Κερδισμένος ή χαμένος ο Βλαντιμίρ Πούτιν από την εισβολή στην Ουκρανία;

Το βράδυ της περασμένης Τρίτης στη Μόσχα και ταυτόχρονα στις 11 ζώνες ώρας της αχανούς Ρωσίας η προπαγανδιστική μηχανή της ντόπιας κρατικής τηλεόρασης έδινε ένα ακόμη ρεσιτάλ κατευθυνόμενης ενημέρωσης. Η παρουσιάστρια-δημοσιογράφος Oλγα Σκαμπέεβα, πιο γνωστή ως «σιδερένια κούκλα» του Βλαντιμίρ Πούτιν, εμφανίστηκε στη μικρή οθόνη του RUSSIA-1 με χαμόγελο που σχεδόν εκτεινόταν από το ένα της αυτί ως το άλλο.

Στο μόνιμο ρεπερτόριό της, που περιλαμβάνει την ανάγνωση επίσημων ανακοινώσεων του υπουργείου Αμυνας περί της προόδου της ρωσικής «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» η οποία «αποναζιστικοποιεί» την Ουκρανία, προστέθηκε και η ανακοίνωση των στοιχείων που εξέδωσε την ίδια μέρα η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας. Με ριπές ξέφρενης χαράς μετέδωσε τη χαρμόσυνη είδηση.

Το πλεόνασμα στο ρωσικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο β’ τρίμηνο του 2022 έφτασε στο επίπεδο ρεκόρ των 70,1 δισ. δολαρίων. Το μεγαλύτερο από το 1994, όπως τόνιζε αργότερα στο ίδιο κανάλι ο τηλεπαρουσιαστής και οπαδός ενδεχόμενης ρωσικής πυρηνικής επίθεσης Βλαντιμίρ Σολόβιοφ. Το παπαγαλάκι του Πούτιν δεν παρέλειψε επίσης να αναφερθεί με θαυμαστικούς επαίνους στην εκρηκτική ανατίμηση του ρουβλιού, το οποίο με τις επιδόσεις του μαρτυρά την υγεία και την ισχύ της ρωσικής οικονομίας.

Την ίδια ώρα στο αγγλόφωνο RUSSIA TODAY, μια ακόμη «ντουντούκα» του Ρώσου προέδρου, η αρχισυντάκτρια του δίαυλου Μαργαρίτα Σιμονιάν, σχολίαζε προπαγανδιστικά ότι χάρη στην τεράστια ανθεκτικότητα της εγχώριας οικονομίας η Δύση θα γονατίσει από τον επερχόμενο λιμό που της επιφυλάσσεται.

Για τα συγκεκριμένα φερέφωνα του Κρεμλίνου ήταν άλλη μια επιβεβαίωση του δόγματος Πούτιν που επιμένει ότι ιδιαίτερα η Ε.Ε. θα φθαρεί από την εσωτερική πίεση, καθώς τον χειμώνα οι λαοί της θα εξαντληθούν από την πείνα και θα υποφέρουν από το δριμύ κρύο. Μέσα σε αυτό κλίμα πανηγυρικής έξαψης και επιδιωκόμενης χειραγώγησης, οι Ρώσοι τηλεθεατές, που συνήθως κρατούν μικρό καλάθι στις εξωραϊσμένες κρατικές ανακοινώσεις, βαθμιαία αποκοιμήθηκαν.

Απόμεινε για να στολίζει τα σύντομα όνειρά τους η διασπορά του θριαμβευτικού μηνύματος «Κερδάμε». Υπό διαφορετικές συνθήκες η σκόπιμη διάδοση της συγκεκριμένης τεχνητής έπαρσης ίσως να αναπτέρωνε το όχι και τόσο ακμαίο πια ηθικό τους μετά από 140 μέρες επιθετικού πολέμου στην Ουκρανία.
Ωστόσο, μουδιασμένοι οι καθημερινοί άνθρωποι αναρωτιούνται σε τι τους χρησιμεύει το ανατιμημένο εθνικό τους νόμισμα όταν με αυτό δεν μπορούν να αγοράσουν ένα χάμπουργκερ από τα McDonald’s, έναν καφέ από τα Starbucks, ή, στην καλύτερη περίπτωση, ένα iPhone από την Apple.

