Βαλερί Ζισκάρ Ντεσταίν: Ο τελευταίος των μεγάλων πολιτικών που διαμόρφωσαν την σημερινή Ευρώπη

  Οι κάτοικοι της πανέμορφης κωμόπολης Ωτόν της Λουάρ-ε-Σερ στην κεντρική Γαλλία, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Λιόν, έχουν κάθε λόγο να θρηνούν έναν δικό τους άνθρωπο όπως θεωρούσαν τον Βαλερί Ζισκάρ Ντ'Εστέν ο οποίος είχε επιλέξει αυτή την επαρχιακή περιοχή με τα ξύλινα σπιτάκια και τα γραφικά σοκάκια ως τον δεύτερο τόπο του μετά το Παρίσι. Στον 'Πύργο του Άστρου', όπως είναι το όνομα της δεύτερης κατοικίας του είχε μάλιστα τελέσει τη γαμήλια τελετή με τη σύζυγο του Αν Αιμόν ντε Μπραντ, εκεί γιόρτασε πριν από έναν χρόνο τα 87της γενέθλια και εκεί έμελλε αφήσει την τελευταία του πνοή εκδηλώνοντας την επιθυμία να ταφεί στον κήπο, κάτω από τις τριανταφυλλιές.

Παρότι αυτό το αίτημα δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί λόγω της αυστηρής νομολογίας που δεν επιτρέπει ταφή σε ιδιωτικούς χώρους, ωστόσο είναι δηλωτικό της σχέσης που είχε ο άλλοτε πανίσχυρος άνδρας της Γαλλίας και της Ευρώπης με συγκεκριμένους τόπους, πρόσωπα και πράγματα με τα οποία συνδεόταν εφ'όρου ζωής. Δεν χώρισε ποτέ από τη σύζυγό του, σύχναζε πάντα στα ίδια μέρη και διατηρούσε πάντα στενούς και ισόβιους φίλους-ένας από αυτούς ήταν και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, τον οποίο στήριξε με όποιον τρόπο μπορούσε. Άλλωστε και οι δυο άνδρες ταυτίστηκαν με τα σημαντικότερα μεταπολιτευτικά πολιτικά γεγονότα όχι μόνο της χώρας τους αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης.

Φιλελεύθερος τεχνοκράτης και οραματιστής της Ευρώπης

Σε εποχές που η Γαλλία ακόμα αγωνιζόταν να ξεπεράσει τις πληγές του πολέμου και διχαζόταν ανάμεσα στους εξεγερμένους του Μάη του 68 και τους φανατικούς Γκωλιστές ο Βαλερί Ζισκάρ Ντ Εστέν με τη δυναμική του παρουσία έκανε τη διαφορά από νεαρή κιόλας ηλικία, στη γαλλική πολιτική κονίστρα: έφερε τον αέρα του  τεχνοκράτη που έβλεπε μια Γαλλία πέρα από τα σύνορα και ονειρευόταν την Ευρώπη των λαών που θα άφηνε πίσω τις παλιές αντιθέσεις. Απόδειξη ότι ήταν ο πρώτος που προασπίστηκε την κυριαρχία του Γαλλογερμανικού άξονα και σε αντίθεση με τους συμπατριώτες του, οι οποίοι δεν έβλεπαν καμία ευρωπαική σφραγίδα στη Μεγάλη Βρετανία, υποστήριξε την ένταξη της στο ενιαίο ευρωπαικό σχήμα.

