Πρόωρες εκλογές στην Ισπανία: Πώς και γιατί κατέρρευσε το «ισπανικό μοντέλο» για την ακρίβεια

Μερικές φορές η ανακύκλωση ορισμένων συζητήσεων στην πολιτική σκηνή της χώρας σε κάνει να νομίζεις ότι ζεις τη «μέρα της μαρμότας», αυτή κατά την οποία ο πρωταγωνιστής ξυπνά κάθε μέρα για να ξαναζήσει ακριβώς τα ίδια. Κάπως έτσι, για μια ακόμα φορά στην Ελλάδα συζητάμε το γιατί η κυβέρνηση δεν περιέκοψε τον ΦΠΑ στα τρόφιμα για να αντιμετωπίσει την ακρίβεια.

Η αλήθεια είναι πως αυτή τη φορά η συζήτηση έχει τεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης στον δρόμο για τις (δεύτερες) κάλπες, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ διαγκωνίζονται στο ποιος είναι ο «κοντινότερος» της συγκυβέρνησης Σοσιαλιστών - Podemos της Ισπανίας, της χώρας που πρωτοπόρησε κόβοντας τον ΦΠΑ στα τρόφιμα (όπου ήταν 4% μηδένισε και όπου ήταν 10% μειώθηκε στο 5%). Και από την άλλη, η Ν.Δ. επιχειρεί να υπερασπιστεί τις επιλογές της και να αποδείξει ότι ορθώς δεν μείωσε τον φόρο και προσέφυγε στη λογική της εξαργύρωσης κουπονιών από τους πολίτες. Ποιος έχει δίκιο;

Η περίπτωση της Ισπανίας

Η περίπτωση της Ισπανίας, όπου η συγκυβέρνηση Σάντσεθ και Podemos προσφεύγει εσπευσμένα σε εκλογές μετά την πανωλεθρία που υπέστη στις δημοτικές εκλογές, είναι η πλέον χαρακτηριστική για να μας δώσει την απάντηση. Γιατί αυτό που χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα/υπόδειγμα από την αντιπολίτευση εδώ και μήνες στην Ελλάδα, στην Ισπανία ουσιαστικά... κατέστρεψε πολιτικά την κυβέρνηση, οδηγώντας τη σε πρόωρες εκλογές, αφού οι πολίτες δείχνουν μάλλον εξοργισμένοι από το γεγονός ότι η μέση οικογένεια δεινοπαθεί για να εξασφαλίσει τα απαραίτητα για το τραπέζι της λόγω του πληθωρισμού.

Γεγονός λογικό αν σκεφτεί κανείς ότι από τον Ιανουάριο, οπότε και έγινε η περικοπή του ΦΠΑ στην Ισπανία, οι πολίτες όχι μόνο δεν έχουν δει μείωση, αλλά πληρώνουν δυσβάσταχτες ανατιμήσεις.

Βέβαια, από τον πρώτο μήνα που η ισπανική κυβέρνηση έκοψε ή μείωσε τον ΦΠΑ σε μια σειρά από απαραίτητα τρόφιμα (φρούτα, λαχανικά, λάδια, ζυμαρικά κ.ά.) φάνηκε πόσο... καλά θα πήγαινε αυτό. Η περικοπή έχει προγραμματιστεί για ένα εξάμηνο, ως τον μήνα που διανύουμε, όμως από τον Ιανουάριο συνεχίστηκε η άνοδος στις τιμές των τροφίμων. Κατά 15,4% σε επίπεδο έτους και κατά 0,4% σε σχέση με έναν μήνα νωρίτερα.

Το ζητούμενο είναι ότι όχι μόνο δεν υπήρχε ανάσχεση της ακρίβειας, αλλά ότι αυτή συνέχισε να επελαύνει, πλήττοντας τους καταναλωτές. Αφού λοιπόν ολοκληρώθηκε το... κυνήγι των επιχειρήσεων (σούπερ μάρκετ) που δεν μείωσαν τις τιμές των τροφίμων και έβαλαν τον ΦΠΑ στην τσέπη τους, στα περισσότερα από τα προϊόντα στα οποία η ισπανική κυβέρνηση περιέκοψε τον ΦΠΑ συνεχίστηκε και συνεχίζει η αύξηση των τιμών τους.