Ελλείψεις

Δεν υπάρχουν, όμως, για το «κραταιό» τους ρούβλι εισαγόμενα ανταλλακτικά για το Renault ή το Skoda αυτοκίνητό τους, εξαρτήματα για το χαλασμένο ηλεκτρικό πλυντήριο Siemens ή τον υπολογιστή Dell, φυτοφάρμακα για τα χωράφια, ιαπωνικά ηλεκτρικά θερμόμετρα και πιεσόμετρα. Οι τιμές των λιγοστών διαθέσιμων έχουν πλέον εκτοξευτεί σε ανεξέλεγκτα επίπεδα. Ακόμη χειρότερα, στον απόηχο του «κερδάμε» που σαλπίζει εκκωφαντικά το Κρεμλίνο, δεν έχουν προσμετρηθεί σε πλήρη έκταση τα μνήματα των πεσόντων στην Ουκρανία Ρώσων φαντάρων και αξιωματικών, με τον τεράστιο φόρο ψυχικής οδύνης που αυτά συνεπάγονται για τον λαό.

Τα ερώτημα είναι τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Κερδίζει ή χάνει η Ρωσία. Ωφελείται ή ζημιώνεται από τον βάρβαρο πόλεμο που εξαπέλυσε; Και αν κερδίζει μήπως κουκουλώνει το βαρύ κόστος της όποιας νίκης της; Τελικά ματώνουν ή ευημερούν οι πολίτες της;

Η αλήθεια σε ό,τι αφορά την οικονομία της -με ΑΕΠ λίγο μεγαλύτερο από εκείνο της Ισπανίας- όσο αυτή βρίσκεται στον πλούτο των εδαφών και του υπεδάφους της χώρας, άλλο τόσο εντοπίζεται στους δρόμους και τις αγορές της. Πράγματι, εκτός από πυρηνική δύναμη, η Ρωσία είναι ο 3ος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, ο 2ος παραγωγός φυσικού αερίου και μεταξύ των 5 κορυφαίων παραγωγών χάλυβα, νικελίου και αλουμινίου.

Είναι, επίσης, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο, καλύπτοντας σχεδόν το 20% του παγκόσμιου εμπορίου τους. Παράλληλα έχει χαμηλό επίπεδο δημόσιου εξωτερικού χρέους, επαναλαμβανόμενο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών, καθώς και σημαντικά συναλλαγματικά αποθέματα 640 δισ. δολαρίων.

Επί του παρόντος, επωφελείται από την εκτίναξη στη στρατόσφαιρα των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που τροφοδοτούν τα σεντούκια του αυταρχικού συστήματος Πούτιν, τα οποία με τη σειρά τους χρηματοδοτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ωστόσο, πάντα υπάρχει αυτό το «αλλά» που υπονομεύει τη διάχυτη αισιοδοξία που διανέμει σε αφθονία το Κρεμλίνο.

Μεσοπρόθεσμα, τα απαραίτητα αποθέματα προϊόντων φαντάζουν για την ώρα επαρκή στη Ρωσία. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, αυτά πρόκειται να εξαντληθούν. Και βέβαια η χώρα δεν μπορεί να συντηρηθεί μόνο από την εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων. Ηδη η Ευρώπη σταδιακά σκοπεύει να απογαλακτιστεί από την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια.

Οσο και αν υπομείνει ζόρια και κλυδωνισμούς, όσο και αν αντιμετωπίσει εσωτερικές αντιδράσεις, η Ευρώπη δείχνει για την ώρα αποφασισμένη να μην ταπεινωθεί από τις απειλητικές ορέξεις και τους εκβιασμούς του πολεμοχαρούς Πούτιν. Πρόκειται για μια αναμέτρηση αντοχής.

Κι ας παίζει όσο χρόνο θέλει η Μόσχα το μακρόσυρτο παιχνίδι της αναμονής του επιθυμητού κατακερματισμού του διεθνούς συνασπισμού, ο οποίος κινητοποιείται εναντίον της. Από τη μεριά της η Δύση θα επιμείνει στα οικονομικά αντίποινα που έχει επιβάλει. Οι κυρώσεις επιλέχθηκαν ως η καλύτερη εκδοχή ανάμεσα στους δυο υπόλοιπους τρόπους δράσης.

