυτή δεν είμαι εγώ», απάντησε εκείνη. «ΑΥΤΗ ΕΙΣΑΙ ΕΣΥ», επέμεινε εκείνος. «Δε θα μου πεις εσύ ποια είμαι, ξέρω ποια είμαι» απάντησε η Μέλανι μην μπορώντας να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει…
Με την έκπληξη και την περιέργειά της να έχουν χτυπήσει κόκκινο, η Μέλανι μίλησε στη γυναίκα που είχε φέρει τη φωτογραφία κι εκείνη της έδωσε το τηλέφωνο της Έλεν. Το ίδιο βράδυ, οι δίδυμες αδελφές μίλησαν για πρώτη φορά και κανόνισαν να συναντηθούν. «Εκείνη την ημέρα, όταν επέστρεψα στο σπίτι από την δουλειά, τηλεφώνησα στην Έλεν κι όταν άκουσα τη φωνή της, είπα: “Θεέ μου! Ακούγεται σαν κι εμένα” και μετά ξεκινήσαμε να μιλάμε για τα πάντα», είπε η κ. Μέρτζελ. Οι δύο γυναίκες ανακάλυψαν πως πέραν της εμφάνισης, είχαν τις ίδιες συνήθειες, τα ίδια γούστα, το ίδιο λακκάκι στο μάγουλο, ακόμη και το ίδιο γέλιο! Μίλησαν επίσης και για κάτι παράξενους ανθρώπους που τις επισκέπτονταν από καιρό σε καιρό στο σπίτι για να τις «μελετήσουν», δίνοντάς τους τεστ και κάνοντάς τους διάφορες ερωτήσεις…
Ενώ οι δύο αδελφές ήταν πανευτυχείς για την επανένωσή τους, δεν άργησαν να διαπιστώσουν τη σκοτεινή πλευρά της ιστορίας τους - ο χωρισμός τους δεν ήταν τυχαίος. Χωρίς να το γνωρίζει κανείς, είχαν χρησιμοποιηθεί ως «πειραματόζωα» σε μια απόρρητη μελέτη του 1960, η οποία χρησιμοποιούσε δίδυμα αδέρφια (που χωρίζονταν από γραφείο υιοθεσιών), προκειμένου να διερευνηθεί εάν είναι τα γονίδια ή το περιβάλλον που διαδραματίζουν τον μεγαλύτερο ρόλο στην διαμόρφωση της συμπεριφοράς…
Οι Κάρμπον και Μέρτζελ ήταν ένα από τα τέσσερα πανομοιότυπα δίδυμα τα οποία, μαζί με ένα σύνολο πανομοιότυπων τρίδυμων, χωρίστηκαν σκοπίμως αμέσως μετά τη γέννησή τους από το πρακτορείο υιοθεσιών «Louise Wise Adoption Agency». Το πρακτορείο έδωσε καθένα από τα δίδυμα και τα τρίδυμα σε διαφορετικές οικογένειες -διαφορετικής κοινωνικής τάξης και οικονομικής επιφάνειας- υπό την προϋπόθεση ότι ειδικοί θα μπορούσαν να παρακολουθούν την ανάπτυξή τους στο πλαίσιο μιας μελέτης. Αλλά οι οικογένειες δεν ενημερώθηκαν ποτέ ότι τα υιοθετημένα παιδιά τους ήταν στην πραγματικότητα χωρισμένα από τα δίδυμα αδέλφια τους, και πως αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο τα μελετούσε ο διάσημος ψυχίατρος της Νέας Υόρκης Δρ. Πίτερ Νοϊμπάουερ. Ο Δρ Νοϊμπάουερ πέθανε το 2008 και διέταξε να τηρηθούν μυστικά και σφραγισμένα τα αρχεία και τα αποτελέσματα της μελέτης του για τα δίδυμα (φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Yale) μέχρι το 2065.
«Πιστεύεται ότι το αντικείμενο της μελέτης του ήταν να ανακαλύψει εάν είναι τα γονίδια ή το περιβάλλον ανατροφής που ευθύνονται για τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι άνθρωποι, καθώς ήταν ένα θέμα που τον είχε γοητεύσει», δήλωσε η ειδικός σχετικά με δίδυμα Δρ Νάνσι Σίγκαλ στο «60 Minutes» συμπληρώνοντας: «Πραγματικά φαίνεται ότι η ταλαιπωρία των δίδυμων και τα βάσανα των γονέων τους και των αδελφών τους και όλων όσων τα γνωρίζουν, ήταν πραγματικά για τίποτα. Δεν υπάρχει πραγματικό αποτέλεσμα, καθώς τα πορίσματα του Νοϊμπάουερ είναι σφραγισμένα. Το μόνο που μάθαμε από όλη αυτή την ιστορία είναι το πώς να μην κάνουμε έρευνα…».
