Ενεργειακή κρίση: Χωρίς καύσιμα η Ευρώπη τον χειμώνα, θα «ζεσταθεί» με τα δισ.;

Ξεπερνώντας δημοσιονομικά και πολιτικά ταμπού, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ανοίξει για τα καλά τα κρατικά χρηματοκιβώτια, καθώς η έκβαση του φετινού χειμώνα αποκτά ιστορική και υπαρξιακή διάσταση για το μέλλον της Ευρώπης. Πολύ πριν από τη νέα δέσμη μέτρων που εισηγείται η Κομισιόν στις 14 Σεπτεμβρίου και κάνοντας χρήση όλων των διαθέσιμων «πυρομαχικών», τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν σαλπίσει μαζική εκταμίευση εθνικών πόρων προς την κατεύθυνση της οικονομικής ενίσχυσης των νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Την ταχύτητα της αντίδρασης των ευρωπαϊκών κρατών υπαγορεύουν, εκτός από τις κοινωνικές ανάγκες, αφενός η πίεση των αγορών και αφετέρου η ευρύτερη γεωπολιτική ανακατάταξη που επιχειρεί η Μόσχα, πριμοδοτώντας με φθηνά ορυκτά καύσιμα χώρες με έντονο αναθεωρητικό προσανατολισμό. Παράλληλα, η προνομιακή μεταχείριση φιλικών προς τη Μόσχα χωρών, όπως αυτή αντανακλάται στην τιμολογιακή πολιτική της Gazprom, ενισχύει τα ευρωσκεπτικιστικά ρεύματα εντός των ευρωπαϊκών κοινωνιών, ενώ παράλληλα δημιουργεί προσκόμματα ως προς την ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών σε επίπεδο κορυφής στην Ε.Ε.

Υπό αυτό το πρίσμα, η απειλή της Ουγγαρίας να εμποδίσει την ανανέωση των ευρωπαϊκών κυρώσεων (στις 15 Σεπτεμβρίου) κατά της Ρωσίας, αν δεν εξαιρεθούν από αυτές οι ολιγάρχες Αλίσερ Ουσμάνοφ, Πιοτρ Αβεν και Βίκτορ Ράσνικοφ, ενισχύει τους φόβους για ενδεχόμενη απόπειρα χειραγώγησης των αποφάσεων της Ε.Ε. από τη Μόσχα, οδηγώντας βαθμιαία στην υπονόμευση των ευρωπαϊκών θεσμών.

Η σκληρή στάση του Κρεμλίνου απέναντι στις επικείμενες αποφάσεις της Ε.Ε. πυκνώνει, την ίδια ώρα, τα σύννεφα ύφεσης πάνω από τις Βρυξέλλες, θέτοντας σε συναγερμό την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τόσο η άνοδος των κρατικών ομολόγων της ευρωπεριφέρειας όσο και η πρόβλεψη του Ευρωπαίου επιτρόπου Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι ότι «ο κίνδυνος ύφεσης αυξάνεται» στην Ε.Ε. μετά το ρεκόρ πληθωρισμού, που σκαρφάλωσε στο 9,1% τον περασμένο Αύγουστο, σήμαναν συναγερμό στη Φρανκφούρτη, όπου για δεύτερη φορά από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ ανακοίνωσε αύξηση του βασικού επιτοκίου δανεισμού κατά 75 μονάδες βάσης αυτή τη φορά, αύξηση χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της ΕΚΤ και εφάμιλλη, κατά αρκετούς αναλυτές, της επιχείρησης διάσωσης του ευρώ από τον προκάτοχό της Μάριο Ντράγκι το 2012.

