Μοιραίος μήνας αποδείχτηκε ο Ιούλιος για τον Μπόρις Τζόνσονκαι ιδιαίτερα πυκνός σε πολιτικά γεγονότα. Τότε έλαβε χώρα τόσο η άνοδος όσο και η πτώση του...
Το ημερολόγιο έγραφε 24 Ιουλίου 2019 όταν επικρατούσε του αντιπάλου του Τζέρεμι Χαντ αναλαμβάνοντας την ηγεσία των Τόρις και την πρωθυπουργία της Βρετανίας. Νικηφόρος, ετοίμαζε βαλίτσες με την πρώην συνεργάτιδά του, ερωμένη και μετέπειτα επίσημη σύντροφό του Κάρι Σίμοντς για την Ντάουνινγκ Στριτ. Είχε κάθε λόγο να ατενίζει το πολιτικό μέλλον του με αισιοδοξία, θεωρώντας ότι η παραμονή του εκεί θα ξεπερνούσε τη μία θητεία. Δεν είναι και λίγο πράγμα να εξασφαλίζει κανείς τη μεγαλύτερη πλειοψηφία για το Συντηρητικό Κόμμα από το 1987 και το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων από τις εκλογές του 1979. Κι όμως, τρία χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια των οποίων έκανε έναν γάμο και απέκτησε δύο ακόμα παιδιά, ο Μπόρις Τζόνσον αναγκάστηκε να υψώσει λευκή σημαία, τερματίζοντας μια θυελλώδη θητεία.
Την Πέμπτη 7 Ιουλίου ανακοίνωσε την παραίτησή του από αρχηγός των Συντηρητικών και κατ’ επέκταση από την πρωθυπουργία. Είχε προηγηθεί ένα τριήμερο μπαράζ παραιτήσεων υπουργών, άλλων κυβερνητικών και κομματικών στελεχών, με σκοπό να τον υποχρεώσουν σε παραίτηση. Το μήνυμα που του έστειλαν με τους πιο διαφορετικούς τρόπους ήταν ότι το πολιτικό κεφάλαιό του είχε προ πολλού εξαντληθεί, γεγονός που τον μετέτρεπε πλέον σε πολιτικό βαρίδι για το Συντηρητικό Κόμμα. Τα σύννεφα, πάντως, είχαν αρχίσει να μαζεύονται εδώ και πολύ καιρό. Με την πάροδο των μηνών, μάλιστα, γίνονταν ολοένα και πιο απειλητικά. Παρά τα αλλεπάλληλα πολιτικά πλήγματα, ο Μπόρις Τζόνσον είχε καταφέρει να επιβιώσει. Ενδεικτικό είναι ότι λίγες εβδομάδες πριν ένας δημοσιογράφος τον είχε ρωτήσει «πόσες ζωές πιστεύει ότι του απομένουν ακόμα, καθώς έμοιαζε με εφτάψυχο γάτο που πέφτει συνεχώς από το μπαλκόνι».
Με την πρώην συνεργάτιδά του, ερωμένη και μετέπειτα επίσημη σύντροφό του Κάρι Σίμοντς
Το Brexit
Κατά τη διάρκεια της τριετούς θητείας του είχε να αντιμετωπίσει τόσο αναμενόμενες όσο και αιφνιδιαστικές δοκιμασίες. Στην πρώτη του ομιλία ως πρωθυπουργός έδωσε την υπόσχεση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ενωση στις 31 Οκτωβρίου 2019, με ή χωρίς συμφωνία. Το διαζύγιο με την Ε.Ε. αποτέλεσε το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα στην ατζέντα του, το οποίο του έφαγε αρκετό από τον πολιτικό του χρόνο, αλλά και για το οποίο θα μείνει στην Ιστορία. Εντέλει, μετά από τις επίπονες διαπραγματεύσεις, οι οποίες πολλές φορές κινδύνευσαν να ναυαγήσουν, συνήφθη συμφωνία. Ποιος θα ξεχάσει ότι ενώ η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε ήδη δώσει τα χέρια με τον Βρετανό πρωθυπουργό, αποδείχτηκε ότι τα νούμερα και ποσοστά των ψαριών που είχαν μπροστά τους δεν ήταν τα σωστά, με αποτέλεσμα να τεθεί σε κίνδυνο η συμφωνία;
Παρότι υπήρξε λευκός καπνός, ακόμα και σήμερα δεν έχουν τελειωμό τα προβλήματα.
