Ποιους κινδύνους θέτει για την ΕΕ η σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ;

Ο Ουκρανός αναλυτής Ιγκόρ Τσαλένκο, επικεφαλής του Κέντρου Ανάλυσης και Στρατηγικής στην Ουκρανία, με νέα του δημοσίευση επισημαίνει το παρασκήνιο πίσω από τη σύναψη συμφωνίας, πώς κλιμακώθηκε η σύγκρουση τις τελευταίες ημέρες και θέτει παραλληλισμούς της σύγκρουσης με τον πόλεμο στην Ουκρανία. 

Διαβάστε την ανάλυση του Ι. Τσαλένκο

Το μεσημέρι της 20ης Σεπτεμβρίου, η Αρμενία και το Καραμπάχ ανακοίνωσαν την επίτευξη συμφωνίας για τη συνθηκολόγηση και τον αφοπλισμό των αυτονομιστικών ενόπλων ομάδων, σηματοδοτώντας την έναρξη της διαδικασίας ενσωμάτωσης του αρμένικου πληθυσμού του Καραμπάχ ως πολιτών του Αζερμπαϊτζάν.

Ο Νικόλ Πασινιάν, ηγέτης της Αρμενίας, τόνισε σε δηλώσεις του για το αποτέλεσμα των συμφωνιών, ότι “η Αρμενία δεν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις”, υπογραμμίζοντας με αυτόν τον τρόπο τον εσωτερικό χαρακτήρα των γεγονότων στο Αζερμπαϊτζάν.

Οι Ένοπλες Δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν διεξήγαγαν μια “αντιτρομοκρατική επιχείρηση” με τον βέλτιστο τρόπο, στοχεύοντας κατά κύριο λόγο στρατιωτικούς στόχους και χωρίς καταδίωξη στρατιωτικών σχηματισμών με πυρά.

Η ιστορία του Καραμπάχ, που ολοκληρώνει τον κύκλο της, έχει επιστρέψει σε μια ιστορικά δίκαιη εξέλιξη. Το Αζερμπαϊτζάν έχει κερδίσει το δικαίωμα σε μια ειρηνική ζωή για τους πολίτες του στα διεθνώς αναγνωρισμένα εδάφη του, κάτι που είναι σύμφωνο με τους διεθνείς κανόνες.

Την Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου, το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε την έναρξη “αντιτρομοκρατικών μέτρων” (https://azertag.az/ru/xeber/zayavlenie_ministerstva_oborony_azerbaidzhanskoi_respubliki-2755264) στην περιοχή του Καραμπάχ. Αυτό ήρθε μετά από τον θάνατο 6 ανθρώπων το πρωί της ίδιας ημέρας, μεταξύ των οποίων και δύο αμάχων, που έχασαν τη ζωή τους από έκρηξη ναρκών (https://t.me/az_front/20678) που είχαν τοποθετηθεί από Αρμένιους αυτονομιστές.

Από το τέλος του Δευτέρου Πολέμου του Καραμπάχ το 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για την επίτευξη ειρηνικής διευθέτησης μεταξύ του Γιερεβάν και του Μπακού.

Το Καραμπάχ είναι ένας αυτονομιστικός θύλακας στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αναγνωρίστηκε από όλες τις χώρες του ΟΗΕ ως μέρος του Αζερμπαϊτζάν. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η περιοχή αυτή ελεγχόταν εν μέρει από αυτονομιστές φίλα προσκείμενους στο Κρεμλίνο, οι οποίοι υποστηριζόταν επίσης από την Αρμενία.

Τον Μάιο του 2023, ο Αρμένιος πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν αναγνώρισε το Καραμπάχ ως μέρος του κυρίαρχου εδάφους του Αζερμπαϊτζάν και τον Ιούνιο ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, δήλωσε (https://news.cgtn.com/news/2023-07-24/Exclusive-with-Azerbaijani-President-Ilham-Aliyev-1lHrBRF2Cw8/index.html) ότι η σύναψη συνθήκης ειρήνης προγραμματίζεται πριν από το τέλος του 2023.

Ωστόσο στο τέλος Ιουλίου, η αρμένικη κυβέρνηση υπό πίεση από τις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις στο Γιερεβάν και τα ριζοσπαστικά στοιχεία της αρμένικης διασποράς, ξεκίνησε μια διεθνή εκστρατεία “δαιμονοποίησης” του Αζερμπαϊτζάν.

