Πόλεμος στο Ισραήλ: Το προφίλ της Χαμάς που ορκίζεται στη «τζιχάντ» και πώς εξελίχθηκε σε τρομοκρατική οργάνωση
08.10.202315:21
H Χαμάς χρηματοδοτείται με $100 εκατ. το χρόνο από την Τεχεράνη - Πάνω από το 30% των Παλαιστινίων αποδοκιμάζει τη δράση της θεωρώντας τις ενέργειές της σαν «ό,τι χειρότερο έχει συμβεί στο λαό της Παλαιστίνης από την ίδρυση του ισραηλινού κράτους, το 1948»
Διεκδικώντας το αιματοβαμμένο προνόμιο να καθιερωθεί ως η πλέον φονική οργάνωση στην ιστορία του παλαιστινιακού «παρτιζάνικου» αγώνα -κυρίως βέβαια με τον συντονισμένο, αιφνιδιαστικό καταιγισμό πυρών της 7ης Οκτωβρίου 2023- η Χαμάςεπανήλθε στο παγκόσμιο προσκήνιο με τον ορυμαγδό και τον τρόμο που συνεπάγεται οποιαδήποτε μορφή «τζιχάντ».
Διότι με το τελευταίο, θανάσιμα ισχυρό πλήγμα που κατάφερε, εντελώς αιφνιδιαστικά, στο Ισραήλ, η Χαμάςαναζωπύρωσε το πνεύμα της απόλυτης βαρβαρότητας, σαν την έσχατη μορφή εκδίκησης, αλλά και διεκδίκησης.
Αναμφίβολα, η Χαμάςενσαρκώνει το όραμα της πλειονότητας των Παλαιστινίων, η οποία ποθεί τη συντριβή των Ισραηλινών λόγω της διαχρονικής -εδαφικής και όχι μόνο- διαμάχης, ιδιαίτερα στη διεκδικούμενη Λωρίδα της Γάζας. Ωστόσο, οι μέθοδοι της Χαμάς, με την ασύλληπτη βία και τις θηριωδίες, συχνά εις βάρος αμάχων, προξενούν αποτροπιασμό ακόμη και σε μια μεγάλη μερίδα Παλαιστινίων. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, φαίνεται πως αυξάνονται όσοι υποστηρίζουν ότι ο κύκλος αίματος και οι ανθρωποθυσίες ένθεν κακείθεν στις συρράξεις με το Ισραήλ, δεν οδηγούν πουθενά. Και, άρα, η Χαμάς θα πρέπει να γίνει πρωταγωνίστρια μιας προσπάθειας ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών με το Ισραήλ. Αντί γι' αυτό, όμως, η Χαμάς προτιμά τις ρουκέτες.
Συγκεκριμένα, σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση που διεξήγαγε το Παλαιστινιακό Κέντρο Πολιτικής και Έρευνας, αποδείχθηκε ότι ένα πολύ σημαντικό ποσοστό, ίσο περίπου με το ένα τρίτο των Παλαιστινίων, αποδοκιμάζει την πολιτική και τη δράση της Χαμάς. Θεωρώντας τις ενέργειές της σαν «ό,τι χειρότερο έχει συμβεί στο λαό της Παλαιστίνης από την ίδρυση του ισραηλινού κράτους, το 1948».
Το πνεύμα της «τζιχάντ», δηλαδή του ιερού πολέμου κατά των απίστων, όποιοι και εάν είναι αυτοί που αρνούνται να προσκυνήσουν τον Αλλάχ, βρίσκεται στη ρίζα των πεποιθήσεων και της ιδεολογίας που διαπνέουν τη Χαμάς. Επί της ουσίας πρόκειται για ένα παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, το οποίο, σύμφωνα με την αντίληψη των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των περισσότερων κρατών της Δύσης, συνιστά μια τρομοκρατική οργάνωση.
