Χένρι Κίσινγκερ: Του έκαναν έκπληξη με τούρτα στο Economic Club της Νέας Υόρκης - Ήρωας ή διαβολικός;, δείτε βίντεο
Υπερεκτιμημένος διπλωμάτης ή απεχθής εγκληματίας πολέμου; Οι γνώμες διίστανται - Πάντως οι Έλληνες θα τον θυμούνται περισσότερο για τον ρόλο του στην τραγωδία της Κύπρου
Μία «έκπληξη» επεφύλασσαν στον Χένρι Κίσινγκεροι διοργανωτές του Economic Club της Νέας Υόρκης σε ημερίδα την οποίαν είχαν διοργανώσει επ αφορμής της συμπλήρωσης 100 ετών ζωής για το «γεράκι της διπλωματίας» των ΗΠΑ.
Σε ένα φανερά εύθυμο και συγκινησιακό κλίμα, φαίνεται να σβήνει τα 100 κεράκια με ένα πλήθος κόσμου να είναι συγκεντρωμένο γύρω του και να τον χειροκροτά.
Δείτε βίντεο από τη στιγμή που ο Κίσινγκερ σβήνει τα κεράκια
Ηρωας ή παλιάνθρωπος, μάγος ή τσαρλατάνος, τιτάνας ή νάνος; Σημασία έχει ότι ακόμα και ως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα η φιγούρα του παραμένει μεγαλύτερη από τη ζωή. Απολαμβάνει περισσότερα απ’ όσα θα μπορούσαν ποτέ να ονειρευτούν οι περισσότεροι άνθρωποι.
Η ιστορία του Κίσινγκερ
Στην ήσυχη βορειοδυτική γωνιά του Κονέκτικατ οι αλλαγές είναι τόσο αργές όσο το νωθρό ξετύλιγμα των αιώνων. Γραφικά παλιά χωριά και εκκλησίες με λευκά καμπαναριά ανέγγιχτα από τον χρόνο είναι σπαρμένα σε όλες τις κομητείες. Στενοί επαρχιακοί δρόμοι, χωμάτινα μονοπάτια και πέτρινοι φράκτες τυλίγουν τα καταπράσινα λιβάδια, τις λίμνες και τους κυματιστούς λόφους με τα δάση της περιοχής. Σε αυτό το ήρεμο τοπίο της μικρής αγροτικής κοινότητας του Κεντ της παραδοσιακής Νέας Αγγλίας ζουν μια σειρά από προσωπικότητες του κινηματογράφου, της μουσικής σκηνής, της τηλεόρασης, των εκδόσεων, των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων. Ανάμεσά τους, αλλά όχι κοντά τους, σε ένα κτήμα 300 στρεμμάτων που αγόρασε πριν από 40 χρόνια, μένει σταθερά πια, από τότε που άφησε το διαμέρισμά του στο Μανχάταν, ο Χένρι Κίσινγκερ.
Στο πλευρό του στέκει μόνιμα παρούσα η 89χρονη δεύτερη σύζυγός του, η πανύψηλη Νάνσι Μαγκίνες, με την οποία είναι παντρεμένος από το 1974. Στο σπίτι τους καταφθάνουν κάθε τόσο τηλεοπτικά συνεργεία για να πάρουν συνέντευξη από τον διαυγή, πάρα τα χρόνια του, πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ανέκαθεν άλλωστε συνάρπαζε πάσης φύσεως ακροατήρια με την ανθηρή αίσθηση χιούμορ, τη βαθιά γερμανική προφορά και την αργή εκφορά της ομιλίας του που έμοιαζε να προσθέτει κύρος στις δηλώσεις του.