Στις διακυβερνητικές συζητήσεις που είχαν αρχίσει να ανοίγουν στις αρχές της δεκαετίας του 70 ήταν ακόμα νωπές οι μεγάλες αντιπαλότητες από τον Πόλεμο αλλά ο Ντ Εσταίν από τότε έβλεπε πέρα από αυτό ποντάροντας σε συμμαχίες και σε κοινή πολιτική ευρωπαική δράση και στη διαμόρφωση ενός νέου Γαλλογερμανικού άξονα. Ήταν μοιραίο, εξάλλου, ο ίδιος να γεννηθεί στα σύνορα Γερμανίας Γαλλίας από μεγαλοαστική οικογένεια καθώς ο πατέρας του ήταν οικονομικός διευθυντής των Γαλλικών αρχών μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας ένα μεγάλο γενεαλογικό δέντρο που έφτανε μέχρι την αυλή του Λουδοβίκου του ΙΣΤ' και με δικό τους επιβλητικό πύργο στο Σαμελιέρ -ο οποίος πουλήθηκε πρόσφατα- ο μικρός Ντ Εστέν ήξερε ότι γεννήθηκε για να ξεχωρίζει: ευθυτενής, πανύψηλος και με τους τρόπους του αριστοκράτη μπορούσε εύκολα να επιβάλλεται σε φίλους και συνομιλητές.


Ξεκίνησε στην αρχή ως υφυπουργός Οικονομικών και τρία χρόνια αργότερα ως Υπουργός της κυβέρνησης Πομπιντού  για να περάσει στις συνειδήσεις των συμπατριωτών του ως  ο πιο νέος και ο πιο ανοιχτός σε νέες ιδέες Γάλλου Υπουργού στην Ιστορία. 


Από μικρός φαινόταν ότι θα προκόψει στα γράμματα αφού είχε αποφοιτήσει με άριστα από το Γυμνάσιο και στη συνέχεια από το Λύκειο Ζανσόν ντε Σαλλύ έχοντας το μεγάλο όνειρο, όπως όλοι οι ευγενείς αριστούχοι της Γαλλίας, να περάσει στην Grande Ecole-ENA. Εξάλλου στο comme il faut περιβάλλον όπου μεγάλωσε, όλα ήταν προγραμματισμένα στην εντέλεια -από τα ιδιαίτερα μαθήματα ξιφασκίας μέχρι τη θρησκευτική κατήχηση και τις ξένες γλώσσες που μάθαιναν όλα τα μέλη της οικογένειας Ντεσταίν από μικρή ηλικία. Όσο για τη μητέρα του τη Μέι Μπαρντού τύγχανε επίσης αριστοκρατικής καταγωγής με βαθιά πολιτική παράδοση.

Μετά το τέλος του σχολείου και αφού μετακόμισαν οικογενειακώς όλοι μαζί στο Παρίσι μένοντας στο αριστοκρατικό 8ο διαμέρισμα με θέα στην Αψίδα του Θριάμβου και τη λεωφόρο των Ιλισίων Πεδίων, δίπλα στις πρεσβείες και τα μεγάλα καταστήματα ο νεαρός Ντ Εσταίν άρχισε πλέον να νιώθει μια παράδοξη οικειότητα με την αριστοκρατία. Αυτή η πεποίθηση τον διευκόλυνε στο να διεκδικήσει όχι μόνο τις καλύτερες σπουδές αλλά και μια θέση στα δημόσια πράγματα της χώρας. Παρότι είχε μελετήσει καλά φιλοσοφία δεν υστερούσε ούτε στον τομέα των οικονομικών με το μπακαλορεά του να καταγράφει διακρίσεις και στους δυο τομείς. Εξου και ότι φοιτά στο Πολυτεχνείο και στην ENA με την ίδια ευκολία έχοντας πτυχία στη φιλοσοφία και στα οικονομικά αντίστοιχα. Ταυτόχρονα καταφέρνει να διακριθεί ως ήρωας του πολέμου πρωταγωνιστώντας στη γαλλική Αντίσταση και υπηρετώντας στα τεθωρακισμένα της Στρατιάς της Ελεύθερης Γαλλίας. Του απονέμεται μάλιστα μετά την επιτυχή διάσωση αρκετών συμπατριωτών του-μεταξύ των οποίων και του Γάλλου πρέσβη στη Γερμανία-  παράσημο ανδρείας (Croix de guerre).