Το Λονδίνο απειλεί να ακυρώσει μονομερώς το πρωτόκολλο για τη Βόρειο Ιρλανδία εάν οι Βρυξέλλες δεν δεχθούν τη ριζική αναθεώρησή του. Αν μη τι άλλο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ακόμα και επαναδιαπραγμάτευση του συνόλου της εμπορικής-οικονομικής συμφωνίας. Περίπου την ίδια εποχή που το δράμα γύρω από το Brexit κορυφωνόταν, έκανε την εμφάνισή του ο κορωνοϊός. Στην πρώτη φάση της πανδημίας, ο Βρετανός πρωθυπουργός υποβάθμισε τον κίνδυνο. «Πολλές οικογένειες πρόκειται να χάσουν αγαπημένα τους πρόσωπα πρόωρα», δήλωνε, ισχυριζόμενος ότι μοναδική λύση ήταν η «ανοσία της αγέλης». Το Ηνωμένο Βασίλειο χτυπήθηκε από το χειρότερο κύμα COVID-19 στη Δυτική Ευρώπη.
Η επιστημονική κοινότητα άσκησε έντονη κριτική στην κυβέρνηση και προσωπικά στον πρωθυπουργό. Εντέλει, ο Μπόρις Τζόνσον συνειδητοποίησε ότι δεν είχε την πολυτέλεια να αγνοήσει το πλήθος των θυμάτων, τα οποία θα συμπαρέσυραν το εθνικό σύστημα υγείας, αλλά και την κοινωνική συνοχή. Η δεύτερη φάση της πανδημίας αντιμετωπίστηκε με αυστηρά μέτρα, τελικά και με γενικό lockdown. Ανεβάζοντας ταχύτητα, η κυβέρνηση Τζόνσον κατάφερε να εμβολιάσει αναλογικά δεκαπλάσιο αριθμό πολιτών σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η αλήθεια είναι ότι είχε κινηθεί γρήγορα. Υπέγραψε σύμβαση με την AstraZeneca τρεις μήνες νωρίτερα από την Ευρωπαϊκή Ενωση και αδειοδότησε επίσης και τα δύο άλλα εμβόλια πιο γρήγορα από αυτήν. Από την άλλη, η Βρετανία ήταν η πρώτη χώρα που έσπευσε να ανακοινώσει τη λήξη της πανδημίας(!), αν και κάτι τέτοιο δεν ίσχυσε στην πράξη.
Εκτός από τα δαιδαλώδη προβλήματα του Brexitκαι της πανδημίας, ο Μπόρις Τζόνσον κλήθηκε να αντιμετωπίσει και τις ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες στην οικονομία. Εδώ και χρόνια, η βρετανική οικονομία θυμίζει λίγο πολύ... «Αγγλο ασθενή». Στον τομέα αυτό δεν κατάφερε πολλά πράγματα. Οι προβλέψεις και για το 2023 παραμένουν δυσοίωνες. Η κρίση έχει ήδη κλονίσει την κοινωνική συνοχή, με αποτέλεσμα η Βρετανία να βιώνει τη μεγαλύτερη απεργία στις μεταφορές της τελευταίας τριακονταετίας. Κάποιοι συγκρίνουν τη σημερινή κατάσταση με τη δεκαετία του 1970, τότε που ο Χένρι Κίσινγκερ χαρακτήριζε το Ηνωμένο Βασίλειο «μια τραγωδία».
Το «σκάνδαλο Πίντσερ» ήταν αυτό που σήμανε το τέλος του Μπόρις. Ο Κρίστοφερ Πίντσερ, βουλευτής και στενός του συνεργάτης, παρενόχλησε σεξουαλικά δύο άνδρες και η κυβέρνηση δήλωνε ότι ο Τζόνσον δεν ήξερε τίποτα για τη δράση του, παρότι εναντίον του είχαν γίνει 13 καταγγελίες
Κορωνοπάρτυ
Τη στιγμή που ο Μπόρις Τζόνσον έδινε τη μάχη του στα τρία αυτά μέτωπα (Brexit, πανδημία και οικονομία), το ένα σκάνδαλο διαδεχόταν το άλλο, πλήττοντας το κύρος και τη δημοφιλία του. Ολα τα είχε το μενού: παράνομα πάρτυ εν μέσω καραντίνας, παράτυπες επιχορηγήσεις, στραβά μάτια σε σεξουαλικές παρενοχλήσεις, ύποπτους διορισμούς, μέχρι και το γνωστό Wallpaper Gate. Εικόνες όπως αυτή του Τζόνσον να κρατάει ποτό σε τραπέζι με τουλάχιστον έξι άλλα άτομα και αρκετά άδεια μπουκάλια κρασιού και φαγητού μπροστά τους εξόργισαν τους Βρετανούς που βρίσκονταν κλεισμένοι σπίτια τους.