60% πάνω το ελαιόλαδο

Σε σχέση με πέρυσι, το ελαιόλαδο (η Ισπανία παράγει το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης) έχει καταγράψει αύξηση πάνω από 60%, ενώ το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους μόνο η ανατίμηση είχε έφτασε το 32,1% και σήμερα πωλείται στην υψηλότερη τιμή των τελευταίων 26 ετών! Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό παρότι ο ΦΠΑ στο λάδι μειώθηκε κατά 5 μονάδες, στο 5%; Το «κλειδί» είναι οι παραγωγοί, οι οποίοι πλήττονται από παρατεταμένη ξηρασία και έχουν πολύ μικρότερη σοδειά φέτος. Το ελαιόλαδο πια είναι τόσο ακριβό που οι Ισπανοί στο Twitter ρωτούν διακεκριμένους σεφ σε τι... εναλλακτικό μπορούν να τηγανίζουν τα αυγά τους.

Το λάδι, λοιπόν, έχει τη δικαιολογία, καθώς οι παραγωγοί επικαλούνται τις κακές καιρικές συνθήκες και τα αυξημένα κόστη παραγωγής (καύσιμα, λιπάσματα κ.ά.) για την αύξηση των τιμών ώστε να βγάλουν τα σπασμένα. Τι συμβαίνει όμως με τα υπόλοιπα τρόφιμα;

Η πικρή -για τους Ισπανούς καταναλωτές- αλήθεια είναι ότι σχεδόν σε όλα τα τρόφιμα οι ανατιμήσεις συνεχίστηκαν στο ράφι. Τον περασμένο Μάρτιο τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά ήταν αυτά που κατέγραψαν τη μεγαλύτερη ανατίμηση, με 5,7% αύξηση της τιμής σε μόλις έναν μήνα, ενώ σε επίπεδο τριμήνου το φρέσκο γάλα ανατιμήθηκε κατά 30,8% και το παστεριωμένο κατά 30,3%.

Η μεγαλύτερη ανατίμηση από το 1994

Η οργή στην Ισπανία περισσεύει από τον περασμένο χειμώνα, καθώς, παρά την περικοπή του ΦΠΑ, τον Φεβρουάριο το καλάθι της νοικοκυράς κατέγραψε τη μεγαλύτερη ανατίμηση από το 1994 (έτος από το οποίο τηρούνται λεπτομερή στοιχεία), με την ισπανική στατιστική υπηρεσία ΙΝΕ να αναφέρει ότι η αύξηση έφτανε κατά μέσο όρο το 16,6%. Οι Ισπανοί καταναλωτές, ωστόσο, γκρίνιαζαν και γκρινιάζουν ότι στην πραγματικότητα η ανατίμηση του καλαθιού με τα απαραίτητα για το φαγητό της ημέρας ξεπερνά το 20%.

Και για να είμαστε πιο ακριβείς, τον εξεταζόμενο μήνα στο σύνολο των προϊόντων στον οποίο μειώθηκε ο ΦΠΑ αυξήθηκαν οι τιμές. Σε επίπεδο μήνα, το ψωμί ανατιμήθηκε κατά 0,8%, το γάλα κατά 1,7%, τα αυγά κατά 0,5%, οι πατάτες κατά 2,3%, το ελαιόλαδο κατά 2,7%, το εμφιαλωμένο νερό κατά 4,4% και ο καφές κατά 2,3%.

Αυτή η ανατίμηση μεταφράζεται σε μια αύξηση του καλαθιού του νοικοκυριού στην Ισπανία κατά 924 ευρώ κατ’ έτος, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των καταναλωτικών ενώσεων, οι οποίες κατέγραψαν μείωση της κατανάλωσης φρέσκων προϊόντων (κρέας και ψάρι κατά 32% και φρούτα και λαχανικά κατά 18%) από τους Ισπανούς λόγω των υψηλότερων τιμών.

