Τρόφιμα: 10+1 υποκατάστατα που δεν είναι «αθώα» - Δείτε τη λίστα

Μοιάζει με τη Λερναία Υδρα: Οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν αντιληφθεί την ανάγκη για τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και της ατομικής υγείας. Ετσι, αντικαθιστούν πολλές διατροφικές συνήθειες, με σκοπό να σταματήσουν όποια ζημιά γίνεται. Μέχρι την ώρα που η επιστήμη ανακαλύπτει ότι αυτά με τα οποία αντικαταστήσαμε τα επικίνδυνα, είναι πιο... επικίνδυνα από τα επικίνδυνα. Και τότε, έρχεται το σοκ.

Ενα τέτοιο σοκ περίμενε όλο τον κόσμο με τα χάρτινα καλαμάκια, τα οποία αντικατέστησαν υποχρεωτικά τα πλαστικά, για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος. Μόνο που τώρα οι επιστήμονες λένε ότι τα χάρτινα καλαμάκια περιέχουν τα λεγόμενα «παντοτινά χημικά» (PFAS), τα οποία δεν φεύγουν ποτέ από το σώμα μας, ούτε από το περιβάλλον. Και, μαζί με αυτό, μάθαμε ότι τα «παντοτινά χημικά» υπάρχουν σε μια σειρά προϊόντων τα οποία -υποτίθεται ότι- διαφυλάσσουν την υγεία μας. Λίγο νωρίτερα, ο κόσμος είχε πάθει ένα ακόμα σοκ - για το οποίο ωστόσο ήταν περισσότερο... υποψιασμένος: Οταν αποκαλύφθηκε ότι η γλυκαντική ουσία ασπαρτάμη είναι τελικά επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.

Ετσι, τα light ή διαίτης αναψυκτικά που χρησιμοποιούν ως επί το πλείστον ασπαρτάμη κατέληξαν να είναι το ίδιο ή και περισσότερο επικίνδυνα από αυτά που περιέχουν ζάχαρη. Δεν είναι όμως μόνον αυτά τα υποκατάστατα για τα οποία έχουμε αποδείξεις ή ισχυρές ενδείξεις ότι δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνονται…

Ασπαρτάμη

Ο ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Βιοϊατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Γεώργιος Αλβέρτος Καρίκας, λέει ότι η πρόσφατη ένταξη της ασπαρτάμης στην κατηγορία 2Β στα «πιθανώς καρκινογόνα» τρόφιμα από τον Διεθνή Οργανισμό Ερευνας για τον Καρκίνο (IARC) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ήταν μάλλον μια αναμενόμενη εξέλιξη σε ένα υγειονομικό πρόβλημα που διαρκεί δεκαετίες. Δεν ήταν όμως αρκετή για να λύσει τη σύγχυση σχετικά με αυτή.

Οπως εξηγεί ο κ. Καρίκας, και παρά τα αρνητικά ευρήματα στη διεθνή βιβλιογραφία, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ συνεχίζει να δηλώνει και μετά την απόφαση του ΠΟΥ ότι η ασπαρτάμη είναι ένα ασφαλές γλυκαντικό για ανθρώπινη κατανάλωση εάν χρησιμοποιείται σύμφωνα με ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές, όπως π.χ. την Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (ADI), που ισούται με λιγότερα από 40mg/kg/ημέρα. «Η σύσταση του FDA ότι ένας ενήλικος 70 κιλών πρέπει να καταναλώσει 9-14 κουτιά αναψυκτικού light κάθε μέρα προκειμένου να ξεπεράσει την ADI, δεν προσφέρει δυστυχώς την απαιτούμενη προστασία, διότι η ασπαρτάμη περιέχεται σε περισσότερα από 6.000 προϊόντα, πέραν των αναψυκτικών, που μπορεί να προσλάβει κάποιος σε καθημερινή βάση, και να ξεπερνά το όριο των 40 mg/kg/ημέρα (2,8g). Η δόση αυτή ίσως είναι υπερβολική, όταν Ιταλοί ερευνητές διαπίστωσαν συσχετισμό ασπαρτάμης/πιθανότητα καρκινογένεσης σε πειραματόζωα, σε μικρότερη ημερήσια δόση, της τάξης των 20 mg/kg/ημέρα (1,4g)».