Ή να κάνει την πάπια επιτρέποντας σε έναν παραβάτη του διεθνούς δικαίου να σακατέψει έναν λαό ή να εμπλακεί στρατιωτικά άμεσα στον πόλεμο διακινδυνεύοντας έναν Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι κυρώσεις είναι επιδερμικές και δεν θίγουν αφόρητα τη Ρωσία. Κάθε άλλο. Μεσοπρόθεσμα θα αποβούν οδυνηρότερες για τον Πούτιν και το ολιγαρχικό σινάφι του κολοσσιαίες επιπτώσεις στην οικονομία της Ρωσίας και τη στρατιωτική της μηχανή.

Εναλλακτικές αγορές

Ασφαλώς, όμως, υπάρχουν και οι πρόθυμοι να απορροφήσουν τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Οι εναλλακτικές αγορές όπως εκείνες της Κίνας, της Ινδίας, της Νότιας Αφρικής έχουν συμβάλει ώστε να αποφευχθεί μια άμεση οικονομική κρίση στη Ρωσία. Μόνο που τα απρόσμενα τωρινά ρωσικά κέρδη από τις εξαγωγές ενέργειας στις ιπτάμενες τρέχουσες τιμές της δεν θα διαρκέσουν για πάντα.
Εξαιτίας, άλλωστε, των αυστηρών κυρώσεων που τη σφυροκοπούν επιδεινώνεται διαρκώς η κατάστασή της. Εχουν κιόλας εμφανιστεί επώδυνα και βαθιά ρήγματα στο υποτιθέμενο μασίφ οικονομικό προφίλ της Ρωσίας.

Το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας, τα οποία βρίσκονται στο εξωτερικό, την εμποδίζουν να ρευστοποιήσει συναλλαγματικά διαθέσιμα που βρίσκονται σε Δυτικές χώρες. Από τη μεριά τους οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης επισημαίνουν ότι η Μόσχα δεν θα είναι σύντομα σε θέση να αποπληρώσει το ρωσικό χρέος στους πιστωτές της, γεγονός που εγκυμονεί μια αναπόφευκτη χρεοκοπία της.

Αναγκαστικά, μια αφερέγγυα και ανυπόληπτη δανειοληπτικά Ρωσία θα υπολογίζεται πλέον ως παρίας στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, με συνέπεια να μην ελπίζει πια σε χρηματοδοτήσεις χωρίς τις τεράστιες εγγυήσεις και σε προσέλκυση μεγάλων Δυτικών επενδύσεων. Από μια άποψη, σε τέτοιο μαύρο οικονομικό χάλι προβάλλει έντονη η πιθανότητα να εξαρτηθεί εξ ολοκλήρου από την Κίνα.
Τα πλέον κρίσιμο στοιχείο, πάντως, για την εξορυκτική και μεταποιητική βιομηχανία της Ρωσίας είναι το Δυτικό εμπάργκο σε εισαγόμενα ηλεκτρονικά εξαρτήματα, μικροτσίπ για τα πληροφορικά συστήματα, σε εξελιγμένη τεχνολογία και προηγμένη ρομποτική στον τομέα της αεροπορίας, της άμυνας, του Διαστήματος και της διύλισης πετρελαίου.

Η χώρα δεν είναι τεχνολογικά αυτάρκης, ενώ έχει αποξενωθεί και από τις παγκόσμιες καινοτομίες και την τεχνογνωσία αιχμής, λες και ζει σε έναν απόμακρο εκτός γαλαξία σκουριασμένο σοβιετικό πλανήτη. Αναπόφευκτα, λοιπόν, δίχως τις απαραίτητες προμήθειες σε θεμελιώδη λειτουργικά υλικά η βιομηχανία της θα ψυχορραγεί.