Πρόθυμοι προσέρχονται οι δημοσιογράφοι να τον ακούσουν καθισμένο με χαχόλικο παντελόνι που συγκρατείται από τιράντες στη βαρυφορτωμένη βιβλιοθήκη ή πλάι στην πισίνα του να διηγείται αμέτρητες ανέκδοτες ιστορίες από τη μακρά διπλωματική και ακαδημαϊκή ζωή του. Από το πώς έφαγε με ξυλάκια κινέζικα εδέσματα στο Πεκίνο με τον Μάο Τσε Τουνγκ και τον Τσου Εν Λάι, πώς εξοικειώθηκε ύστερα από τις 68 διαπραγματευτικές συναντήσεις του σε μια βίλα στα περίχωρα του Παρισιού με τον Βορειοβιετναμέζο κομμουνιστή Λε Ντουκ Θο, μέχρι πώς δεν πήγε στην τελετή του Οσλο στη Νορβηγία να παραλάβει το Νόμπελ Ειρήνης. Και βέβαια, άπαντες να τον παρακολουθούν με προσοχή να εκφράζει τους γεωπολιτικούς χρησμούς του για τον πόλεμο στην Ουκρανία, τον σκεπτικισμό του για την Κίνα και για μόνιμη ειρήνη στη Μέση Ανατολή, τη δυσπιστία του για την Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ παράλληλα προωθεί το πρόσφατο, 19ο στη σειρά, βιβλίο του 528 σελίδων που κυκλοφόρησε μόλις πέρυσι.
Με τον Τσου Εν Λάι
Α, ναι, και να τον βλέπουν να γκρινιάζει με στυλ επειδή ο Τζο Μπάιντεν είναι ο μοναδικός πρόεδρος μέχρι σήμερα που δεν τον έχει προσκαλέσει στον Λευκό Οίκο, κάτι που έκαναν όλοι ανεξαιρέτως οι προκάτοχοί του εδώ και πάνω από μισό αιώνα. Τίποτε από όσα λέει είναι ακούσιο ή απρομελέτητο. Η ζωή του, ακόμη και τώρα, στο κατώφλι της ενδέκατης δεκαετίας, παραμένει από μήνες πριν αυστηρά προγραμματισμένη, από τα ξημερώματα μέχρι τα μεσάνυχτα. Εξακολουθεί να ακτινοβολεί ηλεκτρική ενέργεια και να αποπνέει ασυγκράτητη αυτοπεποίθηση. Υπερβολικά ορμητικός, υπερβολικά εκτεθειμένος, αν και ενίοτε αντιφατικός. Για το τελευταίο ας πούμε ότι ευθύνεται το ζώδιο των Διδύμων στο οποίο ανήκει.
Επιδραστικός γερο-σοφός
Οπως και να έχει, στα βάθη της ηλικίας του, τυλιγμένος στον μανδύα ενός επιδραστικού γέρου σοφού, προκαλεί αμείωτο ενδιαφέρον. Μια ολόκληρη «Κισινγκερολογία» έχει αναπτυχθεί γύρω από το διάσημο, έτσι κι αλλιώς, όνομά του. Κυκλοφορούν βιογραφίες, ψυχαναλυτικές μελέτες, διπλωματικές αναλύσεις, ντοκιμαντέρ, αφηγήσεις από πρώην ερωμένες, περιλήψεις των αποφθεγμάτων του και βιβλία σχετικά με τις επιχειρηματικές συναλλαγές του. Αντιμετωπίζεται πότε ως παρεξηγημένος ιδεαλιστής και πότε ως δημιουργικός ρεαλιστής, αρκετές φορές ως υπερεκτιμημένος διπλωμάτης ή άλλοτε ως απεχθής εγκληματίας πολέμου.
Αλλοι τον επαινούν ως διαχρονικό στοχαστικό γκουρού και άλλοι τον επικρίνουν ως εφήμερο οιωνοσκόπο μιας παρωχημένης εποχής. Σημασία έχει ότι σε κάθε περίπτωση οι περισσότεροι αφουγκράζονται τις απόψεις του. Μπορεί να είναι καμπουριασμένος και συρρικνωμένος σωματικά, τα άλλοτε σγουρά καστανά μαλλιά του να είναι πλέον ένας λευκός θύσανος, τα γαλάζια μάτια του να έχουν ξεθωριάσει πίσω από τα χαρακτηριστικά γυαλιά του της μυωπίας, να είναι σχεδόν τυφλός από το ένα μάτι και να φορά δύο ακουστικά βαρηκοΐας, αλλά παραμένει, στα 100 του χρόνια, ακμαίος. Πνευματικά και σωματικά. Διόλου τυχαία, πάρα τις δύο καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, κάθε χρόνο τον Ιανουάριο ταξιδεύει στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός στην Ελβετία και εκφωνεί συγκροτημένες ομιλίες διεθνούς ενδιαφέροντος.
