Χάρι και Λίντα Μακλόου: Η δημοπρασία του αιώνα έπειτα από ένα επεισοδιακό διαζύγιο
22.11.202120:39
Εργα τέχνης, η αξία των οποίων αναμένεται να ξεπεράσει ακόμη και τα 835 εκατ. δολάρια της συλλογής Ροκφέλερ, εκποιούνται από τον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη - Ενα ζευγάρι δισεκατομμυριούχων που χώρισε μετά από 59 χρόνια κοινής πορείας αδυνατούσε να διαχωρίσει τα πολύτιμα αντικείμενα, κι έτσι τα βγάζει στο σφυρί
Στον κλειστό και ελιτίστικο κόσμο των δημοπρασιών έργων τέχνης συναντά κανείς ένα ρητό: «Οι πωλήσεις καθοδηγούνται από τα τρία D: Debt (χρέος), Divorce (διαζύγιο) και Death (θάνατος)». Πράγματι, οι δικηγόροι δεν είναι οι μοναδικοί κερδισμένοι στα πολύκροτα διαζύγια. Συχνά και οι οίκοι δημοπρασιών έχουν την τιμητική τους, καθώς η πλειονότητα όσων έχουν πλέον χρήματα επενδύουν και σε έργα τέχνης.
Και αφού επενδύσουν, χωρίζουν και αφού χωρίζουν αναγκάζονται να πουλήσουν! Αυτό συνέβη και στην περίπτωση ενός εκ των πλουσιότερων κτηματομεσιτών της Νέας Υόρκης, ο οποίος εγκατέλειψε την επί 59 έτη σύζυγό του για τα μάτια μιας κατά πολύ νεότερης γυναίκας. Κάπως έτσι, το αλλοτινό ζεύγος Χάρι και Λίντα Μακλόου οδηγήθηκε σε ένα διαζύγιο που θα το μελετούν στα βιβλία Οικογενειακού Δικαίου, όπως είπε χαρακτηριστικά ένας από τους εκατοντάδες δικηγόρους που ενεπλάκησαν σε αυτό.
Εκτός από τον νομικό κόσμο, όμως, ο επεισοδιακός χωρισμός τους επηρεάζει και την αγορά της τέχνης. Η μετωπική σύγκρουσή τους για τον διαμοιρασμό της περιουσίας τους οδήγησε στη μαζική πώληση συλλογής έργων τέχνης και στη μεγαλύτερη δημοπρασία του αιώνα, η οποία ενδέχεται να ξεπεράσει και αυτή των Ντέιβιντ και Πέγκι Ροκφέλερ λίγα χρόνια νωρίτερα, που είχε ξεπεράσει τα 800 εκατ. δολάρια.
Αnd they lived happily ever after. «Και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Σε όποια γλώσσα και αν το πει κανείς, ακούγεται ουτοπικό. Το διαζύγιο μετατρέπεται -για όλο και περισσότερους- στο τέρμα της διαδρομής, όσο ελπιδοφόρα ή παθιασμένη ήταν η αφετηρία της. Παρά τη συχνότητά του, όμως, ένα διαζύγιο δεν υπολείπεται εξάρσεων.
Ο αμετάκλητος χωρισμός δύο ανθρώπων παραμένει ένα από τα πλέον επώδυνα κεφάλαια στη ζωή τους, λειτουργώντας ως αμείλικτος ανατόμος της αλλοτρίωσης, της απομόνωσης, της πνιγηρής μοναξιάς. Κυρίως, όμως, σηματοδοτεί τη μάχη του ανθρώπου με τον ίδιο του τον εαυτό και τα πιο ακραία όριά του. Για τους κοινούς θνητούς, το τέλος του γάμου τους συνοδεύεται από μία αναγκαστική ενδοσκόπηση, μία επίσης ακούσια συνθηκολόγηση με τη μοναξιά, η οποία πλέον λειτουργεί ως αναπόδραστη συνθήκη.
Αντε και από τον διαμοιρασμό μιας κοινής περιουσίας που περιλαμβάνει ένα διαμέρισμα και την επιμέλεια κάνα-δυο παιδιών. Τα πράγματα περιπλέκονται όταν αντί για ένα τριαράκι διαμέρισμα, άντε και ένα εξοχικούλι, κάποιοι πρέπει να μοιράσουν περιουσία δισεκατομμυρίων, μέσα στην οποία περιλαμβάνεται και η πλέον εντυπωσιακή συλλογή έργων τέχνης. Αυτή είναι η περίπτωση του μεγιστάνα των ακινήτων της Νέας Υόρκης Χάρι Μακλόου και της συζύγου του Λίντα.
«Nine Marilyns»
Αντι Γουόρχολ $ 47,4 εκατ.