Όλα, εν ολίγοις, πλέον δείχνουν ότι ο όμορφος, ευθυτενής, ευφυής και καλοαναθρεμμένος Ζισκάρ δεν είχε πια να φοβηθεί τίποτα ούτε σε επίπεδο πολιτικών πολέμων, ούτε πραγματικών. Πεδίο δόξης λαμπρό λοιπόν για έναν άριστο γνώστη των οικονομικών, γόνο καλής οικογενείας με μεγάλες πολιτικές βλέψεις. Φροντίζει μάλιστα να παντρευτεί και την ιδανική γυναίκα με επίσης εντυπωσιακό βιογραφικό και αριστοκρατική καταγωγή την  Αν Αιμόν ντε Μπραντ, με την οποία θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά. Οι βασικές συνιστώσες μιας καλογυαλισμένης καριέρας έχουν τεθεί και ο ίδιος απλώς περιμένει πότε θα έρθει η κατάλληλη ευκαιρία γνωρίζοντας καλά πως να διαβάζει τα σημεία των καιρών: και αυτό συμβαίνει αφού του προτείνεται σε νεαρή ηλικία μια σημαίνουσα θέση στο περίοπτο Υπουργείο Οικονομικών. Εκεί καταφέρνει μάλιστα να παραμείνει για μια ολόκληρη πενταετία: στην αρχή ως υφυπουργός Οικονομικών και τρία χρόνια αργότερα ως Υπουργός της κυβέρνησης Πομπιντού και να περάσει στις συνειδήσεις των συμπατριωτών του ως  ο πιο νέος και ο πιο ανοιχτός σε νέες ιδέες Γάλλου Υπουργού στην Ιστορία.

Ο προσανατολισμός του στόχευε σε μια νέα οικονομική πολιτική με μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονιστικό όραμα, βασισμένο στις νέες τεχνολογίες και την ανάπτυξη. Για τους συντηρητικούς και ορθόδοξους Γκωλιστές, με τους οποίους δεν θα αργήσει να έρθει σε σύγκρουση, κάτι τέτοιο έμοιαζε περίπου ως αμάρτημα. Δεν θα δεχτούν με τίποτα τις προτεινόμενες ιδιωτικοποιήσεις - μην ξεχνάμε ότι τα πάντα τότε στη Γαλλία περνούσαν από το κράτος και ελέγχονταν από αυτό - ούτε την τεχνολογική ανάπτυξη την οποία οραματιζόταν από τότε ο τριανταπεντάχρονος Βαλερί Ζισκάρ Ντ Εσταίν. Χαράζοντας, επομένως, έναν δικό του δρόμο θα προσπαθήσει να γίνει δημοφιλής σε έναν κόσμο χωρίς διατυπωμένη πολιτική ταυτότητα, πέρα από τις γραμμές της Αριστεράς ή της συντηρητικής δεξιάς - τον κόσμο του κέντρου. Ήταν ίσως η χρυσή λύση σε μια Γαλλία που αναζητούσε μια νέα ταυτότητα πέρα από τις βαθιές παραδόσεις, τις οποίες ωστόσο ο ίδιος ο Ντ Εσταίν γνώριζε εξίσου καλά. Είχε και το πλεονέκτημα να βρίσκει πάντα και τα κατάλληλα συνθήματα όπως αυτό της “προοδευτικής φιλελεύθερης κοινωνίας” το οποίο υιοθέτησε τότε με μεγάλη επιτυχία. Ήταν, άλλωστε, ο πρώτος στη Γαλλία που αντιλήφθηκε πως το ιδανικό αλατοπίπερο της πολιτικής δεν είχε να κάνει με τα κλειστά γραφεία αλλά με την αποτελεσματική-και ως εκ τούτου απαραίτητη-επικοινωνία σε εποχές που όλες αυτές οι μέθοδοι έμοιαζαν αρκούντως Αμερικανικες.

