Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Έως τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου οι περισσότεροι αναλυτές δεν πίστευαν ότι ο Πούτιν θα αποφάσιζε να εισβάλει στην Ουκρανία. Οι συνεχείς προειδοποιήσεις από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία ότι ο πόλεμος ήταν προ των πυλών εκλαμβάνονταν ως ένα παιχνίδι πιέσεων, που είχαν στόχο να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αλλά εν τέλει λειτούργησαν όπως οι κραυγές του βοσκού για τον λύκο στον μύθο του Αισώπου.
Η Ουκρανία, που ήταν το μήλον της Εριδος, αντιμετωπιζόταν ως εκείνη τη στιγμή τόσο από τη Δύση όσο και από τη Ρωσία ως μια χώρα με μέτρια στρατιωτική δύναμη, με πρόεδρο έναν κωμικό και μια κοινωνία διαιρεμένη σε ρωσόφιλους και μη. Αυτή η θεώρηση θα άλλαζε πολύ σύντομα...
Δέκα ημέρες μετά την εισβολή, οι ρωσικές δυνάμεις παραμένουν κάποια χιλιόμετρα έξω από το Κίεβο, το οποίο βομβαρδίζεται με πυραύλους, έχουν επιβεβαιωμένα καταλάβει δύο πόλεις, τη Χερσώνα και την Μπαλακλίγια, ενώ έχουν περικυκλώσει άλλες, όπως η Μαριούπολη, η Οδησσός και το Χάρκοβο.
Σύμφωνα με τους Δυτικούς, παρότι αναγνωρίζεται η ρωσική υπεροχή, δεν υπάρχουν σημάδια κούρασης της ουκρανικής άμυνας - άλλωστε, η Ουκρανία εξοπλίζεται σε καθημερινή βάση από αρκετές χώρες. Τα σενάρια είναι πολλά και οι συσχετισμοί εναντίον της. Την Πέμπτη ο Εμανουέλ Μακρόν, μετά από ένα ακόμα τηλεφώνημα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, είπε ότι «έρχονται τα χειρότερα για τους Ουκρανούς».
Σενάριο 1 Οι Ρώσοι μπαίνουν στο Κίεβο και ο Ζελένσκι αποδρά
Από τη δεύτερη μέρα της εισβολής, τα ρωσικά στρατεύματα έχουν φτάσει 15-25 χιλιόμετρα βόρεια του Κιέβου, της πρωτεύουσας της Ουκρανίας. Αμερικανοί και Βρετανοί μιλούν για «προβλήματα εφοδιασμού» που κρατούν σχεδόν ακινητοποιημένη μια τεράστια φάλαγγα τεθωρακισμένων έξω από την πόλη.
Κλείσιμο
Ωστόσο, είναι πιθανό να πρόκειται για κίνηση τακτικής από την πλευρά του Πούτιν, που θα κατατείνει σε σχηματισμό λαβίδας γύρω από το Κίεβο, με στόχο την είσοδο των στρατευμάτων και την κατάληψή του από τις ρωσικές δυνάμεις. Αλλωστε, τη συνέχιση του πολέμου έως την ολοκλήρωση των στόχων του προανήγγειλε ο Πούτιν στην τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Μακρόν.
Σε μια τέτοια περίπτωση, πιθανολογείται ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είτε θα δραπετεύσει είτε θα συλληφθεί. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η Ρωσία θα έχει επικρατήσει πλήρως. Επομένως, ο Πούτιν θα μπορέσει να «αποναζιστικοποιήσει» -όπως ο ίδιος το εννοεί- τη χώρα επιβάλλοντας μια φιλορωσική κυβέρνηση στο Κίεβο.
Μετά το αρχικό σοκ της διάψευσης των προβλέψεων για μη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή είναι η πιθανότερη εξέλιξη, καθώς οι στρατιωτικοί συσχετισμοί είναι δεδομένοι.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, Δυτικοί αναλυτές θεωρούν πολύ πιθανή τη διχοτόμηση της Ουκρανίας σε ανατολική και δυτική, με σύνορο τον ποταμό Δνείπερο, με «ανεξάρτητες» ρωσόφωνες «λαϊκές δημοκρατίες» ανατολικά και μια πετσοκομμένη Ουκρανία στα δυτικά, χωρίς να αποκλείεται η μετατροπή της σε περίκλειστη χώρα, εφόσον οι Ρώσοι προχωρούν ήδη στην κατάληψη ολόκληρης της παραλιακής ζώνης της Μαύρης Θάλασσας έως την Οδησσό, δυτικά της Κριμαίας και της Θάλασσας του Αζόφ, την οποία έχουν ήδη καταλάβει, πλην της Μαριούπολης, που την Πέμπτη το απόγευμα ήταν πολιορκημένη από ξηρά και θάλασσα.