«Coin du bassin aux nymphéas»
Mονέ
Αν και το ζευγάρι διανύει την όγδοη δεκαετία της ζωής του, αποφάσισε να χωρίσει τα τσανάκια του. Το τσανάκι (λέξη τούρκικης προέλευσης) είναι πήλινο πιάτο των χωρικών. Στην περίπτωση του περιβόητου πρώην ζευγαριού πρόκειται για πολύτιμα έργα τέχνης, μεταξύ των οποίων συναντά κανείς πίνακες του Αντι Γουόρχολ, του Τζάκσον Πόλοκ και του Μαρκ Ρόθκο.
Σκληρές διαπραγματεύσεις
Δίχως να έχουν μπορέσει να μοιράσουν δίκαια τη συλλογή τους, αν και έχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια σκληρών διαπραγματεύσεων, κατέληξαν να τη βγάλουν σε δημοπρασία στο Sotheby’s. Αυτό υπέδειξαν ως μοναδική λύση οι δικηγόροι τους. Ο οίκος δημοπρασιών χαρακτήρισε την πώληση ως «την κορυφαία αυτού του αιώνα» και κανένας φιλότεχνος ή κριτικός δεν τους διέψευσε. Δεν είχαν, άλλωστε, ακόμα καταφέρει να κλείσουν το στόμα τους από το δέος που ένιωσαν στη θέα των σπάνιων έργων που περιλαμβάνει η συλλογή.
Το ζευγάρι κατά τη διάρκεια της κοινής του διαδρομής δαπάνησε περισσότερα από 676 εκατ. δολάρια και πέντε δεκαετίες για να αποκτήσει τα έργα αυτά. Η Λίντα, μάλιστα, ως κάτοχος αυτής της συλλογής, χρίστηκε και επίτιμη διαχειρίστρια του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜοΜΑ). Στα 35 έργα περιλαμβάνεται ένας από τους πιο σπάνιους πίνακες του Ρόθκο, του πρωτοπόρου του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, που θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους του 20ού αιώνα. Το έργο έχει εκτιμηθεί στα 82,5 εκατ. δολάρια. Ο πίνακας, ο οποίος περιγράφεται από τον πρόεδρο του Sotheby’s.
Γκρεγκουάρ Μπιγιό, ως «μια τέλεια συμφωνία χρώματος, φωτός και κλίμακας», δημιουργήθηκε το 1951 και είναι από τα μεγαλύτερα έργα του καλλιτέχνη και ένα από τα ακριβότερα έργα τέχνης εν γένει. Ενα από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα της συλλογής είναι και η μεταξοτυπία «Nine Marilyns» του Αντι Γουόρχολ, η οποία πουλήθηκε για 47,4 εκατ. δολάρια. Ξεχωρίζει και το «Sixteen Jackies» με το πρόσωπο της Τζάκι Κένεντι, το οποίο εκτιμάται στα 33,9 εκατ. δολάρια.
Το χάλκινο γλυπτό του Αλμπέρτο Τζιακομέτι «Le Nez» εισήλθε στη συλλογή για κάτι λιγότερο από 78,4 εκατ. δολάρια, ενώ δεν λείπει και ένας Πικάσο, η αξία του οποίου κυμάνθηκε στα 26,3 εκατ. δολάρια. Το έργο του Πόλοκ με τον αριθμό 17, του 1951, υπερδιπλασίασε την εκτίμηση στην οποία είχαν καταλήξει οι ειδικοί, αγγίζοντας τα 61,2 εκατ. δολάρια, ενώ ο άτιτλος πίνακας του Σάι Τουόμπλι με κόκκινες παιώνιες που στάζουν έφτασε τα 58,9 εκατ. Στα τρανταχτά ονόματα συναντάει κανείς τον Γερμανό ποπ καλλιτέχνη φωτογράφο Ζίγκμαρ Πόλκε, τον ζωγράφο και σκηνοθέτη Γκέρχαρντ Ρίχτερ και την Αμερικανίδα ζωγράφο Αγκνες Μάρτιν, πρωτοπόρα του αφηρημένου κινήματος που είναι γνωστό ως μινιμαλισμός.
Μπορεί οι Μακλόου τώρα να «θυσιάζουν» το έργο της ζωής τους, αλλά κάποτε υπήρξαν η επιτομή του αρχαίου ρητού «η ισχύς εν τη ενώσει». Ο Χάρι συνέβαλε με την τεράστια περιουσία του για την απόκτηση τέτοιων αριστουργημάτων, αλλά η σύζυγός του ήταν η κινητήριος δύναμη πίσω από τις περισσότερες αγορές. Παντρεύτηκαν όταν και οι δύο ήταν 20 ετών το 1959 και αμέσως ξεκίνησαν τη συλλογή έργων τέχνης που δέσποζε στα πάρτυ και τις εκδηλώσεις που οργάνωναν. Προέρχονταν και οι δυο από μεσοαστικές εβραϊκές οικογένειες.
