Πόλεμος στην Ουκρανία: Ο υβριδικός πόλεμος με όπλο το ρούβλι - Η στροφή του Πούτιν και οι μαζικές παρενέργειες από το ρωσικό «αντι-SWIFT»

Παγκόσμια αναταραχή στις αγορές και στις εθνικές οικονομίες προκαλεί η αιφνίδια απόφαση του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν  να απαιτήσει πληρωμές σε ρούβλια  για τις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου σε «εχθρικές χώρες», απευθύνοντας τελεσίγραφο μιας εβδομάδας προς τις ρωσικές αρχές -και εμμέσως πλην σαφώς προς τις δυτικές ηγεσίες- προκειμένου να αρχίσει η μετάβαση στο νέο σύστημα πληρωμών.

Ομολογία ήττας

Με τη συμπλήρωση ακριβώς ενός μήνα από την έναρξη της εισβολής του στην Ουκρανία, ο Ρώσος Πρόεδρος επιλέγει να αλλάξει επίπεδο, χρησιμοποιώντας υβριδικά τα κατεξοχήν «όπλα» του διεθνούς φιλελεύθερου συστήματος αντί της στρατιωτικής ισχύος, στην οποία ο ίδιος είχε αποκλειστικά βασίσει την επιθετική του κίνηση κατά της Ουκρανίας. Η αλλαγή στρατηγικής από πλευράς της Μόσχας συνιστά την πιο ισχυρή παραδοχή της αποτυχίας του αρχικού σχεδιασμού για τον γρήγορο έλεγχο της γειτονικής της χώρας, καθώς τόσο οι ανθρώπινες απώλειες στις ρωσικές γραμμές, όσο και το οικονομικό κόστος του πολέμου έχουν ξεφύγει των ορίων που είχαν τεθεί επί της αρχής.

Απάντηση στο SWIFT

Κυρίως, όμως η επιλογή του Ρώσου Προέδρου να εξαναγκάσει τις ευρωπαϊκές κυρίως χώρες σε αποπληρωμή του φυσικού αερίου σε ρούβλια, υπαινίσσεται την αποτελεσματικότητα -σε ικανοποιητικό βαθμό- των κυρώσεων που επέβαλε συντεταγμένα η Δύση προς την Μόσχα σε δύο επίπεδα: αφενός «παγώνοντας» τα αποθεματικά της Ρωσίας στις τράπεζες -και αποβάλλοντας τις ρωσικές τράπεζες από το σύστημα SWIFT- και αφετέρου δεσμεύοντας περιουσιακά στοιχεία φυσικών προσώπων και οργανισμών.

Υπό αυτό το πρίσμα, η απαίτηση του Βλαντιμίρ Πούτιν για πληρωμή των ρωσικών προϊόντων σε ρούβλια ενέχει και προληπτικό χαρακτήρα, ως προετοιμασία για περαιτέρω οικονομική πίεση στο εσωτερικό της Ρωσίας εξαιτίας των νέων δυτικών κυρώσεων, πίεση η οποία φαίνεται να προβληματίζει το Κρεμλίνο. Η ελεύθερη πτώση, άλλωστε, που σημείωσε το ρούβλι από τις πρώτες ημέρες της εισβολής στα ταμπλό των χρηματιστηρίων δεν θα αργήσει να μεταφραστεί σε οικονομική επιβάρυνση στο εσωτερικό της χώρας, κλονίζοντας παράλληλα τη ρωσική οικονομία.

«Υποδοχή» στον Μπάιντεν

Επιπλέον, για μια μερίδα διεθνών αναλυτών, η κίνηση Πούτιν να πιέσει τους ευρωπαίους καταναλωτές δεν πυροδοτήθηκε αποκλειστικά και μόνο από την απόλυτη στάση των ηγετών τους υπέρ της συνδρομής της Ουκρανίας, αλλά απευθύνεται περισσότερο προς τις δύο άλλες υπερδυνάμεις, δηλαδή τις ΗΠΑ και την Κίνα. Συγκεκριμένα, η επιστροφή στο…ρούβλι και η επιτακτική ανάγκη που αυτή γεννά για τους ευρωπαίους ηγέτες σε επίπεδο απεξάρτησής τους από το ρωσικό φυσικό αέριο, ενδέχεται να δημιουργήσει ρήγμα στο εσωτερικό των δυτικών συμμάχων, την ώρα που ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν προσγειώνεται σήμερα στις Βρυξέλλες με το αίτημα για νέες κυρώσεις στις αποσκευές του.

