Ελληνοτουρκικά: Ο Μενέντεζ κρατά τα κλειδιά για τα F-16 του Ερντογάν
21.07.202321:36
Ο γερουσιαστής θα συναντηθεί την επόμενη εβδομάδα με τον Τζο Μπάιντεν - Ο πρόεδρος της Τουρκίας κάνει στροφή προς τη Δύση και υποχρεώνεται να εγκαταλείψει τη γραμμή της επιθετικότητας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο
Μετατόπιση του κέντρου βάρους και των προτεραιοτήτων των Ηνωμένων Πολιτειών προς τη βορειοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας σε αντιμετώπιση της ρωσικής απειλής και ταυτόχρονα επίδειξη διάθεσης επαναφοράς της Τουρκίας στην αγκαλιά της Δύσης, μέσω της παραχώρησης ανταλλαγμάτων για την άρση του βέτο ένταξης της Σουηδίας στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, σηματοδοτούν οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους στις 11 και 12 Ιουλίου.
Σε αντιστάθμισμα και προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες σταθερότητας στη ΝΑ Μεσόγειο, η Ουάσινγκτον επιχείρησε να δημιουργήσει ένα πλαίσιο διευθέτησης των ανοιχτών θεμάτων που υπάρχουν στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Ικανοποιώντας εν μέρει την επιδίωξη της ελληνικής πλευράς για ηρεμία στα Ελληνοτουρκικά και λήψη μέτρων ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο, οι ΗΠΑ εμφανίστηκαν έτοιμες να αναπροσαρμόσουν τη στάση τους έναντι της Αγκυρας, θέτοντας όρους για να κάνουν αποδεκτό το αίτημα της κυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για ενίσχυση του τουρκικού αεροπορικού στόλου μέσω της αγοράς 40 καινούριων μαχητικών F-16 και την αναβάθμιση ακόμη 80 σε επίπεδο Viper.
Από την άλλη, έκαναν φανερή την πρόθεσή τους να ρίξουν γέφυρες προς τη γείτονα χώρα, ασκώντας πιέσεις προς τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη της Συμμαχίας να επιταχύνουν τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των κινήσεων για την προώθηση της τελωνειακής ένωσης και την απελευθέρωση της βίζας για τους πολίτες της.
Επί της ουσίας, το «ανατολίτικο παζάρι», που εδώ και αρκετούς μήνες διεξαγόταν στο παρασκήνιο ανάμεσα στην αμερικανική διοίκηση Μπάιντεν και την κυβέρνηση Ερντογάν για το θέμα της Σουηδίας, κατέληξε σε συμβιβασμό μέσα από τον οποίο σε πρώτη φάση βγαίνει ωφελημένος ο δεύτερος.
Πέρα από την Ουάσινγκτον και την αποδοχή από το ΝΑΤΟ του τουρκικού αιτήματος περί σύστασης ειδικής θέσης συντονιστή κατά της τρομοκρατίας στους κόλπους της Συμμαχίας, στους εκβιασμούς του Τούρκου προέδρου εμφανίστηκε να υποκύπτει και η σκανδιναβική χώρα-πρότυπο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποδεχόμενη να προχωρήσει ακόμη και σε αλλαγές στο σύνταγμά της προκειμένου να διωχθούν τόσο η οργάνωση FETO (γκιουλενιστές) όσο και κουρδικές οργανώσεις που λειτουργούν στο έδαφός της, όπως η οργάνωση PYD που εκπροσωπεί τους Κούρδους της Βόρειας Συρίας, την οποία η Αγκυρα θεωρεί τρομοκρατική ταυτίζοντάς τη με το PKK.
Διπλωματία και εκβιασμοί
Σύμφωνα με τον στρατηγικό αναλυτή και πρώην ακόλουθο Αμυνας της Ελλάδας στην Αγκυρα, αντιστράτηγο ε.α. Λάζαρο Καμπουρίδη, η τουρκική στάση στη Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους αποτέλεσε μια τυπική άσκηση διπλωματίας εκβιασμών από την οποία ο Ερντογάν έκανε επίδειξη δύναμης. «Ο Τούρκος πρόεδρος απέσπασε υποσχέσεις, είχε ουσιαστικά κέρδη, δημιούργησε θετική ατμόσφαιρα στα Ελληνοτουρκικά, έθεσε σε δοκιμασία τη στρατηγική σχέση με τη Ρωσία και, τέλος, εξασφάλισε την υποστήριξη της Συμμαχίας στο θέμα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας.
