Βαλερί Ζισκάρ Ντ'Εσταίν 1926-2020: Ο οραματιστής που έστρεψε τη Γαλλία και την Ευρώπη προς το κέντρο

Οραματιστής της Ευρωπαικής πολιτικής και του γαλλικού εκσυγχρονιστικού οράματος, φιλελεύθερος και κεντρώος, φιλέλληνας και από τις πιο παλιές μεγαλοαστικές οικογένειες των Γάλλων πολιτικών ο Βαλερί Ζισκάρ ντ Εσταίν -που έφυγε πλήρης ημερών σε ηλικία 94 ετών- είναι ταυτόσημος με τη σύγχρονη ιστορία της Γαλλίας και τις μεγάλες αλλαγές που σημάδεψαν τη μεταλλαγή της σε εκσυγχρονιστική χώρα. Όντας από τους τρεις νεότερους Προέδρους στην Ιστορία της χώρας του -μετά τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη και τον πρωθυπουργό Ζαν Κασιμίρ-Περιέ-ο Ντ Εσταίν εκλέχθηκε Πρόεδρος της Γαλλίας το 1974, σε ηλικία μόλις 48 ετών προασπιζόμενος ένα νέο ρεφορμιστικό όραμα, όπως το αποκαλούσε, που θα ξεπερνούσε τον Γκολισμό και θα αποτελούσε τη βάση για την προάσπιση μιας ανοιχτής, πατριωτικής πλην όμως κεντρώας και ανοιχτής σε συμμαχίες Γαλλίας.

Ήταν άλλωστε από τους πρώτους που προασπίστηκαν το τέλος της θανατικής ποινής και τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων με τον νόμο που καθιέρωσε η τότε Υπουργός Υγείας του και σημαίνουσα προσωπικότητα-επίσης ηγετικό πρόσωπο της Ευρωπαικής Ένωσης-Σιμόν Βέιλ. Στις εκλογές του 1974 ο Ντ Εσταίν είχε καταφέρει να κατατροπώσει όλους τους Γκολικούς αντιπάλους του και κυρίως τον Ζακ Σαμπάν-Ντελμάν, τον οποίο νίκησε από τον πρώτο γύρο, αν και είχε έρθει δεύτερος μετά τον Μιτεράν. Κατάφερε όμως τελικά, στον δεύτερο γύρο, να νικήσει και αυτόν λαμβάνοντας το 50,7% των ψήφων.


Με τη νίκη του η παλιά περίοδος του Γκολισμού αποτελούσε πια παρελθόν και η Γαλλία γύριζε σελίδα προσανατολιζόμενη σε ένα πιο προοδευτικό μέλλον. Άλλωστε και ο ίδιος ήταν άριστος γνώστης των οικονομικών και ένας από τους πρώτους πολιτικούς που είδαν το μέλλον της Γαλλίας, να είναι άμεσα και άρρηκτα συνδεδεμένο με την τεχνολογική πρόοδο: όταν έθεσε σε λειτουργία ένα από τα γρηγορότερα τρένα στον κόσμο όπως το TGV, οι Γάλλοι έκαναν ουρές για ένα πολυπόθητο εισιτήριο και μιλούσαν για ταχύτατα ταξίδια στον αέρα και στην Αμερική-κάτι που συνέβη αργότερα με τα Κονκόρντ. Αντίστοιχα καινοφανής στάθηκε ο Ντ Εσταίν και στον τομέα της ενέργειας εισάγοντας τις νέες μορφές ενέργειες-άγνωστες τότε ακόμα στην Ευρώπη-μετά την ενεργειακή κρίση του 73 κάνοντας από τότε λόγο για έναν νέο τρόπο ενεργειακής κάλυψης για τον πλανήτη.




Το αεροπλάνο που έφερε τον Καραμανλή
Άμεσα συνυφασμένο με τη χώρα μας, την ευρωπαική της πορεία και την ίδια τη μεταπολίτευση το όνομα του Ζισκάρ Ντ'Εσταίν είναι αυτό που έδωσε τη σφραγίδα στην πρώτη ελληνική δημοκρατία μετά τη Χούντα. Και αυτό όχι μόνο γιατί ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της επανόδου του Κωνσταντίνου Καραμανλή αλλά γιατί ήταν αυτός που του παραχώρησε το προεδρικό αεροσκάφος με το οποίο επέστρεψε στην Ελλάδα για να ορκιστεί πρωθυπουργός. Ήταν τότε που χιλιάδες Έλληνες περίμεναν τον Εθνάρχη στο ελληνικό “στη μεγαλύτερη συγκέντρωση από την εποχή της απελευθερώσεως”, όπως ακούγεται στο σχετικό βίντεο. Φίλος στενός του Καραμανλή ο Ντ Εσταίν θα υπάρξει, επίσης, θιασώτης και πρωτεργάτης της εισόδου της Ελλάδας στην ΕΟΚ, της οποίας η χώρα μας έγινε ενεργό μέλος το 1979.