Το «κορωνοπάρτυ» λέγεται ότι πραγματοποιήθηκε όταν αποχώρησε ο τότε επικεφαλής επικοινωνίας του πρωθυπουργού, Lee Cain, στις 13 Νοεμβρίου 2020, εν μέσω δηλαδή του δεύτερου lockdown. Δεν ήταν τo μόνo! Τα μέτρα κατά της πανδημίας παραβιάστηκαν και με ένα πάρτυ που διοργανώθηκε στην Ντάουνινγκ Στριτ για τα γενέθλια του πρωθυπουργού τον Ιούνιο 2020. Εως και 30 άτομα συμμετείχαν σε μια ακόμα εκδήλωση. Μετά από έρευνα, η Μητροπολιτική Αστυνομία επέβαλε πρόστιμα για παραβιάσεις των κανόνων του lockdown στον Βρετανό πρωθυπουργό και στον υπουργό Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ.
Στο πλαίσιο της έρευνας, μάλιστα, έγινε γνωστό ότι συνολικά πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από παράνομα πάρτυ εν μέσω lockdown, με τους συμμετέχοντες να καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ και να καταλήγουν να κάνουν ακόμα και εμετό. Η αποκάλυψή τους και ο τρόπος που ο Μπόρις Τζόνσον χειρίστηκε την υπόθεση τού προκάλεσαν ανήκεστη πολιτική βλάβη, έστω κι αν δεν στάθηκαν ικανά να τον ανατρέψουν. Αρχικά, είχε επιχειρήσει να διαψεύσει τις πληροφορίες για τα «κορωνοπάρτυ». Οι φωτογραφίες, όμως, που δημοσιεύτηκαν αποκάλυψαν την αλήθεια. Ετσι, υποχρεώθηκε να ζητήσει συγγνώμη από την ίδια τη βασίλισσα Ελισάβετ όταν έγινε γνωστό ότι προσωπικό της Ντάουνινγκ Στριτ είχε κάνει πάρτυ στους χώρους της πρωθυπουργικής κατοικίας την παραμονή της κηδείας του πρίγκιπα Φιλίππου, συζύγου της Ελισάβετ, τον Απρίλιο 2021. Μεταξύ των καλεσμένων σε εκείνες τις συναθροίσεις ήταν και η αρχιτέκτονας εσωτερικών χώρων Λούλου Λάιτλ.
Το όνομά της σχετίζεται με ένα ακόμα σκάνδαλο, που αφορά την ανακαίνιση του διαμερίσματος του Μπόρις Τζόνσον στην Ντάουνινγκ Στριτ. Το κόστος της ανήλθε σε 200.000 λίρες! Αν και ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει πως πλήρωσε ο ίδιος το κόστος, αποδείχτηκε πως είχε ζητήσει να καλύψουν το ποσό δωρητές του Συντηρητικού Κόμματος.
Η Βρετανική Εκλογική Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι διαπράχθηκε αδίκημα, επιβάλλοντας πρόστιμο 17.800 λιρών στους Συντηρητικούς. Είχαν παραβλέψει, μάλιστα, να αναφέρουν τη δωρεά για την πληρωμή της ανακαίνισης, η οποία περιελάμβανε και μια χρυσή ταπετσαρία μεγάλης αξίας. Ο όρος Wallpapergate άρχισε να κυκλοφορεί τον Απρίλιο 2021, με τη βρετανική κοινή γνώμη να ενημερώνεται για τα ακριβά γούστα του πρωθυπουργικού ζεύγους. Το σκάνδαλο κορυφώθηκε όταν αποκαλύφθηκε πως το ένα τέταρτο των τίτλων τιμής που απονέμει η κυβέρνηση κάθε έτος είχε απονεμηθεί σε δωρητές του Συντηρητικού Κόμματος, στενούς συνεργάτες ή πρώην συνεργάτες του πρωθυπουργού.
Ο Μπόρις Τζόνσον εξασφάλισε τη μεγαλύτερη πλειοψηφία για το Συντηρητικό Κόμμα από το 1987 και το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων από τις εκλογές του 1979. Η πολλά υποσχόμενη πορεία του όμως σκιάστηκε από πληθώρα σκανδάλων. Χάρισε όμως πολλά ζουμερά ενσταντανέ στους φωτογράφους
Σεξουαλική παρενόχληση
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν το «σκάνδαλο Πίντσερ». Ολα ξεκίνησαν όταν οι Τόρις ανέστειλαν την κομματική ιδιότητα του Κρίστοφερ Πίντσερ, βουλευτή και στενού συνεργάτη του πρωθυπουργού, εξαιτίας της συμπεριφοράς του σε μια εκδήλωση για τους «Συντηρητικούς Φίλους της Κύπρου» στο Carlton Club, όχι μακριά από τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ. Κατηγορήθηκε, λοιπόν, ότι παρενόχλησε σεξουαλικά δύο άνδρες, ενώ μάρτυρες ανέφεραν ότι ήταν τόσο μεθυσμένος που χρειάστηκε να τον βάλουν σε ταξί.
