Τάιρα Πάτερσον: Η βαρυποινίτισσα που παραθέτει... σεμινάρια Ποινικού Δικαίου
26.11.202007:00
Η άδικη φυλάκιση στα 19, η ανέλπιστη σωτηρία και η μάχη για μια άλλη ζωή - Η ίδια αφηγείται την προσωπική της ιστορία και μιλά για τα διδάγματα που αποκόμισε
Όταν η Τάιρα Πάτερσον ήταν 19 ετών, φυλακίστηκε για έγκλημα που, όπως η ίδια υποστήριζε, δεν διέπραξε ποτέ. Έμεινε στη φυλακή 23 ολόκληρα χρόνια. Όλο αυτό το διάστημα δεν σταμάτησε στιγμή να επιμένει στην αθωότητά της απέναντι στις κατηγορίες της ληστείας και δολοφονίας - που μέχρι τώρα δεν έχουν αλλάξει. Σήμερα, προσπαθεί να «καθαρίσει» το όνομά της, ενώ παράλληλα δίνει κι έναν ακόμη αγώνα, να κάνει τη διαφορά στη ζωή των άλλων. Από τα Χριστούγεννα του 2017, που αποφυλακίστηκε με αναστολή, δίνει ομιλίες σε νομικές σχολές, φυλακές και κοινοτικά κέντρα αναφορικά με τη μεταρρύθμιση του ποινικού δικαίου και τις άδικες καταδίκες.
Η ίδια έμεινε κατάπληκτη όταν της απονεμήθηκε την 31η Οκτωβρίου ένα -τιμής ένεκεν- πτυχίο από την Ακαδημία Τεχνών του Σινσινάτι στην τελετή για την έναρξη του τελευταίου έτους σπουδών των φοιτητών. «Όταν έδινα την ομιλία μου σε αυτούς τους απίστευτους φοιτητές, δεν μπορούσα παρά να σκέφτομαι "Τι κάνω εγώ εδώ; Εγώ παράτησα το σχολείο στην έκτη Δημοτικού"», δήλωσε η 45χρονη σήμερα Πάτερσον, στο CNN, με δάκρυα στα μάτια. «Όταν μου έκαναν αυτήν την έκπληξη με το "τιμητικό πτυχίο", ένιωσα σαν να αποφοιτούσα πραγματικά. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία, και πραγματικά αισθανόμουν σαν να ήμουν κι εγώ μια από αυτούς. Ένιωσα άξια κι αυτό μού επέτρεψε να συνειδητοποιήσω ότι έχω κι εγώ κάποια αξία». Ο Ντέιβιντ Σίνγκλετον, δικηγόρος στο Κέντρο Δικαιοσύνης και Πολιτικής του Οχάιο (OJPC) που εκπροσωπεί την Πάτερσον, λέει ότι αυτή η γυναίκα «απλώς λάμπει». «Έχει κάνει πραγματικά τη διαφορά στην κοινότητά της και σε ολόκληρη τη χώρα», δήλωσε ο Σίνγκλετον στο CNN. «Είναι ένα παράδειγμα του τι σημαίνει να μην εγκαταλείπεις ποτέ την ελπίδα και να αξιοποιείς στο έπακρο τη ζωή σου μέσα στις χειρότερες περιστάσεις»
Κάθειρξη 43 ετών
Η ιστορία της Πάτερσον ξεκίνησε το 1994, όταν η 15χρονη Μισέλ Λάι δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια ληστείας κοντά στο διαμέρισμα της Πάτερσον, στο Ντέιτον του Οχάιο. Τη νύχτα της ληστείας, η Πάτερσον και ο φίλος της είχαν μια τυχαία συνάντηση με μια ομάδα πέντε ατόμων που αργότερα μπλέχτηκαν στη ληστεία, δήλωσε ο Σίνγκλετον στο CNN. Δεν είχαν συναντήσει ποτέ τα τρία από αυτά τα άτομα και είχαν γνωρίσει μόνο τα δύο λίγες μέρες πριν από το περιστατικό. Ενώ η Πάτερσον λέει ότι δεν ήταν μέλος της συμμορίας και δεν συμμετείχε