Αναγκαστικά θα καταφύγει στη χρησιμοποίηση αυτοσχέδιων πατεντών και στην κοστοβόρα εισαγωγή αμφίβολης ποιότητας εναλλακτικών υποκατάστατων από χώρες που παρακάμπτουν τις κυρώσεις. Ενδεικτικά η αυτοκινητοβιομηχανία που παράγει τα Lada δεν εφοδιάζει πλέον τα νέα προϊόντα με αερόσακους, ενώ αφαιρεί εξαρτήματα που υποχρεωτικά λογίζονται διεθνώς ως στάνταρ εξοπλισμός.

Παρομοίως, στην υποστήριξη των αεροπορικών μεταφορών οι απελπισμένοι τεχνικοί, καθώς δεν προσφέρουν πια υπηρεσίες συντήρησης οι κολοσσοί Airbus και Boeing, κάνουν γιουρούσια και λεηλασίες σε παροπλισμένα ρωσικά επιβατικά αεροσκάφη για να αποσπάσουν όποια παρωχημένα αλλά απαραίτητα ανταλλακτικά βρουν.

Σε αυτή τη διόλου ανθηρή φάση που υποσκάπτει κάθε μελλοντική στρατηγική ανάπτυξης το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει, μάλλον γενναιόδωρα, ότι η ρωσική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 8,5%, αντί της ανάπτυξης 2% που προοιωνιζόταν πριν από την αδικαιολόγητη εισβολή στην Ουκρανία. Το Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών, αντίθετα, εκτιμά ύφεση 15% για φέτος. Τέλος, επιφανείς τραπεζικοί αναλυτές αναμένουν ότι τα ρωσικά κέρδη μιας ολόκληρης 15ετίας θα εξανεμιστούν μέχρι το τέλος του 2023.

Κατάρρευση των εισαγωγών

Προς τι τότε οι κορόνες και ο ντόρος για το πλεόνασμα, το οποίο έσπευσαν να διατυμπανίσουν διθυραμβικά στην υφήλιο τα, ανά ευρωπαϊκή χώρα, εξαγορασμένα ή τα αφελώς παρασυρμένα πουτινόφιλα ΜΜΕ; Οι αυλικοί του Κρεμλίνου ήταν πιο συγκρατημένοι, αντιλαμβάνονταν ότι το πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τροφοδοτήθηκε αυξητικά από την κατάρρευση των εισαγωγών, λόγω των κυρώσεων. Απλά πράγματα και οι συνήθεις αριθμητικές πράξεις.

Εξάγεις και με το παραπάνω υδρογονάνθρακες σε ιστορικά υψηλά τιμές, δεν εισάγεις τίποτε από προϊόντα και υπηρεσίες, κάνεις την αφαίρεση των δεύτερων από τις πρώτες και ιδού το περίσσευμα. Οσο για το ρούβλι, που αρχικά υποτιμήθηκε κατά 30% έναντι των περισσότερων βασικών νομισμάτων, ανέκαμψε θεματικά λόγω των capital controls που περιόρισαν τη ζήτηση για συνάλλαγμα -λογικά αφού οι εισαγωγές βούλιαξαν- αλλά και εξαιτίας της απαίτησης από ξένους αγοραστές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου να πληρώνουν σε ρωσικό νόμισμα.

Παρ’ όλα αυτά, ένα ισχυρό ρούβλι δεν είναι χρήσιμο, ούτε έχει νόημα αν δεν υπάρχει τίποτα το αξιόλογο να αγοράσεις με αυτό. Επιπλέον οι πωλήσεις λιανικής κατρακύλησαν κατά 10%, ενώ οι προσαρμοσμένοι στον πληθωρισμό πραγματικοί μισθοί έπεσαν κατά 7,2% μετά την επίθεση στα ουκρανικά εδάφη. Με δυο λόγια, όλοι οι κομπασμοί για το περίφημο οικονομικό επίτευγμα αποδείχθηκαν κούφιοι.

Προφανώς για τα τωρινά και ενδεχομένως τα μεγαλύτερα επερχόμενα δεινά των πολιτών της χώρας του αποκλειστικός υπεύθυνος είναι ο αλαζονικός Πούτιν, που υποτίμησε κατάφωρα το οικονομικό κόστος του πολέμου στην Ουκρανία.