Ο Χάρι, αν και εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο δίχως να πάρει ποτέ το πτυχίο του, ίδρυσε στη δεκαετία του 1960 την εταιρεία Macklowe Propertie, η οποία εξελίχθηκε σε έναν από τους ισχυρότερους κτηματομεσιτικούς γίγαντες της Νέας Υόρκης. Στο παρελθόν, αρκετοί κριτικοί Αρχιτεκτονικής ισχυρίστηκαν ότι επειδή τα κτίριά του ξεπηδούσαν το ένα μετά το άλλο, «κατέστρεφε» τον ορίζοντα της Νέας Υόρκης. Το 2008, προς έκπληξη όλων, απέτυχε να αναχρηματοδοτήσει ένα δάνειο 5,8 δισ. δολαρίων από την Deutsche Bank, με αποτέλεσμα να χάσει επτά κτίρια. Μεταξύ των κτιρίων που κατασχέθηκαν ήταν το κτίριο της General Motors (το οποίο εξασφάλιζε το δάνειο) και το Credit Lyonnais Building. Παρά τις απώλειες, παρέμεινε κορυφαίος στο είδος του. Η Λίντα ξημεροβραδιαζόταν στα μουσεία και τις γκαλερί.
Γνώρισε καλλιτέχνες, δημοσιογράφους και καλλιτεχνικούς διευθυντές. Αποδείχθηκε ιδιαίτερα έξυπνη, με καλό μάτι και ταλέντο στις διαπραγματεύσεις. Αυτή ώθησε και τον σύζυγό της προς τη συλλογή έργων τέχνης. Οι γνωστοί τους, όμως, ισχυρίζονται ότι η συλλογή ήταν το επάγγελμα της Λίντα. Για τον Χάρι ήταν περισσότερο κάτι σαν χόμπι. Το σπίτι τους μεταμορφώθηκε σε μουσείο μοντέρνας τέχνης. Οσοι το είχαν επισκεφτεί είχαν μείνει άναυδοι. Λέγεται ότι η σύζυγος του Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια ενός πάρτυ στο διαμέρισμα του πρώην ζεύγους είχε πει: «Και νόμιζα ότι εμείς είμαστε πλούσιοι…».
Μεγάλοι καβγάδες
Κανείς, πάντως, δεν αιφνιδιάστηκε από την ανακοίνωση του διαζυγίου. Καλεσμένοι στις πιο λαμπερές εκδηλώσεις ανά την υφήλιο, έγιναν γνωστοί για τους ομηρικούς δημόσιους συζυγικούς καβγάδες τους. Η δημοσιογράφος Βίκι Γουάρντ επιβεβαίωσε ότι όλοι στη Νέα Υόρκη γνώριζαν ότι υποτιμούν ο ένας τον άλλον και τον γάμο τους τόσο ιδιωτικά όσο και δημόσια. Κατά ειρωνικό τρόπο, φίλοι και γνωστοί ισχυρίζονται ότι η συλλογή έργων τέχνης ήταν αυτό που ένωσε τον Χάρι και τη Λίντα.
Αν δεν υπήρχε η συλλογή θα είχαν χωρίσει προ πολλού. Ούτε αυτή, όμως, διέσωσε τον «τοξικό γάμο τους βγαλμένο από την κόλαση», όπως τον χαρακτήριζαν διάφοροι καυστικά. Παρ' όλα αυτά, η ταφόπλακα στον γάμο τους μπήκε όταν αποκαλύφθηκε ότι ο Μακλόου διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση με μία γυναίκα αρκετές δεκαετίες νεότερή του, ονόματι Πατρίτσια Λάντο. Επιβεβαίωσε τη σχέση ο ίδιος, σπεύδοντας να καταθέσει αίτηση διαζυγίου. Δεν σταμάτησε εκεί. Κόσμησε ένα από τα κεντρικά κτίρια που έχει στο Μανχάταν με ένα γιγαντιαίο πορτρέτο, ύψους 13 μέτρων, του ερωτευμένου ζευγαριού, ορατό από πολλά οικοδομικά τετράγωνα μακριά. Η «New York Post» χαρακτήρισε την πράξη του ως «τη μεγαλύτερη κακία που έχει κάνει κάποιος προς την πρώην σύζυγό του».
Εκτός από τη συλλογή έργων τέχνης, διακυβεύονταν στον χωρισμό δύο διαμερίσματα στο Μανχάταν - το ένα αξίας 72 και το άλλο 40 εκατ. δολαρίων. Από κοινού απέκτησαν και ένα από τα ομορφότερα κτήματα αξίας 19 εκατ. δολαρίων στα Χάμπτονς και ένα γιοτ 150 μέτρων. Η περιουσία τους ξεπερνάει τα 2 δισ. δολάρια. Με τα πολλά, μία ομάδα δικηγόρων, των οποίων η αμοιβή ανερχόταν σε δεκάδες χιλιάδες δολάρια την ώρα, ανέλαβε να διαμοιράσει την ακίνητη περιουσία.