Είναι δεδομένο ότι μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει σε έναν μακρόσυρτο Ψυχρό Πόλεμο Νο2, με τη Δύση να «στεγανοποιεί» τη Ρωσία, που θα έχει εν τω μεταξύ μείνει χωρίς δυτική επενδυτική παρουσία. Ηδη αναζητείται εναλλακτικός ενεργειακός προμηθευτής - δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ επενδύουν σε μια συμφωνία με το πετρελαιοπαραγωγό Ιράν.
Σημειώνεται, πάντως, ότι ένα τέτοιο σενάριο, που σημαίνει πρακτικά την επιβολή στρατιωτικής κατοχής στην κεντρική και δυτική Ουκρανία, θα έθετε τη Ρωσία υπό τον συνεχή κίνδυνο μιας νέας ουκρανικής εξέγερσης ή ενός κινήματος αντίστασης, που δύσκολα θα μπορούσε να κατασταλεί χωρίς νέα πολεμική εμπλοκή.
Ωστόσο, υπάρχουν αναλυτές που εκτιμούν ότι η επικράτηση της Ρωσίας στην Ουκρανία θα την ωθήσει στο επόμενο βήμα, που είναι είτε στη νατοϊκή Βαλτική, ρισκάροντας έναν πόλεμο με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, είτε σε χώρες όπως η Μολδαβία, η οποία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά έθεσε υποψηφιότητα για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αν και εξαρτάται από τορωσικό αέριο, και η Γεωργία, που κατέθεσε την Πέμπτη επισήμως την υποψηφιότητά της για ένταξη στην Ε.Ε.
Ο Ψυχρός Πόλεμος, το «νέο Αφγανιστάν», ο διαμελισμός και το «κοκτέιλ εξόντωσης»
Σενάριο 2 Ενα «νέο Αφγανιστάν»
Η αδυναμία που έδειξαν οι ρωσικές δυνάμεις στο να πετύχουν μια γρήγορη προέλαση προς το Κίεβο και τις πόλεις-κλειδιά της Ουκρανίας τροφοδοτεί ένα μαύρο σενάριο πολύμηνου πολέμου φθοράς, χωρίς νικητές και ηττημένους, αλλά με καταστροφικές συνέπειες για τους πολίτες και το βιοτικό τους επίπεδο.
Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, το οποίο ασπάζονται πολιτικοί ηγέτες όπως ο Μακρόν, που ήδη προειδοποίησε γι’ αυτό μιλώντας στη Διεθνή Αγροτική Εκθεση στο Παρίσι στις 26 Φεβρουαρίου, μόλις δύο ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή, θα υπάρξουν χιλιάδες νεκροί, πλήρης καταστροφή των υποδομών της Ουκρανίας και κατάρρευση της οικονομίας της, που θα οδηγήσει σε μαζικά κύματα προσφύγων, χωρίς ο Πούτιν να μπορεί να πετύχει ολοκληρωτικά τους στόχους του.
Το κλειδί σε αυτή την περίπτωση είναι το Κίεβο και κατά πόσο θα αντέξει την αναμενόμενη ρωσική εισβολή στην πόλη των 3 εκατομμυρίων. Οπως είναι γνωστό, οι Ουκρανοί, που έχουν απελευθερώσει κρατουμένους και έχουν μοιράσει καλάσνικοφ σε πολίτες, άνδρες και γυναίκες, θα δώσουν μόνοι τη μάχη για την πρωτεύουσά τους, αφού οι δυτικές δυνάμεις και το ΝΑΤΟ έχουν αποφασίσει ότι δεν πρόκειται να εμπλακούν, ούτε και για ανθρωπιστικούς λόγους.
Ωστόσο, σε περίπτωση που το σενάριο αυτό γίνει πράξη, τότε είναι πολύ πιθανό να δοθεί ο χρόνος στις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση να λειτουργήσουν καταλυτικά ισοπεδώνοντας τη ρωσική οικονομία.
Η επιθετικότητα της Μόσχας, πέρα από τον αποκλεισμό της από το SWIFT και την πρόθεση αποχώρησης που εξεδήλωσαν ήδη μεγάλες πολυεθνικές, οι οποίες είχαν επενδύσει στη Ρωσία, έχει ήδη στοιχίσει στο καθεστώς Πούτιν την υποβάθμιση των ρωσικών ομολόγων στην κατηγορία «σκουπίδια» (κατά τον τρόπο που υποβαθμίστηκαν τα ελληνικά ομόλογα την εποχή της χρεοκοπίας) και στους Ρώσους πολίτες που δεν διαθέτουν συνάλλαγμα τη φτωχοποίησή τους κατά 40%, λόγω της συνεχούς υποτίμησης στο ρούβλι.