Ο νεότερος Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας με τις νέες ιδέες

Με αυτό το επικοινωνιακό παιχνίδι, το οποίο προβάλλει μεθοδικά και αποτελεσματικά την πολιτική μιας “Γαλλίας του κέντρου” στραμμένης προς την ευρωπαική οικονομική ολοκλήρωση και τις συνεργασίες, ο VGE  (όπως συνηθίζεται να αναγράφεται μέχρι σήμερα) είναι ο πρώτος πολιτικός στην ευρωπαική ιστορία που θα λανσάρει προεκλογική καμπάνια. Καλεί μάλιστα και σε ντιμπέιτ-κάτι άγνωστο τότε-τον αντίπαλό του Φρανσουά Μιτεράν και σε απευθείας μετάδοση από τη γαλλική τηλεόραση λέει την αμίμητη φράση που γράφει ιστορία: “Κύριε Μιτεράν δεν έχετε το μονοπώλιο της καρδιάς” εννοώντας φυσικά αυτές των ψηφοφόρων και ενώνοντας, με τον τρόπο αυτό, τους άγραφους κανόνες της ποίησης με αυτούς της οικονομίας. Έχει, άλλωστε, την ικανότητα να σκηνοθετεί κάθε πιθανή εμφάνισή του: Όταν θα φθάσει έξω από το Ελιζέ στις 27 Μαίου του 1974 νικητής πια των εκλογών και νεότερος Πρόεδρος στην Ιστορία μετά τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, θα φροντίσει αφού παρκάρει την παλιά του Πόρσε σε απόσταση αναπνοής να κατευθυνθεί μαζί με τα μέλη της κυβέρνησής του προς το κτήριο με τα πόδια και με όλες τις κάμερες, φυσικά επάνω του.

Ποτέ, άλλοτε, δεν είχε τολμήσει κανείς να διασχίσει το Ελιζέ πεζός αφού είθισται ο Πρόεδρος της Γαλλίας να προσέρχεται, ειδικά στην ορκομωσία του, με επιβλητική αυτοκινητοπομπή με το καθιερωμένο, για την περίσταση, φράγκο-και όχι με ένα απλό, καθημερινό πλην όμως καλοραμμένο κουστούμι. Ενδεχομένως δεν είχε ακόμα “εφευρεθεί” το μοντέλο Σαρκοζί ο οποίος συνήθιζε να κυκλοφορεί στα πέριξ φορώντας σορτς και κάνοντας τζόκινγκ-για τις εποχές των αυστηρών κανόνων της γαλλικής πολιτικής και του πρωτοκόλλου αυτό έμοιαζε αδιανόητο. Αλλά ο Ντε Εσταίν φρόντισε να αλλάξει εξ αρχής τα πάντα: από το προεδρικό μενού όπου λάνσαρε μάλιστα και μια σούπα που έγινε διάσημη σε όλη τη Γαλλία με το όνομά του μέχρι τον τρόπο χαιρετισμού των εργαζόμενων Ελιζέ. Άρχισε να τρώει με τους εργάτες και κυρίως με τις εργάτριες αφού το πλάνο του ήταν να δοθεί ο πρώτος λόγος στις γυναίκες. Καθιερώνει το συναινετικό διαζύγιο και όχι μόνο αυτό που ευνοεί την πλευρά του συζύγου και μέσω της γυναίκας Υπουργού του Σιμόν Βέιλ νομιμοποιεί τις εκτρώσεις. Επισκέπτεται τα φτωχικά προάστια και τους φυλακισμένους και υιοθετεί αλλαγές και όσον αφορά το ποινικό σύστημα. Είναι τέτοια η δημοφιλία του που ακόμα και η πάντοτε διστακτική Αριστερά αρχίζει να τον βλέπει με συμπάθεια σε σημείο που η κομμουνιστική Humanite θα γράψει πως ο “VGE έχει την ευφυία της προσαρμοστικότητας στα σημεία των καιρών”- ακραία κολακεία από μια εφημερίδα που ακόμα και το κέντρο μοιάζει γι αυτήν ως εχθρικό πεδίο πάλης.