Την επόμενη μέρα αναγκάστηκε να παραιτηθεί: «Χθες το βράδυ ήπια πάρα πολύ. Εχω ντροπιάσει τον εαυτό μου και τους άλλους ανθρώπους, το οποίο είναι το τελευταίο πράγμα που θέλω να κάνω και γι’ αυτό ζητώ συγγνώμη από εσάς και τους ενδιαφερόμενους». Παρά τη δημόσια συγγνώμη, αποδείχτηκε ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που ο βουλευτής ξεπερνούσε τα όρια. Υπάρχουν συνολικά 13 καταγγελίες ανδρών ότι έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από τον Πίντσερ την τελευταία δεκαετία.
Η κυβέρνηση επέμενε για ημέρες ότι ο Μπόρις Τζόνσον δεν γνώριζε τίποτα για την ανάρμοστη συμπεριφορά του συνεργάτη του, αλλά αποδείχτηκε ότι είχε διορίσει τον Κρίστοφερ Πίντσερ σε κυβερνητικό πόστο, μολονότι γνώριζε πως υπήρχε καταγγελία εναντίον του για ανάρμοστη συμπεριφορά. Το 2017 φέρεται να είχε κάνει σεξουαλικές προτάσεις σε αθλητή κωπηλασίας, αλλά η εσωτερική έρευνα που διεξήγαγε το κόμμα του τον είχε απαλλάξει. Ο πρωθυπουργός τελικά παραδέχτηκε το λάθος του. Αυτή τη φορά, όμως, ούτε η δημόσια συγγνώμη, ούτε οι απεγνωσμένες προσπάθειες να κρατηθεί στην εξουσία ευδοκίμησαν. Μετά τις μαζικές παραιτήσεις περισσότερων από 50 κυβερνητικών στελεχών, ο Βρετανός πρωθυπουργός ανακοίνωσε την παραίτησή του την περασμένη Πέμπτη. Κι όπως είθισται, θα παραμείνει μεταβατικός πρωθυπουργός μέχρι να εκλεγεί νέος αρχηγός των Τόρις, ο οποίος και θα τον διαδεχτεί.
Η διαδοχή
«Η διαδικασία της επιλογής του νέου ηγέτη θα πρέπει να ξεκινήσει τώρα», ανέφερε στο διάγγελμά του, έξω από τον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, οι υποψήφιοι χρειάζονται την υποστήριξη τουλάχιστον οκτώ βουλευτών για να συμμετάσχουν στη διαδικασία ανάδειξης νέου αρχηγού. Αυτή περιλαμβάνει διαδοχικές ψηφοφορίες και μετά το πέρας της καθεμιάς εγκαταλείπει την κούρσα αυτός που έχει πάρει τις λιγότερες ψήφους. Αυτό συνεχίζεται μέχρι να μείνουν οι δύο επικρατέστεροι. Τότε, ψηφίζουν όλα τα μέλη του Συντηρητικού Κόμματος για να αναδείξουν τον αρχηγό, στον οποίο η βασίλισσα θα αναθέσει την εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση, δεδομένου ότι οι Συντηρητικοί διαθέτουν αυτοδυναμία στη Βουλή.
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, το Συντηρητικό Κόμμα σχεδιάζει να αναδείξει τον νέο ηγέτη του και κατά συνέπεια τον νέο πρωθυπουργό της χώρας στις αρχές Σεπτεμβρίου. Και να μην υπήρχε ο Μπόρις Τζόνσον (ΜπόΤζο το προσωνύμιό του), πάντως, κάποιος έπρεπε να τον εφεύρει! Αν και διαθέτει αψεγάδιαστο αριστοκρατικό «πεντιγκρί», αν και τα επιτεύγματά του εντυπωσιάζουν, αυτό που επισκιάζει τα πάντα είναι το μοναδικό προσωπικό του στυλ. Κι αυτό δεν περιορίζεται στην ατίθαση ξανθή κόµη του. Ο Αλεξάντερ Μπόρις Ντε Πρέφελ Τζόνσον, όπως είναι ολόκληρο το όνομά του, θα μείνει στην Ιστορία ως ένας από τους πλέον εκκεντρικούς πολιτικούς της χώρας (και όχι μόνο).