Γιατί δείχνει τόσο ενδιαφέρον ο Πούτιν για τις εξελίξεις στον Νότιο Καύκασο;

Το Κρεμλίνο έχει θέσει ως στόχο το “πάγωμα” της σύγκρουσης Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν στο Καραμπάχ, στα πρότυπα του Ντομπάς στην Ουκρανία, της Νότιας Οσετίας στη Γεωργία και της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία.

Μόνο έτσι θα μπορέσει να διατηρήσει τις θέσεις του, συμπεριλαμβανομένης και της στρατιωτικής παρουσίας στη Νότιο Καύκασο και στην Ανατολική Ευρώπη.

Παραδείγματος χάρη, μετά τη δήλωση των εκπροσώπων της ΕΕ για το άνοιγμα πρόσθετου δρόμου για την παράδοση ανθρωπιστικών αγαθών στο Καραμπάχ, φιλορώσοι αυτονομιστές απέκλεισαν αυτή τη διαδρομή. Όπως και στην περίπτωση άλλων μετασοβιετικών χωρών τις οποίες η Ρωσία προσπαθεί να ελέγξει μέσω αυτονομιστικών θυλάκων, ο πραγματικός μεσολαβητής στη διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, είναι οι ΗΠΑ και η ΕΕ.

Μια πιθανή σύναψη ειρηνευτικής συμφωνίας θα στερήσει από τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν τις θέσεις στον Νότιο Καύκασο και θα συμβάλλει στον οριστικό επαναπροσανατολισμό του Γιερεβάν προς τη Δύση,

 Στις 15 Ιουλίου, μετά από μια συνάντηση των ηγετών του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας στις Βρυξέλλες, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ανακοίνωσε τις προσθέσεις του Μπακού να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στην πόλη Αγκντάμ, στον αρμένικο θύλακα του Καραμπάχ.

Μετά το φθινόπωρο του 2020 που επικράτησε το Αζερμπαϊτζάν στη νέα ανάφλεξη στο Καραμπάχ, η σύνδεση μεταξύ του αρμένικου θύλακα και της Αρμενίας, πραγματοποιείται κατά μήκος του δρόμου Λατσίν, που ελέγχεται από ρωσικά στρατιωτικά τμήματα. Ο συγκεκριμένος αυτοκινητόδρομος οδηγεί στο διοικητικό κέντρο του θύλακα, στην πόλη Κχανκεντί (Στεπανκέρτ για τους Αρμένιους).

 Παρά την ελεύθερη διεξαγωγή του εμπορίου και την ελεύθερη μεταφορά των ανθρωπιστικών εμπορευμάτων κατά μήκος αυτού του δρόμου, οι αυτονομιστές ισχυρίζονται από τον Δεκέμβριο του 2022, ότι “επικρατεί λιμός και ανθρωπιστική καταστροφή στο Αρτσάχ”.

Ως απάντηση στη δήλωση του Μισέλ για την ετοιμότητα του Αζερμπαϊτζάν να ανοίξει μια πρόσθετη διαδρομή για μεταφορά ανθρωπιστικών φορτίων στις 18 Ιουλίου, εκπρόσωποι του φιλορωσικού κινήματος “Μέτωπο για την Ασφάλεια και Ανάπτυξη του Αρτσακχ (σ.σ. η αρμένικη ονομασία του Καραμπάχ)”, απέκλεισαν με τσιμεντόλιθους τον δρόμο που οδηγεί από το Αγκντάμ στο Κχανκεντί.

Σε συνθήκες πραγματικού λιμού, είναι αδιανόητη μία κατάσταση όπου “το θύμα” αρνείται την προσφορά τροφίμων και αποκλείει τον δρόμο μόνο και μόνο επειδή η βοήθεια έρχεται από έναν δρόμο που δεν του αρέσει. 

Για τους επικεφαλής διοίκησης στο Κχανκεντί, είναι βασικό να χρησιμοποιηθεί ο δρόμος Λατσίν, ο οποίος ελέγχεται από το στρατιωτικό σώμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Μπακού, αυτός ο δρόμος χρησιμοποιείται για το “rotation του προσωπικού του στρατού, τη μεταφορά όπλων και πυρομαχικών, τη διείσδυση τρομοκρατών”.