 O Ντε Εσταίν άλλαξε τα πάντα στο Σεν  Ελιζέ, από το προεδρικό μενού όπου λάνσαρε μάλιστα και μια σούπα που έγινε διάσημη σε όλη τη Γαλλία με το όνομά του μέχρι τον τρόπο χαιρετισμού των εργαζόμενων Ελιζέ.  Άρχισε να τρώει με τους εργάτες και κυρίως με τις εργάτριες 

Φίλος του Καραμανλή και της Ελλάδας

Για αυτό και η ανάγκη του Ντεσταίν να υποστηρίξει την Ελλάδα σε μια εποχή που η χώρα μας ακόμα αναζητούσε τη μεταπολιτευτική της ταυτότητα έμοιαζε πραγματικά καινοφανής: εξέφρασε τη δημόσια στήριξη στον φίλο του Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον νέο ηγέτη της δημοκρατικής πλέον χώρας, η οποία είχε μόλις καταφέρει να αποτινάξει από πάνω της τον δικτατορικό κλοιό. Και όχι μόνο αυτό αλλά του δάνεισε και το προεδρικό αεροπλάνο για να επιστρέψει στην Ελλάδα και να ορκιστεί πρωθυπουργός αμέσως μετά την πτώση της Χούντας το 1974. Ήταν τότε που χιλιάδες Έλληνες περίμεναν τον Εθνάρχη στο Ελληνικό “στη μεγαλύτερη συγκέντρωση από την εποχή της απελευθερώσεως”, όπως ακούγεται στο σχετικό βίντεο.

Ένα χρόνο αργότερα ο Ντεσταίν θα δεχόταν την πρόσκληση του καλού του φίλου και θα έφτανε στη χώρα μας πραγματοποιώντας την πρώτη επίσημη επίσκεψη ξένου ηγέτη δίνοντας το στίγμα μιας νέας ευρωπαικής πολιτικής που ήθελε την Ελλάδα στο επίκεντρο - και το βασικότερο με την αιγίδα και την προστασία της Γαλλίας. Όπως είχε παραδεχθεί εκ των υστέρων ο Καραμανλής «Ο Ζισκάρ με βοήθησε μέχρις σκανδάλου. Μπορώ να πω και εις βάρος των συμφερόντων των Γάλλων αγροτών, που αντέδρασαν έντονα, και της δημοτικότητας του”. Οι δυο άνδρες πάντως φαινόταν να μιλούν την ίδια γλώσσα και όχι μόνο τη γλώσσα του σώματος αφού κινούνταν με τον ίδιο αρχοντικό αέρα κάνοντας τις ίδιες κινήσεις μέσα από το κατακόκκινο κάμπριο-σαν αυτό του Κένεντι-που πρωταγωνιστούσε στην επιβλητική αυτοκινητοπομπή με την οποία θα έκαναν τον γύρο της Αθήνας στις 17 Σεπτεμβρίου του 1975.





Ο συγκεντρωμένος κόσμος ζητωκραύγαζε κρατώντας γαλλικά και ελληνικά σημαιάκια και όλο το σκηνικό σηματοδοτούσε με τον αρμονικότερο τρόπο τη θερμή εποχή της σύσφιξης των Ελληνογαλλικών σχέσεων-που παραμένει άρρηκτη μέχρι σήμερα- αν εξαιρέσει κανείς την περίοδο της έχθρας Τσίπρα-Σαρκοζί-αλλά και το διάσημο σύνθημα “Ελλάς-Γαλλία-Συμμαχία”. Δίνοντας μάχες στο εσωτερικό και ειδικά με τους αγρότες ο Ντ Εσταίν θα υποστηρίξε, επίσης,  την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ στηρίζοντας τις διαπραγματεύσεις οι οποίες ολοκληρώθηκαν τον Μάιο 1979 με την υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης στο Ζάππειο Μέγαρο στην Αθήνα (αν και η πλήρης ένταξη έλαβε χώρα δύο χρόνια αργότερα, την 1η Ιανουαρίου 1981). Για τον λόγο αυτό ο Πρόεδρος της Γαλλίας θα  επισκεφτόταν την Αθήνα και οι εργάτες θα δούλευαν νυχθημερόν στην παραλιακή λεωφόρο για να φυτέψουν εξωτικούς φοίνικες αλλά και για να στρώσουν την άσφαλτο από την οποία θα περνούσε η αυτοκινητοπομπή. Ήταν οι εποχές που η Ελλάδα πάσχιζε να βρει έναν αποτελεσματικό τρόπο για να στηρίξει όχι μόνο την εικόνα της αλλά κει την ευρωπαική ταυτότητα και προοπτική της.