Ανάμεσα στα προιόντα που μπορεί να περιέχουν ασπαρτάμη περιλαμβάνονται τα αναψυκτικά light ή zero, ορισμένα κατεψυγμένα τρόφιμα, π.χ. μπιφτέκια, νάγκετς κ.λπ., τσίχλες, καραμέλες, δημητριακά, σιρόπια για καφέ, παγωτά, ζελέ και επιδόρπια χωρίς ζάχαρη. Επίσης, υποκατάστατα γεύματος και συμπληρώματα διατροφής, μπάρες, μπισκότα χωρίς ζάχαρη, γιαούρτια, έτοιμα ροφήματα, smothies, καφέδες κ.λπ. Μπορεί επίσης να τη βρούμε ακόμα και σε οδοντόκρεμες, αλλά και σε ορισμένα φάρμακα, όπως σιρόπια και παστίλιες για τον βήχα!

Φετινή μελέτη Γερμανών και Γάλλων ερευνητών υπολόγισε με ακρίβεια σε μεγάλο αριθμό προϊόντων την περιεκτικότητα της ασπαρτάμης. Στις ομάδες στερεών τροφίμων, η υψηλότερη μέση περιεκτικότητα σε ασπαρτάμη ανιχνεύθηκε στις τσίχλες (1.543 mg/kg), ακολουθούμενη από τις αθλητικές τροφές (1.453 mg/kg), τα συμπληρώματα φυτικών ινών (1.248 mg/kg), βάσεις ποτών σε σκόνη (1.068 mg/kg) και καραμέλες (437 mg/kg). Τα υγρά προϊόντα είχαν γενικά χαμηλότερες περιεκτικότητες σε ασπαρτάμη στα αναψυκτικά διαίτης (91 mg/L), ακολουθούμενα από τα κανονικά αναψυκτικά (59 mg/L), τα αρωματισμένα ροφήματα γάλακτος (48 mg/kg) και μεικτά ποτά μπίρας (24 mg/L). «Πέραν των παραπάνω», εξηγεί στο «Πρώτο ΘΕΜΑ» ο κ. Καρίκας, «δεν μπορεί να προβλεφθεί επακριβώς η σωρευτική μακροχρόνια και σωρευτική τοξική δράση της ασπαρτάμης σε μοριακό ή/και κυτταρικό επίπεδο, αλλά ούτε και το εύρος των παρενεργειών που θα εκδηλώσει στο μέλλον. Π.χ. η καρκινογένεση είναι προϊόν μακράς διαδικασίας (τουλάχιστον 10ετίας) και όχι το αποτέλεσμα μιας "ασφαλούς" εφάπαξ δoσολογίας».

Πέρα όμως από τις πιθανές νεοπλασματικές συνέπειες, που είχαν διαπιστωθεί πρώιμα, από μελέτες που αφορούσαν καρκίνους σε πειραματόζωα, μοριακές βλάβες στο μόριο του DNA κ.ά. αλλά και πρόσφατα, σε μια μεγάλη επιδημιολογική μελέτη διαπιστώθηκε ότι όσοι κατανάλωναν τρόφιμα ή ποτά με πολλές τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης, είχαν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου σε σχέση με εκείνους που κατανάλωναν λιγότερα γλυκαντικά.

Τελικά, φαίνεται ότι οι αρνητικές δράσεις της ασπαρτάμης στον άνθρωπο, εκτός της πιθανότητας καρκινογένεσης, συνδέονται και με άλλες σοβαρές εκφυλιστικές βλάβες. Η ασπαρτάμη μεταβολίζεται στο έντερο σε ασπαρτικό οξύ, έναν διεγερτικό νευροδιαβιβαστή φαινυλαλανίνης (αυξημένη στη φαινυλκετονουρία), η οποία εμπλέκεται στη ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών και μεθανόλη.

Οι μεταβολίτες της τελευταίας περιλαμβάνουν φορμαλδεΰδη, μυρμηκικό και άλλες τοξίνες. Και οι τρεις αυτοί μεταβολίτες της ασπαρτάμης, όπως εξηγεί ο καθηγητής, έχουν μελετηθεί σε σχέση με τις δυσμενείς επιπτώσεις τους στη νευρική λειτουργία, στα επίπεδα νευροδιαβιβαστών, στη διεγερτική τοξικότητα και τη λειτουργία/επιβίωση των νευρώνων. Οι εκθέσεις του νευρικού συστήματος σε μεθανόλη και φορμαλδεΰδη οδήγησαν σε αυξημένη απόπτωση των νευρώνων, νευροεκφυλισμό και γνωστικά προβλήματα.

