Πληγωμένος ο Πούτιν χτυπάει όπου βρει και αναζητά «αποδιοπομπαίους τράγους»

Kλείνει ένας μήνας πολέμου στην Ουκρανία και, παρά τις διαβεβαιώσεις Πούτιν ότι «όλα πάνε βάσει σχεδίου», είναι πλέον φανερό ακόμα και για τους μη ειδικούς ότι η Ρωσία δεν έχει πετύχει σχεδόν κανέναν στόχο της, ούτε ως προς τον χρόνο, ούτε ως προς το έδαφος της Ουκρανίας που σχεδίαζε να καταλάβει. Μάλιστα, υπάρχουν ενδείξεις ότι στο Κρεμλίνο αναζητούνται ήδη αποδιοπομπαίοι τράγοι για τη στρατιωτική αποτυχία, μετά τις πληροφορίες για σύλληψη του υποδιοικητή της ρωσικής Εθνικής Φρουράς και των επικεφαλής του κλάδου Πληροφοριών Εξωτερικού της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (FSB): στον πρώτο καταλογίζεται ότι δεν είχε υπολογίσει σωστά τα logistics της εισβολής και στους «καγκεμπίτες» ότι δεν είχαν διαβάσει σωστά το φρόνημα των Ουκρανών, που παραμένει υψηλό παρά τις μεγάλες καταστροφές στη χώρα τους, 25 ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου.

Σύμφωνα με αναλυτές όπως ο Νάιαλ Φέργκιουσον (πρόκειται για τον ιστορικό που είχε προβλέψει τη ρωσική εισβολή πριν από έναν χρόνο), η Ρωσία «έχει ήδη περάσει στο Plan B», δηλαδή την πολυήμερη πολιορκία πόλεων και τον συστηματικό βομβαρδισμό κατοικημένων περιοχών, πέρα από τις ουκρανικές υποδομές και τους στρατιωτικούς στόχους, προκειμένου να πετύχει τη συνθηκολόγηση των Ουκρανών και τον διαμελισμό της χώρας τους, από τη στιγμή που η Δύση δεν πρόκειται να αναμειχθεί σε στρατιωτικό επίπεδο.

Μάλιστα, ο βομβαρδισμός -το πρωί της Παρασκευής- της Λβιβ, μιας πόλης στη δυτική Ουκρανία, μόλις 70 χιλιόμετρα από τα ουκρανοπολωνικά σύνορα, δημιούργησε σενάρια τρόμου στη Δύση ότι ο Πούτιν ενδέχεται να είναι διατεθειμένος να μεταφέρει τον πόλεμο και έξω από τα σύνορα της Ουκρανίας - εκεί όπου υπάρχουν χώρες του ΝΑΤΟ, όπως η Πολωνία. Οπως είναι γνωστό, η ηγεσία των ΗΠΑ έχει ξεκαθαρίσει ότι θα υπερασπιστεί «κάθε εκατοστό νατοϊκής γης», κάτι που σημαίνει την αρχή του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το απόγευμα της Παρασκευής, ωστόσο, ο Βλαντιμίρ Μεντίνσκι, επικεφαλής διαπραγματευτής του Πούτιν, ανανέωνε το ενδιαφέρον για τις διαπραγματεύσεις λέγοντας ότι Ρωσία και Ουκρανία έχουν κάνει «τη μισή διαδρομή» στο θέμα της ουδετεροποίησης και των εγγυήσεων ασφαλείας που ζητεί το Κίεβο προκειμένου να εγκαταλείψει τη φιλοδοξία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Η δήλωσή του ήρθε τη στιγμή που υπήρχε η αίσθηση ότι οι δύο πλευρές ήταν πολύ μακριά σε όλα τα επίπεδα - ειδικά μετά τη διπλή διάψευση του προσχεδίου συμφωνίας των 15 σημείων, που είχαν παρουσιάσει οι «Financial Times», προκαλώντας μια ολιγόωρη φρενίτιδα αισιοδοξίας στις αγορές.

Διαπραγματεύεται ή παραπλανά;

Μία ημέρα αργότερα, οι «F.T.» έγραψαν ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας χρησιμοποιεί τις διαπραγματεύσεις προκειμένου να κερδίσει χρόνο ώστε να ενισχύσει τις δυνάμεις του στην Ουκρανία και να εντείνει τις πολεμικές επιχειρήσεις. Ακόμη, η εφημερίδα έγραψε ότι ο Πούτιν αναγκάστηκε να μετακινήσει δυνάμεις από διάφορες περιοχές για να ενισχύσει τον στρατό που εισέβαλε στην Ουκρανία.

