Αεροπειρατεία στη Λευκορωσία: Πώς έπεισαν τον πιλότο να προσγειωθεί - Το ταξίδι Προτάσεβιτς στην Ελλάδα

Δεν λέει να καταλαγιάσει η παγκόσμια κατακραυγή για την κρατική αεροπειρατεία σκάφους της RyanAir από το καθεστώς Λουκασένκο της Λευκορωσίας. Ακόμα και για τα δεδομένα του γνωστού ως «τελευταίου δικτάτορα της Ευρώπης» που βρίσκεται στην εξουσία τα τελευταία 27 χρόνια, η απόφαση να αρπάξει σε μία κινηματογραφική επιχείρηση έναν αντιφρονούντα... από τον ουρανό, κατά παράβαση των διεθνών κανόνων, δημιουργεί ένα προηγούμενο που δεν μπορεί να περάσει «στα μαλακά» από τη Δύση. Η διεθνής κοινότητα είχε απαντήσει χλιαρά στις μαζικές διαδηλώσεις που ταλάνισαν την Λευκορωσία το προηγούμενο καλοκαίρι. Πλέον, όμως, ο Λουκασένκο υπερέβη τα εσκαμμένα και έχει μετατραπεί από εθνικό σε παγκόσμιο πρόβλημα, με την πολύπαθη χώρα να βρίσκεται στο προσκήνιο.

Στη δημοσιότητα δόθηκαν οι συνομιλίες μεταξύ των λευκορωσικών αρχών και του πληρώματος του αεροπλάνου που εκτελούσε την πτήση FR4978 από το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» στην Αθήνα με προορισμό το Βίλνιους της Λιθουανίας, την Κυριακή το απόγευμα. «Έχουμε πληροφορίες από τις ειδικές υπηρεσίες που λένε πως μια βόμβα βρίσκεται στο αεροπλάνο και πρόκειται να ενεργοποιηθεί πάνω από το Βίλνιους», λέει ο πύργος ελέγχου στον πιλότο. «Μπορείτε να επαναλάβετε αυτό το μήνυμα;», απαντά εκείνος και οι συνομιλητές του, του επιβεβαιώνουν την ίδια πληροφορία, υποστηρίζοντας πως η βόμβα θα εκραγεί πάνω από το Βίλνιους. Η συνομιλία αποτυπώνει την επιμονή του πύργου ελέγχου να προσγειωθεί επειγόντως το αεροσκάφος στο Μινσκ εξαιτίας της απειλής βόμβας. Το λευκορωσικό υπουργείο Μεταφορών ανακοίνωσε ότι η απειλή έγινε μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς. Πέρασαν 17 λεπτά από την πρώτη ειδοποίηση έως ότου τελικά ο πιλότος πάρει την απόφαση να επιστρέψει στο Μινσκ, ενημερώνοντας το πλήρωμα και τους επιβάτες για την αναγκαστική αυτή προσγείωση. Μέχρι τη στιγμή εκείνη, όλα έβαιναν ομαλώς. Η ανακοίνωση του πιλότου προκάλεσε πανικό στον ακτιβιστή Ρομάν Προτασέβιτς, ο οποίος ταξίδευε με την σύντροφό του. Άρπαξε τον υπολογιστή του, προσπαθώντας να γράψει κάτι και συγχρόνως εξηγούσε στους συνεπιβάτες που βρίσκονται κοντά του ό,τι όλα αυτά σχετίζονται με την επικείμενη σύλληψή του. «Ήρθε το τέλος μου», φαίνεται ότι μονολογούσε. Οι φόβοι του επιβεβαιώθηκαν όταν αμέσως μετά την αποβίβαση των 126 επιβατών, εκείνος και η ρωσίδα σύντροφός του Σοφία Σαπέγκα συνελήφθησαν. 