Ήταν, άλλωστε, τότε τελευταίες μέρες της άνοιξης που ο Ντ Εσταιν για τον λόγο αυτό θα επισκεφτόταν την Αθήνα και οι εργάτες βρέθηκαν να δουλεύουν νυχθημερόν στην παραλιακή λεωφόρο για να φυτέψουν εξωτικούς φοίνικες αλλά και για να στρώσουν την άσφαλτο από την οποία θα περνούσε η αυτοκινητοπομπή του Γάλλου Προέδρου- τι και αν ο ίδιος ήταν ο πρώτος Πρόεδρος στη Γαλλία που είχε αρνηθεί να έχει αυτές τις τιμές κατά την τελετή της ορκομωσίας του προσερχόμενος με ένα απλό κουστούμι; Ήταν επίσης ο πρώτος που είχε καλέσει στο Προεδρικό Μέγαρο της Γαλλίας εκπροσώπους των εργατών και των απορριματοφόρων και που προτιμούσε να συντρώει με τις λαικές τάξεις αντί με τους ομολόγους του. Ενδεχομένως να θεωρείται και ο πρώτος που καθιέρωσε τις μεθόδους της επικοινωνίας στην πολιτική, κάτι το οποίο ήταν δημοφιλές μόνο στην Αμερική.

Το ευρωπικό όραμα
Ο Ζισκάρ ντ Εσταίν δεν ήταν μόνο μέλος του Ευρωπαικού Συμβουλίου ως πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας αλλά είχε εμπλακεί ενεργά στη συγκρότηση της Ευρωπαικής Ένωσης καθώς ήταν αυτός που προήδρευε της Σύμβασης για το Μέλλον της Ευρώπης όπως λεγόταν τότε το προοίμιο του Ευρωπαικού Συντάγματος-το οποίο δεν ευδοκίμησε ποτέ. Ήταν ταυτόχρονα ένας από τους προασπιστές της εισόδου της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρώπη αν και σε πρόσφατη συνέντευξη του με τον στενό του φίλο Χέλμουτ Κολ είχε ταυτόχρονα υποστηρίξει ότι ήταν αυτός που οραματίστηκε το Μπρέξιτ.





Οι γκωλιστές είχαν τότε αντιδράσει για τη φιλοβρετανική του στάση αν και τελικά αυτός που τον πολέμησε κατάφερε να τον ανατρέψει μετά από την ήττα του από τον Φρανσουά Μιτεράν το 1981 ήταν ο Ζακ Σιράκ. Μετά από μια δύσκολη περίοδο κατά την οποία ασχολήθηκε με τα ακαδημαικά του καθήκοντα ο Ντ Εσταίν επένδυσε στη θητεία του στην Ευρώπη θεωρώντας ότι κάποια στιγμή θα εκλεγεί Πρόεδρος της Ευρωπαικής Κοινότητας. Εκτός από ευρωπαιστής, όμως, ο Ντεσταίν είχε υπάρξει και μέλος της Γαλλικής Αντίστασης και είχε λάβει μέρος στην απελευθέρωση του Παρισιού από τους Γερμανούς. Ως εκ τούτου είχε λάβει την ύψιστη τιμή του Σταυρού της Ανδρείας (Croix de guerre).

Οι φαντασιώσεις με την πριγκίπισσα Νταιάνα!
Ως αυθεντικός και γνήσιος Γάλλος ο Ντεσταίν δεν αρνήθηκε ποτέ την αδυναμία του στο ωραίο φύλλο. Ήταν πάντοτε δημοφιλής ανάμεσα στις γυναίκες αλλά και από εκείνους που δεν φοβόταν να υποστηρίξει την αδυναμία του τολμώντας μάλιστα να δημοσιεύσει και μια ερωτική ιστορία με τον τίτλο “Η πριγκίπισσα και ο Πρόεδρος” αποκαλύπτοντας τις ερωτικές του φαντασιώσεις με την πριγκίπισσα Νταιάνα! Μάλιστα δυο χρόνια πριν και συγκεκριμένα το 2018, αν και σε προχωρημένη ηλικία είχε κατηγορηθεί ότι είχε παρενοχλήσει σεξουαλικά Γαλλίδα δημοσιογράφο-σε μια εποχή που αφθονούσαν οι καταγγελίες λόγω της άνθισης του κινήματος του metoo.



Ανεξαρτήτως, όμως, από τις καταγγελίες ή τα όποια σκάνδαλα μπορεί να συνδέθηκαν με το όνομα του ο Ντ Εσταίν υπήρξε από τους παλιούς πεπαιδευμένους πολιτικούς, προασπιστές ενός ουσιαστικού οράματος, βαθείς προασπιστές του κοινού πολιτικού σχεδίου για την Ευρώπη και αυθεντικός ρέκτης των ανοιχτών ιδεών. Όπως έλεγε ο ίδιος σε μια από τις ομιλίες του στην Ελλάδα, όταν εγκαινίαζε την πλατεία Ζακ Ντε Ρομιγί «οι τραγωδίες του Σοφοκλή μας δείχνουν-μετά τους “Πέρσες” ότι οι θεοί διατηρούν μεν την εξουσία της λήψης των αποφάσεων αλλά είναι οι άνθρωποι που αναμετρούνται τελικά με τις λύσεις. Και ο Ευριπίδης ολοκληρώνει την εξέλιξη εφιστώντας την προσοχή στις πολυσύνθετες εκδοχές των ανθρώπινων αντιδράσεων αλλά και στις τραγικές τους αντιθέσεις. Μέσα σε 80 χρόνια βλέπουμε την εξέλιξη της αυτονομίας του ανθρώπου που απομακρύνεται από τους Θεούς αλλά και τις τεράστιες ευθύνες που πρέπει να αναλάβει». Και αυτός ως άνθρωπος κυρίως με εξουσία ήξερε, τουλάχιστον, να αναλαμβάνει τις ευθύνες μέχρι τέλους. Γι αυτό και υπήρξε πραγματικός και ουσιαστικός πολιτικός-από τους λίγους.



Δείτε το βίντεο με ένα μίνι πορτραίτο του Ζισκάρ ντ Εσταίν: