Ενεργειακή κρίση: Ενιαίο μέτωπο ΕΕ για το ρωσικό πετρέλαιο - Οι κινήσεις της Μόσχας το πλαφόν

Λευκός καπνός μετά από σχεδόν έναν χρόνο διεθνών διαβουλεύσεων βγήκε χθες από τις Βρυξέλλες, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε σε συμφωνία για ανώτατο όριο τιμής στα 60 δολάρια ανά βαρέλι του ρωσικού αργού, που μεταφέρεται δια θαλάσσης, ανοίγοντας το δρόμο για την επίσημη έγκριση του μέτρου τις επόμενες ώρες.

Τελευταίο εμπόδιο στην υιοθέτηση του πλαφόν αποτέλεσαν οι ενστάσεις της Πολωνίας, η οποία εξέτασε έναν μηχανισμό προσαρμογής, για να διατηρήσει το ανώτατο όριο κάτω από την τιμή αγοράς, προκειμένου να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο την ικανότητα της Μόσχας να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία. Εντούτοις, ο Πρεσβευτής της Πολωνίας στην ΕΕ Αντρέι Σάντος γνωστοποίησε χθες ότι η Βαρσοβία στηρίζει τη συμφωνία της ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει έναν μηχανισμό διατήρησης του ανώτατου ορίου της τιμής του πετρελαίου, τουλάχιστον 5% κάτω από την τιμή της αγοράς.

Ορόσημο για τον πόλεμο

Την είδηση της συμφωνίας επιβεβαίωσε -μέσω Twitter- η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σηματοδοτώντας ένα βασικό ορόσημο στις προσπάθειες της Δύσης να τιμωρήσει τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, χωρίς να κλονίσει περαιτέρω τις εθνικές οικονομίες. «Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η G7 και άλλοι παγκόσμιοι εταίροι συμφώνησαν να εισαγάγουν ένα παγκόσμιο ανώτατο όριο τιμών για το θαλάσσιο πετρέλαιο από τη Ρωσία», δήλωσε η κ. φον ντερ Λάιεν, προσθέτοντας ότι το μέτρο θα ενισχύσει τις κυρώσεις στη Ρωσία, θα μειώσει τα έσοδα της Μόσχας και θα σταθεροποιήσει τις αγορές ενέργειας, επιτρέποντας παράλληλα σε εταιρείες που εδρεύουν στην ΕΕ να αποστέλλουν το πετρέλαιο σε τρίτες χώρες, υπό την προϋπόθεση ότι η τιμή του είναι χαμηλότερη από το ανώτατο όριο.

Υπενθυμίζεται ότι ανάλογη πρόταση είχαν επεξεργαστεί τους πρώτους μήνες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι επτά μεγαλύτερες οικονομίες της Δύσης (G7), καθώς αντίστοιχο αίτημα είχε κατατεθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με γόνιμο το έδαφος, τα κράτη- μέλη της G7 και η Αυστραλία συμφώνησαν χθες στην επιβολή ορίου τιμής στο ρωσικό πετρέλαιο, που όρισαν στα 60 δολάρια το βαρέλι, σύμφωνα με κοινή ανακοίνωσή τους, ακολουθώντας το ρυθμό της ΕΕ στην επιβολή αντίμετρων κατά της Μόσχας.

Σημειωτέον ότι η αρχική πρόταση της G7 την περασμένη εβδομάδα ήταν για ανώτατο όριο τιμής στα 65-70 δολάρια ανά βαρέλι, χωρίς μηχανισμό προσαρμογής. Δεδομένου, ωστόσο, ότι το ρωσικό αργό πετρέλαιο (Urals) εμπορεύεται σε τιμές ήδη χαμηλότερες, η Πολωνία, η Λιθουανία και η Εσθονία πίεζαν για χαμηλότερη τιμή, ενώ η τιμή διαπραγμάτευσης του ρωσικού αργού ανερχόταν χθες, οπότε και επικυρώθηκε η συμφωνία, στα 67 δολάρια το βαρέλι.

Δυτικό μέτωπο

Το αρραγές δυτικό μέτωπο απέναντι στο ρωσικό πετρέλαιο θα γίνει πράξη από μεθαύριο, Δευτέρα, με αποτέλεσμα η 5η Δεκεμβρίου να αναδεικνύεται σε ημέρα συντριπτικής δυτικής απάντησης στην ρωσική «οικονομία του πολέμου», καθώς το δυτικό πλαφόν θα φέρει την Μόσχα απέναντι σε έναν σοβαρό πονοκέφαλο ως προς τη χρηματοδότηση των στρατιωτικών της επιχειρήσεων.

Στην περικοπή των εσόδων του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν ως προς την εισβολή στην Ουκρανία εστίασε ιδιαίτερα χθες η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επισημαίνοντας πως «θα μας βοηθήσει να σταθεροποιήσουμε τις παγκόσμιες τιμές ενέργειας, προς όφελος των αναδυόμενων οικονομιών σε όλο τον κόσμο», ενώ το ανώτατο όριο θα είναι «ρυθμιζόμενο με την πάροδο του χρόνου» για να αντιδρά στις εξελίξεις της αγοράς, όπως είπε.