Μετά τη σύλληψή τους, τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο. Τρεις επιβάτες παρέμεναν στο Μινσκ, δίχως να ακολουθούν τους υπόλοιπους επιβάτες και να φτάνουν μετά από αρκετή ταλαιπωρία στον αρχικό τους προορισμό. Ο ίδιος ο Διευθύνων Σύμβουλος της αεροπορικής εταιρείας Μάικλ Ο’ Λίρι, εξέφρασε την πεποίθηση ότι πρόκειται για πράκτορες που ακολουθούσαν μέχρι τότε τον ακτιβιστή. Την άποψη αυτή υιοθέτησε και ο υπουργός Εξωτερικών της Ιρλανδίας που δήλωσε ότι «το γεγονός πως από την επίμαχη πτήση που πήγαινε στη Λιθουανία αποβιβάστηκαν στο Μινσκ 5-6 άτομα εκ των οποίων μόνο ο ένας συνελήφθη, σημαίνει πως υπόλοιποι ήταν πράκτορες». Το δίκτυο Μπλούμπεργκ διακίνησε την άποψη αυτή, κάνοντας λόγο για έναν Έλληνα και δύο ακόμα Λευκορώσους. Ο Έλληνας επιβάτης Ιάσονας Ζήσης αρνείται κάθε κατηγορία, εξηγώντας ότι παρέμεινε καθώς το Μινσκ ήταν ο τελικός του προορισμός. «Για να έρθω στη γυναίκα μου που είναι από εδώ. Έμεινα στο τέλος της ουράς και ζήτησα να παραμείνω», λέει. Μίλησε δημόσια, εξηγώντας ότι είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Αϊντχόφεν και δραστηριοποιείται σε διάφορους ερευνητικούς τομείς. «Έρχομαι συχνά γιατί από εδώ κατάγεται η γυναίκα μου. Ο τελικός μου προορισμός ήταν το Μινσκ, με ανταπόκριση στο Βίλνιους. Ζω και εργάζομαι στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια. Νωρίτερα έκανα το διδακτορικό μου στην Ολλανδία». Στη Λευκορωσία παρέμειναν άλλα δύο άτομα, τα οποία σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση της χώρας ονομάζονται Αλεξάντρα Σταμπρέντοβα και Σεργκέι Κουλάκοφ. Ο Έλληνας επιβάτης λέει ότι και αυτοί κατέβηκαν γιατί τελικός προορισμός τους ήταν το Μινσκ και ότι κατά τη διάρκεια της δεύτερης επιβίβασης έμειναν και οι τρεις στο τέλος της ουράς ώστε να συζητήσουν τη δυνατότητα παραμονής τους στη χώρα με τους υπαλλήλους του αεροδρομίου.

Ο 26χρονος δημοσιογράφος και ακτιβιστής βρέθηκε στην Ελλάδα στις 9 Μαΐου μαζί με τη σύντροφό του. Δεν είχε έρθει μαζί με την επίσημη αποστολή της ηγέτιδας της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας Σβετλάνας Τιχανόσφκαγια, η οποία θα συμμετείχε στο φόρουμ των Δελφών.

Παρόλα αυτά, βρέθηκε μαζί της αρκετές φορές, συνοδεύοντάς την σε διάφορες εκδηλώσεις. Στις 15 Μαΐου, αυτός και η φίλη του ταξίδεψαν για ολιγοήμερες διακοπές στην Κρήτη. Ο Προτάσεβιτς είναι συνιδρυτής και πρώην συντάκτης στο κανάλι NEXTΑ στην πλατφόρμα κοινωνικών μέσων Telegram, η οποία έχει εξελιχθεί σε ένα δημοφιλές βήμα για τους πολιτικούς αντιπάλους του Λουκασένκο, ώστε να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να διοργανώνουν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης. Το 2019 μετακόμισε μόνιμα στη Λιθουανία, όταν κατηγορήθηκε για υποκίνηση δημόσιας αναταραχής και κοινωνικού μίσους. Από πολύ μικρός είχε αντιταχθεί στο καθεστώς. Τον έδιωξαν από ένα γνωστό ιδιωτικό σχολείο για τη συμμετοχή σε διαδήλωση διαμαρτυρίας το 2011 και αργότερα τον απέβαλαν από το δημοσιογραφικό πρόγραμμα του Κρατικού Πανεπιστημίου του Μινσκ.