Δεν σταματά ποτέ να δίνει σημασία στη φήμη και το ρεκόρ του. Και φυσικά να διατηρεί, όσο του επιτρέπεται, εκείνη την παλιά σοφιστικέ γοητεία του, επιδεικνύοντας όσο αντέχει τη θρυλική αύρα και την ενέργεια του παρελθόντος. Μόνο που έχει περάσει πάνω από μισός αιώνας από τότε που η αδρεναλίνη της επίδειξης κινητοποιούσε τον φιγουρατζή μπον βιβέρ της δυτικής πτέρυγας του Λευκού Οίκου.
Με τον Χέλμουτ Σμιτ και τον Χανς Ντίντριχ Γκένσερ
Για τη μεγάλη μερίδα της αμερικανικής κοινής γνώμης, όμως, συνεχίζει να είναι ένας ζωντανός θρύλος. Ο Γερμανοεβραίος μετανάστης και καθηγητής του Χάρβαρντ που πριν από 50 τόσα χρόνια πήρε την παραδοσιακή διπλωματία από μια κλειστή, αυστηρή, και στρεσογόνο δουλειά για εξπέρ που την ασκούσαν άντρες με γκρι κουστούμια -τους οποίους δεν αναγνώριζε κανείς ούτε στο εστιατόριο της γειτονιάς τους- και τη μετέτρεψε σε μοδάτο σόου. Την απέσπασε από ένα σινάφι ειδικών και την έβαλε στα αστικά σαλόνια.
Πολύ πριν το επικοινωνιακό μπουμ των ΜΜΕ, σε αντίθεση με οποιονδήποτε άλλο προηγούμενο υπουργό Εξωτερικών, είχε θέσει ως προτεραιότητα τη διαχείριση της εικόνας της εξωτερικής πολιτικής. Δεν σκοτιζόταν να μεταδώσει το όραμά της για το εθνικό συμφέρον στο κοινό. Οπως και κυνικά δεν ενδιαφερόταν για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτός, που προερχόταν από μια διωκόμενη μειονότητα της ναζιστικής Γερμανίας που δεν είχε όχι μόνο πολιτικά, αλλά ούτε ανθρώπινα δικαιώματα. Η αλήθεια είναι ότι λειτουργούσε ως ταπεινός αυλικός και αδίστακτος μικρο-Ρασπούτιν που ψιθύριζε στο αυτί του άξεστου και πολιτικά απατεωνίσκου πρόεδρου Νίξον.
Mε τον Ρίτσαρντ Νίξον
Γεννημένος το 1923 ως Χάιντς Αλφρεντ Κίσινγκερ, μεγάλωσε ως γιος μιας νοικοκυράς και ενός δασκάλου στο Φυρτ, μια πόλη στη βόρεια Βαυαρία λίγο έξω από τη Νυρεμβέργη. Η γερμανοεβραϊκή οικογένειά του για να γλιτώσει από τις διώξεις των ναζί απέδρασε στη Νέα Υόρκη. Εφτασε στις ΗΠΑ το 1938 ως δεκαπεντάχρονος πρόσφυγας από τη χιτλερική Γερμανία και εγκαταστάθηκε μαζί με τους γονιούς του στα Ουάσινγκτον Χάιτς, στο βορειότερο τμήμα του Μανχάταν. Ως έφηβος εργάστηκε σε ένα εργοστάσιο πινέλων ξυρίσματος και στο σχολείο φιλοδοξούσε να γίνει λογιστής. Το 1942 επιστρατεύτηκε από τον αμερικανικό στρατό. Εκπαιδεύτηκε στο στρατόπεδο Κλάιρμπορν της Λουιζιάνα και από εκεί υπηρέτησε στην 84η Μεραρχία Πεζικού που μεταφέρθηκε στην Ευρώπη μετά την απόβαση στη Νορμανδία. Διαψεύδοντας κάθε καταλογισμό περί της γερμανικότητάς του, πολέμησε με μεγαλύτερη τόλμη από τους Αμερικανούς συμπολεμιστές του.