Το LA (https://www.la.lv/es-un-ukrainas-intereses-apdraud-jauns-kars-kaukaza-kas-varetu-sakties-pirms-asv-velesanam), μεγάλη ιστοσελίδα της Λετονίας, έγραψε ότι “η πίεση μέσω προπαγάνδας, τα τελεσίγραφα και οι εκκλήσεις για κυρώσεις, οδήγησαν απλώς στην κατάρρευση των διαπραγματεύσεων”. Το πολωνικό Wprost (https://www.wprost.pl/swiat/11386417/interesom-ue-i-ukrainy-zagraza-nowa-wojna-na-kaukazie-ktora-moze-rozpoczac-sie-jeszcze-przed-wyborami-w-usa.html) τόνιζε ότι “μια νέα στρατιωτική αντιπαράθεση στον Νότιο Καύκασο θα μπορούσε να προκαλέσει νέα προβλήματα στην Ευρώπη -από ένα νέο κύμα προσφύγων μέχρι την ανακατανομή των πόρων στην Ουκρανία, και μια ενεργειακή κατάρρευση και εκτίναξη του πληθωρισμού”.

Παρά το γεγονός ότι οι ανησυχίες των ευρωπαϊκών ΜΜΕ αφορούσαν σε μια ενδεχόμενη κλιμάκωση μεταξύ Γιερεβάν και Μπακού, τα “αντιτρομοκρατικά μέτρα” του Αζερμπαϊτζάν που ξεκίνησαν στις 19 Σεπτεμβρίου, στόχευαν αποκλειστικά στους Αρμένιους αυτονομιστές που επιχειρούν στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, κρίνοντας από τις δηλώσεις του Μπακού.

De jure, αυτό επιβεβαιώνεται από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (No822, 853, 874, 884) και τις δηλώσεις του Αρμένιου πρωθυπουργού Πασινιάν (https://ru.armeniasputnik.am/20230517/pashinyan-vpervye-zayavil-o-priznanii-azerbaydzhana-v-predelakh-866-tys-kv-kilometrov--59743993.html) στις 17 Μαΐου ότι το Καραμπάχ είναι έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Η συστημική φύση αυτής της θέσης του επίσημου Γιερεβάν, επιβεβαιώθηκε το βράδυ της 19ης Σεπτεμβρίου από τον γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας, Άρμεν Γκριγκόριαν, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη δυνατότητα συμμετοχής σε εχθροπραξίες: “Η Αρμενία συνεχίζει να υπερασπίζεται μόνο το κυρίαρχο έδαφος της Δημοκρατίας της Αρμενίας”.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι στις 9 Σεπτεμβρίου διεξήχθησαν “προεδρικές εκλογές” στο Καραμπάχ. Πολλές χώρες, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση (https://www.eeas.europa.eu/eeas/azerbaijan-statement-spokesperson-so-called-elections-former-nagorno-karabakh-autonomous-oblast_en), τις καταδίκασαν δημοσίως: οι Ρουμανία (https://www.mae.ro/node/62797), Ουγγαρία (https://kormany.hu/hirek/magyarorszag-kiall-azerbajdzsan-teruleti-integritasanak-tiszteletben-tartasa-mellett), Μολδαβία, Βρετανία, Τουρκία, Γεωργία, Πακιστάν Ουζμπεκιστάν, Καζακστάν, ΗΠΑ.

Η Ουκρανία διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στην υποστήριξη του Αζερμπαϊτζάν

Ο ουκρανικός Τύπος εφιστά την προσοχή (https://censor.net/ru/blogs/3417023/radi_sohraneniya_voennogo_prisutstviya_rossiya_glavnoe_prepyatstvie_v_peregovorah_armenii_s_azerbayidjanom) στο γεγονός ότι “ο Πούτιν εκμεταλλεύεται τους Αρμένιους αυτονομιστές στο Καραμπάχ για δικούς του σκοπούς, όπως έκανε με τους Οσέτιους και τους Αμπχάζιους στη Γεωργία και τους υποστηρικτές του “ρωσικού κόσμου” στην Κριμαία και στο Ντονμπάς.

Αυτό “επιτρέπει στη Μόσχα να διατηρεί μια στρατιωτική παρουσία στον Νότιο Καύκασο, καθώς και στην αποσχισθείσα γεωργιανή περιοχή της Νότιας Οσετίας ή στις ελεγχόμενες από τη Ρωσία ανατολικές περιοχές της Μολδαβίας”.

Την Ουκρανία και το Αζερμπαϊτζάν τους συνδέουν σήμερα πολλά κοινά προβλήματα: 

-και οι δύο χώρες έχουν πέσει θύματα του μιλιταριστικού αυτονομισμού που υποστηρίζεται από τη Ρωσία -αυτονομιστικοί θύλακες επιχειρούν σε εδάφη της Ουκρανίας και του Αζερμπαϊτζάν με τη στήριξη της Μόσχας για χρόνια.