Εξαρχής, η δυσκολία ανέκυψε με τα έργα τέχνης που και οι δύο λάτρευαν. Ούτε αυτοί ούτε οι δικηγόροι τους μπορούσαν να συμφωνήσουν για την αξία κάθε έργου. Οι ανεξάρτητοι ειδικοί εμπειρογνώμονες που προσελήφθησαν από την Ευρώπη έδωσαν πολύ διαφορετικές εκτιμήσεις για την αξία ορισμένων από τα έργα τέχνης. Οι αποτιμήσεις για το υπαρξιακό γλυπτό του Τζιακομέτι «La Nez», για παράδειγμα, διέφεραν κατά 30 εκατ. δολάρια!
Πέτρα του σκανδάλου ήταν η Πατρίσια Λάντο
με την οποία ο Μακλόου διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση. Ο μεγιστάνας μετά την αίτηση διαζυγίου ανήρτησε σε ένα από τα κεντρικά κτίρια του Μανχάταν ένα γιγαντιαίο πορτρέτο, ύψους 13 μέτρων, με τις φωτογραφίες του ίδιου και της αγαπημένης του. Η «New York Post» χαρακτήρισε την πράξη του ως «τη μεγαλύτερη κακία που
έχει κάνει κάποιος προς την πρώην σύζυγό του».
Δικαστική απόφαση
Ενας δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μόνος τρόπος για να διαπιστωθεί η αξία του κάθε έργου ήταν να δοκιμαστεί εμπράκτως στην αγορά και έτσι διέταξε τα έργα να πουληθούν. Οι πρώην σύζυγοι με βαριά καρδιά αναγκάστηκαν να συμφωνήσουν. Διαφώνησαν, όμως, και ως προς τον τρόπο. Η Λίντα δεν ήθελε να πουλήσει όλη τη συλλογή αμέσως, προτιμώντας να βγάζει λίγους πίνακες τη φορά, για φορολογικούς λόγους. Αντιθέτως, ο Χάρι επέμενε η πώληση να γίνει σύντομα.
Οσο αποκαρδιωμένοι ήταν αυτοί, τόσο ενθουσιασμένοι ήταν οι διάφοροι οίκοι που επιθυμούσαν διακαώς να αναλάβουν τη δημοπρασία. Η δικαστική απόφαση, μάλιστα, πυροδότησε μια μάχη μεταξύ των οίκων Sotheby’s, Christie’s και Phillips για να φέρουν τη συλλογή στην αγορά. Τελικά, ο Sotheby’s ανέλαβε την υπόθεση, με τον επικεφαλής του να δηλώνει ότι είχε μόλις εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δημοπρασία των τελευταίων δεκαετιών. Πράγματι, όπως προαναφέρθηκε, συνολικά η συλλογή του πρώην ζεύγους Μακλόου ξεπερνάει το ρεκόρ που είχε σημειώσει η συλλογή Ροκφέλερ που πωλήθηκε το 2018 από τον οίκο Christie’s για 835 εκατ. δολάρια. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι «αυτή η πώληση θα... γράψει Ιστορία ως μία από τις καθοριστικότερες στιγμές στην αγορά τέχνης».
Η δημοπρασία θεωρείται σημαντική για έναν ακόμα λόγο. Αντιμετωπίζεται ως η μεγαλύτερη δοκιμασία στην αγορά τέχνης από την έναρξη της πανδημίας στις αρχές του 2020. Με τη ζήτηση να υπερβαίνει την προσφορά, υπήρξε έντονος ανταγωνισμός για τα έργα, ιδιαίτερα από τους πλειοδότες που αντιπροσώπευαν Ασιάτες αγοραστές.
Μια δεύτερη πώληση, για τα υπόλοιπα 40 έργα της συλλογής, έχει προγραμματιστεί για τον Μάιο του 2022. Παρά την ηλικία του και το επώδυνο διαζύγιο, ο Χάρι Μακλόου γιόρτασε τον νέο του έρωτα, τον οποίο επισημοποίησε σε μία τελετή πολλών εκατομμυρίων. Ειδυλλιακές φωτογραφίες των νεονύμφων δημοσιεύθηκαν σε όλα τα κοσμικά περιοδικά. Σε αυτές το ζευγάρι πόζαρε σε ένα από τα κτίρια που ανήκουν στον Χάρι, στη Λεωφόρο Παρκ της Νέας Υόρκης. Ελάχιστοι παρατήρησαν ότι η υπέροχη θέα -μεταξύ άλλων- περιελάμβανε και το διαμέρισμα της πρώην συζύγου του...