Ο καταστροφικός, αυτός, σεισμός «θα μπορούσε να αλλάξει την εκλογική εξίσωση για τον ισχυρό άνδρα της Τουρκίας» εκτιμά το CNN, καθώς ο «Σουλτάνος» ανακοίνωσε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις δέκα επαρχίες του νότου της χώρας που επλήγησαν περισσότερο, "πολλές από τις οποίες παραδοσιακά υποστήριζαν τον ίδιο και το Κόμμα του ΑΚΡ", όπως επισημαίνει.
Το γεγονός ότι ο σεισμός στη γειτονική χώρα είχε ως επίκεντρο επαρχίες -προπύργια του ΑΚΡ, δηλαδή του κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης του Ερντογάν συνιστά τον πρώτο, μεγάλο πονοκέφαλο για τον Σουλτάνο, όταν για παράδειγμα στη Γκαζιαντέπ το ΑΚΡ τερμάτισε πρώτο στις δημοτικές εκλογές του 2019 με ποσοστό 53,99%.
Τα συσσωρευμένα παράπονα, ωστόσο, αναφορικά με την καθυστέρηση ανάληψης δράσης από τα σωστικά συνεργεία «στοιχειώνουν» την προεκλογική καμπάνια του Ερντογάν, η οποία θα πρέπει τώρα να αναθεωρηθεί εκ βάθρων, καθώς το κύμα οργής στη γειτονική χώρα ξεχειλίζει. Τα επιτιμητικά σχόλια για τη διοίκηση Ερντογάν στο Twitter είχαν ως αποτέλεσμα ο Τούρκος Πρόεδρος να θέσει περιορισμούς στη χρήση του μέσου, φοβούμενος τη γιγάντωση της λαϊκής οργής αναφορικά με τη χαμηλή ανταπόκριση του κρατικού μηχανισμού, απειλώντας την επανεκλογή του.
Σύμφωνα με τη Le Monde, «ο σεισμός στην Τουρκία θέτει τον Ερντογάν σε θέση άμυνας», καθώς στις περιοχές που επλήγησαν από τον σεισμό της Δευτέρας, η κριτική κατά του προέδρου αυξάνεται κατακόρυφα. Μάλιστα, ο τεράστιος αριθμός των θυμάτων «θα μπορούσε να κοστίσει στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την επανεκλογή του στην επόμενη προεδρική ψηφοφορία που είναι προγραμματισμένη για τα μέσα Μαΐου» εκτιμά η γαλλική εφημερίδα, προσθέτοντας ότι «ο Ερντογάν το ξέρει». Για το λόγο αυτό, ο Τούρκος Πρόεδρος φαίνεται να αναπροσαρμόζει τώρα την προεκλογική τακτική του, καθώς εμφανίστηκε στα μέσα της εβδομάδας ανάμεσα στους σεισμόπληκτους ως «ο πατέρας του έθνους, το μόνο άτομο που μπορεί να διασφαλίσει ότι τα θύματα λαμβάνουν θεραπεία και οι επιζώντες βρίσκουν καταφύγιο».
Παρόλα αυτά, τα μέτρα -ασπιρίνες που ανακοίνωσε ο Ερντογάν, όπως ότι θα χτιστούν κοινωνικές κατοικίες για όλους τους επιζώντες κι ότι θα δοθεί επίδομα 10.000 τουρκικών λιρών (494 ευρώ) σε κάθε πληγείσα οικογένεια, δεν φαίνεται να πείθουν εύκολα τους πληγέντες. Σε μια προσπάθεια να λειάνει τις αντιδράσεις, ο Τούρκος πρόεδρος αναγνώρισε πως «φυσικά, υπήρξαν ελλείψεις» τις πρώτες ώρες μετά την τραγωδία, λέγοντας ότι «δεν είναι δυνατόν να είσαι έτοιμος για μια καταστροφή σαν αυτή», αλλά ότι «τα πράγματα έχουν πλέον επιστρέψει στον σωστό δρόμο».