Συμμετείχε το 1945 στην απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης Αχλεμ, έξω από το Ανόβερο, και παρασημοφορήθηκε με το Χάλκινο Αστέρι για τη μαχητική του πρωτοβουλία στη διάλυση ενός κοιτώνα της Γκεστάπο. Επιστρέφοντας το 1947 στην Αμερική, χάρη στους ευνοϊκούς νομούς για τους βετεράνους φαντάρους που γύρισαν από τον πόλεμο, γράφτηκε στο Χάρβαρντ με σκοπό να σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και Αγγλική Λογοτεχνία. Δύο χρόνια αργότερα ως φοιτητής παντρεύτηκε την Αν Φλάισερ. Μαζί απέκτησαν δύο παιδιά, την Ελίζαμπεθ και τον Ντέιβιντ, πριν χωρίσουν το 1964.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ενώ συνέχιζε μεταπτυχιακές σπουδές, εργάστηκε ως σύμβουλος στο Γραφείο Επιχειρησιακής Ερευνας του Στρατού, όπου μελέτησε τον ψυχολογικό πόλεμο. Αυτοπροτάθηκε τότε εθελοντικά να γίνει υπάλληλος του FBI. Με την εκπόνηση της διδακτορικής του διατριβής με θέμα το «Συνέδριο της Βιέννης το 1815» έγινε γνωστός περισσότερο στους πολιτικούς παρά στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Ηταν περιζήτητος στην Ουάσινγκτον ως το πολλά υποσχόμενο Wunderkind (παιδί-θαύμα).
Με τον Ζισκάρ Ντ’Εστέν
Ο πρόεδρος Τζον Κένεντι τον προσέλαβε ως σύμβουλο μερικής απασχόλησης στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, παρότι ήταν γνωστός ως φανατικός οπαδός του Ρεπουμπλικανού Νέλσον Ροκφέλερ, στον οποίο παρέδιδε μαθήματα εξωτερικής πολιτικής. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, όντας εργαζόμενος ως σύμβουλος για την κυβέρνηση Τζόνσον, άσκησε δημόσια κριτική στον πόλεμο του Βιετνάμ, ο οποίος πίστευε ότι έθεσε σε κίνδυνο το κύρος της Αμερικής ως μεγάλης δύναμης. Ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον τον απέλυσε σχεδόν με τις κλοτσιές.
Τότε γνώρισε τον Ρίτσαρντ Νίξον. Ο πολιτικός από μια φτωχή οικογένεια Κουάκερων της Καλιφόρνιας γοητεύτηκε από τον ακαδημαϊκό από μια γερμανοεβραϊκή οικογένεια μεταναστών που μιλούσε στοχαστικά για το «νόημα της Ιστορίας» και τη συνειδητοποίηση του αμερικανικού σκοπού. Ηταν και οι δύο αυτοδημιούργητοι, επιρρεπείς στις νευρώσεις, με καλά φυλαγμένες προσωπικές ατζέντες. Επί της ουσίας, κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι.
