Ο πόλεμος έφθασε στην Ερυθρά Θάλασσα: Τα διλήμματα και οι κίνδυνοι

Την ώρα που με αρκετή δόση κυνισμού η διεθνής κοινότητα βλέπει τη «στεγανοποίηση» της σύγκρουσης στη Γάζα χωρίς προς το παρόν κίνδυνο διάχυσης, η εμφάνιση των Χούθι με τις διαρκείς επιθέσεις εναντίον εμπορικών πλοίων που επιχειρούν να εισέλθουν στην Ερυθρά Θάλασσα όχι μόνο προκαλούν σοβαρή ανησυχία για μια νέα οικονομική, ενεργειακή κρίση με παγκόσμιο αντίκτυπο, αλλά και κινδύνους για σοβαρή ανάφλεξη στην περιοχή.

Οι Χούθι αποτελούν έναν από τους πιο ισχυρούς «πληρεξούσιους» της Τεχεράνης, η οποία έχει αναλάβει την ενίσχυσή τους με ισχυρά πυραυλικά συστήματα, χωρίς όμως να ελέγχει απολύτως τους αντάρτες της Υεμένης, οι οποίοι με την ξαφνική εμπλοκή τους, με πρόσχημα τον συνεχιζόμενο πόλεμο του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς, επιδιώκουν να αναδειχθούν ως η πραγματική «δύναμη αντίστασης» στον μουσουλμανικό κόσμο και συγχρόνως να αποδείξουν ότι αποτελούν υπολογίσιμη δύναμη την οποία δεν μπορεί να αγνοεί η διεθνής κοινότητα, καθώς δεν αναγνωρίζονται παρά μόνο από το Ιράν.

Μετά τις επιθέσεις εναντίον εμπορικών πλοίων στο πέρασμα Μπαμπ ελ Μαντέμπ στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας μεταξύ Υεμένης, Τζιμπουτί και Ερυθραίας, απειλώντας ουσιαστικά μια από τις πιο κρίσιμες για την παγκόσμια οικονομία θαλάσσιες διαδρομές, οι ΗΠΑ κατά την επίσκεψη του υπουργού Αμυνας Λόιντ Οστιν στις χώρες του Κόλπου ανακοίνωσαν τη συγκρότηση της πολυεθνικής δύναμης (Operation Prosperity Guardian) με τη συμμετοχή των Μπαχρέιν, Καναδά, Γαλλίας, Ιταλίας, Ολλανδίας, Νορβηγίας, Σεϋχελλών και Ισπανίας. Μάλιστα από την περασμένη Πέμπτη, όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση, σε αυτή τη συμμαχία για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας συμμετέχει και η Ελλάδα, μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στην παγκόσμια εμπορική ναυτιλία, με την αποστολή μιας φρεγάτας στην περιοχή.

Οι επαφές είχαν γίνει τις προηγούμενες ημέρες μεταξύ των υπουργείων Αμυνας Ελλάδας και ΗΠΑ και η απόφαση για την ελληνική συμμετοχή στην αποστολή «Prosperity Guardian» ελήφθη από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη σε συνεννόηση με τα αρμόδια υπουργεία. Στην Αθήνα άρχισε αμέσως η προετοιμασία της αποστολής σε συσκέψεις στο ΥΕΘΑ της στρατιωτικής ηγεσίας με έμπειρους και εξειδικευμένους αξιωματικούς του Πολεμικούς Ναυτικού. Ομως η επιλογή του πλοίου που θα συμμετέχει μεταξύ των φρεγατών ΜΕΚΟ και S θα γίνει αφού πρώτα ολοκληρωθούν οι συνομιλίες σε επιτελικό επίπεδο που γίνονται στο πλαίσιο της Prosperity Guardian και καθοριστούν οι υποχρεώσεις, ο ρόλος, οι κανόνες εμπλοκής, οι πληροφορίες απειλής, καθώς και η περιοχή όπου θα αναπτυχθεί το ελληνικό πλοίο. Πάντως τις ημέρες αυτές βρίσκεται στην εγγύς περιοχή η φρεγάτα «Λήμνος», η οποία έχει ενταχθεί στη διεθνή δύναμη UNIFIL για τον Λίβανο και πληροί τις προδιαγραφές για να συμμετάσχει στην «Prosperity Guardian», καθώς διαθέτει, παρά την ηλικία της, εκτός των άλλων και σύγχρονα δορυφορικά συστήματα αεράμυνας.