Διότι, ασχέτως εάν λειτουργεί (και) σαν μια πολιτική παράταξη, συμμετέχοντας σε εκλογές, στην καθημερινή διακυβέρνηση των Παλαιστινίων εντός των ορίων της Λωρίδας της Γάζας κ.λπ., το στρατιωτικό σκέλος της Χαμάς συνδέεται με αμιγώς τρομοκρατικές ενέργειες, όπως επιθέσεις εναντίον στόχων στη Μέση Ανατολή και αλλού με βομβιστές αυτοκτονίας. Και, όπως συμβαίνει από το πρωί του Σαββάτου 7/10/23, με καταιγισμό ρουκετών σε κατοικημένες περιοχές σε διάφορα σημεία του Ισραήλ.
Ορισμένες χώρες, πάντως, σε μια προσπάθεια να τηρήσουν ίσες αποστάσεις, χαρακτηρίζουν σαν «τρομοκρατική» μόνο την ένοπλη δράση της Χαμάς. Εξάλλου, από τον Ιούλιο του 2007 και αφού επικράτησε σε εκλογές εις βάρος του εσωτερικού πολιτικού αντιπάλου της, της Φατάχ, η Χαμάς συγκροτεί την τοπική κυβέρνηση των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας.
Σχηματικά, τόσο η Χαμάςόσο και η Φατάχ αποτελούν τις διάδοχες οργανώσεις του Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO). Εντούτοις, η Φατάχ επέλεξε να προσανατολίσει τις προσπάθειές της για ανεξαρτησία της Παλαιστίνης προς μια ειρηνική διαπραγμάτευση με το Ισραήλ.
Ενώ η Χαμάς προτιμά το αντίθετο, ακολουθώντας το δρόμο της ένοπλης πάλης και του πολέμου εναντίον του μεγάλου εξωτερικού εχθρού της. Χάρη σε αυτή την επιλογή, η Χαμάς αναδείχθηκε σε κυρίαρχη δύναμη μεταξύ των Παλαιστινίων, προσελκύοντας και επιβραβεύοντας κάθε ακραίο στοιχείο.
Η Χαμάςυποστηρίζεται ανοιχτά και ένθερμα από το Ιράν κατά βάσιν, με την κυβέρνηση της Τεχεράνης να προσφέρει οικονομική συνδρομή (περίπου 100 εκατ. δολ. ετησίως), όπλα και πολεμοφόδια, καθώς και εκπαίδευση για τους Παλαιστινίους κομάντο. Επιπλέον, εκτιμάται ότι και η Τουρκία, κατά καιρούς τουλάχιστον, ενισχύει τη Χαμάς, αποβλέποντας σε ανταπόδοση της βοήθειας όποτε αυτό κριθεί απαραίτητο. Από την πλευρά της κυβέρνησης Ερντογάν, διαψεύδεται ότι η Τουρκία στηρίζει τις στρατιωτικές/τρομοκρατικές επιχειρήσεις της Χαμάς. Η όποια συνεννόηση αφορά αποκλειστικά και μόνον την πολιτική δράση της οργάνωσης.
Χρηματόδοτηση και από ΜΚΟ
Επιπλέον ενίσχυση στη Χαμάς και τη δράση της προσφέρουν εύποροι Παλαιστίνιοι της διασποράς, εγκατεστημένοι κυρίως σε χώρες του Περσικού Κόλπου. Οι ΗΠΑ φέρονται να έχουν εμποδίσει τη χρηματοδότηση της Χαμάς από ισλαμιστικούς θύλακες στη Δύση, μέσω ΜΚΟ. Στην πράξη, όμως, η Χαμάςέχει στη διάθεσή της ικανά κεφάλαια ώστε να διεξάγει μείζονες πολεμικές επιχειρήσεις, με χιλιάδες ρουκέτες, ενώ ο λαός εις το όνομα του οποίου δρα, πεινάει -κυριολεκτικά. Η Λωρίδα της Γάζας, άλλωσε, τελεί υπό αποκλεισμό, καθώς το Ισραήλ και η Αίγυπτος -δηλαδή τα κράτη που περιστοιχίζουν τη μακρόστενη, μικροσκοπική επικράτειά της, έχουν επιβάλλει καθεστώς πολιορκίας από το 2007.
