Financial Times: «Ποιο είναι το διακύβευμα στην κρίση της Ανατολικής Μεσογείου»

Τις εντάσεις που έχουν δημιουργηθεί το τελευταίο διάστημα στην Ανατολική Μεσόγειο, από τον συνδυασμό του ανταγωνισμού για την ανακάλυψη κοιτασμάτων αερίου και των περιφερειακών αντιπαλοτήτων της Τουρκίας με τους «γείτονές» της, επιχειρούν να αναλύσουν σε άρθρο τους οι Financial Times.

Στο άρθρο τους, οι FT στέκονται στο ενδεχόμενο ευθείας στρατιωτικής συμπλοκής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, καθώς «οι δυο σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και οι χώρες που τους υποστηρίζουν, επιχειρούν να αυξήσουν τον έλεγχό τους στις θάλασσες».

Επιπλέον, αναφέρεται πως «η Γερμανία προειδοποίησε τον προηγούμενο μήνα την Ελλάδα και την Τουρκία ότι παίζουν με τη φωτιά και η παραμικρή σπίθα θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφή».

Οι FT στέκονται στην κόντρα ετών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας για τα θαλάσσια σύνορα και το δικαίωμα των ελληνικών νησιών να παράγουν ΑΟΖ, που αμφισβητεί η Αγκυρα, η θέση της οποίας, όμως, «περιπλέκεται από την άρνησή της να υπογράψει τη συνθήκη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS)», η οποία επιστρατεύεται συνήθως για την επίλυση τέτοιων διαφωνιών.

Οι ισχυρισμοί Ελλάδας και Τουρκίας

Οι Financial Times αναφέρονται και στην ιστορία της αντιπαράθεσης των δυο χωρών για την Κύπρο, στην τουρκική εισβολή στη μεγαλόνησο το 1974 και τη δημιουργία του τουρκοκυπριακού «κράτους», που δεν αναγνωρίζει η διεθνής κοινότητα, καθώς και στις αιτιάσεις της Αγκυρας ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν δικαιούται να εκχωρήσει οικόπεδα για έρευνες υδρογονανθράκων σε διεθνείς εταιρείες, μέχρι να μοιραστούν τα οφέλη και στους Τουρκοκύπριους, των οποίων δηλώνει προστάτιδα. Την ίδια στιγμή, η ακτογραμμή της Τουρκίας στο νότο τής δίνει δικαιώματα στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Κύπρου.

Η Άγκυρα ισχυρίζεται, ακόμη, ότι τα νησιά πρέπει να έχουν περιορισμένες αποκλειστικές οικονομικές ζώνες (ΑΟΖ) και επισημαίνει προηγούμενες διεθνείς αποφάσεις που περιόρισαν την επιρροή των νησιών στον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων, όπως η διαφορά του 1982 μεταξύ Λιβύης και Τυνησίας.

Που ανακαλύφθηκαν κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο

Οι FT θυμίζουν στο άρθρο τους, πώς περιέπλεξε την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων, όπως του Ζοhr στην Αίγυπτο το 2015, του Leviathan το 2010, εκείνων της Κύπρου, που ανακάλυψε πρώτη αέριο το 2011 και εκείνων των Eni, Total και ΕxxonMobil το 2018 και το 2019.

Οι περισσότερες από τις ανακαλύψεις αυτές έγιναν στο νοτιοανατολικό μέρος της περιφέρειας, κοντά σε Αίγυπτο, Ισραήλ και στη νότια ακτή της Κύπρου. Από την άλλη, οι περιοχές στις οποίες ψάχνει η Τουρκία, δεν έχουν δώσει, ακόμα, επαρκή αποθέματα, σε σταθερή βάση.

Γιατί η Τουρκία αισθάνεται απομονωμένη

Στο άρθρο επισημαίνεται πως με τον εντοπισμό των κοιτασμάτων σχηματίστηκαν μερικές «αναπάντεχες» συμμαχίες, όπως το EastMed Gas Forum με τη συμμετοχή Αιγύπτου, Ισραήλ, Παλαιστινιακής Αρχής, Ελλάδας, Κύπρου και Ιταλίας, που θεμελιώθηκε φέτος στο Κάιρο και αποσκοπεί στη μετατροπή σε μεγάλο ενεργειακό κόμβο της περιοχής της Μεσογείου. Μάλιστα, η Γαλλία έχει ζητήσει να ενταχθεί σε αυτή και οι ΗΠΑ επιθυμούν να γίνουν μόνιμος παρατηρητής.