Είναι δεδομένο ότι μια τέτοια εξέλιξη θα έριχνε κι άλλο λάδι στη φωτιά στις σχέσεις Δύσης - Ρωσίας, με το ενδεχόμενο της αποκλιμάκωσης να απομακρύνεται. Σενάριο 3 Η «μικρή νίκη» του Πούτιν που ισοδυναμεί με μεγάλη ήττα
Όσο περνούν οι μέρες και ο ρωσικός στρατός δεν μπορεί να επισφραγίσει την υποταγή της Ουκρανίας, ένα σενάριο που φαινόταν το μικρότερο κακό πριν από τη ρωσική εισβολή -και ως ανέκδοτο τις πρώτες μέρες του πολέμου, όταν όλος ο πλανήτης περίμενε μια άνετη και ταχεία υλοποίηση των σχεδίων Πούτιν- έχει και πάλι τη θέση του στο τραπέζι.
Πρόκειται για το σενάριο της «μικρής νίκης» του Πούτιν: σε περίπτωση που δεν καταφέρει να πάρει το Κίεβο, η Ρωσία θα υποχρεωθεί να συνομιλήσει με τον Ζελένσκι - και όχι πια για τους όρους παράδοσης, αλλά για μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο Πούτιν θα εξασφάλιζε όσα ήδη έχει ουσιαστικά από το 2014 -τις αυτόνομες περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ- και ενδεχομένως την παραλιακή ζώνη της Θάλασσας του Αζόφ, αλλά θα συνέχιζε να έχει απέναντί του τον (αναβαθμισμένο) Ζελένσκι και τους δεσμούς των Ουκρανών με τη Ρωσία διαλυμένους. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα σενάριο που θα γινόταν έως και αποδεκτό από τη Δύση έως τις 24 Φεβρουαρίου -άλλωστε, ο ίδιος ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είχε περίπου αποδεχτεί την ιδέα μιας «μικρής εισβολής»-, και τώρα θα γινόταν αντιληπτό ως μια τεράστια ήττα του Πούτιν, που έβαλε πολύ ψηλά τον πήχη.
Το να αποκρουστούν τα ρωσικά στρατεύματα στο Κίεβο φαντάζει να έχει μικρές πιθανότητες, με δεδομένη την υπεροχή τους. Ωστόσο, υπάρχουν αναλυτές που δίνουν πιθανότητα μεγαλύτερη του 50% να γίνει πραγματικότητα. Θα πρέπει να σημειωθεί η δυσκολία κατάληψης μιας πόλης, ακόμα κι αν έχει σχεδόν ισοπεδωθεί προηγουμένως, με τα τεθωρακισμένα να επιχειρούν σε οδομαχίες, τη στιγμή μάλιστα που μέχρι τώρα οι Ουκρανοί ήταν πιο έτοιμοι να υπερασπιστούν τη χώρα τους απ’ όσο οι Ρώσοι να την καταλάβουν. Σε μια τέτοια περίπτωση που πάντως συγκεντρώνει ελάχιστες έως ανύπαρκτες πιθανότητες να γίνει πραγματικότητα, ο Πούτιν θα είναι υποχρεωμένος να επανασυνδεθεί με τη Δύση, ώστε να περιορίσει τις οικονομικές απώλειες για τη Ρωσία λόγω των κυρώσεων.
Σενάριο 4 Μια «ισοπαλία» με τεράστιο κόστος για την Ουκρανία
Πρόκειται για συνδυασμό των σεναρίων 1 και 3, που έχει αρκετές πιθανότητες σε περίπτωση που η Ρωσία δεχτεί κατάπαυση του πυρός χωρίς παράδοση της Ουκρανίας, επομένως και παραμονή Ζελένσκι στην εξουσία, αλλά έχοντας εν τω μεταξύ κυριαρχήσει στην ανατολική Ουκρανία, έως τον Δνείπερο, που διχοτομεί με φυσικό τρόπο τη χώρα. Στην πραγματικότητα, αυτό ήδη συμβαίνει, παρότι οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν κατορθώσει να καταλάβουν μεγάλες πόλεις όπως το Χάρκοβο.