Ο Κίσινγκερ υπηρέτησε τη διακυβέρνηση Νίξον με τις δικές του ιδέες, που έτειναν σε έναν διπολικό κόσμο για τη διασφάλιση μιας παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Πιστώθηκε στο όνομά του την εξωτερική πολιτική που ονομάστηκε «ρεαλισμός». Εγινε ο απόστολος και αρχιερέας του δόγματός της υποστηρίζοντας ότι η «νομιμότητα στις διεθνείς υποθέσεις βασίζεται στη δημιουργία ισορροπίας μεταξύ ισχυρών κρατών παρά στην προώθηση της δικαιοσύνης». Οπότε ανέλαβε ο ίδιος ως διανοούμενος να διδάξει στην αφελή και υπεριδεαλιστική Αμερική πώς να συμπεριφέρεται στη βάναυση αρένα της διεθνούς πολιτικής στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Πράγματι, για να αντισταθμίσει τον κύριο αντίπαλο της Αμερικής εκείνης της εποχής, τη Σοβιετική Ενωση, προσέγγισε με επιτυχία τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Ταξίδεψε στο Πεκίνο, σύναψε επίσημες διπλωματικές επαφές και αποκατέστησε τις σινοαμερικανικές σχέσεις. Εβαλε τη σφραγίδα του ως αρχιτέκτονας της εκκίνησης της πολιτικής της ύφεσης με τους Σοβιετικούς, η οποία οδήγησε αργότερα σε μια σειρά συνομιλιών μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ για τον περιορισμό των στρατηγικών πυρηνικών όπλων. Χάρη στο ανεκτίμητο πλεονέκτημα της ακούραστης φύσης του διεκπεραίωσε τον εξαντλητικό μαραθώνιο των διαπραγματεύσεων για την έξοδο των ΗΠΑ από τον βασανιστικό και αιματηρό πόλεμο στο Βιετνάμ.
Οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις αποχώρησαν ηττημένες από τα πεδία των μαχών αφήνοντας πίσω 58.000 νεκρούς, ένα αστρονομικό οικονομικό κόστος και την κατάρρευση του Νότιου Βιετνάμ. Του πιστώνεται ακόμη ως μεγάλο διπλωματικό επίτευγμα η ταχύτατη ειρηνευτική αντίδρασή του στον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Με τις πρωτοβουλίες του μπήκαν οι βάσεις για την κατοπινή ειρηνευτική συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ μεταξύ του Ισραήλ και της Αιγύπτου.
Ο Αμερικανός Μέτερνιχ
Ως εδώ καλά, υπάρχει όμως ένα μεγάλο αλλά που πάντα καραδοκούσε απειλητικό πάνω από τη δόξα και τη φήμη του Κίσινγκερ, ο οποίος νόμιζε ότι ήταν ο Αμερικανός Μέτερνιχ. Μια περίπου μετεμψύχωση του Αυστριακού πρίγκιπα και διπλωμάτη που σφυρηλάτησε τη μεταναπολεόντεια ειρήνη στην Ευρώπη του 19ου αιώνα.
Στα χρόνια της θητείας του ως σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας και ως υπουργός Εξωτερικών, ο Κίσινγκερ έβαλε πάνω απ' όλα τον κυνισμό και τις εμμονές του για τις σχέσεις Ανατολής - Δύσης. Τήρησε φανατικά ένα «γεωστρατηγικό» παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος μεταξύ των εθνών, με τον ίδιο να ερεθίζεται στην ιδέα ότι θα συγκεντρώσει τη μεγαλύτερη στοίβα μάρκες στο διεθνές τραπέζι του πόκερ. Ενθάρρυνε ανάλγητα το στρατιωτικό πραξικόπημα του στυγνού Πινοσέτ στη Χιλή κατά του εκλεγμένου προέδρου Αλιέντε.
Είχε προηγηθεί η αμοραλιστική δήλωσή του «τα ζητήματα είναι πολύ σημαντικά για τους Χιλιανούς ψηφοφόρους για να αφεθούν να αποφασίσουν μόνοι τους». Υποστήριξε σταθερά τη στρατιωτική χούντα του μακελάρη στρατηγού Βιντέλα στην Αργεντινή και έδωσε το πράσινο φως για την άγρια καταστολή, τις απαγωγές και τα βασανιστήρια των δημοκρατών πολιτών, γνωστή ως «βρώμικο πόλεμο» όπου σκοτώθηκαν περίπου 30.000 άνθρωποι. Οταν, ως ιδιώτης πλέον, προσκλήθηκε στο Μουντιάλ της Αργεντινής το 1978, αμετανόητος εγκωμίασε το αυταρχικό καθεστώς της χώρας.
Ενίσχυσε ακόμη ξεδιάντροπα τους δικτάτορες του Πακιστάν στις σφαγιαστικές φρικαλεότητες, μια σωστή γενοκτονία, κατά των άμοιρων κατοίκων του Μπαγκλαντές. Ηταν επίσης ο εγκέφαλος που οργάνωσε τους κρυφούς βομβαρδισμούς στην Καμπότζη, την οποία επί μια τετραετία οι ΗΠΑ έπληξαν αδιάκριτα με 540.000 τόνους βομβών -περισσότερες από όλες τις βόμβες που έριξαν στον Ειρηνικό κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο-, ρημάζοντας τη χώρα και σκοτώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες άμαχους κατοίκους της.
Είναι ακόμη υπαίτιος για την τραγωδία της Κύπρου, μια χαίνουσα πληγή για τη διεθνή νομιμότητα εδώ και 50 χρόνια. Ενθάρρυνε ανέντιμα το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου και παρότρυνε τους Τούρκους να εισβάλουν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Θεωρούσε ότι η τουρκική συμβολή στη στρατηγική της Ουάσινγκτον ήταν πολύ σημαντικότερη από τις διεθνείς έννοιες της κρατικής κυριαρχίας και του Διεθνούς Δικαίου. Εκτιμούσε ότι μια ενωμένη και ισχυρή Κύπρος υπό τον Μακάριο θα ήταν επιζήμια για το ΝΑΤΟ και επικερδής για τη Μόσχα.
Με τον Μακάριο. Αργότερα στήριξε το πραξικόπημα εναντίον του
Για όλες αυτές τις πένθιμες μαύρες τρύπες της διπλωματικής σταδιοδρομίας του δεν λογοδότησε ποτέ. Ούτε καν έδωσε εξηγήσεις για τα ανεξίτηλα «αποτυπώματά» του που εντοπίστηκαν στο σκάνδαλο του Watergate. Ο Νίξον αναγκάστηκε σε παραίτηση από το προεδρικό αξίωμα, αυτός έμεινε στο απυρόβλητο ως αναμάρτητος καρδινάλιος. Εξάλλου με την κακόβουλη ιδιοτέλεια ενός ανθρώπου που έβαλε τα χέρια του στον βούρκο της ανομίας ως τον αγκώνα είχε παραδεχτεί πως «το παράνομο το κάνουμε αμέσως. Το αντισυνταγματικό διαρκεί λίγο περισσότερο».
Η ειρωνεία είναι ότι η αναγνώριση που του έφερε η ταύτισή του με το αμερικανικό εθνικό συμφέρον, όπως ο ίδιος το εννοούσε, επέφερε εκείνα τα φεγγάρια του 1970 ανεπούλωτα τραύματα στη διεθνή αξιοπιστία των ΗΠΑ. Ανάγκασε ένα έθνος να απολογείται δεκαετίες μετά για τους βαθιούς λάκκους που άνοιξε με τα ολέθρια φτυάρια του στις αμερικανικές πολιτικές δημοκρατικές και οικουμενικές αξίες.
Businessman
Εκτός ενεργού πολιτικής δράσης και δίχως δημόσια αξιώματα στη δεκαετία του ’80, φρόντισε να διατηρήσει επωφελώς την επιρροή και τη διασημότητά του μέσω της εταιρείας συμβούλων του, της Kissinger Associates. Αξιοποίησε όσες γνώσεις, γνωριμίες, επαφές, προσβάσεις, διασυνδέσεις είχε αποκομίσει από τη χώρα του και όλο τον κόσμο και έγινε κορυφαίος παίκτης ως σύμβουλος της μεγάλης ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Η εξασφάλιση εκατομμυρίων δολαρίων από αμοιβές ήταν δεδομένη. Για τον ίδιο, όμως, ντέρτι, μεράκι και καψούρα παρέμενε η πεποίθηση ότι η χώρα τον χρειάζεται. Δεν ήταν και το ευκολότερο. Ο πρόεδρος Ρέιγκαν δεν τον συμπαθούσε, ούτε τον εμπιστευόταν.