 Η έρευνα που διεξήγε ο Ουκρανός βουλευτής Βλάντιμιρ Κρειντένκο, μας παρέχει μια σαφή ένδειξη για την έλλειψη συνθηκών λιμού στις εν λόγω αρμένικες περιοχές. Συγκεκριμένα, οργάνωσε την παραγγελία πιάτων με κρέας και ψάρι, τυριά, τούρτες για πολλά εταιρικά πάρτι στο Κχακεντί, και δεν έλαβε ούτε μία άρνηση.

“Όχι μόνο δεν υπάρχει αποκλεισμός, αλλά δεν υπάρχει ούτε λιμός στην περιοχή, ανεξάρτητα από το πόσο έντονα η προπαγάνδα του φιλορωσικού καθεστώτος διατυπώνει ισχυρισμούς περί του αντιθέτου”, ανέφερε η βουλγαρική έκδοση Fakti τον Φεβρουάριο. 

Χαρακτηριστικό είναι πως στο τέλος Ιουλίου, ο βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος της Αρμενίας, Σιράκ Τοροσιάν, το παραδέχτηκε και αυτός: “Δεν υπάρχει λιμός στο Αρτσάχ, δεν υπάρχει λόγος να υπερβάλλουμε”. Προφανώς, η κατάσταση στο Κχακεντί ήταν και εξακολουθεί να απέχει πολύ από το να είναι κρίσιμη. 

Τον Απρίλιο του 2023, στην πρωτοβουλία της Υπηρεσίας Ασφάλειας της Ουκρανίας, ο Βαρντανιάν συμπεριελήφθη στη βάση δεδομένων των συνεργών της ρωσικής εισβολής (Myrotvorets). Σύμφωνα με το καναδικό έντυπο Geopolitical Monitor, “το Κρεμλίνο έστειλε τον Βαρντανιάν στο Καραμπάχ επειδή φοβόταν την επιτυχία της ΕΕ στο να συνάψει μια συνθήκη ειρήνης” μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.

Αποσταθεροποιεί για να επηρεάσει

Το γεγονός πως η Μόσχα προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τον Νότιο Καύκασο, όπως έκανε προηγουμένως στην Ουκρανία, τη Γεωργία και τη Μολδαβία, έχει γραφτεί ευρέως στα διεθνή ΜΜΕ. Οι Washington Times ανέφεραν πως “το καθεστώς της Ρωσίας χειραγωγεί την αρμένικη μειονότητα στο Καραμπάχ για να προκαλέσει εθνοτικές συγκρούσεις στον Νότιο Καύκασο. Το σενάριο θυμίζει άλλες διαφωνίες που είχε κατασκευάσει το Κρεμλίνο, είτε στη Γεωργία, είτε στη Μολδαβία, είτε στην Ουκρανία, για να διατηρήσει τη σφαίρα της αυτοκρατορικής επιρροής του”.

 Στην Ουκρανία, η μεγαλύτερη ειδησεογραφική ιστοσελίδα Censor, εξηγεί ότι “ο Πούτιν χρησιμοποιεί Αρμένιους αυτονομιστές στο Καραμπάχ για τους δικούς του σκοπούς, όπως έκανε με τους Οσέτιους και τους Αμπχάζιους στη Γεωργία, και με τους υποστηρικτές του Ρωσικού Κόσμου στην Κριμαία και στο Ντονμπάς”.

“Αυτό (η χρήση Αρμένιων αυτονομιστών στο Καραμπάχ), επιτρέπει στη Μόσχα να διατηρεί στρατιωτική παρουσία στον Νότιο Καύκασο, καθώς και στην αποσχισθείσα περιοχή της Νότιας Οσετίας από τη Γεωργία, ή στις ελεγχόμενες από τη Ρωσία ανατολικές περιοχές της Μολδαβίας”, αναφέρει η ρουμανική έκδοση του Newsweek.

Ρωσικά διαβατήρια για τους οπαδούς του Κρεμλίνου

Μια τέτοια πολιτική του Κρεμλίνου οδήγησε τους Αρμένιους αυτονομιστές στο Καραμπάχ να ταχθούν υπέρ της την επ αόριστον παρουσίας του ρωσικού στρατιωτικού σώματος στην περιοχή, ευχόμενοι δε να έχουν τη δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την ένταξη στη Ρωσία.