στη ληστεία ούτε πείραξε κανέναν, υπήρξε μάρτυρας της ληστείας και προσπάθησε να τους σταματήσει, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Από φόβο να μην εμπλακούν, η Πάτερσον και ο φίλος της έφυγαν από τον τόπο του εγκλήματος. Καθώς όμως έφευγαν, είδαν ένα κολιέ πεταμένο στο έδαφος και η Πάτερσον το μάζεψε και το πήρε. Όταν επέστρεψαν στο διαμέρισμά της και άκουσε πυροβολισμούς και κάποιον να ουρλιάζει, η Πάτερσον κάλεσε το 911 και στη συνέχεια πήγε οικειοθελώς στο αστυνομικό τμήμα για να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικές με την έρευνα, σύμφωνα με τον δικηγόρο της. Σχεδόν δύο ώρες αργότερα, αφού δήλωνε με επιμονή την αθωότητά της στον αστυνομικό, που την ανέκρινε, η Πάτερσον ομολόγησε ότι διέπραξε τη ληστεία επειδή είχε στην κατοχή της το κολιέ. Ο δικηγόρος της είπε ότι την ανάγκασαν να ομολογήσει. Της πέρασαν χειροπέδες και κατηγορήθηκε επίσης για τον φόνο της Μισέλ.
Ο ντετέκτιβ που ανέκρινε την Πάτερσον απέκρουσε τους ισχυρισμούς της πως εξαναγκάστηκε να ομολογήσει την ληστεία κατά την ανάκρισή του. Ο ντετέκτιβ όμως δεν κατέγραψε κανένα μέρος της ανάκρισης εκτός από τα 10 λεπτά μέσα στα οποία η Πάτερσον ομολόγησε, σύμφωνα με τον Σίνγκλετον, ότι «Κατηγορήθηκε για δολοφονία βάσει της νομικής αρχής, η οποία επιτρέπει την κατηγορία για δολοφονία, εάν κάποιο άτομο συμμετείχε σε εγκληματική ενέργεια κατά την οποία επήλθε ο θάνατος» και πρόσθεσε ότι «Η κατηγορία της δολοφονίας κατά της Πάτερσον βασίστηκε επίσης στη "θεωρία συμμετοχής και συνέργειας", ότι δηλαδή ήταν μέλος της συμμορίας που διέπραξε τη ληστεία και ενθάρρυνε τον σκοπευτή να πυροβολήσει την Μισέλ».
Έτσι, η Πάτερσον κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε, για ληστεία και συνέργεια σε δολοφονία, σε 43 χρόνια κάθειρξη.
Η ζωή στη φυλακή
Η Πάτερσον λέει ότι εγκατέλειψε το σχολείο σε ηλικία 11 ετών επειδή ήταν άστεγη. Μέχρι να πάει στη φυλακή, δεν ήξερε να διαβάζει ή να γράφει, πόσο μάλλον να υπερασπίζεται τον εαυτό της. Αλλά στη διάρκεια της φυλάκισής της κατάφερε να αναπληρώσει τη χαμένη της εκπαίδευση. Όσο βρισκόταν στη φυλακή, κατάφερε να γίνει πιστοποιημένη δασκάλα του προγράμματος GED (πρόγραμμα που παρέχει ισότιμο δίπλωμα με απολυτήριο Λυκείου σε άτομα που δεν έχουν παρακολουθήσει κανονικά το σχολείο), ολοκλήρωσε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα βοηθού νομικών επαγγελμάτων και έλαβε, επίσης, άδεια άσκησης επαγγέλματος μηχανικού μηχανών φυσικού αερίου. Λέει ότι οι άλλοι τρόφιμοι την ονόμασαν «δικηγόρο των φυλακών» επειδή χρησιμοποιούσε όσα είχε μάθει για να τους βοηθήσει να αποκτήσουν την ελευθερία τους.