-το 20% και των δύο χωρών είναι υπό κατάληψη

-η Ουκρανία και το Αζερμπαϊτζάν είναι μεταξύ των χωρών με τις περισσότερες νάρκες στον κόσμο

-οι στόχοι της ουκρανικής αντεπίθεσης και των “αντιτρομοκρατικών μέτρων” του Αζερμπαϊτζάν είναι σχεδόν πανομοιότυποι: τερματισμό της κατοχής και πλήρης καταστροφή της στρατιωτικής υποδομής των παράνομων ομάδων που δρουν στα εδάφη τους.

Ασφαλώς και η Ουκρανία καταδίκασε τις “εκλογές” στον αυτονομιστικό θύλακα στις 9 Σεπτεμβρίου και εξέφρασε (https://t.me/az_front/19972) “υποστήριξη για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν”.

Οι ηγέτες των αυτονομιστών στο Καραμπάχ, Ρούμπεν Βαρντανιάν (https://myrotvorets.center/criminal/vardanyan-ruben-karlenovich/) και Αραγίκ Χαρουτουνιάν (https://myrotvorets.center/criminal/arutyunyan-araik-vladimirovich/), συμπεριλαμβάνονται στην ουκρανική βάση δεδομένων με τους συνεργούς της επίθεσης κατά της Ουκρανίας, με την ονομασία “Myrotvorets”. Λιγότερο από μια εβδομάδα πριν από την έναρξη της αντιτρομοκρατικής επιχείρησης, τα ουκρανικά ΜΜΕ είχαν αναφέρει ότι “η GUR (https://focus.ua/world/592719-kiev-hochet-obnarodovat-sekretnoe-dose-na-armyanskih-separatistskih-proksi-na-yuzhnom-kavkaze) (η κύρια διεύθυνση πληροφοριών) έχει ξεκινήσει να συλλέγει πληροφορίες για τον αρμενικό αυτονομιστικό θύλακα στο Καραμπάχ”, καθώς και ότι “οι ουκρανικές ειδικές δυνάμεις (https://amp.fakty.ua/ru/425945-eks-prezident-i-eks-ministr-nepriznannoj-respubliki-nagornogo-karabaha-popali-v-ukrainskij-mirotvorec) έχουν ξεκινήσει ήδη εργασίες για τον εντοπισμό και την έκθεση των φιλοαρμένιων αυτονομιστών στον νότιο Καύκασο”.

Και στις 19 Σεπτεμβρίου, εκατοντάδες Ουκρανοί πολίτες “έριξαν’ το Telegram (https://t.me/az_front/20817) με μια μαζική έκφραση στήριξης (https://t.me/az_front/20842) για το Αζερμπαϊτζάν και τον λαό του.

Παρά το γεγονός ότι ούτε η Ουκρανία ούτε κάποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν κοινά σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν, αυτό που συμβαίνει στην περιοχή μπορεί να επηρεάσει κυριολεκτικά κάθε Ευρωπαίο, ειδικά εν όψει του χειμώνα.

Το Αζερμπαϊτζάν είναι μία από τις βασικές χώρες μέσω των οποίων αντικαθίστανται οι ρωσικοί ενεργειακοί πόροι στην ευρωπαϊκή αγορά. Το Μπακού προμηθεύει πετρέλαιο και φυσικό αέριο στη Ρουμανία, στην Κροατία, στην Ουγγαρία, στη Βουλγαρία, στην Τσεχία, στην Αυστρία, στη Γερμανία, στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία και στην Ιταλία.

Ο Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Καντρί Σίμσον, δήλωσε τον Μάιο (https://twitter.com/KadriSimson/status/1653369280157589509) ότι “η Ευρώπη βγήκε από τον χειμώνα (του 2022) με μισογεμάτες αποθήκες αερίου, πιο σταθερές τιμές στο φυσικό αέριο και θετικές προοπτικές για τον επόμενο χειμώνα. Το πετύχαμε αυτό χάρη στους αξιόπιστους εταίρους μας όπως το Αζερμπαϊτζάν”.

Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν για τις διυπηρεσιακές σχέσεις, Μάρος Σεφκόβιτς (https://twitter.com/EU_Commission/status/1549017550327095296), είναι πεπεισμένος ότι “το Αζερμπαϊτζάν είναι ζωτικός ενεργειακός εταίρος για την ΕΕ”.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Κομισιόν τον Ιούλιο (https://twitter.com/EU_Commission/status/1549017550327095296), “το Αζερμπαϊτζάν είναι ένας βασικός εταίρος της ΕΕ στις προσπάθειες μετάβασής της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα”.