Εκτός από τη θεσμική αντίδραση της ΕΚΤ απέναντι στον κλοιό του πληθωρισμού, η σύγκρουση κορυφής μεταξύ της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Ρώσου προέδρου με αφορμή το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου αποτυπώνει την οριακή στιγμή για το μέλλον της Ε.Ε., καθώς στο όραμα του Πούτιν για έναν νέο «ρωσικό κόσμο» η ευρωπαϊκή οικογένεια δεν χωρά ως ενιαία και αδιαίρετη ενότητα. Αντίθετα, προκρίνεται ο κατακερματισμός της, ο οποίος ενισχύεται συστηματικά από συντονισμένες επιθέσεις παραπληροφόρησης και κατασυκοφάντησης κορυφαίων Ευρωπαίων αξιωματούχων στο Διαδίκτυο, απ’ όπου εφορμούν τα ρωσικά πληκτρολόγια.

Πακέτα-μαμούθ στη Γερμανία

Προτού αποχαιρετίσει το φετινό καλοκαίρι, το Βερολίνο δρομολόγησε ένα τρίτο τεραστίων διαστάσεων πακέτο ελάφρυνσης των Γερμανών πολιτών, ύψους 65 δισ. ευρώ, το οποίο προστίθεται στα δύο αμέσως προηγούμενα φτάνοντας συνολικά στα 95 δισ. ευρώ άμεσης κοινωνικής στήριξης, παρότι ισχυρές φωνές στο εσωτερικό της χώρας προεξοφλούν ότι τα διαθέσιμα ποσά δεν θα σταθούν ικανά να αντιμετωπίσουν όλο το εύρος των άμεσων συνεπειών από την ενεργειακή πολιτική Πούτιν. Τα νέα μέτρα ελάφρυνσης, ωστόσο, αφορούν ευρύτατες κοινωνικές ομάδες, με τον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς να δεσμεύεται ότι «θα οδηγήσουμε τη χώρα με ασφάλεια σε αυτή την κρίση», χαρακτηρίζοντας την αντιμετώπισή της «εθνικό καθήκον». Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με την Deutsche Welle, στο νέο πακέτο μέτρων περιλαμβάνονται:

■ Εφάπαξ επιδόματα 300 ευρώ για συνταξιούχους και 200 ευρώ για φοιτητές.
■ Αναθεώρηση των στεγαστικών επιδομάτων, με διεύρυνση των δικαιούχων σε 2 εκατομμύρια πολίτες από 640.000 σήμερα.

■ Αύξηση του στεγαστικού επιδόματος (ως άθροισμα με το επίδομα ενέργειας) στα 415 ευρώ.
■ «Εισόδημα πολίτη» από 1/1/2023 ύψους 500 ευρώ (σε αντικατάσταση του κοινωνικού επιδόματος Hartz IV).
■ Διάθεση 1,5 δισ. ευρώ για μηνιαίες κάρτες διαδρομών (49 ή 69 ευρώ) για όλη τη Γερμανία.
■ Αύξηση στο μηνιαίο επίδομα τέκνων περίπου στα 250 ευρώ τον μήνα.
■ Αλλαγές στο σύστημα υπολογισμού του φόρου εισοδήματος.
■ Εκπτωση για τις συνταξιοδοτικές εισφορές.
■ Φορολογικές εκπτώσεις για τα έξοδα τηλεργασίας.
■ Ανώτατο όριο στην τιμή του ηλεκτρικού, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί μέσω άντλησης κερδών από εταιρείες ενέργειας

67 δισ. στήριξη στη Γαλλία

Με εθνικούς πόρους χρηματοδοτεί μέχρι στιγμής και το Παρίσι τις δράσεις ανάσχεσης των πολλαπλών επιπτώσεων από την ενεργειακή κρίση που πυροδότησε η Ρωσία, καθώς υπολογίζεται ότι το υπουργείο Οικονομικών της Γαλλίας θα διαθέσει συνολικά 67 δισ. ευρώ (στα οποία συμπεριλαμβάνονται και μέτρα στήριξης που ελήφθησαν ήδη από πέρυσι). Στο γαλλικό πακέτο των 67 δισ. ευρώ εντάσσονται τα 24 δισ. ευρώ που διατέθηκαν για την κάλυψη των ανώτατων τιμών του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού, όπως και η επιδότηση στη βενζίνη και τα υπόλοιπα καύσιμα για τα οχήματα.