Σε αυτό το επίπεδο Ντ Εσταίν αποδεικνυόταν ο ιδανικότερος και ο πιο πιστός σύμμαχος-κάτι που έκανε και το 2015 οπότε είχε υποστηρίξει ότι η Ευρώπη είχε φερθεί βάναυσα στη χώρα μας. Δεν είχε, ωστόσο, διστάσει να πει ότι το Grexit δεν θα ήταν τόσο κακή ιδέα αφού εξαρχής θεωρούσε ότι η ένταξη μας στο ενιαίο νόμισμα θα έπληττε βαριά και άσχημα την ελληνική οικονομία.  Ήταν η ίδια εποχή που  ο Ντε Εσταίν δήλωνε ότι "δεν μετανιώνει καθόλου" το ότι η Ελλάδα "μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση" την 1η Ιανουαρίου 1981, όταν της χώρας "ηγείτο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (...) ένας άνδρας με μεγάλες ικανότητες και μεγάλο σθένος".


Τα έργα και τις ημέρες του Ντεσταίν σκίασαν επίσης, μια σειρά από οικονομικά σκάνδαλα όπως η αγορά των προβληματικών αεροπλάνων και μια σειρά από ύποπτοι θάνατοι υπό συνθήκες που ποτέ δεν διαλευκάνθηκαν δυο κορυφαίων Υπουργών της Κυβέρνησης. 

Σκάνδαλα, παράξενοι φόνοι και κριτική

Ωστόσο το εκσυγχρονιστικό σχέδιο που φαινόταν να εφαρμόζεται με εντυπωσιακή ακρίβεια από τον Γάλλο πρόεδρο, τα πρώτα χρόνια της ανάληψης της ηγεσίας, με την καθιέρωση μιας σειράς από τεχνολογικές καινοτομίες και με τη δημιουργία του TGV- του ταχύτατου τρένου που λάτρεψαν οι Γάλλοι και στο οποίο ο ίδιος οφείλει τη σύντμηση του ονόματος του σε VGE - αρχίζει κάπως να βάζει νερά λόγω των μέτρων αυστηρής λιτότητας που τίθενται σε εφαρμογή τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 70. Παρά τις διαβεβαιώσεις του τότε Υπουργού Οικονομικών Ρειμόν Μπαρ ότι η Γαλλία βλέπει το φως στο βάθος του τούνελ-μια από τις άπειρες πιασάρικες φράσεις που καθιέρωσε η θητεία Ντεσταίν-τα φιλελεύθερα οικονομικά ανοίγματα στα πλαίσια ενός αρτηριοσκληρωτικού κράτους δεν έδειχναν να αποδίδουν καρπούς. Τα έργα και τις ημέρες του Ντεσταίν σκίασαν επίσης, μια σειρά από οικονομικά σκάνδαλα όπως η αγορά των προβληματικών αεροπλάνων και μια σειρά από ύποπτοι θάνατοι υπό συνθήκες που ποτέ δεν διαλευκάνθηκαν δυο κορυφαίων Υπουργών της Κυβέρνησης.

Το μέχρι πρότινος άρτιο προφίλ του αριστοκράτη και υπεράνω καταστάσεων και συμφερόντων Ντεσταίν έδειξε τέλος να αποδομείται σοβαρά με την αποκάλυψη της  «Canard Enchaîné», ότι ο πρώην αυτοκράτορας της Κεντρικής Αφρικής, Ζαν Μπεντέλ Μποκάσα, είχε δωρήσει κρυφά διαμάντια στον Ντεσταίν το 1973, ενώ ήταν ακόμη υπουργός. Ο Γάλλος πρόεδρος προσπάθησε να υποβαθμίσει το σκάνδαλο υποστηρίζοντας πως δεν «τίποτα περισσότερο από ένα απλό δώρο που ελήφθη κατά την εκτέλεση των επίσημων καθηκόντων μου». Αλλά το κακό είχε γίνει. Ακόμα και ο αριστοκρατικός αέρας φάνταζε πλέον υποκριτικός και παράταιρος μπροστά στα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι κατώτερες τάξεις της Γαλλίας με τις ανισότητες να είναι ακόμα πιο έντονες.