Οι εξελίξεις αυτές «άφησαν απομονωμένη την Τουρκία εξαιτίας των εντάσεών της με πολλά μέλη, περιλαμβανομένης της Ελλάδας και της Αιγύπτου, αν και το Forum αυτό κατάφερε να δημιουργήσει κοινό έδαφος μεταξύ του Ισραήλ και γειτονικών του χωρών. Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας χαρακτήρισε τον Ιανουάριο σαν «μη ρεαλιστικό σχηματισμό» το Forum, και το κατηγόρησε ότι επιθυμεί να αποβάλει την Άγκυρα.

Πώς σχετίζονται τα παραπάνω με τη Λιβύη

Οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν «δέσει» με την εμφύλια σύρραξη στη Λιβύη, εκεί που η Τουρκία παρέχει στήριξη στη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του Φαγέζ Αλ Σάρατζ στην Τρίπολη, και η Ρωσία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Γαλλία στηρίζουν τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ.

Το άρθρο θυμίζει τα μνημόνια που υπέγραψαν τον Νοέμβριο ο Ερντογάν με τον Σάρατζ για παροχή στρατιωτικής βοήθειας από την Αγκυρα στην κυβέρνησή του και για την οριοθέτηση θαλασσίων συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, η οποία προκάλεσε της αντιδράσεις της Αθήνας και περιέπλεξε τα σχέδια μελλοντικής κατασκευής αγωγού αερίου από την Κύπρο στην Ελλάδα, μέσω Κρήτης, και από εκεί στην Ευρώπη.

Με την αύξηση της επιρροής της Τουρκίας στη Λιβύη, χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Γαλλία ανέλαβαν πιο δυναμικό ρόλο αναφορικά με τις κόντρες στην Ανατολική Μεσόγειο, στέλνοντας δυνάμεις για κοινά στρατιωτικά γυμνάσια με Ελλάδα και Κύπρο σε μια επίδειξη ισχύος απέναντι στην Αγκυρα.

Πώς σκέφτεται η διεθνής κοινότητα

Το άρθρο στέκεται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ, ώστε να βάλει στο ίδιο τραπέζι Ελλάδα και Τουρκία, για να ξεκινήσουν συζητήσεις που θα φέρουν την αποκλιμάκωση της έντασης και την αποτροπή μιας σύρραξης μεταξύ των δύο εταίρων.

Στο μεταξύ, μπορεί οι ΗΠΑ να απηύθυναν έκκληση για διπλωματική λύση, όμως απουσιάζουν από τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης της έντασης και η δουλειά αυτή έχει πέσει στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Τα περισσότερα μέλη της τάσσονται υπέρ του διαλόγου, καθώς βλέπουν στην Τουρκία έναν σημαντικό εταίρο για την οικονομία και το προσφυγικό, αλλά και στο ζήτημα της ασφάλειας στη Μέση Ανατολή.

Η Γερμανία ξεκίνησε μια μεσολαβητική προσπάθεια, η οποία σταμάτησε μετά την υπογραφή της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου για την οριοθέτηση ΑΟΖ, που προκάλεσε οργή δτην Αγκυρα.

Ωστόσο, η Ελλάδα και η Κύπρος πιέζουν την ΕΕ να κρατήσει σκληρή στάση έναντι της Τουρκίας και να επιβάλει κυρώσεις, με τη Γαλλία να παίρνει το μέρος τους, λόγω και των δικών της διαφωνιών με την Αγκυρα, ειδικά όσον αφορά στη Λιβύη. Πέραν της Γαλίας, και άλλες χώρες αισθάνονται υποχρεωμένες να υιοθετήσουν μια σκληρότερη γραμμή έναντι της Τουρκίας, αν προχωρήσει σε γεωτρήσεις, αν και μέχρι τώρα είναι λίγες οι αποδείξεις για εκτενή στήριξη σε μεγάλες οικονομικές κυρώσεις εις βάρος της Τουρκίας.