Μέχρι το τέλος του 1983 ο FDA είχε λάβει πολυάριθμες καταγγελίες για ανεπιθύμητες ενέργειες μεταξύ των καταναλωτών ασπαρτάμης. Οι εμφανείς καταγγελίες περιελάμβαναν πονοκέφαλο, άγχος και κατάθλιψη. Αυτά και άλλα νευρολογικά προβλήματα αναφέρθηκε ότι αυξήθηκαν μεταξύ των χρηστών αναψυκτικών/αναψυκτικών διαίτης (DSB) και άλλων προϊόντων με ζαχαρούχο ασπαρτάμη. Μάλιστα, πρόσφατη μελέτη αναφέρει ότι οι γυναίκες θα πρέπει να είναι προσεκτικές στη χρήση αυτών των προϊόντων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος εκδήλωσης αυτισμού στους απογόνους. Και τι πρέπει να κάνουμε;

Ο κ. Καρίκας λέει ότι «πέρα από τις δραματικές επιπτώσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος και της κλιματικής κρίσης, που βιώνουμε όλο και πιο έντονα τελευταία, ας φροντίσουμε να διαφυλάξουμε αποτελεσματικά την ατομική και δημόσια υγεία από τους δυνητικά τοξικούς παράγοντες, που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, και το σώμα μας. Επειδή, όπως είπε και ο Παράκελσος (1500 μ.X.), “Η δόση κάνει το φάρμακο δηλητήριο”, θα συνιστούσα απλά ότι, αν δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος (διαβήτης, παχυσαρκία, ή άλλα μεταβολικά νοσήματα) και μέχρι την οριστική επιστημονική ετυμηγορία για την ασφάλεια ή μη, να περιορίσουμε στο ελάχιστο την κατανάλωση προϊόντων που περιέχουν ασπαρτάμη».

Τα τεχνητά γλυκαντικά

Είναι πολύ πρόσφατη η προειδοποίηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με οδηγία για μη χρήση τεχνητών γλυκαντικών ή χωρίς ζάχαρη (NSS), επειδή όχι μόνο δεν βοηθούν στον έλεγχο του βάρους, αλλά σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη ασθενειών όπως ο διαβήτης τύπου 2 και καρδιαγγειακές παθήσεις. Αυτά τα γλυκαντικά χρησιμοποιούνται ευρύτατα ως συστατικό προσυσκευασμένων τροφίμων και ποτών ή προστίθενται απευθείας από τους καταναλωτές σε ροφήματα (π.χ. καφέ) ή την παρασκευή γλυκών.

Μέσα από αξιολόγηση 283 μελετών ήρθε η σύσταση για μια λίστα γλυκαντικών, που περιλαμβάνει συνθετικά με χαμηλές ή καθόλου θερμίδες και φυσικά εκχυλίσματα, τα οποία μπορεί να τροποποιηθούν χημικά, όπως ακεσουλφάμη Κ, ασπαρτάμη, αντβαντάμη, κυκλαμικό οξύ, νεοτάμη, σακχαρίνη, σουκραλόζη, στέβια και παράγωγα στέβιας. Η σύσταση αφορά διαπίστωση για ήπια αύξηση του κινδύνου για διαβήτη τύπου 2, υψηλή αρτηριακή πίεση, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακές παθήσεις και θάνατο από καρδιακές παθήσεις. Βρέθηκε, ακόμη, πολύ χαμηλός κίνδυνος για καρκίνο της ουροδόχου κύστης και πρόωρο θάνατο από οποιαδήποτε αιτία.

Ο διευθυντής του ΠΟΥ για θέματα διατροφής και ασφάλειας τροφίμων, Φραντσέσκο Μπράνκα, εξήγησε ότι «οι άνθρωποι πρέπει να εξετάσουν άλλους τρόπους για να μειώσουν την πρόσληψη ελεύθερων σακχάρων, για παράδειγμα με την κατανάλωση τροφών με φυσικά σάκχαρα, όπως φρούτα, ή τρόφιμα και ποτά χωρίς ζάχαρη».