Ο Τζακ Γουάτλινγκ του Royal United Services Institute είπε στους «F.T.» ότι οι Ρώσοι αντιμετωπίζουν «απελπιστικές ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού. Προχώρησαν σε πολλούς άξονες και μοίρασαν τις δυνάμεις τους. Αν είχαν κινηθεί με έντονο ρυθμό και είχαν καταφέρει να υλοποιήσουν τους στόχους τους, θα έβγαζε νόημα, αλλά με το χαμηλό κίνητρο των στρατιωτών τους αυτό που κατάφεραν στην πραγματικότητα ήταν να εμπλακούν σε αρκετές ανεξάρτητες μεταξύ τους αστικές μάχες και σε καθεμιά από αυτές τους λείπουν οι μαζικές δυνάμεις για να καταλάβουν με επίθεση τις πολιορκούμενες πόλεις».

Εγκληματίας πολέμου

Ο Τζο Μπάιντεν είχε κρατήσει ιδιαίτερα προσεκτική στάση απέναντι στον Πούτιν από την αρχή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία: αρνήθηκε κάθε στρατιωτική εμπλοκή του ΝΑΤΟ, απάντησε «δεν νομίζω» όταν τον ρώτησαν αν πιστεύει ότι οι Ρώσοι θα έφταναν να χρησιμοποιήσουν πυρηνικά, είπε «όχι» στη δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία. Ωστόσο, την περασμένη Τετάρτη προχώρησε σε ένα βήμα σκλήρυνσης -και το ξανάκανε ακόμα πιο έντονα την επομένη, την Πέμπτη-, όταν χαρακτήρισε τον Πούτιν «εγκληματία πολέμου», φέρνοντας στον νου ανάλογες κινήσεις που είχαν κάνει παλιότεροι πλανητάρχες για πρόσωπα όπως ο Σαντάμ Χουσεΐν και ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Βεβαίως, οι διαφορές είναι μεγάλες: στις περιπτώσεις εκείνες οι ΗΠΑ είχαν εμπλακεί στρατιωτικά στον πόλεμο και φυσικά δεν ήταν σε αντιπαράθεση με πυρηνικές δυνάμεις.

Εκ πρώτης όψεως, οι δηλώσεις Μπάιντεν φαίνεται να αποσκοπούν στην αύξηση της πίεσης προς τη ρωσική πλευρά, η οποία ήδη είναι έντονη από τις βαριές οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ, η Ενωμένη Ευρώπη και η Βρετανία. Ωστόσο, αρκετοί αναλυτές, καθώς και μέσα ενημέρωσης όπως οι «New York Times» αναγνωρίζουν ότι, παρότι με τη συμπεριφορά του ο πρόεδρος της Ρωσίας εκπληρώνει τα κριτήρια για να θεωρηθεί εγκληματίας πολέμου, μια τέτοια κίνηση δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την εξεύρεση μιας λύσης. Και φυσικά, ο Πούτιν είχε έτοιμη την απάντηση: μιλώντας στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν το βράδυ της Παρασκευής κατηγόρησε την Ουκρανία ότι διαπράττει πλήθος εγκλημάτων πολέμου! Είναι ενδιαφέρον, ωστόσο, ότι την Τετάρτη, λίγο μετά τον χαρακτηρισμό του ως «εγκληματία πολέμου» που του προσέδωσε ο Μπάιντεν, ο πρόεδρος της Ρωσίας προχώρησε σε ένα πρωτοφανές διάγγελμα καλώντας τους συμπατριώτες του να αντιμετωπίσουν τους «εσωτερικούς προδότες», εκείνους δηλαδή που λένε όχι στον πόλεμο.

Αρκετοί αναλυτές στη Δύση διάβασαν απόγνωση στα λόγια του Πούτιν, αλλά ενδεχομένως και επίγνωση ότι το κύμα άρνησης της πολεμικής εμπλοκής της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν είναι τόσο αδύναμο όσο φαινόταν τις πρώτες ημέρες της εισβολής. Παράλληλα, το γεγονός ότι ο Πούτιν ουσιαστικά επιτέθηκε στους ολιγάρχες -μίλησε για «εκείνους που βγάζουν χρήματα στη Ρωσία, αλλά διαμένουν αλλού»- έδωσε ώθηση σε σενάρια που κάνουν λόγο για αποσταθεροποίηση του καθεστώτος στη Μόσχα.

Σε δύο βάρκες η Κίνα

Σε τηλεφώνημα διαρκείας δύο ωρών πολλά μπορούν να ειπωθούν μεταξύ δύο ηγετών. Ωστόσο, οι διαρροές του Σι Τζινπίνγκ μετά το τηλεφώνημα με τον Τζο Μπάιντεν απλώς έδειξαν ότι η Κίνα δεν είναι διατεθειμένη να μπει στο στόχαστρο της Δύσης και να υποστεί οικονομικές κυρώσεις με την κατηγορία ότι ενισχύει, ακόμα και στρατιωτικά, τη Ρωσία, χωρίς παράλληλα να τη στηρίξει στην επιχείρηση απομόνωσης της Μόσχας. Σύμφωνα με τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, ο Τζινπίνγκ υποστήριξε ότι «οι σχέσεις ενός κράτους με ένα άλλο κράτος δεν μπορούν να φτάνουν στο στάδιο της στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Η σύγκρουση και η αντιπαράθεση δεν είναι προς το συμφέρον κανενός. Η ειρήνη και η ασφάλεια είναι οι πλέον αγαπητοί θησαυροί της διεθνούς κοινότητας».

Ωστόσο, ο πρόεδρος της Κίνας επιχείρησε να βάλει και τις ΗΠΑ στο παιχνίδι της εξεύρεσης λύσης. «Ως μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, πρέπει όχι μόνο να οδηγήσουμε την ανάπτυξη των σχέσεων Κίνας - ΗΠΑ στον σωστό δρόμο, αλλά και να επωμιστούμε τις διεθνείς μας ευθύνες και να καταβάλουμε προσπάθειες για την παγκόσμια ειρήνη και ηρεμία», είπε ο Τζινπίνγκ, σύμφωνα με τα κρατικά κινεζικά μέσα ενημέρωσης, ανοίγοντας ενδεχομένως τον δρόμο για μια μεγάλη διάσκεψη για την ασφάλεια της Ευρώπης, κάτι που επιδιώκουν τόσο η ρωσική όσο και η κινεζική πλευρά.

«Ο κόσμος δεν είναι ούτε ειρηνικός ούτε ήρεμος. Η κρίση στην Ουκρανία είναι κάτι που δεν θέλαμε να δούμε», φέρεται να είπε ο πρόεδρος της Κίνας - και πέραν τούτου ουδέν: οι διαρροές του Πεκίνου δεν είχαν να κάνουν σε τίποτε με το ζητούμενο του Μπάιντεν, που ήταν και παραμένει ένα: να μετάσχει και η Κίνα στην επιχείρηση απομόνωσης της Ρωσίας σε όλα τα επίπεδα.

Οι ΗΠΑ εξέφραζαν φόβους ότι το Πεκίνο θα βοηθούσε ενεργά τη Μόσχα σε αυτή την κρίση - φόβοι που έδειξαν να επιβεβαιώνονται όταν οι Κινέζοι υποστήριξαν ότι οι Αμερικανοί έχουν μετατρέψει την Ουκρανία σε «βιολογικό εργαστήριο». Μάλιστα, ο Αντονι Μπλίνκεν δεν είχε διστάσει να προαναγγείλει δημοσίως, λίγες ώρες πριν από τη βιντεοκλήση, ότι ο Μπάιντεν θα τα έλεγε έξω από τα δόντια στον ηγέτη της Κίνας. Ωστόσο, αναλυτές όπως του Stratfor είχαν προβλέψει πριν από το τηλεφώνημα ότι το Πεκίνο είναι υποχρεωμένο να συνεχίσει να ισορροπεί σε δύο βάρκες: δεν μπορεί να θυσιάσει ούτε τη στρατηγική του σχέση με τη Ρωσία, όπως αυτή προέκυψε μετά την κοινή διακήρυξη του Φεβρουαρίου, ούτε τους οικονομικούς δεσμούς με τη Δύση.

Αλλωστε, το γεγονός ότι η Κίνα είναι το «παγκόσμιο εργοστάσιο» του πλανήτη είναι που της δίνει τους αξιοζήλευτους ρυθμούς ανάπτυξης. Ο Τζινπίνγκ θέλει ανάπτυξη 5,5% για το 2022, ενώ η χώρα του χτυπιέται από ένα νέο κύμα κορωνοϊού, χωρίς ακόμα να έχει καταφέρει προς το παρόν να δημιουργήσει ένα κινεζικό SWIFT, που θα του έδινε τη δυνατότητα να παρακάμψει τυχόν οικονομικές κυρώσεις από τη Δύση.

Αγορές και ενέργεια ακριβαίνουν

Σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με πριν από την εισβολή της Ρωσίας παραμένουν οι χρηματαγορές, με «ξεσπάσματα αισιοδοξίας» όταν υπάρχουν πληροφορίες για κάποια προσέγγιση μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών, στην προοπτική της κατάπαυσης των εχθροπραξιών. Ωστόσο η τιμή του χρυσού, που θεωρείται επενδυτικό καταφύγιο σε περιόδους κρίσεων, είναι αισθητά κάτω από τα 2.000 δολάρια ανά ουγγιά, επίπεδο που είχε ξεπεράσει τις πρώτες ημέρες της ρωσικής εισβολής. Από την άλλη, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προειδοποίησε την Παρασκευή ότι λόγω του πολέμου ο πλανήτης είναι πιθανότατα μπροστά σε μια πρωτοφανή ενεργειακή κρίση καλώντας όλες τις χώρες να μειώσουν την κατανάλωση πετρελαίου και αερίου. Πρόκειται για έναν Οργανισμό που δημιουργήθηκε μετά την πετρελαϊκή κρίση του ’73, με στόχο να αποτρέπει τις ενεργειακές κρίσεις και να εξισορροπεί την αγορά.