Μετά τη σύλληψη του ακτιβιστή, οι γονείς του εξέφρασαν φόβους περί επιδείνωσης της υγείας του και νοσηλείας του σε νοσοκομείο. Λίγες ώρες αργότερα, εμφανίστηκε ένα βίντεο. Σε αυτό, ο δημοσιογράφος και ακτιβιστής εμφανίζεται να ομολογεί «τα εγκλήματά του». Το βίντεο δεν καταλάγιασε τις ανησυχίες για την κατάσταση του νεαρού άνδρα, καθώς το πρόσωπό του ήταν εμφανώς παραμορφωμένο και ο λόγος του καθοδηγούμενος. «Συγκλονισμένη» και «ανήσυχη» από την εικόνα του αντιφρονούντος δήλωσε και η Καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ και επανέλαβε το αίτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τις λευκορωσικές αρχές για άμεση απελευθέρωση τόσο του ιδίου όσο και της συντρόφου του Σοφία Σαπέγκα. Παρόλα αυτά, εμφανίστηκε επιφυλακτική σε ό,τι αφορά τον ενδεχόμενο ρόλο του Κρεμλίνου στην υπόθεση της αναγκαστικής προσγείωσης του αεροσκάφους της Ryanair. Όπως είπε, «δεν υπάρχουν αποδείξεις». Και ο Έλληνας πρωθυπουργός, μετά από σχετικό ερώτημα, απάντησε αρνητικά για το ενδεχόμενο ρωσικής εμπλοκής. «Δεν έχω καμία εκτίμηση ή πληροφορία για οποιαδήποτε εμπλοκή», ανέφερε.

Για ακόμη δύο μήνες θα παραμείνει κρατούμενη και η 23χρονη σύντροφος του ακτιβιστή Ρωσίδα Σοφία Σαπέγκα στο διαβόητο σωφρονιστικό κέντρο Οκρεστίνα όπου οι κρατούμενοι φέρεται να βασανίζονται με ηλεκτροπληξία, με βίαιους ξυλοδαρμούς και αναγκάζονται να παραμένουν σε συγκεκριμένες θέσεις για ώρες. Οι γονείς της εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι η κοπέλα θα υποβληθεί σε βασανιστήρια ώστε οι λευκορωσικές Αρχές να ασκήσουν πίεση στον Ρομάν Προτασέβιτς.

Μετά την αεροπειρατεία Λουκασένκο, η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει αποφασισμένη να πλήξει το καθεστώς. Ως αποτέλεσμα, οι ηγέτες των 27 χωρών μελών της ΕΕ αποφάσισαν να κλείσουν τον εναέριο χώρο τους στη Λευκορωσία και να επιβάλουν νέο γύρο κυρώσεων σε βάρος της κυβέρνησης της χώρας ενώ ζήτησαν την άμεση απελευθέρωση του δημοσιογράφου. Εξετάζονται, μάλιστα, και ευρύτερες οικονομικές κυρώσεις. Ο Αμερικανός πρόεδρος επίσης καταδίκασε το γεγονός. «Οι ΗΠΑ καταδικάζουν με τον εντονότερο τρόπο την εκτροπή του αεροσκάφους και τη σύλληψη» του Ρομάν Προτασέβιτς, αναφέρει ο Δημοκρατικός πρόεδρος σε ανακοίνωση που δημοσιοποίησαν οι υπηρεσίες του.

Ειδήσεις σήμερα

Τι συμβαίνει με τις περικοπές σε 5.500 συνταξιούχους χηρείας;

Άρειος Πάγος - ΣτΕ: Ποιοι φεύγουν και ποιοι έρχονται στην ηγεσία της Δικαιοσύνης

Ιράκ: Δυο νεκροί και δεκάδες τραυματίες σε διαδηλώσεις για τους δολοφονημένους ακτιβιστές - Δείτε βίντεο