«Χαμάς» δεν είναι κάποιο όνομα, αλλά ένα αραβικό αρκτικόλεξο που προκύπτει από τα αρχικά γράμματα του Harakat al-Muqawama al-Islamiya (Κίνημα Ισλαμικής Αντίστασης). Η οργάνωση ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 1987, αρχικά σαν ένας πολιτικός βραχίονας της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ειδικά για τη Γάζα, από έναν δυναμικό Παλαιστίνιο ιερωμένο, τον σεΐχη Αχμέντ Γιασίν. Τότε είχε προηγηθεί μια μεγάλη και γενικευμένη εξέγερση των Παλαιστινίων, η «ιντιφάντα», η οποία εκδηλώθηκε με σοβαρά επεισόδια σε όλες τις κατεχόμενες από τους Ισραηλινούς περιοχές.
Στην νηπιακή της φάση, η Χαμάς, υπό την καθοδήγηση του Αχμέντ Γιασίν, ήταν το σχετικά μετριοπαθές αντίβαρο στο αμιγώς πολεμικό σώμα «Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ». Παρόλα αυτά, η Χαμάς δεν άργησε να αποκαλύψει τον αληθινό χαρακτήρα της, δημοσιεύοντας, το 1988, ένα επαναστατικό μανιφέστο στο οποίο αναφερόταν ως υπέρτατος στόχος η καταστροφή του Ισραήλ και η εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού κράτους σε ολόκληρη την Παλαιστίνη.
Βομβιστικές επιθέσεις
Τον Απρίλιο του 1993 η Χαμάς ανέλαβε την ευθύνη για μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, με αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό που είχε τοποθετηθεί σε ένα βαν. Ωστόσο, το συμβάν αυτό, το οποίο αποτελούσε προειδοποίηση για το τι θα επακολουθούσε, δεν απέτρεψε την υπογραφή των, «προδοτικών και κατάπτυστων» κατά τους ακραίους τζιχαντιστές, Συμφωνιών του Όσλο.
Πέντε μήνες αργότερα από το αιματηρό συμβάν στη Δυτική Όχθη, ο τότε εμβληματικός ηγέτης της PLO, ο Γιασέρ Αραφάτ, συνυπέγραψε συνθήκη ανακωχής με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Γιτζάκ Ράμπιν, με μεσολαβητή τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον. Βάσει εκείνων των συνθηκών, η λεγόμενη Παλαιστινιακή Αρχή αναγνωριζόταν ως φορέας αυτόνομης πλην περιορισμένης εξουσίας των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, καθώς και στη Λωρίδα της Γάζας.
Στο μεταξύ, το στρατιωτικό σκέλος της Χαμάς, οι «Ταξιαρχίες Ιζζ αλ-Ντιν Αλ-Κασσάμ», οργανωνόταν και φρόντιζε να αφήνει τακτικά τα αιματηρά ίχνη του, υπενθυμίζοντας την ύπαρξη, τη δύναμη και την ετοιμότητά του. Στο «ρεπερτόριο» δράσης της πολεμικής Χαμάς περιλαμβάνονταν επιθέσεις μεγάλης κλίμακας με βομβαρδισμούς κατοικημένων περιοχών στο Ισραήλ, εκτόξευση ρουκετών και παγίδευση οχημάτων με εκρηκτικά, αψιμαχίες με φορητό οπλισμό κ.λπ.