Λεπτομέρειες της συμφωνίας αναμένεται να δημοσιευθούν αύριο, Κυριακή στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ ένας εκπρόσωπος της Τσεχικής Προεδρίας επιβεβαίωσε χθες ότι ξεκίνησε η γραπτή διαδικασία, ώστε τα κράτη-μέλη να δώσουν επισήμως το «πράσινο φως» για τη συμφωνία, μετά την έγκριση της Πολωνίας.

Εκ παραλλήλου, το ανώτατο όριο τιμών της G7 θα επιτρέψει σε χώρες εκτός ΕΕ να συνεχίσουν να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο δια θαλάσσης, αλλά θα απαγορεύσει σε ναυτιλιακές, ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες να διακινούν φορτία ρωσικού αργού σε όλο τον κόσμο, εκτός εάν αυτό πωλείται σε τιμές κάτω από το πλαφόν. Ως εκ τούτου, τα πράγματα για το Ρώσο Πρόεδρο επιδεινώνονται σημαντικά, δεδομένου ότι οι μεγαλύτερες ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες εδρεύουν στις χώρες της G7, φρενάροντας το ράλι των τιμών στο οποίο επιδόθηκε η Μόσχα, εκμεταλλευόμενη την αναταραχή που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Εκ μέρους των ΗΠΑ, ο Λευκός Οίκος χαιρέτισε τη σύμπλευση ΕΕ – G7 και Αυστραλίας, λέγοντας πως αναμένεται να περιορίσει τα ρωσικά έσοδα.

Η αντίδραση της Μόσχας

Από πλευράς της θιγόμενης Μόσχας, ο Πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της κάτω βουλής της Ρωσίας σχολίασε πως η ΕΕ θέτει σε κίνδυνο την ίδια της την ενεργειακή ασφάλεια, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.

Ωστόσο, η Ρωσία ως η δεύτερη χώρα παραγωγής πετρελαίου στον κόσμο έχει ήδη μεταφέρει μεγάλο μέρος των διαθέσιμων αποθεμάτων της στην Ινδία, την Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες σε μειωμένες τιμές, καθώς οι δυτικές παραγγελίες είχαν σημαντικά περιοριστεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Άλλωστε, η Ρωσία έχει δηλώσει ότι δεν θα τηρήσει το ανώτατο όριο και ότι θα σταματήσει τις παραδόσεις σε χώρες που το εφαρμόζουν, ενώ δεν αποκλείεται να ανταποδώσει, διακόπτοντας τις αποστολές, με την ελπίδα να επωφεληθεί από μια απότομα υψηλότερη παγκόσμια τιμή πετρελαίου, προκαλώντας δηλαδή τεχνητή κρίση.

Η στάση της Ασίας

Με ενδιαφέρον αναμένεται και η αντίδραση των ασιατικών χωρών, ιδιαίτερα της Κίνας και της Ινδίας, καθώς ενδέχεται να μην συμφωνήσουν με το ανώτατο όριο, ενώ η Ρωσία ή η Κίνα θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν τους δικούς τους ασφαλιστικούς παρόχους, για να αντικαταστήσουν αυτούς που απαγορεύονται από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη.

Στις εναλλακτικές δυνατότητες της Ρωσίας εντάσσεται και αυτή της Μόσχας να πουλήσει πετρέλαιο «από τα βιβλία», δηλαδή χρησιμοποιώντας δεξαμενόπλοια «σκοτεινού στόλου», πλοία «με σκοτεινή ιδιοκτησία», όπως και η Βενεζουέλα και το Ιράν. Για παράδειγμα, το ρωσικό πετρέλαιο θα μπορούσε να μεταφερθεί από το ένα πλοίο στο άλλο και να αναμιχθεί με λάδι παρόμοιας ποιότητας, για να συγκαλύψει την προέλευσή του.

Οι μεγαλύτερες αποστάσεις, ωστόσο, που απαιτούνται για τη μεταφορά πετρελαίου στην Ασία σημαίνει ότι απαιτούνται δεξαμενόπλοια με έως και τέσσερις φορές μεγαλύτερη χωρητικότητα και δεν θα λάβουν όλα ρωσική ασφάλιση.

Η «μεταβατική περίοδος» των 45 ημερών

Στα ζητούμενα των αμέσως επόμενων ημερών από τη χθεσινή απόφαση εντάσσεται και η διαδικασία προσαρμογής των χωρών ως προς την εφαρμογή του μέτρου, καθώς τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν διαμάχες επί μέρες για τις λεπτομέρειες, με ορισμένες χώρες να προσθέτουν όρους στη συμφωνία - όπως ότι το ανώτατο όριο τιμών θα αναθεωρηθεί στα μέσα Ιανουαρίου και έκτοτε θα αναθεωρείται κάθε δύο μήνες, σύμφωνα με διπλωμάτες και ένα έγγραφο της ΕΕ που περιήλθε σε γνώση του Reuters.

Το ίδιο έγγραφο ανέφερε επίσης ότι «μεταβατική περίοδος» 45 ημερών θα ισχύει για τα πλοία που μεταφέρουν ρωσικό αργό που έχει φορτωθεί πριν από τις 5 Δεκεμβρίου και θα εκφορτωθεί στον τελικό προορισμό του έως τις 19 Ιανουαρίου 2023, αλλά οι τελικές λεπτομέρειες της συμφωνίας αναμένεται να αποκρυσταλλωθούν αύριο στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, προκειμένου να εκκινήσει η εφαρμογή του.