Η άνεση της Γαλλίας να καλύψει τις όποιες δαπάνες του ρωσικού ενεργειακού πολέμου εδράζεται στα πολύ υψηλότερα του αναμενομένου φορολογικά έσοδα, τα οποία της επέτρεψαν να πετύχει τον δημοσιονομικό στόχο της για έλλειμμα 5% του ΑΕΠ. Ωστόσο, καθώς περνούν οι μέρες εντείνεται ο προβληματισμός στο Ελιζέ (όπως και στις περισσότερες έδρες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων) αναφορικά με τις δυνητικές πηγές χρηματοδότησης των εθνικών μηχανισμών στήριξης, με δεδομένο ότι ο χειμώνας -και μαζί του οι χαμηλές θερμοκρασίες- απέχουν ακόμη ημερολογιακά, σε αντιδιαστολή με το επείγον της ανακούφισης νοικοκυριών και επιχειρήσεων και τις χρηματοδοτικές ανάγκες να πολλαπλασιάζονται μήνα με τον μήνα. Στο πλαίσιο αυτό, ρόλο... λεξιπλάστη έχει αναλάβει, κατά την εφημερίδα «Le Monde», ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, καθώς τάσσεται υπέρ μιας «συνεισφοράς» σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, την οποία θα εισφέρουν οι ενεργειακές εταιρείες με κόστος παραγωγής πολύ χαμηλότερο των τιμών πώλησης στην αγορά. Φωτογραφίζοντας, δηλαδή, τα υπερκέρδη, κατά τη γαλλική Αριστερά, ο ένοικος του Ελιζέ επιχειρεί να συγκεράσει την αναγκαιότητα ενός έκτακτου μέτρου συλλογής δημοσίων εσόδων, χωρίς, ωστόσο, να προσχωρήσει στην ορολογία της γαλλικής αντιπολίτευσης.

Παγωμένη εκκίνηση στη Βρετανία

Το πάγωμα των λογαριασμών ενέργειας για τα βρετανικά νοικοκυριά σε βάθος διετίας σηματοδότησε την έναρξη της πρωθυπουργίας της Λιζ Τρας. Το μέτρο, το οποίο αναμένεται να ισχύσει από 1ης Οκτωβρίου, θα μειώσει το ετήσιο ενεργειακό κόστος κατά 1.000 λίρες ανά νοικοκυριό. Και στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, όμως, το νέο πακέτο στήριξης θα χρηματοδοτηθεί από την επιβολή έκτακτου φόρου στις εταιρείες ενέργειας, ενώ στόχος της νέας βρετανικής κυβέρνησης είναι η πτώση του πληθωρισμού κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, ο οποίος διαμορφώθηκε στο 6,2% τον περασμένο Ιούλιο, με την Τράπεζα της Αγγλίας να προβλέπει ότι θα αγγίξει το 13,3% τον Οκτώβριο. Παρά τη δυναμική εκκίνηση της κυβέρνησης Τρας, στην κληρονομιά του προκατόχου της Μπόρις Τζόνσον περιλαμβάνεται ήδη ένα γενναίο πακέτο έκτακτης ανάγκης ύψους 15 δισ. λιρών με αποδέκτες τα βρετανικά νοικοκυριά, τα οποία έπαιρναν μέχρι τώρα οριζόντιο έκτακτο επίδομα 400 λιρών (που θα ενσωματωθούν στο νέο «πάγωμα»), ενώ 650 λίρες λάμβαναν από το ίδιο πλαίσιο στήριξης χαμηλοσυνταξιούχοι και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Μέτρα έως το 2024 στην Αυστρία