Λάθεψε οικτρά στις εκτιμήσεις του. Η αναμενόμενη από τον ίδιο σύντομη νικηφόρα «ειδική επιχείρηση» με τους ανελέητους βομβαρδισμούς του μετατράπηκε σε μια χρονοβόρα αιματηρή θύελλα. Παγιδεύτηκε επιχειρησιακά και ηττήθηκε διπλωματικά με την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Και αφού έμπλεξε, πρέπει να πληρώσει τη ζημιά της ασυλλόγιστης στενοκεφαλιάς του.
Είναι πλέον υποχρεωμένος να καταβάλει για κάθε μέρα πολέμου στην Ουκρανία κατά προσέγγιση 500 εκατ. δολάρια. Είναι το κόστος για την επιμελητεία (τρόφιμα και ιατρική περίθαλψη) του στρατιωτικού προσωπικού, των πυρομαχικών, των καυσίμων μεταφοράς των μονάδων, τη συντήρηση και ανανέωση του εξοπλισμού, τη λειτουργία των υπηρεσιών επικοινωνίας και πληροφορικής.

Για να γίνει κατανοητή η τάξη των μεγεθών, μόνο οι μεγάλου βεληνεκούς πύραυλοι X-22 που εκτόξευσαν βομβαρδιστικά Tupolev Tu-22M3 πλήττοντας αδιακρίτως στόχους στο Κίεβο, κοστίζουν περίπου 2 εκατ. δολάρια ο καθένας. Χώρια οι απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό. Παρότι είναι ανήθικo οι ανθρώπινες ζωές να αποτιμώνται σε χρήμα, οι αριθμοί δεν είναι ασήμαντοι.

Παρότι οι θάνατοι των Ρώσων ενόπλων είναι κρατικό μυστικό που φυλάσσεται επτασφράγιστο, οι εκτιμήσεις των πολεμικών εμπειρογνωμόνων ανεβάζουν τους νεκρούς στους 20.000 και παραπάνω από διπλάσιους τους τραυματίες.

Πολύ περισσότερους δηλαδή από τους 15.000 στρατιώτες που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν και τους 8.000 κατά τον πρώτο πόλεμο της Τσετσενίας. Μόνο που ο πρώτος πόλεμος κράτησε 9 χρόνια και ο δεύτερος 1,5 χρόνο. Τώρα σε λιγότερο από πέντε μήνες οι απώλειες είναι μελαγχολικά μεγαλύτερες.

Με όλο το επιβαρυντικό κόστος που συνεπάγονται τα φέρετρα για το ηθικό, το αξιόμαχο και τη πειθαρχία των ρωσικών στρατευμάτων. Για τον Πούτιν, όμως, τα θύματα είναι αδιάφορα και αμελητέα. Ούτε μια εκδήλωση συμπόνιας, ούτε καν ένα κερί και μια προσευχή από αυτόν τον κατά τα άλλα θρησκευόμενο στη μνήμη των πεσόντων συμπατριωτών του στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Αντίθετα, με την κυνική απάθειά του, στις 7 Ιουλίου, σε μια συνάντηση με τους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους της Δούμας, δήλωσε ψυχρά: «Δεν έχετε δει ακόμη τίποτε, δεν έχουμε καν ξεκινήσει κάτι στα σοβαρά».

Με το «στα σοβαρά» υπαινισσόταν τη συνέχιση της ζοφερής φρίκης στην Ουκρανία. Την ίδια ώρα το Κρεμλίνο σπαταλάει αφειδώς χρήματα εκτρέποντας τεράστια ποσά πόρων από τον ρωσικό προϋπολογισμό για να εξυπηρετήσει την πολεμική εισβολή.