 “Όπως πριν από οκτώ χρόνια στην Κριμαία, θα πρέπει να διεξαχθεί ένα δημοψήφισμα στο Αρτσάκχ για ένα από τα ζητήματα της ατζέντας, που αφορά στην ένταξη στη Ρωσία”, δήλωσε τον Μάρτιο του 2022 ο Αρτασές Γκεγκχαμιάν, πρώην επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Εθνοσυνέλευσης της Αρμενίας στη Διακοινοβουλευτική Συνέλευση του ΟΑΣΕ.

Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 2022, διεξήχθη μια εκστρατεία στο Καραμπάχ για να συγκεντρωθούν υπογραφές υποστήριξης της ένταξης στη Ρωσία. Το αποκορύφωμα ήταν η έκκληση του Αρμένιου εφέδρου Συνταγματάρχη, Χάικ Ναχαπετιάν, να υποβάλει αίτηση στη ρωσική πρεσβεία για τη ρωσική ιθαγένεια: “Με αυτόν τον τρόπο, έχουμε μια μη αναγνωρισμένη, αλλά αρκετά πραγματική περιοχή, που κατοικείται από πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Επομένως στη Ρωσία δεν δίνεται μόνο το ηθικό, αλλά επίσης και το νομικό δικαίωμα να εμπλακεί στη διαδικασία”.

Η Μόσχα εναντίον της ειρήνης μεταξύ Μπακού και Γιερεβάν

Σύμφωνα με την τριμερή δήλωση των επικεφαλής της Ρωσίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας στις 9 Νοεμβρίου 2020, εάν τον Μάιο του 2025 κανένα από τα μέρη δεν απαιτεί την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από το Καραμπάχ, η παραμονή τους θα παραταθεί για άλλα πέντε χρόνια. Όσο πιο κοντά πλησιάζουμε στον Μάιο του 2025, τόσο μεγαλύτερο γίνεται το ενδιαφέρον του Κρεμλίνου στο να αυξήσει τις πιέσεις στους πληρεξούσιους του στο Καραμπάχ, και στο να αποτρέψει μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Μπακού και Γιερεβάν.

 Σε αντίθεση με τη Μόσχα, η οποία τοποθετεί τον εκατό της ως τον “βασικό διαμεσολαβητή” στη διευθέτηση Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν αλλά κάνει τα πάντα για να την παγώσει, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάθε συμφέρον στην επίτευξη ειρήνης στον Νότιο Καύκασο.

 Πρώτα και κύρια, αυτό οφείλεται στο άνοιγμα των περιφερειακών συγκοινωνιακών οδών, ιδίως του διαδρόμου Ζανγκεζούρ.

“Με το άνοιγμά του, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αποκτήσει μια απευθείας διαδρομή μεταφοράς στην Κίνα παρακάμπτοντας τη Ρωσία -μέσω Τουρκίας, Αζερμπαϊτζάν, της Κασπίας Θάλασσας και της Κεντρικής Ασίας”, ανέφερε το τηλεοπτικό δίκτυο της Μολδανίας, Moldova-1 την παραμονή της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας που έλαβε χώρα στο Κισινάου την 1η Ιουνίου.

 “Το Αζερμπαϊτζάν έχει τη δυνατότητα να γίνει ένας βασικός ενεργειακός εταίρος της ΕΕ που μπορεί να βοηθήσει να αντισταθμιστεί η απώλεια των ρωσικών ορυκτών καυσίμων”, είχε υποστηρίξει ένας Τσέχος εταίρος στο αμερικανικό CNN.

 Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ για τη διαπραγματευτική διαδικασία μεταξύ Μπακού και Γιερεβάν, με την επακόλουθη επίτευξη πραγματικής επιτυχίας, θα στερήσει από τον Πούτιν τις θέσεις του στον Νότιο Καύκασο.

 Αυτό επίσης θα συμβάλει στον τελικό επαναπροσανατολισμό της Αρμενίας προς τη Δύση. Με τη σειρά της, η ταχεία ενσωμάτωση των Αρμένιων του Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν, θα εμποδίσει το Κρεμλίνο να τους χειραγωγήσει για τους δικούς του γεωπολιτικούς σκοπούς».