Προνοητική απέναντι στην πιθανή κλιμάκωση του ρωσικού ενεργειακού πολέμου υπήρξε η Αυστρία, η οποία ξεκίνησε να απλώνει ένα πέπλο προστασίας προς τους καταναλωτές της από τον περασμένο Γενάρη. Το πρώτο πακέτο στήριξης για τα αυστριακά νοικοκυριά προέβλεπε τότε αποζημίωση 150 ευρώ ανά νοικοκυριό για την κάλυψη των ενεργειακών δαπανών, ποσό που διπλασιαζόταν για τους πιο ευάλωτους καταναλωτές. Παράλληλα, η Βιέννη ανέστειλε την υποχρεωτική εισφορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας επιστρέφοντας περίπου 60-100 ευρώ ανά νοικοκυριό. Δύο μήνες μετά, η κυβέρνηση ανακοίνωσε επιδοτήσεις ύψους 2 δισ. ευρώ, περιλαμβάνοντας περικοπές φόρων και αποζημιώσεις για τους εργαζομένους. Το αποφασιστικό βήμα, ωστόσο, για την ανακούφιση της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών έγινε τον περασμένο Ιούνιο, με τη Βιέννη να προχωρά σε μέτρα στήριξης 28 δισ. ευρώ, 24 δισ. εκ των οποίων από τον κρατικό προϋπολογισμό, όπως επίδομα 300 ευρώ για χαμηλοσυνταξιούχους και ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Στα μέσα της περασμένης εβδομάδας αποφασίστηκε η θέσπιση ανώτατου ορίου τιμής για την οικιακή ηλεκτρική ενέργεια, το οποίο αναμένεται να μειώσει το κόστος των νοικοκυριών κατά 500 ευρώ τον χρόνο. Το μέτρο θα εφαρμοστεί από τον ερχόμενο Δεκέμβριο μέχρι και τα τέλη Ιουνίου του 2024, με το κόστος του που ανέρχεται σε 3-4 δισ. ευρώ να καλύπτεται από κρατικούς πόρους. Ισχυρή οικονομική στήριξη παρείχε προς τους καταναλωτές και το Βέλγιο, με τα πρώτα μέτρα ανακούφισης να ξεκινούν από τον Οκτώβριο του 2021, φτάνοντας μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους. Δεδομένων των ιδιαίτερα χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν τους χειμερινούς μήνες, ανάμεσα στα μέτρα που έχουν ληφθεί, μεταξύ άλλων, είναι:
■ Επέκταση του κοινωνικού τιμολογίου για 500.000 νοικοκυριά με κόστος 208 εκατ. ευρώ.
■ Ενεργειακή επιταγή 80 ευρώ για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, με συνολικό κόστος 72 εκατ. ευρώ.
■ Επιταγή 100 ευρώ και περαιτέρω μειώσεις τελών για οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, ύψους 1,1 δισ. ευρώ.
■ Επίδομα θέρμανσης (για το πετρέλαιο) 200 ευρώ και παράταση του κοινωνικού τιμολογίου, με κόστος 1,3 δισ. ευρώ.
■ Μείωση φόρων στο ντίζελ και τη βενζίνη κατά 17,5 σεντς ανά λίτρο.
■ Μείωση του ΦΠΑ στο φυσικό αέριο στο 6%, καθώς και των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα μέχρι το τέλος του έτους, με συνολικό προϋπολογισμό 1,4 δισ. ευρώ. Παρά τις συμπληγάδες του δημόσιου χρέους από τη μια και της πίεσης του ελλείμματος από την άλλη, η Ιταλία μέχρι στιγμής έχει διαθέσει 52 δισ. ευρώ για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από τον ενεργειακό Αρμαγεδδώνα, δεδομένης της υψηλής εξάρτησης της χώρας από το ρωσικό φυσικό αέριο. Εν όψει του χειμώνα μάλιστα, η ιταλική κυβέρνηση φέρεται έτοιμη να προχωρήσει, σύμφωνα με το Reuters, σε νέο πακέτο μέτρων ύψους 6,2 δισ. ευρώ, χωρίς να αποκλείεται να αγγίξει και τα 13 δισ. ευρώ.