Αφού επικράτησε της Φατάχ και διατηρώντας τη ίδια, αμετακίνητη σκληρή γραμμή απέναντι στους Ισραηλινούς, το 2008 η Χαμάς πραγματοποίησε νέες επιθέσεις με βομβιστές αυτοκτονίας, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας αμάχους. Ακολούθως, όμως, τον Ιούνιο του 2008, η Χαμάς συνήψε εξάμηνη συμφωνία με το Ισραήλ, για την κατάπαυση του πυρός. Σχεδόν την επαύριο από τη λήξη της ανακωχής, η Χαμάς άρχισε να βάλλει ξανά με ρουκέτες, γεγονός που προκάλεσε την αντεπίθεση των ισραηλινών δυνάμεων, το Δεκέμβριο του 2008. Το τέλος των εχθροπραξιών ανακοινώθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 2009 και αφού οι Ισραηλινοί είχαν βεβαιωθεί ότι η πολεμική υποδομή της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας είχε κονιορτοποιηθεί.
Ακολούθησαν διάφορες εσωτερικές διεργασίες, με τη Χαμάς να μεταλλάσσεται προσωρινά σε μια δύναμη περιφρούρησης της ανακωχής με το Ισραήλ. Υποτίθεται -σύμφωνα με ισχυρισμούς των επικεφαλής της ίδιας της οργάνωσης- ότι τον Μάιο του 2012 ένας τάγμα 300 ανδρών της Χαμάς απέτρεψε εκτόξευση ρουκετών από άλλη παρτιζάνικη παλαιστινιακή οργάνωση κατά του Ισραήλ.
Η συμφωνία με τη Φατάχ
Τον Απρίλιο του 2014, η Χαμάςήλθε σε συμφωνία με τη Φατάχ, προκειμένου να σχηματίσουν από κοινού μια υπηρεσιακή κυβέρνηση ενότητας και στόχο τη διεξαγωγή εκλογών εντός του επομένου εξαμήνου. Όμως, τον Ιούλιο του 2014, τρεις έφηβοι Ισραηλινοί έπεσαν θύματα απαγωγής στη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη και εν τέλει εκτελέστηκαν. Υπεύθυνη γι' αυτό το έγκλημα θεωρήθηκε η Χαμάς και εν είδει αντιποίνων, η ισραηλινή πλευρά σκότωσε κάποιους Παλαιστινίους. Όπως ήταν επόμενο, νέα σφοδρή πολεμική σύρραξη ξέσπασε ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ.
Πάντως, με οδηγό τη διακήρυξη του 1988, η Χαμάς θα πορευόταν για περίπου 30 χρόνια, δηλαδή έως το 2017. Τότε υπήρξε μια τροποποίηση των καταστατικών αρχών και της στοχοθεσίας για την οργάνωση, καθώς για πρώτη φορά η Χαμάς έδειχνε διάθεση να ελιχθεί κάπως, αποδεχόμενη μια προσωρινή διευθέτηση της αντιπαλότητας με το Ισραήλ. Συγκεκριμένα, γινόταν λόγος για ένα «ενδιάμεσο» παλαιστινιακό κράτος στην «Πράσινη Ζώνη» -την ουδέτερη κατά κάποιο τρόπο- στα σύνορα Γάζας και Ισραήλ. Εντούτοις, από την αρχή της δεκαετίας του 2000, η Χαμάς ενεργεί βάσει μιας δεύτερης «ιντιφάντας», με τις συνέπειες αυτής της αντίληψης να μεταφράζονται στον νυν διεξαγόμενο πόλεμο.
Ως προς τον τρόπο λειτουργίας της, η Χαμάς διοικείται από ένα ανώτατο «συμβούλιο», κάτι σαν «politburo» (Πολιτικό Γραφείο, κατά το πρότυπο των κομμουνιστικών κομμάτων).Εξυπακούεται ότι η ηγεσία της Χαμάς εδρεύει εκτός Λωρίδας της Γάζας, πιθανότατα από τη Ντόχα του Κατάρ όπου φέρεται να διαμένει ο επί του παρόντος επικεφαλής της οργάνωσης, Ισμαήλ Χανίγιε. Ο οποίος, μετά από τις επιθέσεις του Σαββάτου στο Ισραήλ, δήλωσε ότι «η Χαμάς βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από μια μεγαλειώδη νίκη».