Αυτά τα λεφτά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ευημερία του λαού, αλλά για τον πρώην ΚGBίτη Ρώσο πρόεδρο προέχει η επένδυσή τους στην καταστροφή της Ουκρανίας. Ο ίδιος, άλλωστε, έχει αποκαλέσει την ορθόδοξη γειτονική χώρα «αντι-Ρωσία». Εν μέρει σωστά. Η Ουκρανία έχει υιοθετήσει τις Δυτικές αξίες της δημοκρατίας και της ταυτότητας του πολίτη, πράγμα που ο Πούτιν δεν ανέχεται μην τυχόν μολυνθεί η δική του χώρα. Και άλλοτε απολυταρχικός, ως τσάρος Μεγάλος Πέτρος με διαμαντένιο στέμμα, και άλλοτε τυραννικός, ως Στάλιν με στρατιωτικό πηλίκιο, είναι αποφασισμένος να συντρίψει κάθε απόπειρα απόκλισης της Ουκρανίας από την τροχιά του δεσποτικού ανατολικοσλαβικού μεγαλοϊδεατισμού του. Χωρίς να λογαριάζει κανένα υλικό κόστος. Φαινομενικά η στρατιωτική υπεροπλία του το εγγυάται, κανείς όμως δεν μπορεί να παραβλέψει τον χάρτη.

Κατάληψη εδαφών

Οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν υπό την κατοχή τους περίπου το 20% των εδαφών της Ουκρανίας. Συνολικά ελέγχουν 126.112 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Εκταση λίγο μικρότερη από αυτή της Ελλάδας και κάπως μεγαλύτερη από εκείνη το Βελγίου, της Ολλανδίας και του Λουξεμβούργου μαζί. Δεν τη λες και μηδαμινή. Στην πλειονότητά της η λωρίδα της νοτιοανατολική πλευράς της Ουκρανίας που συνορεύει με τη Ρωσία έχει καταληφθεί από τον ρωσικό στρατό. Ηδη έχουν καταστήσει την Αζοφική θάλασσα ρωσική λίμνη και διεκδικούν με αμείωτες επιθέσεις το Χάρκοβο στον Βορρά.

Παρά τη λυσσαλέα μάχη που δίνουν οι ουκρανικές δυνάμεις, καταστρέφοντας ρωσικά τανκς, αεροπλάνα, ελικόπτερα, και πολεμικά πλοία, σταδιακά αποχωρούν με αιματηρές θυσίες από τα ανατολικά εδάφη τους. Το επίκεντρο του πολέμου έχει μετατοπιστεί πια στο ανατολικό Ντονμπάς, το οποίο περιλαμβάνει τα εδάφη του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ.

Οι Ρώσοι, αφού χρειάστηκαν πάνω από δύο μήνες για να καταλάβουν τους τελευταίους θύλακες αντίστασης, ισχυρίζονται ότι κατέχουν το 97% του Λουχάνσκ. Στο Ντονέτσκ, σημαντικό τμήμα του οποίου κατέχουν, επιχειρούν να επεκταθούν συνεπικουρούμενοι από τους ένοπλους ρωσόφωνους αυτονομιστές της περιοχής. Παρότι στρατηγικοί αναλυτές κρίνουν ότι οι συσχετισμοί τούς ευνοούν, η ρωσική προέλαση εξελίσσεται εκεί με βήμα χελώνας.

Αποκρούονται αποφασιστικά αν δεν έχουν πλήρως καθηλωθεί από την ουκρανική άμυνα. Το δύσκολο για την προώθηση των Ρώσων είναι η έλλειψη μηχανικών εξαρτημάτων και ημιαγωγών για την επισκευή των πληγωμένων αρμάτων μάχης και την αναπλήρωση του εξοπλισμού του εξουθενωμένου Πυροβολικού, που για τους ίδιους παραμένει ο «θεός του πολέμου».

Το χειρότερο είναι η βαριά εξάντληση των δυνάμεών τους στην ανατολική Ουκρανία. Οι Ρώσοι αξιωματικοί για να βολέψουν την αμήχανη κατάσταση στέλνουν μερικούς φαντάρους να ξεκουραστούν με άδεια, ενώ δημιουργούν επειγόντως από διαφορετικές καταπονημένες μονάδες ανάμεικτους στρατιωτικούς σχηματισμούς.