Μόλις τρεις εβδομάδες μετά την αποφυλάκισή της, εντάχθηκε στο OJPC (Κέντρο Δικαιοσύνης και Πολιτικής του Οχάιο) ως βοηθός νομικών και έκτοτε βοηθάει στην ενημέρωση και εκπαίδευση των κοινοτήτων σχετικά με τη μεταρρύθμιση του ποινικού νομικού συστήματος. Όταν δεν δίνει ομιλίες ή οργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια, η Πάτερσον επικεντρώνεται σε μαθητές και φοιτητές μέσω της προσέγγισής της σε γυμνάσια και κολέγια. «Ορκίστηκα στον εαυτό μου ότι θα αφιερώσω τη ζωή μου στο να δείξω στα παιδιά πόσο πολύ μπορούν να αλλάξουν με την συμπεριφορά τους τον κόσμο», είπε. «Θέλω να μιλήσω με κάθε μαθητή που θα μου επιτρέψει να το κάνω. Απλώς τονίζω, πως η καλοσύνη και η ευγένεια θα ανοίξουν πόρτες που δεν θα μπορεί να ανοίξει μόνη της η εκπαίδευση. Να είστε ευγενικοί. Πρέπει να είστε καλοί, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στη ζωή σας».
Χρησιμοποίησε, επίσης, τις δεκαετίες της πίσω από τα κάγκελα για να ασχοληθεί δημιουργικά με την τέχνη, η οποία, λέει, ήταν «ο μόνος τρόπος για να μπορεί να ξεφεύγει το μυαλό της». Τώρα, που είναι μια ελεύθερη γυναίκα, χρησιμοποιεί την τέχνη για να μοιραστεί την ιστορία της με τον κόσμο, καθώς και τις ιστορίες άλλων καλλιτεχνών που είναι ή ήταν φυλακισμένοι.
Ένα από τα έργα της είναι μια τοιχογραφία στο Σινσινάτι πάνω στην οποία εργάστηκε για δύο χρόνια σε συνεργασία με το μη κερδοσκοπικό οργανισμό ArtWorks και άλλους τοπικούς καλλιτέχνες. Η τοιχογραφία, με τίτλο «Time Served vs. Time Saved», περιλαμβάνει πέντε γυναίκες, συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας, που φυλακίστηκαν. «Δεν μπορώ να ξεχάσω τι μου συνέβη, αλλά θα κάνω ό,τι μπορώ για να βεβαιωθώ πως δεν θα συμβεί σε κανέναν άλλο», δήλωσε η Πάτερσον στο CNN. «Όταν οι άνθρωποι με συναντούν, ρωτούν "Δεν έχεις μέσα σου πικρία;", "Όχι. Δεν έχω", τους απαντώ. Πέρασα περισσότερο από το μισό της ζωής μου στη φυλακή. Σήμερα κοιτάζω τη ζωή μου πολύ διαφορετικά. Δεν θέλω να μένω με την πίκρα».
Η αδελφή του θύματος «έδειξε» την αθωότητα της
Η Πάτερσον αποφυλακίστηκε με αναστολή το 2017 όταν η αδελφή του θύματος, Χόλι Λάι Χόλμπρουκ, έγραψε στον τότε κυβερνήτη του Οχάιο, Τζον Κασίς, ότι δεν πίστευε πλέον πως η Πάτερσον συμμετείχε στη ληστεία που οδήγησε στη δολοφονία της αδελφής της. Η Χόλμπρουκ, που καθόταν δίπλα στην αδερφή της, όταν εκείνη δολοφονήθηκε, προέτρεψε τον κυβερνήτη να την ελευθερώσει. Στην επιστολή της, η Χόλμπρουκ, γράφει ότι θυμάται να ζητάει βοήθεια από την Πάτερσον τη νύχτα των πυροβολισμών, ενώ είχε πει στους αξιωματικούς, που έφτασαν στη σκηνή του εγκλήματος, ότι η Πάτερσον δεν εμπλέκεται στη ληστεία. «Αισθάνομαι άσχημα που η Τάιρα φυλακίστηκε τόσα πολλά χρόνια για εγκλήματα, που όπως πιστεύω, δεν διέπραξε», έγραψε στην επιστολή της. «Θέλω να επικεντρωθώ σε ό,τι μπορώ να κάνω για να την βοηθήσω να αποκτήσει την ελευθερία της και να διορθώσω το λάθος που έγινε σε βάρος της. Γι' αυτό γράφω αυτήν την επιστολή. Για πολύ καιρό δεν ήθελα να υποστηρίξω δημοσίως την απελευθέρωση της Τάιρα, γιατί φοβόμουν και ανησυχούσα για το πώς θα αντιδράσει η οικογένειά μου. Αλλά σήμερα έχω πλέον αποφασίσει πως αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι να λέω την αλήθεια».