Η στέβια

«Η έμφαση στη μείωση της ζάχαρης είναι πολύ καλά δικαιολογημένη. Αλλά η κατανάλωση περισσότερων τεχνητών γλυκαντικών μπορεί να μην είναι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε. Περισσότερες έρευνες υποδεικνύουν πιθανούς κινδύνους για την υγεία και δείχνουν ότι μπορεί να μη βοηθούν στην πραγματικότητα τους ανθρώπους να χάσουν βάρος», λέει η καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών Ασκησης και Διατροφής του Πανεπιστημίου George Washington στην Ουάσινγκτον, Αλισον Σιλβέτσκι.

Σε αυτό το πλαίσιο, η στέβια, ένα φυσικό γλυκαντικό, βασισμένο στο φυτό που καλλιεργείται σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, ήρθε να προστεθεί στη διατροφή μας ως το υποκατάστατο των υποκατάστατων. Μια και δεν είναι τεχνητό γλυκαντικό, αλλά προέρχεται από τη φύση, φάνηκε ότι θα ήταν ο τέλειος αντικαταστάτης της ζάχαρης, της ασπαρτάμης και των άλλων τεχνητών γλυκαντικών.

Μετά, όμως, ήρθαν οι πρώτες αμφιβολίες. Για παράδειγμα, μελέτη του 2019 έδειξε πιθανή συσχέτιση μεταξύ των μη θρεπτικών γλυκαντικών, όπως η στέβια, και της διαταραχής του μικροβιώματος του εντέρου. Η ίδια μελέτη έδειξε επίσης ότι τα μη θρεπτικά γλυκαντικά μπορεί να προκαλέσουν δυσανεξία στη γλυκόζη και τις μεταβολικές διαταραχές. Και έπειτα, μόλις τον περασμένο Μάιο, ήρθε η προειδοποίηση του ΠΟΥ (και) για τη στέβια και τα παράγωγά της, καθώς οι επιστήμονες δεν τη διαχωρίζουν από τα άλλα -τεχνητά- γλυκαντικά σε ό,τι αφορά τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία.

Γάλα φυτικής προέλευσης

«Εχω δυσανεξία στη λακτόζη. Το γάλα παχαίνει. Το γάλα είναι ύποπτο για μια σειρά ασθενειών». Αυτές είναι μερικές μόνο από τις δικαιολογίες που χρησιμοποιούν όσοι έχουν καταφύγει σε υποκατάστατα γάλακτος, όπως το γάλα από σόγια, αμύγδαλο κ.ά. Είναι όμως και αυτά τόσο αθώα όσο θα περιμέναμε;

«Οχι», λένε οι ειδικοί. Για παράδειγμα, σε ό,τι αφορά το γάλα σόγιας, ο κίνδυνος ελλοχεύει από το γεγονός ότι μεγάλες ποσότητες σόγιας που κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά είναι μεταλλαγμένες. Ετσι, παρότι τα περισσότερα υποκατάστατα φυτικής προέλευσης έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη και κορεσμένα λίπη, υπάρχουν οι κίνδυνοι από την υψηλή περιεκτικότητά τους σε λάδι και πρόσθετη ζάχαρη. Υπάρχουν μάλιστα φυτικά γάλατα τα οποία έχουν περιεκτικότητα σε ζάχαρη ίση με ζαχαρούχα αναψυκτικά τα οποία έχουν συνδεθεί με τη σειρά τους με κινδύνους όπως ανάπτυξη διαβήτη, αυξημένη αρτηριακή πίεση και παχυσαρκία.