Οι Ουκρανοί τούς αποκαλούν «δυνάμεις του Φρανκενστάιν», κάτι δηλαδή σαν το συναρμολογημένο από άθαφτα μέλη νεκρών σώμα σε μορφή γοτθικού τέρατος, το οποίο επιδίδεται στη τακτική της καμένης γης.
Ο Πούτιν διστάζει να διατάξει γενική επιστράτευση επειδή ανησυχεί για την κοινωνική δυσαρέσκεια που θα φθείρει τη δημοτικότητά του. Πέραν του ότι σκιάζεται ότι μια τέτοια κίνηση θα μαρτυρούσε ότι τα βρήκε μπαστούνια στην Ουκρανία.

Αντίθετα, ο ρωσικός στρατός πιέζεται να στρατολογήσει νεοσύλλεκτους μειώνοντας τα πρωτόκολλά του σε θέματα ηλικίας, υγείας, ποινικού μητρώου και λοιπών τυπικών προσόντων για υπηρεσία. Τους προσφέρει σημαντικά οικονομικά κίνητρα, τους εκπαιδεύει από τρεις έως επτά ημέρες και τους στέλνει στους «πιο ενεργούς τομείς του μετώπου».

Γίνεται φανερό ότι με ηλικιωμένους, ασθενείς, ναρκομανείς και πρώην φυλακισμένους δεν κερδίζονται οι μάχες. Πόσο μάλλον θα μπορούσαν οι στρατηγοί τους να βασιστούν σε ένα μείγμα καταπονημένων και ανεκπαίδευτων για να επιχειρήσουν την κατάληψη της Χερσώνας και της γειτονικής Ζαπορίζια, με στόχο να αποκόψουν τελικά την Ουκρανία από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας μέχρι τα ρουμανικά σύνορα. Η τραγωδία είναι ότι όλα συνηγορούν για έναν παρατεταμένο, αιματηρό πόλεμο φθοράς.

Οι Ουκρανοί έχουν κιόλας παραλάβει βαριά οβιδοβόλα και προηγμένα συστήματα πυραύλων από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το αμερικανικό σύστημα πολλαπλής εκτόξευσης πυραύλων HIMARS και το μικρότερης εμβέλειας αγγλικό MLRS στέλνουν με ακρίβεια επιθετικές ρουκέτες σε αποστάσεις από 20 έως άνω των 60 χλμ.

Θεωρείται βέβαιο ότι και με τα δυο αυτά όπλα, καθώς και με υπερσύγχρονα άλλα, έστω λιγότερο δολοφονικά, φαντάζει για την ώρα από ελάχιστη έως μηδαμινή η πιθανότητα η ηρωική Ουκρανία να επιχειρήσει αποτελεσματική αντεπίθεση για την ανακατάληψη των κατακτημένων εδαφών της. Πόσο μάλλον να κερδίσει αύριο το πρωί τον πόλεμο.

Aτέλειωτη σφαγή

Οσο και αν η λογική δεν φυτρώνει μέσα στην αιματοχυσία, το αγωνιώδες ερώτημα παραμένει: πόσο θα αντέξει ο υπόλοιπος φιλειρηνικός κόσμος να παρακολουθεί αυτή τη ατέλειωτη σφαγή; O 99χρονος βετεράνος Αμερικανός διπλωμάτης Χένρι Κίσινγκερ πρότεινε στα τέλη Μαΐου από το Νταβός η Ουκρανία να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία για να τερματιστεί ο πόλεμος.

Σύμφωνα με το σκεπτικό του, μια πολυβασανισμένη χώρα που έχει όλα τα δίκια με το μέρος της όφειλε να επιβραβεύσει την παράνομη, αυθαίρετη και βάναυση επιθετικότητα του εχθρικού εισβολέα της αναγνωρίζοντας ως κεκτημένα του τα εδάφη της που αυτός με τη βία κατέκτησε. Στον επόμενο τόνο μάλλον θα έπρεπε και ο Πούτιν να τον καλέσει ως μάρτυρα υπεράσπισής του στο δικαστήριο των εγκληματιών πολέμου.