Στο ίδιο πείραμα «θεατές»…
Τα πιο διάσημα πρόσωπα του πειράματος του Δρ Νοϊμπάουερ ήταν τα τρίδυμα Ρόμπερτ Σάφραν, Έντι Γκάλαντ και Ντέιβιντ Κέλμαν, οι οποίοι ανακάλυψαν ότι ήταν τρίδυμα αδέρφια σε ηλικία 18 ετών, το 1980.
Πρώτος ο Ρόμπερτ επανενώθηκε τυχαία με τον αδελφό του Έντι, αφού κατά τύχη φοιτούσαν στο ίδιο κολλέγιο στη Νέα Υόρκη, εκείνος με μετεγγραφή ένα χρόνο αργότερα από τον Έντι: «Διάφοροι τύποι που δεν ήξερα με χτυπούσαν στην πλάτη και τα κορίτσια με αγκάλιαζαν και με φιλούσαν! “Ωραία όλα αυτά και καλοδεχούμενα”, σκεφτόμουν, “αλλά γιατί όλοι με αποκαλούν Έντι;"» είχε δηλώσει τότε. Όταν αποκαλύφθηκε πως ήταν δίδυμα αδέρφια με τον Έντι, η ιστορία μαζί με την φωτογραφία τους δημοσιεύθηκαν στον Τύπο. Έτσι, τους είδε ο τρίτος αδελφός, ο Ντέιβιντ, και έγινε η επανένωση των τριών.
Τα τρία αγόρια είχαν γεννηθεί στο Λόνγκ Άιλαντ και είχαν υιοθετηθεί από τρεις διαφορετικές οικογένειες: Η μία ευκατάστατη, η δεύτερη μεσαίας τάξης και η τρίτη εργατικής τάξης. Η ιστορία τους έγινε ταινία του Netflix το 2018 με τίτλο «Three Identical Strangers». Μόλις ανακάλυψαν την αλήθεια έγιναν αμέσως διάσημοι χάρη στις εξωστρεφείς προσωπικότητές τους και την καλή εμφάνισή τους, ανοίγοντας ακόμη και ένα εστιατόριο με την ονομασία Triplets (Οι τρίδυμοι). Ωστόσο πάλεψαν σκληρά προκειμένου να ανακαλύψουν την αλήθεια για το πώς υιοθετήθηκαν, με τον Έντι Γκάλαντ να αυτοκτονεί το 1995 ύστερα από μάχη με την μανιοκατάθλιψη.
Μετά το ντοκιμαντέρ «Three Identical Strangers» κι άλλα πανομοιότυπα δίδυμα που χώρισαν οι «Louise Wise Services» άρχισαν να βρίσκουν το ένα το άλλο. Η Μισέλ Μορντκοφ βρήκε τη δίδυμη αδερφή της Άλισον Κάντερ μετά από 54 χρόνια χωρισμού. Η Mισέλ ήξερε ότι είχε υιοθετηθεί από την «Louise Wise Services», οπότε έκανε ένα τεστ DNA. Εβδομάδες αργότερα, η Michele έλαβε τα αποτελέσματα από το Ancestry.com (εταιρεία που παρέχει γενεαλογικές πληροφορίες και διατηρεί αρχείο 10 δισεκατομμυρίων ιστορικών φακέλων ατόμων, 3 εκατομμύρια συνδρομητές ενώ έχει στην διάθεσή της πάνω από 18 εκατομμύρια τεστ DNA ) και ανακάλυψε ότι είχε ένα «άμεσο μέλος της οικογένειας». Έψαξε για το μέλος αυτό στο Facebook. Αρχικά, όταν είδε το πρόσωπό της να την κοιτάζει στο Facebook, νόμιζε ότι κάποιος είχε πάρει την ταυτότητά της. Εβδομάδες αργότερα, στις 10 Αυγούστου 2018, η Μισέλ και η Άλισον επανενώθηκαν επιτέλους στη Νέα Υόρκη.
Οι αδελφές Μισέλ Μόρντκοφ και Άλισον Κάντερ
Για τις κυρίες Κάρμπον και Mέρτζελ, η ιστορία των τρίδυμων ήταν ωστόσο… γλυκόπικρη. «Τους ζήλευα», είπε η κα Κάρμπον, «Επειδή είχαν κολλήσει τόσο καλά». «Όταν συναντηθήκαμε, η Έλεν ζούσε με το φίλο της στο Τζέρσεϋ και εγώ έβγαινα με τον φίλο μου στο Μπρούκλιν », είπε η κ. Μέρτζελ. «Δεν μπορούσαμε να ενωθούμε όπως εκείνοι, είχαμε ήδη τη ζωή μας…». Παρά τις καλύτερες προθέσεις και προσπάθειές τους, δεν κατάφεραν να πλησιάσουν η μία την άλλη όσο περίμεναν κι όσο ήθελαν. «Θα έπρεπε να είναι το πιο κοντινό μου άτομο στον κόσμο και δεν ήταν», είπε η κ. Mέρτζελ.