Υπερεπεξεργασμένο κρέας

Είναι η επανάσταση στη διατροφή. Ερχονται να «καταργήσουν» τα κρέατα και να διαφυλάξουν την υγεία του πληθυσμού. Ο λόγος για τα φυτικής προέλευσης «κρέατα», τα πιο δημοφιλή vegan προϊόντα και πιο πρόσφατη εναλλακτική στις διατροφικές συνήθειες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ωστόσο, δεν δείχνει ιδιαίτερα... ενθουσιασμένος. Κι αυτό γιατί, όπως εξηγεί ο ΠΟΥ σε έκθεσή του, πολλά από αυτά τα υποκατάστατα φυτικής προέλευσης είναι υπερ-υψηλής επεξεργασίας τρόφιμα. Αυτό σημαίνει ότι έχουν μεγάλη ενεργειακή πυκνότητα και τείνουν να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο, κορεσμένα λιπαρά και ελεύθερα σάκχαρα και στερούνται βιταμινών και ανόργανων συστατικών που περιέχονται σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΠΟΥ, οι έρευνες έχουν δείξει ότι η συχνή κατανάλωση υπερ-υψηλής επεξεργασίας τροφίμων μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην υγεία, όπως κίνδυνο παχυσαρκίας, καρκίνου, διαβήτη τύπου 2, αλλά και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ο συγγραφέας της μελέτης του ΠΟΥ, δρ Αφτον Χάλοραν, είναι σαφής: «Σήμερα, που η ιδέα της υγιεινής διατροφής γίνεται αντικείμενο εμπορίου, πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στα τρόφιμα. Οταν τρώμε απλά φρούτα και λαχανικά, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι είναι καλά για την υγεία μας. Αλλά όταν αγοράζουμε έτοιμα τρόφιμα που διατίθενται στο εμπόριο ως υγιεινά, πρέπει να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή στα συστατικά τους».

Ντεκαφεϊνέ καφές

Γιατί κάποιος να βάζει καφεΐνη στον οργανισμό του; Ο ντεκαφεϊνέ, δηλαδή ο καφές χωρίς ή σχεδόν χωρίς καφεΐνη, γίνεται όλο και δημοφιλέστερος. Ομως είναι ο «ντεκάφ» πιο αθώος από τον... «απλό» καφέ; Την απάντηση δίνει το γεγονός ότι η συνηθέστερη μέθοδος εξαγωγής της καφεΐνης χρησιμοποιεί ένα χημικό διαλύτη.

Αρκετές δεκαετίες νωρίτερα, ο ευρύτατα χρησιμοποιούμενος στην αποκαφεϊνοποίηση διαλύτης τριχλωροαιθυλένη ενοχοποιήθηκε για την πρόκληση καρκίνου του ήπατος. Παρότι δεν απαγορεύθηκε ποτέ επισήμως, άρχισε να εξαφανίζεται από την αγορά, αφού αντικαταστάθηκε από το χλωρίδιο μεθυλενίου. Πρόκειται για το ενεργό συστατικό που χρησιμοποιούμε για την αφαίρεση μπογιάς και, όπως φαντάζεται κανείς, έχει βρεθεί ένοχο για πρόκληση καρκίνου.

Στην ίδια διαδικασία χρησιμοποιούνται επίσης το χλωρίδιο μεθυλενίου και το ακετικό αιθύλιο. Χρησιμοποιείται επίσης ευρέως και η αποκαφεϊνοποίηση με τη μέθοδο του νερού ή του ατμού, όπου συχνά χρησιμοποιούνται χημικά για να αποβάλλουν την καφεΐνη μαζί με τον ατμό. Τα χημικά αυτά, συχνά, μένουν να κάνουν συντροφιά στον ντεκαφεϊνέ και, ως εκ τούτου, σε όποιον τον καταναλώνει...

Γκρανόλα

Ως... υπερπρωταθλητής στην κούρσα των «υγιεινών τροφών» που έρχονται να αντικαταστήσουν τις ως σήμερα διατροφικές συνήθειες «τρέχει» στην αγορά η γκρανόλα και οι μπάρες γκρανόλας. Δικαίως, καθώς είναι ιδιαίτερα θρεπτικές, αλλά όχι απόλυτα, καθώς πολλές από αυτές έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, από 7 γραμμάρια ανά μερίδα 67 γραμμαρίων ως 10 γραμμάρια ανά μπάρα. Η συνιστώμενη ημερήσια αξία (DV) για τη ζάχαρη είναι 50 γραμμάρια για ένα άτομο που καταναλώνει 2.000 θερμίδες την ημέρα, σύμφωνα με τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων. Ως εκ τούτου, η αυξημένη κατανάλωση γκρανόλας ή μπάρας γκρανόλας με ζάχαρη μπορεί να συμβάλει σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πολλών παθήσεων τόσο στους ενηλίκους όσο και στα παιδιά, όπως το λιπώδες ήπαρ και οι καρδιακές παθήσεις.