Πριν από τον Κίσινγκερ, ο Εμανουέλ Μακρόν είχε δηλώσει από το Στρασβούργο ότι είναι ζωτικής σημασίας να μην ταπεινωθεί η Ρωσία, ώστε όταν σταματήσουν οι μάχες στην Ουκρανία να βρεθεί διπλωματική λύση. Με δυο λόγια, να μην εξευτελιστεί ο αχαλίνωτος Πούτιν, γιατί περί αυτού πρόκειται, τη στιγμή που ο ίδιος εξευτελίζει το Διεθνές Δίκαιο σμπαραλιάζοντας μια ευρωπαϊκή χώρα και ταυτόχρονα εκβιάζει, απειλεί και ταπεινώνει την Ευρώπη με εργαλείο τους υδρογονάνθρακές του.

Εν προκειμένω, ο διπλωματικός ρεαλισμός του Γάλλου πρόεδρου έμοιαζε να πνίγεται στα πιο ρηχά νερά του Σηκουάνα. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι άλλες προτάσεις δεν έχουν κατατεθεί στο διεθνές τραπέζι, με τις εξελίξεις να αναμένονται περιπετειώδεις, όσο ο Πούτιν θα επιδιώκει πεισματικά την εκπλήρωση των αρχικών στόχων του, που συνοψίζονται στην «αποστρατιωτικοποίηση» όλης της Ουκρανίας, υπόθεση που προϋποθέτει ρωσική κατάληψη ολόκληρης της χώρας. Οχι και τόσο εύκολο.
Αν ο εγωπαθής Πούτιν δεν κάνει ελαφρά βήματα οπισθοχώρησης από το μεγαλεπήβολο σχέδιό του, η διπλωματία θα περιοριστεί σε ρόλο φιγούρας σε θίασο σκιών. Εκτός πια αν αναλογιστεί ότι η κατοχή μιας χώρας του μεγέθους της Ουκρανίας και η εγκατάσταση μιας δοσιλογικής κυβέρνησης σε ένα τόσο έντονα εχθρικό περιβάλλον δεν τον συμφέρει.

Ασε που για να βάλει όλη τη χώρα κάτω από τη ρωσική μπότα θα έπρεπε να μετακινήσει στρατιές από τα σύνορα με την Κίνα και τη νατοϊκή πλέον Φινλανδία, καθώς και στρατιωτικές δυνάμεις που σταθμεύουν στη Λευκορωσία για να επιβλέπουν τις επίσης νατοϊκές χώρες της Βαλτικής.

Μια τέτοια μεταφορά δεν γίνεται τζάμπα. Η μαρτυρική Ουκρανία, εξάλλου, δεν είναι Τσετσενία ή Κριμαία, για καθεμία από τις οποίες δαπανά ετησίως 3 έως 4 δισ. δολάρια. Για να στηρίξει διά των όπλων τους υποτιθέμενους εγκάθετούς του στο Κίεβο θα χρειαζόταν στη φθηνότερη περίπτωση 30πλάσια χρήματα. Αν επιπλέον, για να στηρίξει ένα φιλορωσικό καθεστώς, η Ρωσία αναλάμβανε την ευθύνη για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης χώρας που η ίδια μετέτρεψε σε συντρίμμια, τότε δεν θα αρκούσε ούτε 1 τρισ. δολάρια.

Στο μυαλό, όμως, του συμφεροντολόγου Πούτιν υπάρχουν σενάρια αποκλειστικά με κέρδη και ωφέλειες, καθόλου πλάνα με κόστη και ζημιές. Είναι αμφίβολο τι έχει κατά νου να δρομολογήσει σχεδιάζοντας τις επόμενες κινήσεις του.

Η σκέψη του, άλλωστε, αποτελεί έναν γρίφο που δεν μπορούν να τον αποκωδικοποιήσουν ούτε τα τσιράκια του που τον περιβάλλουν καθημερνά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όλες οι αργόσυρτες ρωσικές ιστορίες δεν έχουν ποτέ ευτυχισμένο τέλος. Το τίμημα σερβίρεται στο φινάλε και είναι πάντα ακριβό.

Ωστόσο της χαρίζουν, εκτός από ελπίδα, τη δυνατότητα να πλήξει καίρια το συντριπτικό πλεονέκτημα της Ρωσίας στη δύναμη πυρός, γεγονός που προμηνύει μια βασανιστική σύγκρουση μακράς διαρκείας. Κι όποιος αντέξει ως το δραματικό φινάλε.