Οι ΗΠΑ έχουν συγκεντρώσει μια πρωτοφανή δύναμη πυρός στην περιοχή. Αποφάσισαν να κρατήσουν μέχρι νεωτέρας στην Ανατολική Μεσόγειο το αεροπλανοφόρο «Gerald Ford», το οποίο επρόκειτο από τον Νοέμβριο να έχει επιστρέψει στη βάση του στο Nόρφολκ όχι μόνο λόγω του πολέμου στη Γάζα αλλά και λόγω των συνεχών επιθέσεων που δέχονται οι αμερικανικές δυνάμεις σε Συρία και Ιράκ αλλά και την κλιμάκωση των επιθέσεων των Χούθι σε εμπορικά πλοία.

Ναυτική δύναμη

Το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό διατηρεί αυτή τη στιγμή 19 πλοία στην Ανατολική Μεσόγειο και 12 πλοία στην Αραβική Θάλασσα μέχρι τον Περσικό Κόλπο, μεταξύ αυτών και το αεροπλανοφόρο «Dwight Eisenhower», ενώ στην Ανατολική Μεσόγειο κατευθύνονται 3 ακόμη αντιτορπιλικά αντιπυραυλικής άμυνας. Ωστόσο, το μεγάλο δίλημμα των Αμερικανών και όσων συμμετέχουν στη δύναμη είναι για πόσο διάστημα θα μπορούν να προστατεύουν τα εμπορικά πλοία, αποκρούοντας τις πυραυλικές επιθέσεις και αποφεύγοντας ευθεία πλήγματα στο έδαφος της Υεμένης και στις βάσεις των Χούθι. Οι Χούθι, με αυτόν τον τρόπο, θα παραμένουν ως απειλή η οποία ουσιαστικά θα οδηγήσει κι άλλες μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες να κρατήσουν τα πλοία τους μακριά από αυτόν τον επικίνδυνο θαλάσσιο διάδρομο.

Από τον Νοέμβριο έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από εκατό επιθέσεις με πυραύλους και drones εναντίον 17 πλοίων, οι περισσότερες εκ των οποίων αναχαιτίστηκαν από τα αμερικανικά αντιτορπιλικά, ενώ η εικόνα των ανταρτών να εφορμούν με ελικόπτερο και να καταλαμβάνουν το εμπορικό πλοίο «Galaxy Leader», στις 19 Νοεμβρίου, προκάλεσε σοκ στην παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα.

Πριν από τις επιθέσεις εναντίον των εμπορικών πλοίων οι Χούθι δοκίμασαν να πλήξουν τόσο με βαλλιστικούς πυραύλους όσο και με drones το ίδιο το Ισραήλ και το λιμάνι Εϊλάτ στον Κόλπο της Ακαμπα, επιθέσεις που επίσης αναχαιτίστηκαν είτε από τα αμερικανικά πολεμικά πλοία που πλέουν στην περιοχή είτε από το ισραηλινό σύστημα Iron Dome.

Ωστόσο, η απόφαση για ένα σοβαρό πλήγμα εναντίον τους είναι εξαιρετικά δύσκολη και περίπλοκη. Οι ευθείες επιθέσεις εναντίον των Χούθι ενέχουν σοβαρούς κινδύνους που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια παγκόσμια κρίση με διάχυση της σύγκρουσης στην περιοχή, κάτι που αποφεύχθηκε με τον πόλεμο στη Γάζα.