Ενεργειακά ποτά

Εχουν... σαρώσει την αγορά τα ενεργειακά ποτά, τα οποία ήρθαν να αντικαταστήσουν τα «παραδοσιακά» αναψυκτικά. Το ευρύ κοινό σκέφτεται πως αφού οι αθλητές τα χρησιμοποιούν για να ενυδατώνονται και να αναπληρώνουν τα επίπεδα της ενέργειάς τους, τότε είναι καλά για όλους.
Η «λεπτομέρεια», ωστόσο, είναι ότι πολλά ενεργειακά ποτά περιέχουν σοκαριστικές ποσότητες ζάχαρης, παρόμοιες με των πιο παχυντικών αναψυκτικών. Και αν αυτό δεν είναι αρκετό για να σας προβληματίσει, υπάρχει και το γεγονός ότι τα ενεργειακά ποτά συνήθως περιέχουν καφεΐνη και άλλα συστατικά, όπως η ταυρίνη, που σε μεγαλύτερες ποσότητες από τις προτεινόμενες μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στην καρδιά (κάποιες ουσίες που περιέχουν θεωρούνται ύποπτες για βλάβες στον καρδιακό ιστό), υψηλή αρτηριακή πίεση, ενώ προτείνεται να αποφεύγονται από εγκύους.

Τρόφιμα χωρίς γλουτένη

Για τα άτομα με διαταραχές που σχετίζονται με τη γλουτένη, η αποφυγή της γλουτένης είναι απαραίτητη. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι τα τρόφιμα που δεν περιέχουν γλουτένη είναι απαραιτήτως πιο υγιεινά από τα υπόλοιπα. Ορισμένα επεξεργασμένα σνακ χωρίς γλουτένη και γλυκά περιέχουν εξίσου πολλές, αν όχι περισσότερες, θερμίδες και πρόσθετη ζάχαρη με άλλα σνακ. Επιπλέον, μελέτες δείχνουν ότι τα σνακ χωρίς γλουτένη και άλλα είδη χωρίς γλουτένη τείνουν να είναι χαμηλότερα σε πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και ορισμένες βιταμίνες και μέταλλα από τα αντίστοιχα που περιέχουν γλουτένη.

Αντί για ελαιόλαδο

Το ελαιόλαδο έχει πολλάκις επαινεθεί για τα οφέλη στην υγεία, όμως -κυρίως λόγω της τιμής του που εκτοξεύεται- αναγκαστικά μια μερίδα του πληθυσμού προσφεύγει σε άλλα έλαια, όπως το σογιέλαιο, το καλαμποκέλαιο και το ηλιέλαιο, καθώς τα έλαια αυτά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα-6 λιπαρά όσο και σε ωμέγα-3 λιπαρά - όπως το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA). Γεγονός που δεν είναι απαραίτητα καλό, μια και οι σύγχρονες δίαιτες υπερβαίνουν κατά πολύ τις ανάγκες του οργανισμού σε ωμέγα-6 λιπαρά, με έρευνες να διαπιστώνουν ότι αυτή η ανισορροπία στην αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 σχετίζεται με συστηματική φλεγμονή και τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων ασθενειών.

Αντί για πλαστικά

Από την επιστημονική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Food Additives and Contaminants journal», από την οποία προέκυπτε η παρουσία «παντοτινών χημικών» ή PFAS σε καλαμάκια, αυτό που έμεινε στον πολύ κόσμο είναι ότι τα επικίνδυνα χημικά ανιχνεύθηκαν στα χάρτινα καλαμάκια που διαφημίστηκαν ως οι «λυτρωτές» του περιβάλλοντος από τα πλαστικά. Ωστόσο, οι ερευνητές που εξέτασαν 39 μάρκες από καλαμάκια στο Βέλγιο, εξέτασαν καλαμάκια κατασκευασμένα από χαρτί, μπαμπού, γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι ή πλαστικό. Και βρήκαν ότι το 69% αυτών περιείχε PFAS, με το μεγαλύτερο ποσοστό (90%) να περιέχεται στα χάρτινα καλαμάκια και να ακολουθούν με 80% αυτά από μπαμπού, 75% τα πλαστικά και 40% τα γυάλινα. Το πιο κοινό PFAS που βρέθηκε ήταν το περφλοροκτανικό οξύ (PFOA).