Φίλησε το χώμα
Μόλις αποφυλακίστηκε, η Πάτερσον, καλωσόρισε τη νέα της ζωή με ανοιχτές αγκάλες. «Τη στιγμή που βγήκα από τη φυλακή γονάτισα και φίλησα το χώμα. Δεν με ένοιαζε αν ήταν βρώμικο, υγρό, χιονισμένο ή γεμάτο λάσπες. Υποσχέθηκα στον Θεό, αν βγω ποτέ, να γονατίσω και να φιλήσω το χώμα και να Τον ευχαριστήσω».
Ακόμη, όμως, και μετά την αποφυλάκισή της η Πάτερσον θα παραμείνει καταδικασμένη δολοφόνος στα μάτια του Νόμου και του κόσμου. «Ο αγώνας δεν έχει σταματήσει και δεν θα σταματήσει μέχρι να καθαρίσουμε το όνομά της», δήλωσε ο Σίνγκλετον στο CNN. «Σε αυτά τα 23 χρόνια η ζωή της έδειξε το χειρότερο πρόσωπο, αλλά βρήκε έναν τρόπο να βελτιωθεί, να μορφωθεί και να ονειρευτεί τι θα μπορούσε να πετύχει μια μέρα. Και τώρα ζει αυτά τα όνειρα της».
Όταν ο Σίνγκλετον και η ομάδα του άρχισαν να εκπροσωπούν την Πάτερσον το 2012, επέλεξαν να υποβάλουν αίτηση αναστολής «εκ λόγων επιεικείας», επειδή ήταν «η μόνη διαθέσιμη επιλογή τους», καθώς δεν είχαν πρόσφατα ανακαλυφθεί στοιχεία που να δικαιολογούν μια νέα δίκη, σύμφωνα με τον Σίνγκλετον. Στην αίτηση, που ελήφθη από το CNN, επισημάνθηκαν πολλά ζητήματα σχετικά με τις κατηγορίες σε βάρος της Πάτερσον. Ο φίλος της, που ήταν μαζί της εκείνο το βράδυ, δεν κλήθηκε στο Δικαστήριο. Μία ηχογράφηση της κλήσης 911, που έκανε η Πάτερσον, όταν άκουσε τον πυροβολισμό, δεν τέθηκε ποτέ υπ΄όψιν των ενόρκων, έξι από τους οποίους έδωσαν ένορκες δηλώσεις λέγοντας ότι μπορεί να μην είχαν καταδικάσει την Πάτερσον αν είχαν ακούσει την ηχογράφηση, ανέφερε η αίτηση. Η Πάτερσον και άλλοι, που καταδικάστηκαν στην ίδια υπόθεση, υποβλήθηκαν σε τεστ ανίχνευσης ψεύδους, στα οποία όλοι απάντησαν ότι εκείνη δεν συμμετείχε στη ληστεία και ότι δεν ήταν εκεί όταν πυροβολήθηκε η Λάι.
Σήμερα, η Πάτερσον και η νομική της ομάδα μπορεί να χαίρονται με αυτή τους τη «νίκη», ωστόσο λένε πως δεν θα σταματήσουν να ασχολούνται με την υπόθεση έως ότου «καθαρίσει» εντελώς το όνομά της και κηρυχθεί και επισήμως αθώα.