Σε αυτή την συνθήκη, η 14η Μαΐου δε φαντάζει πλέον ως η ιδανική ημερομηνία για τη διεξαγωγή των εκλογών, με το Bloomberg να προβλέπει πως «οι εκλογές ίσως χρειαστεί να διεξαχθούν στις 18 Ιουνίου», καθώς η «ώθηση της ψηφοφορίας πέρα από τις 18 Ιουνίου δεν είναι κάτι που ο Ερντογάν μπορεί να κάνει μόνος του βάσει του ισχύοντος συντάγματος, το οποίο επιτρέπει στον πρόεδρο να κάνει κάτι τέτοιο μόνο σε περιόδους πολέμου».
Ο ίδιος επιτέθηκε δημόσια σε όσους εγκαλούν την κυβέρνηση για κωλυσιεργία στις επιχειρήσεις διάσωσης, σχολιάζοντας πως «κάποιοι άτιμοι, ανέντιμοι άνθρωποι κάνουν ψευδείς δηλώσεις όπως «Δεν είδαμε στρατιώτες ή αστυνομικούς». Οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί μας είναι έντιμοι, δεν θα αφήσουμε τους ανυπόληπτους να μιλάνε γι' αυτούς έτσι».
Παρά τις απέλπιδες προσπάθειές του να βγει από το κάδρο των ευθυνών, κατά τη Le Monde «ο Ερντογάν κατηγορείται τώρα ότι είναι άμεσα υπεύθυνος για την αποτυχία» σε μια περιοχή, η οποία θα μπορούσε να του δώσει ένα άνετο προβάδισμα, για να ισοφαρίσει τυχόν απώλειες από τα παράλια και τους Κεμαλιστές, πριν από το φονικό σεισμό.
Στην εκτίμηση ότι μετά τον φονικό σεισμό «η επανεκλογή του Ερντογάν στην Τουρκία δεν είναι σίγουρο στοίχημα» καταλήγει και το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, «οι δημοσκοπήσεις υποδηλώνουν μια σφιχτή κούρσα που θα μπορούσε να απειλήσει την 20ετή διακυβέρνησή του, τη μεγαλύτερη στην ιστορία της Τουρκίας». «Οι εκλογικοί κανόνες ξαναγράφτηκαν για να δώσουν στον ίδιο και το κόμμα του ένα πλεονέκτημα» αναφέρει το μέσο, με την φύση, ωστόσο, να ανατρέπει τους κανόνες του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μηδενίζοντας το κοντέρ, σε διάστημα λιγότερο από τρεις μήνες από τις Προεδρικές εκλογές.
«Αφαιρούν κολώνες»
Αναζητώντας τις ρίζες της έντονης κριτικής που δέχεται τις τελευταίες ώρες ο Τούρκος Πρόεδρος, το Bloomberg επισημαίνει πως «η κατάρρευση τόσων πολλών κτιρίων έχει αναζωπυρώσει μακροχρόνιες καταγγελίες ότι οι κατασκευαστές είχαν τη δυνατότητα να θυσιάσουν την ασφάλεια υπέρ της ταχύτητας και του κόστους κατά τη διάρκεια μιας κατασκευαστικής έκρηξης». «Οι κατασκευαστικές εταιρείες είναι γνωστό ότι αφαιρούν κολώνες στήριξης από ορισμένα καταστήματα και χώρους στάθμευσης και κάνουν αλλαγές στους τοίχους στήριξης, τις πόρτες και τα παράθυρα των κτιρίων» αναφέρει το ίδιο δίκτυο, τη στιγμή που «οι επιζώντες και τα κόμματα της αντιπολίτευσης λένε επίσης ότι η κυβέρνηση δεν έχει ανταποκριθεί επαρκώς σε μία από τις χειρότερες φυσικές καταστροφές της Τουρκίας».
Και αυτό, γιατί υπάρχει μια πολιτική διάσταση «που είναι βαθιά προσωπική για τον Ερντογάν» σύμφωνα με το France24, καθώς «ο σεισμός χτύπησε τη στιγμή που κέρδιζε δυναμική και άρχιζε να ανεβάζει τους αριθμούς έγκρισης από το χαμηλό που υπέστη κατά τη διάρκεια μιας τρομερής οικονομικής κρίσης που εξερράγη πέρυσι».