Ως εκ τούτου η δημοφιλία του σοσιαλιστή Μιτεράν είχε αρχίσει να ανεβαίνει και ο άνθρωπος που άλλαξε μέσα σε λίγα χρόνια τη Γαλλία δεν μπορούσε να χωνέψει ότι θα έχανε τις εκλογές από αυτόν τον σκεπτικιστή, στα μάτια του, πολιτικό. Η άδεια καρέκλα που θα αφηνε πίσω του ο Ντεσταίν στο τηλεοπτικό πλάνο λέγοντας ένα απλό ορεβουάρ μετά τη μεγάλη του ήττα από τον Μιτεράν είναι πάντως σύμφυτο με τον απρόβλεπτο και έξω από τους κανόνες χαρακτήρα του-σε καμία περίπτωση ένας VGE δεν θα μπορούσε να αποχαιρετήσει με το ύφος ενός χαμένου. Μέσα σε όλα αυτά υπήρξαν και τα ερωτικά σκάνδαλα που ήθελαν μια σειρά από ερωμένες να φιγουράρουν στη ζωή του ενώ ακόμα και πρόσφατα, δυο μόλις χρόνια πριν,  βγήκε στο φως η καταγελλία μιας Γερμανίδας δημοσιογράφου την οποία υποτίθεται είχε παρενοχλήσει σεξουαλικά μόλις δυο χρόνια πριν! Εννοείται ότι ένας ανοιχτός στις ερωτικές περιπέτειες Γάλλος-όπως κάθε Γάλλος πρόεδρος του σέβεται τον εαυτό του- δεν δίστασε να δημοσιεύσει τις ερωτικές του φαντασιώσεις με την πριγκίπισσα Νταιάνα η οποία αποτέλεσε το ερωτικό αντικείμενο του κρυφού του πόθου.

Το αιώνιο μίσος με τον Σιράκ

Στη Γαλλική πολιτική όμως και για μια σειρά ετών κυρίαρχο ρόλο είχαν οι άνδρες. Εν προκειμένω τα περισσότερα χρόνια την πολιτική σκηνή της Γαλλίας απασχολούσαν δυο άνδρες με κοινή πολιτική ρίζα αλλά όχι καταγωγή, με ανάλογο ύψος που τους έκανε να αντικρίζουν τον κόσμο από τα 1.90 μέτρα και να υποτιμούν όλους όσοι δεν ασπάζονταν τη βαθιά τους πεποίθηση ότι τα αξιώματα όπως και η εξουσία τους ανήκαν. Τόσο ο Βαλερί Ζισκάρ Ντ Εσταίν όσο και ο αιώνιος αντίπαλος του Ζακ Σιράκ συνδέονταν με αυτό το άτεγκτο μίσος που χαρακτηρίζει τους μόνιμους πολιτικούς αντιπάλους οι οποίοι τελικά έχουν περισσότερα να ενώσουν παρά να χωρίσουν. Και αυτό είναι προφανές στα πρώτα χρόνια της λεγόμενης “συγκατοίκησης” που ήθελε τον Ντ Εσταίν να διοικεί από την θέση του Προέδρου και τον Σιράκ από αυτή του πρωθυπουργού. “Ένα τέταρτο ενός αιώνα γαλλικής ιστορίας στιγματίζεται από την πάλη Ντεσταίν Σιράκ' θα γράψει στο πρόσφατο της αφιέρωμα η Liberation δίνοντας ξεχωριστή βαρύτητα σε αυτή τη σχέση που οι Γάλλοι περιγράφουν ως αυτή του “Plic” και του “Ploc”-δηλαδή τα δυο συμπαθητική γαιδουράκια που μαλώνουν στο δημοφιλές γαλλικό παιδικό παραμύθι.