Σε μια τέτοια περίπτωση, η Ουκρανία του Ζελένσκι θα πρέπει να αποδεχτεί τον ακρωτηριασμό της και τη μετατροπή του Κιέβου, που είναι χτισμένο πάνω στον Δνείπερο, σε πρωτεύουσα-σύνορο.
Και στην περίπτωση αυτή, ο Πούτιν δεν θα έχει πετύχει το σύνολο των στόχων του, αφού θα έχει απέναντί του μια απολύτως εχθρική χώρα, αλλά και η ίδια η Ουκρανία θα έχει διχοτομηθεί έχοντας απλώς γλιτώσει την απόλυτη ρωσική κατοχή στο δυτικό της κομμάτι. Σε αυτό το ενδεχόμενο, η Ρωσία θα υποχρεώσει την Ουκρανία να εγκαταλείψει κάθε σχέδιο για ένταξη στο ΝΑΤΟ και να αποστρατιωτικοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η Δύση δεν θα έχει κανέναν λόγο να άρει τις κυρώσεις προς τη Ρωσία και το ψυχροπολεμικό κλίμα θα συνεχιστεί.
Σενάριο 5 Μια εκ των έσω πτώση του Πούτιν που θα τα άλλαζε όλα
«Όποιος αντιδρά εντός ρωσικής επικράτειας στον Πούτιν, μπαίνει στη φυλακή», είναι η πιο συνηθισμένη αναφορά των ειδικών για τους αντιφρονούντες στη Ρωσία - και η αλήθεια είναι ότι όλες οι αντιπολεμικές συγκεντρώσεις μετά την εισβολή στην Ουκρανία κατεστάλησαν με εκατοντάδες συλλήψεις.
Στην πραγματικότητα, η εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να αυξήσει την καταστολή στο εσωτερικό της Ρωσίας παρά να οδηγήσει στην άνθηση ενός λαϊκού κινήματος που θα απειλούσε τη μονοκρατορία Πούτιν, καθώς η πολιτική αντιπολίτευση έχει αποδεκατιστεί.
Η φτωχοποίηση των Ρώσων, που είναι ήδη γεγονός, λόγω της συνεχούς υποτίμησης που υφίσταται το ρούβλι, θα μπορούσε να λειτουργήσει εναντίον της κυβέρνησης σε μια δυτική χώρα, αλλά, όπως έχει δείξει το παρελθόν, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τη ρωσική κοινωνία.
Το να πέσει ο Πούτιν με ένα εσωτερικό πραξικόπημα μοιάζει εξίσου απίθανο, αφού τα κλειδιά της εξουσίας τα κρατά ο ίδιος, μαζί με μια ομάδα στενών συνεργατών του που είναι δεμένοι μαζί του ποικιλοτρόπως...
Το σενάριο του τρόμου Ένας πόλεμος με πυρηνικά
Την πρώτη νύξη για πυρηνικά έκανε ο ίδιος ο Πούτιν προειδοποιώντας τη Δύση για «συνέπειες που δεν είχε ποτέ φανταστεί». Καθώς η εισβολή είχε ξεκινήσει, ο πρόεδρος της Ρωσίας δήλωσε ότι έδωσε εντολή να τεθούν σε συναγερμό οι δυνάμεις αποτροπής της Ρωσίας - δηλαδή τα πυρηνικά όπλα της χώρας. Στη συνέχεια, ο Σεργκέι Λαβρόφ φροντίζει να αναφέρει σε κάθε δήλωσή του ότι αν ξεσπάσει Γ’ Παγκόσμιος, «θα είναι πυρηνικός πόλεμος».
Η ρωσική ηγεσία είτε φοβάται μια πυρηνική επίθεση από τις ΗΠΑ, είτε υπενθυμίζει προκλητικά ότι διαθέτει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, το οποίο δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει, έστω και περιορισμένα, προκειμένου να διασφαλίσει ότι η Δύση θα διστάσει να απαντήσει με ολοκληρωτικό πόλεμο.
Ωστόσο, με αρκετές γειτονικές χώρες της Ρωσίας να είναι πλέον στο ΝΑΤΟ -και πολύ βαριά οπλισμένες-, το ενδεχόμενο ενός «ατυχήματος» αρχίζει πλέον να μπαίνει στο τραπέζι.
Ο Αμερικανός πρόεδρος ήταν πολύ προσεκτικός απαντώντας σε ερωτήσεις για την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών από τον Ρώσο ομόλογό του - περιορίστηκε σε ένα «δεν νομίζω ότι υπάρχει τέτοια περίπτωση», για να συνεχίσει αμέσως μετά να καταγγέλλει τον πρόεδρο της Ρωσίας για την επιθετικότητά του.