Μπροστά σε αυτό το δεδομένο, ο Ερντογάν αντεπιτίθεται, εξαπολύοντας ανθρωποκυνηγητό στους κατασκευαστές των κτιρίων, που τόσα χρόνια ωστόσο τους χάριζε τα πρόστιμα, όταν υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 75.000 κτίρια δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές.
Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα του BBC, η κυβέρνηση στην Τουρκία δίνει συχνά «αμνηστία» στις κατασκευαστικές εταιρείες, ενώ γίνονται νομικές εξαιρέσεις από την υποχρέωση για καταβολή προστίμων για οικοδομές που χτίστηκαν, χωρίς να έχουν προηγουμένως υιοθετηθεί οι απαιτούμενοι κανονισμοί ασφαλείας και δίχως τα απαιτούμενα πιστοποιητικά.
Πρόκειται, όπως τονίζει το βρετανικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο, για κανονισμούς και νομοθεσία, που ψηφίστηκαν για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1960, με την πιο πρόσφατη νομοθεσια να περνά το 2018. Σύμφωνα με τον Πελίν Πινάρ Γκιριτλίογλου, επικεφαλής του τεχνικού επιμελητηρίου της Κωνσταντινούπολης, μέχρι 75.000 κτίρια που έχουν επηρεαστεί από τον σεισμό σε δέκα επαρχίες της Τουρκίας, έχουν τύχει τέτοιων «αμνηστιών». Έκθεση, δε, του υπουργείου Περιβάλλοντος και Υποδομών, το 2018, αποκαλύπτει ότι το 50% των κτιρίων στην Τουρκία -ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 13.000.000 κτίρια- είχε κατασκευαστεί κατά παράβαση κανονισμών. Όσο για τους ελέγχους για την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας, αυτοί ήταν κάτι περισσότερο από πλημμελείς.
Παρότι οι αναθεωρημένοι κανονισμοί, που είναι σε ισχύ από το 2018, προβλέπουν ειδικές κατασκευές, που να περιλαμβάνουν ενισχυμένο με ατσαλόβεργες σκυρόδεμα, για τις περιοχές με έντονη σεισμικότητα, εντούτοις όλα αυτά φαίνεται να έχουν μείνει στα χαρτιά, αν και οι κολώνες και οι δοκοί κάθε κτιρίου πρέπει να κατανέμονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι σε θέση να απορροφήσουν τους κραδασμούς ενός σεισμού.
Για το λόγο αυτό, ήδη συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης ο εργολάβος του συγκροτήματος πολυκατοικιών "Αναγέννηση" στην Αντιόχεια της επαρχίας Χατάι, που καταστράφηκε από το φονικό σεισμό. «Εν μέρει, το πρόβλημα είναι ότι γίνονται πολύ λίγες μετασκευές/ενισχύσεις σε υπάρχοντα κτίρια, ενώ πλημμελής είναι και η εφαρμογή των νέων κανονισμών σε νέες οικοδομές» εξηγεί ο καθηγητής Ντέιβιντ Αλεξάντερ από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο Λονδίνου. Σύμφωνα με μαρτυρίες, κτίριο στα Άδανα που έχει καταρρεύσει, είχε υποστεί ζημιές και πριν από 25 χρόνια, αλλά δεν είχε γίνει καμία εργασία μετασκευής του, σύμφωνα με τους νέους αντισεισμικούς κανονισμούς.
Με αυτά τα δεδομένα, εάν τα κτίρια στις πληγείσες περιοχές είχαν κατασκευαστεί με τις νέες προδιαγραφές, θα είχαν πιθανότατα αντέξει. Όμως, δεν γίνεται έλεγχος για το αν τηρούνται οι προδιαγραφές του αντισεισμικού κανονισμού, αλλά δεν γίνονται και επισκευές-συντήρηση. Αντίθετα, οι εργολάβοι, τους οποίους βάζει τώρα στο στόχαστρο η κυβέρνηση Ερντογάν, κατηγορώντας τους γι' αμέλεια, παίρνουν αμνηστία και απαλλάσονται από τα πρόστιμα.