Αυτό που δεν πέρασε στο ευρύ κοινό, ωστόσο, είναι ότι αυτά τα «παντοτινά χημικά» βρίσκονται σε αμέτρητα προϊόντα, καθώς χρησιμοποιούνται επειδή αυξάνουν την αντίσταση προϊόντων σε νερό, έλαια και λίπος. Ετσι, τα συναντάμε από χάρτινες συσκευασίες τροφίμων και ποτών έως αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, με τον FDA να σημειώνει πως «είναι δυνατόν πολύ μικρές ποσότητες PFAS να εισέλθουν στα τρόφιμα μέσω της συσκευασίας, της επεξεργασίας και των μαγειρικών σκευών». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν ένας καταναλωτής επιλέξει να μη χρησιμοποιεί κανενός είδους καλαμάκι, μπορεί να εκτεθεί στα χημικά από ένα χάρτινο ποτήρι. Ακόμα και αν επιλέξει να μαγειρεύει στο σπίτι του και να πίνει μόνο νερό, μπορεί πάλι να τα «συναντήσει», καθώς ενδέχεται να υπάρχουν σε μαγειρικά σκεύη, ακόμα και στο νερό (ερευνάται στις ΗΠΑ)!

Και τι προκαλούν τα «παντοτινά χημικά»; Αρχικά, απέκτησαν αυτό το παρατσούκλι, επειδή δεν διαλύονται ποτέ όταν εισαχθούν στον ανθρώπινο οργανισμό ή στο οικοσύστημα. Και, σε μικρές ποσότητες, αυτά τα χημικά δεν αποτελούν καν κίνδυνο για την υγεία. Το πρόβλημα, ωστόσο, υπάρχει στη συσσώρευση που περιέγραφε παραπάνω ο κ. Γεώργιος Αλβέρτος Καρίκας. Οσο μεγαλώνει η κατανάλωση ποσοτήτων τέτοιων χημικών από τα τρόφιμα τόσο αυξάνεται η συσσώρευσή τους στον οργανισμό, με τον κίνδυνο να προκαλέσει από αλλαγές στα ηπατικά ένζυμα, αυξημένη αρτηριακή πίεση έως και ορισμένους καρκίνους, σύμφωνα με το CDC (αν και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον άνθρωπο δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές, επειδή έχουν διεξαχθεί μόνο μελέτες σε ζώα με μεγαλύτερες συγκεντρώσεις PFAS).

Μελέτες σε ζώα υποδεικνύουν ότι πιο σημαντικές ποσότητες PFAS στο σώμα μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη και την εξέλιξη των παιδιών, καθώς και να βλάψουν το ήπαρ και το ανοσοποιητικό σύστημα, σύμφωνα με το CDC, ενώ είναι ύποπτες για καρκινογενέσεις.

Οι κίνδυνοι για αιφνίδιο θάνατο βρεφών

Για μια σειρά λόγων, στον αναπτυγμένο κυρίως κόσμο επικρατεί τα τελευταία χρόνια η αντικατάσταση του θηλασμού των βρεφών με υποκατάστατα μητρικού γάλακτος. Η «λεπτομέρεια» είναι ότι μελέτες στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία κάνουν λόγο για εφιαλτικούς κινδύνους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, έρευνα υπολόγισε ότι αν ο αριθμός βρεφών που παίρνουν -έστω και λίγο- μητρικό γάλα ανέβαινε κατά μόλις 1% στον πληθυσμό, αυτό θα οδηγούσε σε αύξηση στον Δείκτη Νοημοσύνης IQ που θα μπορούσε να επιφέρει κέρδος στην οικονομική δραστηριότητα κατά 278 εκατ. λίρες κατ‘ έτος. Στις ΗΠΑ, η κατανάλωση υποκατάστατων μητρικού γάλακτος έδειξε ότι εγκυμονεί κινδύνους για τα βρέφη σε ποσοστά κατά:

- 56% για σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου
- 100% για οξείες λοιμώξεις των ώτων (ωτίτιδα)
- 23% για οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία
- 18% για οξεία μυελογενή λευχαιμία
- 137% για πνευμονία
- 64% για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
- 138% για ανάπτυξη νεκρωτικής εντεροκολίτιδας
- 476% για αλλεργική πρωκτοκολίτιδα ή γαστρεντερίτιδα
- 178% για γαστρεντερίτιδα
- 257% για νοσηλεία στο νοσοκομείο για παθήσεις αναπνευστικού κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής
- 35% για άσθμα χωρίς οικογενειακό ιστορικό
- 32% για παιδική παχυσαρκία
- 47% για έκζεμα (ατοπική δερματίτιδα).