Οι στόχοι του Πούτιν
Ο Πούτιν είχε ξεκαθαρίσει τους στόχους του με προηγούμενο διάγγελμα, τρεις ημέρες πριν από την εισβολή, όταν χαρακτήρισε την Ουκρανία «τεχνητό κράτος», που «διοικείται από νεοναζί». Αυτό σήμαινε ότι η εν πολλοίς ρωσογενής ανατολική Ουκρανία έως τον ποταμό Δνείπερο, όπως και η Κριμαία, δεν μπορούσε να είναι κομμάτι της Ουκρανίας. Τα περί «νεοναζί» σήμαιναν ότι ο πρόεδρος Ζελένσκι ήταν προγραμματισμένος από τη ρωσική ηγεσία. Εν ολίγοις, το σχέδιο του Πούτιν προέβλεπε μια γρήγορη προέλαση, η οποία θα πανικόβαλλε τους Ουκρανούς και τον πρόεδρό τους που θα προτιμούσε να αποδράσει, και τη μετατροπή της χώρας σε δορυφόρο της Ρωσίας.
Μετά τις πρώτες πυραυλικές βολές, λίγες ώρες μετά την εισβολή, η ρωσική πλευρά καλούσε τους Ουκρανούς στρατιώτες να παραδοθούν και να πάνε σπίτια τους, ενώ ο Πούτιν εμφανιζόταν να πιστεύει ότι ο Ζελένσκι θα έμπαινε στο πρώτο ελικόπτερο και θα έφευγε από τη χώρα.
Η ταχύτητα επιβολής ήταν το πρώτο ζητούμενο για τη ρωσική ηγεσία: Με μια γρήγορη επικράτηση δεν είχε λόγο να απολογείται για θανάτους αμάχων και καταστροφή των υποδομών της Ουκρανίας, που αναπόφευκτα θα βαρύνουν ακόμα περισσότερο το αντιρωσικό αίσθημα στη χώρα.
Παράλληλα, μια γρήγορη επικράτηση θα άφηνε τη Δύση με τα χέρια δεμένα, αφού η υπόθεση θα είχε λήξει: οι κυρώσεις θα ήταν πιο περιορισμένες, ενδεχομένως στοχεύοντας για άλλη μία φορά κάποιους ολιγάρχες - και όχι τη ρωσική οικονομία. Η αντίσταση των Ουκρανών, όμως, άλλαξε όλα τα δεδομένα. Παρότι οι συσχετισμοί δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για την έκβαση της αναμέτρησης, ο Πούτιν βρέθηκε απομονωμένος μετά την τέταρτη μέρα του πολέμου - ενώ στον ΟΗΕ μόνο άλλες τέσσερις χώρες έσπευσαν να συνταχθούν με τη Ρωσία, όταν 141 κράτη καταδίκασαν την εισβολή στην Ουκρανία.
Παράλληλα, η αντίσταση των Ουκρανών υποχρέωσε τους διστακτικούς της Ευρωπαϊκής Ενωσης να συνταχθούν με την πρόταση για αποκλεισμό της Ρωσίας από το SWIFT, μια πρωτόγνωρη κίνηση που συνεπάγεται την αποβολή της οικονομίας της από τις διεθνείς αγορές.
Το πιθανότερο είναι ότι το αυστηρότερο πλαίσιο τωνκυρώσεων θα διατηρηθεί μεσοπρόθεσμα, κάτι που θα έχει κόστος για την ευρωπαϊκή οικονομία, πέρα από τη ρωσική. Ωστόσο, η Ενωση έχει ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία οικονομικής απεμπλοκής από τη Ρωσία και την οικονομία της - είναι χαρακτηριστικό ότι οι κρατικές εταιρείες πετρελαίου δεν βρίσκουν πελάτες, παρότι προσφέρουν σημαντική έκπτωση στο ρωσικό αργό, σε μια συγκυρία που η τιμή του μαύρου χρυσού έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα 110 δολάρια το βαρέλι.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις των οίκων για το πόσο θα διαρκέσει η ουκρανική κρίση στις αγορές, τα χρηματιστήρια θα κλείσουν με θετικό πρόσημο στο τέλος του 2022, υπονοώντας ότι η επιστροφή στην οικονομική κανονικότητα είναι θέμα χρόνου.
Η Εθνική Τράπεζα συμμετέχει στα νέα προγράμματα του Ταμείου Εγγυοδοσίας ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ τα οποία προσφέρουν ευνοϊκή εγγυημένη χρηματοδότηση, με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας του επιχειρηματικού κόσμου και την ανάπτυξη επενδυτικών πλάνων