Ειδικότερα, ο Ερντογάν, μετά την άρση του βέτο για την ένταξη της Σουηδίας στη Συμμαχία, έλαβε υποσχέσεις για την επανεκκίνηση των διαδικασιών για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., τη στήριξη της Σουηδίας στο θέμα αυτό, αλλά και στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίαςˮ, άρση του εμπάργκο προς την Τουρκία, υπόσχεση πρόσκλησης - επίσκεψης στις ΗΠΑ και υποστήριξης για την προμήθεια των F-16 και την αμυντική ενίσχυση της Τουρκίας από τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Πέτυχε επίσης να κάνει το τουρκικό πρόβλημα εξουδετέρωσης των Κούρδων, γκιουλενιστών/αντικαθεστωτικών του εξωτερικού πρόβλημα της Συμμαχίας, αφού μετά από αξίωση της Τουρκίας δημιουργείται για πρώτη φορά Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Τρομοκρατίας στους κόλπους του ΝΑΤΟ», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Καμπουρίδης.
Η Σύνοδος Κορυφής στο Βίλνιους, ωστόσο, συνδέθηκε άμεσα και με την προσπάθεια της Τουρκίας να εκσυγχρονίσει το οπλοστάσιό της επιχειρώντας να συνδέσει την άρση του άτυπου εμπάργκο όπλων και ανταλλακτικών προς την αμυντική της βιομηχανία με τη διατήρηση της σταθερότητας στη Μεσόγειο, την προάσπιση των συμφερόντων της Συμμαχίας στον Καύκασο και την προσήλωση των επιλογών της στον πόλεμο Ρωσίας - Ουκρανίας στον δυτικό προσανατολισμό.
Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η άσκηση περαιτέρω πιέσεων από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν προς το Κογκρέσο προκειμένου να αρθούν οι αντιρρήσεις που διατυπώνουν ορισμένοι γερουσιαστές και κυρίως ο πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Αμερικανικής Γερουσίας, γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ, για την πώληση νέων και την αναβάθμιση των παλιών F-16 που διαθέτει η τουρκική Πολεμική Αεροπορία.
Οι επιδιώξεις της Αγκυρας αναφορικά με την ενίσχυση του αεροπορικού της στόλου δείχνουν αυτή τη φορά να διευκολύνονται αρκετά και από τη διαφαινόμενη αλλαγή στάσης του Μενέντεζ, ο οποίος σε δηλώσεις του την περασμένη Δευτέρα ανέφερε πως καταγράφεται προσωρινή «κάμψη της επιθετικότητας της Τουρκίας έναντι των γειτόνων της».
Μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα, μάλιστα, αναμένεται να έχει σχετική συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο προκειμένου να ενημερωθεί για τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις μετά το Βίλνιους. Λίγες ημέρες αργότερα, στις αρχές Αυγούστου, ο κ. Μενέντεζ πρόκειται να επισκεφτεί τη χώρα μας, όπου, μεταξύ άλλων, αναμένεται να έχει συνάντηση και με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Εποπτικός μηχανισμός
Να επισημάνουμε πάντως ότι αρκετοί Αμερικανοί βουλευτές έχουν ζητήσει από την αμερικανική κυβέρνηση να δημιουργηθεί ένας εποπτικός μηχανισμός που θα διασφαλίσει ότι η Τουρκία δεν θα χρησιμοποιήσει τα νέα μαχητικά F-16 για την παραβίαση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο. Πρόκειται για μια σειρά από δικλίδες ασφαλείας, η ενεργοποίηση των οποίων θα μπορεί να παγώσει, να καθυστερήσει, ακόμη και να ακυρώσει τη μεταφορά των μαχητικών, ανάλογα με τη συμπεριφορά της Τουρκίας, τόσο απέναντι στην Ελλάδα όσο και απέναντι στα συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
Οπως αναφέρει μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Ευάγγελος Βενέτης, ισλαμολόγος και ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής, η πρόσφατη συνάντηση του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους σηματοδότησε έναν νέο κύκλο επαναπροσέγγισης στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις στην περιοδικά εναλλασσόμενη και μεταβαλλόμενη αλυσίδα των σχέσεων Ουάσινγκτον - Αγκυρας.
«Η εν λόγω συμφωνία είναι προφορική και θα λάβει γραπτή μορφή τον Οκτώβριο. Μέχρι τότε, όμως, πολλά μπορεί να συμβούν και να αλλάξουν τα δεδομένα, ακόμη και να αρθεί η προφορική συμφωνία. Εν τω μεταξύ, η Τουρκία διαμορφώνει ένα καλό κλίμα στις σχέσεις της με τη Δύση, κάτι που χρειάζεται για να βελτιώσει την οικονομία της, αλλά και την αποτρεπτική της ικανότητα.
Οι ΗΠΑ είναι ικανοποιημένες, καθώς διατηρούν στις τάξεις του ΝΑΤΟ μια σύμμαχο υπ’ ατμόν, την αναθεωρητική ισλαμική Τουρκία. Η Ρωσία είναι επίσης ικανοποιημένη από τα αποτελέσματα του Βίλνιους, διότι η Ουκρανία δεν έγινε μέλος του ΝΑΤΟ. Οι Ρώσοι γνωρίζουν ότι η συμφωνία στο Βίλνιους είναι προϊόν τουρκικής τακτικής, ενώ η αντιδυτική στρατηγική της Αγκυρας παραμένει αναλλοίωτη», καταλήγει ο κ. Βενέτης.