Οι δύο αδελφές, μαζί με άλλα δίδυμα που περιλαμβάνονται στη μελέτη, προσπαθούν σήμερα να αποκτήσουν πρόσβαση στη μελέτη του Δρ Nοϊμπάουερ για να μάθουν στοιχεία από τη ζωή τους. Η Έλεν Κάρμπον είπε ότι αντιμετωπίστηκαν «σαν ζώα» και «χρησιμοποιήθηκαν ως πειραματόζωα για την έρευνα του Nοϊμπάουερ» ενώ η Μέλανι Μέρτζελ τόνισε: «Ως παιδί ήμουν πάρα πολύ ντροπαλή και προσκολλημένη στη μητέρα μου. Κάθε φορά που βγαίναμε έξω κρατιόμουν από το πόδι της και νομίζω πως αυτό συνέβαινε διότι μου έλειπε το άλλο μου μισό…».
Έγκλημα χωρίς τιμωρία…
Η επιστημονική μελέτη διεξήχθη στη δεκαετία του 1960 από το διακεκριμένο γραφείο υιοθεσιών της Νέας Υόρκης «Louise Wise Services» και τον ψυχίατρο Πίτερ Νοϊμπάουερ. Αρκετοί ερευνητές συμμετείχαν στη μελέτη, η οποία είχε χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ, για περίπου 15 χρόνια. Εκείνοι που ήταν υπεύθυνοι για το πείραμα είχαν πολύ καλά διαπιστευτήρια ως υποστηρικτές της κοινωνικής δικαιοσύνης εκείνη την εποχή. Το πρακτορείο υιοθεσιών «Louise Wise Services» ιδρύθηκε το 1916 από τη Λουίζ Βάτερμαν Βάις, τη σύζυγο του διακεκριμένου ραβίνου Στέφεν Βάις, που βοήθησε στην ίδρυση του Αμερικανικού Εβραϊκού Κογκρέσου και της Εθνικής Ένωσης για την Προώθηση των Έγχρωμων Άνθρωπων (NAACP). Τη στιγμή της υιοθεσίας, η «Louise Wise Services» είχε Πρόεδρο την κόρη της ιδρύτριας, την πρώτη γυναίκα δικαστή της Νέας Υόρκης, Τζαστίν Βάις Πόλιερ. Ο ψυχίατρος Πίτερ Μπέλα Νοϊμπάουερ ήταν Αυστριακός Εβραίος που διέφυγε από το ολοκαύτωμα της Ναζιστικής Γερμανίας στην Ελβετίαπριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη, το 1941. Δεκαετίες αργότερα το πείραμά του συγκρίθηκε από τα εξοργισμένα «πειραματόζωά» του με το ίδιο ναζιστικό καθεστώς από το οποίο είχε διαφύγει.
Ο ψυχίατρος Πίτερ Νοϊμπάουερ
Ωστόσο, το πείραμα, που τώρα επικρίνεται ως σκληρό, ξεκίνησε με τις καλύτερες προθέσεις. Ο διαχωρισμός των διδύμων για υιοθεσία δεν ξεκίνησε για πειραματισμό αλλά επειδή θεωρήθηκε ότι ήταν το καλύτερο πράγμα για τα παιδιά. Η Δρ. Βιόλα Μπερνάρντ ήταν η επικεφαλής ψυχιατρικός σύμβουλος της Louise Wise Services - και εκείνη που ξεκίνησε αρχικά να χωρίζει τα δίδυμα. Ήλπιζε ότι χωρίζοντας τα δίδυμα δεν θα ανταγωνίζονταν για την προσοχή της θετής μητέρας τους. Σύμφωνα με την Psychology Today, άλλες υπηρεσίες υιοθεσίας είχαν επίσης χωρίσει δίδυμα εκείνη την εποχή και ήταν συνήθης πρακτική να υπάρχει «κλειστή υιοθεσία», όπου οι θετοί γονείς υπέγραφαν συμβόλαιο που εγγυόταν ότι δεν θα γνώριζαν τίποτα για το οικογενειακό υπόβαθρο των βρεφών.
Όσο περνούσαν τα χρόνια ωστόσο, η μελέτη άρχισε να θεωρείται κακή. Η ειδικός στα δίδυμα καθηγήτρια Νάνσι Σεγκάλ λέει ότι έγινε μεγάλη ζημιά χωρίζοντας τα δίδυμα και τα τρίδυμα κατά τη γέννηση τους. Πως αυτά τα άτομα στερήθηκαν αυτό που θα μπορούσε να ήταν το πιο κοντινό από τις ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις, και το να μην είχαν αυτό, να το στερηθούν, ήταν φρικτό.
Μέχρι το θάνατό του το 2008, ο Δρ Νοϊμπάουερ επέμενε, ωστόσο, ότι είχε κάνει το σωστό…