Επιπρόσθετα, η τονωτική ένεση ρευστότητας που μοιάζει να αποζητά ο Βλαντιμίρ Πούτιν αντανακλά την ανάγκη άμεσης στήριξης, την οποία προσώρας δεν φαίνεται να του παράσχει καμία από τις «φίλιες δυνάμεις», όπως για παράδειγμα η Κίνα. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι το Πεκίνο αποτελεί σημαντικό καταναλωτή της Μόσχας (η διμερής εμπορική σχέση τους αναβαθμίστηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου στο Πεκίνο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες), όπως και ότι η Κίνα αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο των πιέσεων των ηγετών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ αναφορικά με τη στάση της απέναντι στη ρωσική εισβολή σήμερα, δείχνουν η Μόσχα να οργανώνεται σε αυτόνομο πλαίσιο, προκειμένου να αντιμετωπίσει την πιθανότητα άμεσης έλλειψης πόρων με τα εθνικά, διαθέσιμα μέσα της.

Ρούβλι ως αντίμετρο

Αξιοποιώντας το φυσικό αέριο ως πολιορκητικό κριό της Δύσης, ο Ρώσος Πρόεδρος ανακοίνωσε χθες ότι «έλαβα την απόφαση να τεθεί σε εφαρμογή ένα σύνολο μέτρων ώστε να περάσουμε στις πληρωμές σε ρούβλια του αερίου μας που παραδίδεται σε εχθρικές χώρες και να εγκαταλείψουμε όλους τους διακανονισμούς με νομίσματα που συμβιβάστηκαν» και έκανε λόγο για ένα σύστημα «σαφές, διαφανές», ώστε να ρυθμίζει τη διεξαγωγή πληρωμών περιλαμβανομένης «της απόκτησης ρουβλίων στη ρωσική αγορά συναλλάγματος».

Με το ρούβλι ως ρωσικό πλέον αντίμετρο στις δυτικές κυρώσεις, η ισοτιμία του ενισχύθηκε αμέσως χθες απέναντι στο ευρώ (12%) και στο δολάριο (6%), φρενάροντας προς στιγμήν την περαιτέρω κατρακύλα του, όταν τα ρωσικά αποθεματικά που έχουν «παγώσει» στο εξωτερικό -λόγω των κυρώσεων- ανέρχονται σε περίπου 300 δισεκ. δολάρια, αλλά η πρόσβαση σε αυτά είναι απαγορευμένη για τη ρωσική ηγεσία. Την ανιούσα πήραν χθες και οι τιμές του φυσικού αερίου, που σημείωσαν άνοδο 30%, μετά τις ανακοινώσεις Πούτιν.

Παράλληλα, η είσοδος του εθνικού νομίσματος της Ρωσίας με κάθε επισημότητα στην αντιπαράθεση της Μόσχας με τη Δύση ελλοχεύει αρκετούς κινδύνους, όπως η επιτάχυνση της ενεργειακής απεξάρτησης της ΕΕ και άλλων χωρών από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, στους οποίους έχουν επιβάλει εμπάργκο μόνο οι ΗΠΑ.

Υπό αυτές τις συνθήκες, το ρούβλι αναμένεται να απασχολήσει και τη σημερινή Σύνοδο Κορυφής των κρατών -μελών της ΕΕ, καθώς ανώτερος αξιωματούχος εκτίμησε ότι «αυτό μπορεί να συζητηθεί», παρουσία και του Αμερικανού Προέδρου, Τζο Μπάιντεν.

Οι παρενέργειες του εκβιασμού

Την ίδια ώρα, η γνωστοποίηση του Ρώσου Προέδρου για την υποχρεωτική πληρωμή του φυσικού αερίου σε ρούβλια προκαλεί μεγάλη αναστάτωση στα ταμπλό των χρηματιστηρίων, αλλά και σε αρκετά κράτη που διατηρούν συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου με την Ρωσία, με μακροπρόθεσμα συμβόλαια.