Τον θεωρούσε πολύ ήπιο με τους Ρώσους. Τον διόρισε επικεφαλής μιας εθνικής επιτροπής για την Κεντρική Αμερική από την οποία παραιτήθηκε σε έναν μόλις μήνα. Πολύ κομψά για να μη φανεί ότι τον έδιωξαν κακήν κακώς. Ο Τζορτζ Μπους πατήρ σιχαινόταν τις κρυφές του ατζέντες και το αλαζονικό ύφος σε στυλ «εγώ τα ξέρω όλα». Ο πρόεδρος έλεγε χλευαστικά στους βοηθούς του «τι να την κάνω αυτή την κοπριά που το έπαιζε αυτοκράτορας στις επισκέψεις του στη Κίνα;». Με τους Κλίντον πάλι, ενώ η Χίλαρι εγκωμίαζε τις απόψεις του για την «Παγκόσμια Τάξη», ο Μπιλ ήταν επιφυλακτικός απέναντί του, αλλά η κοινωνική συναναστροφή μαζί του δεν τον χάλαγε διόλου.
Με τον Τζορτζ Μπους τον υιό, πάντως, βρήκε άμεση επαφή εξαιτίας των συνθηκών της ισλαμικής τρομοκρατικής επίθεσης της Αλ Κάιντα στους Δίδυμους Πύργους.
Ανεξάρτητα αν τον θεωρούσαν απομεινάρι του Ψυχρού Πόλεμου και ερμήνευαν την εξωτερική του πολιτική ως εξαίρεση και όχι ως κανόνα της αμερικανικής διπλωματίας, σε κάθε ζόρικη περίσταση άπαντες προσέτρεχαν στη στοχαστική παρακαταθήκη του και παρέπεμπαν στους διαλογισμούς του. Ο Ομπάμα τον καλούσε για να τον συμβουλευτεί πώς να αντιμετωπίσει τον Πούτιν, ο Τραμπ τον υποδεχόταν στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου για να συνομιλήσουν για την εθνική ασφάλεια.
Με τον Βλαντιμίρ Πούτιν
Καθόλου τυχαία, το 2010, οι δικηγόροι της κυβέρνησης Ομπάμα χρησιμοποίησαν το προηγούμενο των εισβολών του Νίξον και του Κίσινγκερ στην Καμπότζη ως μέρος του επιχειρήματός τους για να δημιουργήσουν τη νομική βάση για τις δολοφονίες με αμερικανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη των ύποπτων τρομοκρατών που βρίσκονταν έξω από το πεδίο μάχης του Αφγανιστάν.
Κάπως έτσι διατηρείται μέχρι σήμερα αξερίζωτος, ανέπαφος και άθικτος ο μύθος με στοιχεία του αμερικανικού ονείρου ενός survivor σαν τον Χένρι Κίσινγκερ. Του ανθρώπου που στις 27 Μαΐου θα φτάσει σε ένα προσωπικό ορόσημο, γιορτάζοντας τα 100ά γενέθλιά του. Στη μακρά ζωή του τού φορτώθηκαν πολλές αμαρτίες, οι περισσότερες όχι άδικα. Για τις αρετές και τα επιτεύγματά του επαινέθηκε ακόμη και από του σφοδρούς επικριτές του.
Από αυτή την άποψη η θέση του ως κοσμοϊστορικής φιγούρας στην παγκόσμια διπλωματική ιστορία είναι εξασφαλισμένη. Μακάρι να σβήσει και τα κεράκια των 200ών γενεθλίων του, αρκεί να συνεχίσει να προσφέρει εποικοδομητικές και βιώσιμες συμβουλές. Και να διατηρεί το χιούμορ του. Εστω και ως παρηγοριά στην υστεροφημία του, καθώς εκ των πραγμάτων αδυνατεί πια να δώσει το κακό παράδειγμα. Ο ίδιος, άλλωστε, έλεγε ότι «αν δεν ξέρεις πού πας, κάθε δρόμος θα σε βγάλει στο πουθενά».
Οδηγός εκλογών 2023: Πως ψηφίζω - Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση
Εκλογές 2023:Όλες οι ειδήσεις για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση, τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών, τα exit polls.