30 δισ. μέχρι τώρα η Ισπανία Τουλάχιστον 3

0 δισ. ευρώ έχει δαπανήσει μέχρι τώρα και η Ισπανία, στηρίζοντας σε δύο κύματα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Το πρώτο πακέτο μέτρων ύψους 16 δισ. ευρώ θεσπίστηκε τον περασμένο Μάρτιο, προβλέποντας άμεση ενίσχυση των καταναλωτών, αλλά και επιδοτούμενα δάνεια. Ακολούθησε τον Ιούνιο το δεύτερο πακέτο ύψους 9 δισ. ευρώ. Μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στο 6% από 13% για μια συγκεκριμένη ποσότητα χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας θεσπίζει από τον Οκτώβριο και η Πορτογαλία, η οποία προχωρά σε νέο κύμα ελαφρύνσεων 4 δισ. ευρώ εν όψει του χειμώνα. Σε αυτό εντάσσονται ακόμη:

■ Οριο 2% για αυξήσεις ενοικίων το 2023.

■ Επιπλέον πληρωμές για τους συνταξιούχους τον Οκτώβριο. Αλλα 16 δισ. ευρώ για το 2023 σε μέτρα κοινωνικής προστασίας σχεδιάζει η Ολλανδία, η οποία έχει προσφέρει στοχευμένη στήριξη σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, άνω των 6 δισ. ευρώ. Στο πρωτοχρονιάτικο πακέτο μέτρων περιέχεται αύξηση 10% στον κατώτατο μισθό και υψηλότερες επιδοτήσεις για την υγειονομική περίθαλψη και τα ενοίκια. Σε εκταμίευση 2,7 δισ. ευρώ για να στηρίξει τις εταιρείες και τα νοικοκυριά προχώρησε η Τσεχία, ενώ 320 εκατ. ευρώ κόστισε η «επιταγή θερμότητας» για περισσότερα από 400.000 νοικοκυριά στη Δανία, που καταβλήθηκαν εφάπαξ τον Αύγουστο.

Θωρακισμένη εισέρχεται στον χειμώνα και η Φινλανδία, η οποία ανακοίνωσε εγγυήσεις οικονομικής ρευστότητας άνω των 10 δισ. ευρώ στον τομέα της ενέργειας.

Πρωταθλήτρια η Ελλάδα

Παρά τις συγκεκριμένες δημοσιονομικές της δυνατότητες, πρωταθλήτρια πανευρωπαϊκά στη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων αναδεικνύεται η Ελλάδα, καθώς έχει δαπανήσει ποσό αντίστοιχο με το 3,7% του ΑΕΠ, σύμφωνα με το Bruegel. Στη χαμηλή τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα, η οποία δεν απογειώθηκε, αλλά παραμένει σε επίπεδα χαμηλότερα από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, αναφέρεται και δημοσίευμα των «Financial Times», καθώς η Αθήνα κατάφερε, με τη χρήση και των εναλλακτικών πηγών ενέργειας και το νέο μείγμα για την ηλεκτρική ενέργεια που προωθεί, θεαματική μείωση στην τιμή που διαμορφώνεται στα 0,14 ευρώ/kWh.


Ειδήσεις σήμερα:

Στα 350 ευρώ το επίδομα θέρμανσης - Ενίσχυση 250 ευρώ σε 2,3 εκατομμύρια πολίτες - Δείτε live

Ποιο εμβόλιο πρέπει να κάνουμε και πότε

Κατάργηση εισφοράς αλληλεγγύης: Τι κερδίζουν δημόσιοι υπάλληλοι και συνταξιούχοι