Επένδυση στη διάσπαση

Αντιδρώντας στην αξίωση Πούτιν, ο αυστριακός όμιλος πετρελαίου και φυσικού αερίου OMV ανακοίνωσε χθες ότι θα συνεχίσει να πληρώνει το φυσικό αέριο που παραλαμβάνει από τη Ρωσία σε ευρώ, παρά την απόφαση του Ρώσου προέδρου. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Οικονομίας και Πολιτικής για το Κλίμα Ρόμπερτ Χάμπεκ χαρακτήρισε «παραβίαση των συμβολαίων» την απαίτηση της Μόσχας, ενώ ανέφερε ότι η γερμανική κυβέρνηση θα συζητήσει το θέμα με τους ευρωπαίους εταίρους, ακυρώνοντας τη ρωσική προσπάθεια για διαίρεση της κοινής, ευρωπαϊκής οπτικής.

Την ίδια ώρα, η τελευταία, αυτή, πρωτοβουλία του Ρώσου Προέδρου δεν αποκλείεται να συσπειρώσει ακόμη περισσότερο τη Δύση στο μέτωπο των νέων κυρώσεων, παρά τη δυστοκία να αναπτύξουν κοινή γραμμή τις τελευταίες ημέρες. Στο ίδιο πλαίσιο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν προανήγγειλε ότι οι ηγέτες της G7 αναμένεται να συμφωνήσουν αύριο να εφαρμόσουν μια «πρωτοβουλία» για να διασφαλίσουν ότι η Ρωσία δεν θα μπορέσει να παρακάμψει τις κυρώσεις που της έχουν ήδη επιβληθεί.

«Σχέδιο Β»

Ταυτόχρονα, το LNG, ο ρυθμός απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο (σε ποσοστό 40%) και η εξεύρεση εναλλακτικών ενεργειακών πηγών θα μονοπωλήσουν σχεδόν τη σημερινή Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, ενώ ο Πρόεδρος Μπάιντεν αναμένεται να τοποθετηθεί με λεπτομέρειες για το ενεργειακό «Σχέδιο Β» την Παρασκευή, μαζί με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Εχθρικοί» πελάτες

Ανοίγοντας, ωστόσο, τη σχετική συζήτηση, ζητούμενο αποτελεί για τη Μόσχα θα εκκινήσει διαδικασία επαναδιαπραγμάτευσης των συμβολαίων της Gazprom κατά μόνας, καθώς οι «εχθρικές χώρες» (48 κατά το ρωσικό κατάλογο) καλύπτουν το 70% των εσόδων της Gazprom από τις εξαγωγές το 2021, με το ρωσικό κολοσσό να αποφεύγει προς το παρόν οποιοδήποτε σχόλιο επί των ανακοινώσεων του Ρώσου Προέδρου. Πάντως, το δρόμο που υπέδειξε ο Ρώσος Πρόεδρο ακολούθησε χθες και η ρωσική διαστημική υπηρεσία Roscosmos, γνωστοποιώντας ότι θα διεξάγει όλες τις μελλοντικές διεθνείς συμβάσεις σε ρούβλια.

Η περαιτέρω διεύρυνση της λίστας ρωσικών προϊόντων που θα αποπληρώνονται σε ρούβλια συνιστά έναν ακόμη πονοκέφαλο για τους δυτικούς, αφού τυχόν κλιμάκωση από πλευράς του Κρεμλίνου θα μπορούσε να συνοδευθεί από επέκταση του μέτρου και σε άλλα αγαθά ρωσικής προέλευσης, επιδρώντας αρνητικά σε περισσότερους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας.

Αναταραχή στα ταμπλό

Πάντως, μεγάλος κερδισμένος, εκτός από το ρούβλι, της χθεσινής ημέρας υπήρξε το αργό Brent, που αυξήθηκε 5,4%, φτάνοντας τα 121,57 δολάρια ΗΠΑ το βαρέλι. Άνοδο σημείωσε χθες και ο χρυσός και το δολάριο Αυστραλίας, ενώ καθοδική τάση καταγράφηκε στις αμερικανικές μετοχές, με τον δείκτη Dow Jones να υποχωρεί 1,3%, δηλαδή στις 34.359. Επιπλέον, υποχώρηση κατέγραψε και ο FTSE 100 κατά 0,2% στο Λονδίνο, όπως και στον δείκτη DAX στη Γερμανία.

Ειδήσεις σήμερα:

«Προβληματική προσωπικότητα» λένε οι γιατροί για τη Ρούλα Πισπιρίγκου - Τρεις φορές εισήχθη στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Πάτρας

Καύσιμα: Μειώσεις και «έξτρα» έκπτωση για πληρωμές με smartphone

Survivor: Ο Ανδρέας Ματθαιακάκης αποχωρεί και οι υπόλοιποι μετακομίζουν - Δείτε βίντεο