Η τάση αυτή συνεχίζεται ως σήμερα, με την Ισπανία να μην έχει καταφέρει να ελέγξει τον πληθωρισμό στα τρόφιμα (12,8%) και να βρίσκεται, πάντως, σε υψηλότερα επίπεδα από την Ελλάδα που ακολούθησε... άλλο δρόμο. Ολο αυτό, λοιπόν, είχε, σύμφωνα με την αντιπολίτευση, εβδομαδιαίο κέρδος για μια τετραμελή ισπανική οικογένεια περίπου 3,5 ευρώ, ποσό που πιθανότατα θα επιστραφεί πολλαπλάσιο λόγω του δημοσιονομικού κόστους. Η κυβέρνηση μάταια προσπαθούσε να «συστρατευτεί» με τους παραγωγούς ζητώντας τους να μειώσουν τις τιμές, λαμβάνοντας όμως ως απάντηση τα αυξημένα κόστη τους. Το κέρδος, λοιπόν, από τη μείωση του ΦΠΑ δεν πέρασε στον καταναλωτή, αλλά παρέμεινε στην παραγωγική αλυσίδα.

Και η Πορτογαλία

Το «πείραμα» της Ισπανίας έγινε και στην Πορτογαλία, όπου ο ΦΠΑ 6% στα τρόφιμα μειώθηκε στις αρχές του έτους. Σε 44 προϊόντα, όπως γάλα, ψωμί, ρύζι, ντομάτες, κρέας, ψάρι ΦΠΑ δεν υπάρχει. Το αποτέλεσμα, όμως, ήταν το ίδιο με τη γειτονική της χώρα.

Με τους πολίτες να διαμαρτύρονται ότι η περικοπή του ΦΠΑ θα έφερνε διαφορά στην τιμή κατά 5 ή 6 λεπτά, αυτό που έγινε από τον δεύτερο μήνα εφαρμογής του μέτρου ήταν να επιβραδύνει ελαφρά ο πληθωρισμός στο 8,2% σε επίπεδο έτους, αλλά οι τιμές στα μη επεξεργασμένα τρόφιμα να αυξηθούν κατά 20,11%, γεγονός το οποίο προκάλεσε -και εκεί- κλίμα οργής.

Είναι λοιπόν πανάκεια η μείωση του ΦΠΑ; Αποδεικνύεται πως όχι, καθώς δεν φέρνει σίγουρα θετικό αποτέλεσμα στις τιμές των προϊόντων στο ράφι. Από την άλλη, όταν κάποια χώρα -όπως η Ελλάδα- έχει πετύχει μετά βεβαιότητος την πολυπόθητη δημοσιονομική σταθερότητα και δεν τη θέτει σε κίνδυνο, οφείλει να δοκιμάσει να περικόψει τον ΦΠΑ του 24% (έναν από τους υψηλότερους της Ε.Ε., «προίκα» των μνημονιακών χρόνων), αλλά και τον ΕΦΚ στα καύσιμα, προσδοκώντας αν όχι μεγαλύτερα δημοσιονομικά κέρδη, τουλάχιστον ισορροπία λόγω της έκρηξης της κατανάλωσης που θα φέρουν.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: AFP/ VISUALHELLAS.GR

Ειδήσεις σήμερα:

Γιώργος Γεωργίου: Το «Καφενείο των Φιλάθλων» έχασε τη φωνή του

Ο αντισυμβατικός Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς: Τα δύσκολα παιδικά χρόνια, η καριέρα, οι ατάκες και το αντίο στα γήπεδα

Νίκος Μαραντζίδης: Ο νέος «καπετάνιος» του ΣΥΡΙΖΑ είναι και κομμουνιστής και... κομμουνιστοφάγος

----------------

Εκλογές 2023

Οδηγός εκλογών 2023: Πώς ψηφίζω - Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση
 
Εκλογές 2023: Όλες οι ειδήσεις για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση, τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών, τα exit polls.
 
Αποτελέσματα εκλογών 2023: Δείτε LIVE μέσω διαδραστικού χάρτη όλα τα αποτελέσματα της επικράτειας