Όχι τυχαία όταν ο Ντεσταίν θα χάσει στις Προεδρικές εκλογές του 1981 από τον Μιτεράν, θα θεωρήσει ότι πίσω από τις ίντριγκες που υπονόμευσαν τη θέση του ως δεξιού υποψηφίου κρύβεται ο αμείλικτος αντίπαλός του Σιράκ. Και αυτό όχι τυχαία αφού οι κόντρες τους θα ξεπεράσουν το λεκτικό επίπεδο και θα φτάσουν στο γελοίο σημείο του παιδικού συναγωνισμού: ο Ντεσταίν θα καλέσει κάποια στιγμή τον αντίπαλό του σε αγώνα ποδηλατικής ταχύτητας και όταν ο Ζακ θα φτάσει με αρκετή καθυστέρηση στον τερματισμό ο Βαλερί δεν θα ντραπεί να τον ρωτήσε ι-”Πώς είπαμε ότι ήρθατε; Μήπως με τα πόδια;”  Θα αρνηθεί, ωστόσο, σθεναρά τις αιτιάσεις του Σιράκ ότι είχε τοποθετήσει κοριούς στα τηλέφωνα του καθ'όλη τη διάρκεια της πρωθυπουργικής θητείας του αλλά θα φροντίσει να του αφιερώσει δυο ολόκληρα κεφάλαια με όχι τόσο ευγενικές περιγραφές στην αυτοβιογραφία του.

Μια μικρή ανακωχή θα επέλθει το 1995 όταν ο Ντεσταίν θα υποστηρίξει την υποψηφιότητά  του Σιράκ στις προεδρικές εκλογές υψώνοντας λευκή σημαία. Η αυλαία πάντως της αιώνιας διένεξης θα πέσει αναγκαστικά στις 30 Σεπτεμβρίου του 2019 όταν κανείς δεν θα πίστευε ότι ο 94χρονος VGE θα προσερχόταν στην κηδεία του αιώνιου αντιπάλου του καθώς ήταν σε προχωρημένη ηλικία και με ταλαιπωρημένη ήδη σοβαρά υγεία. Όπως, όμως, θα σχολιάσει με το γνωστό δηκτικό της τρόπο η Le Monde: “Ο Βαλερί Ζισκάρ Ντ Εστέν ήταν από τους πρώτους που κατέφθασαν στην Εκκλησία του Αγίου Σουλπικίου. Προφανώς ήταν η πρώτη φορά που αδημονούσε τόσο να δει τον Ζακ Σιράκ!”.

Όλα αυτά πάντως τόσο οι μικροκακίες όσο και οι ίντριγκες δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από τη ζωή ενός πολιτικού που είχε γαλουχηθεί θεωρητικά διαβάζοντας Θουκυδίδη-και επιστρέφοντας πάντοτε σε αυτόν στις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής του. Όταν κάποια στιγμή οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να βγάλουν τις παραπομπές στον Θουκυδίδη, που είχε φυσικά σημειώσει ο Ντεσταίν στα προσχέδια για το Σύνταγμα της Ευρώπης ως άκαιρες και βαρύγδουπες, ο ίδιος είχε υποστηρίξει ότι δεν μπορούμε να μιλάμε σοβαρά για οποιοδήποτε πολιτικό σχεδιασμό χωρίς να λάβουμε υπόψη τον πρώτο και σπουδαιότερο μελετητή της Ιστορίας. Ο ελληνικός πολιτισμός παρέμενε μέχρι τέλος οδηγός του και βασικό συστατικό μιας βαθιάς παιδείας που σίγουρα λείπει από την σημερινή άτεγκτη και διεκπεραιωτική Ευρωπαική Ένωση-και από τους ηγέτες της. Όπως επίσης λείπουν οι πραγματικοί οραματιστές με βαθιά παιδεία και την πεποίθηση ότι ένας άλλος κόσμος πιο ανοιχτός και πιο δίκαιος είναι εφικτός-άλλωστε ο ίδιος ο Ντεσταίν δεν ήταν ένας απλός πολιτικός αλλά μια ολόκληρη ιδέα, αυτή που ακόμα έχει τόσο ανάγκη το ευρωπαικό σύμπαν.