Το Ιράν δύσκολα θα μείνει απαθές βλέποντας να χάνεται ένας ισχυρός σύμμαχος ο οποίος με την παρουσία του στην Υεμένη αποτελεί φόβητρο για τους βασιλικούς οίκους της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) και συγχρόνως με τη στρατηγική θέση που κατέχει μπορεί να ασκεί πίεση σε όλη τη Δύση. Οι φιλοϊρανικές οργανώσεις σε Ιράκ και Συρία συνεχίζουν τα -έστω και μικρής κλίμακας- πλήγματα σε αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στις δύο χώρες και είναι ξεκάθαρο ότι μια επίθεση εναντίον των Χούθι θα οδηγήσει σε στοχοποίηση των αμερικανικών βάσεων στην περιοχή, υποχρεώνοντας τους Αμερικανούς να απαντήσουν δυναμικά σε μια εμπλοκή που κανείς δεν θέλει στην Ουάσινγκτον.

Κρίσιμη όμως είναι και η στάση των χωρών του Κόλπου για το πώς θα αντιμετωπιστεί η απειλή των Χούθι. Η Σαουδική Αραβία είναι η πλέον αρνητική στο να υπάρξει επίθεση εναντίον τους. Ο λόγος είναι μετά τον πόλεμο της συμμαχίας υπό τη Σ. Αραβία εναντίον των Χούθι το 2015, το πλήγμα που δέχθηκε το 2018 η Aramco αλλά και τις επιθέσεις σε πλοία το 2019, το Ριάντ υπολογίζει πλέον σοβαρά τις απειλές τους. Δεν είναι τυχαίο ότι από τις αρχές του χρόνου έχει επιχειρηθεί η προσέγγιση του Ριάντ μαζί τους και είχε δρομολογηθεί μάλιστα και υπογραφή «ειρηνευτικής συμφωνίας». Ο εκπρόσωπος των Χούθι προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι αν η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ συμμετάσχουν στον συνασπισμό εναντίον τους τότε θα «στοχοποιηθούν οι πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, οι αντίστοιχες του φυσικού αερίου και τα δεξαμενόπλοιά τους, την ώρα που έρχεται χειμώνας στην Ευρώπη και στην Αμερική».

Μια κλιμάκωση στην περιοχή θα είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να διακοπεί πλήρως ο διάπλους από την Ερυθρά Θάλασσα, αλλά να προκληθεί μια παγκόσμια ενεργειακή και οικονομική κρίση έπειτα από πλήγματα σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ. Η απειλή κλιμάκωσης από τους Χούθι αυτή τη στιγμή αποτελεί την καλύτερη… άμυνά τους και την ισχυρότερη αποτροπή απέναντι σε ενδεχόμενη ανάληψη στρατιωτικής δράσης εναντίον τους. Η Σ. Αραβία και τα ΗΑΕ εχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, καθώς οι δύο χώρες είχαν εμπλακεί και στον εμφύλιο της Υεμένης, στηρίζοντας μάλιστα διαφορετικά στρατόπεδα. Τα ΗΑΕ θα υποστήριζαν ενδεχόμενη στρατιωτική δράση, ενώ θέλουν οι ΗΠΑ να επαναπροσδιορίσουν τους Χούθι ως «τρομοκράτες», σύμφωνα με αξιωματούχο της Υεμένης που υποστηρίζεται από το Αμπού Ντάμπι. Το Ριάντ, όμως, υποστηρίζει πιο μετρημένη αντίδραση, υπό τον φόβο ότι μια στρατιωτική επιχείρηση στην Υεμένη θα καταστήσει τους Χούθι πιο επιθετικούς και θα ανοίξει πάλι μια σύγκρουση την οποία καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια τους τελευταίους μήνες να την κλείσει οριστικά.

Πρωτοβουλία

Τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη υπήρξε πρωτοβουλία των Αμερικανών για τριμερή συνάντηση μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και ΗΑΕ για συντονισμό σχετικά με την επιδίωξη ειρήνευσης στην Υεμένη. Αντιπροσωπεία των Χούθι, μάλιστα, οι οποίοι ελέγχουν από το 2014 την πρωτεύουσα της Υεμένης Σανάα, επισκέφθηκε το Ριάντ - στην πρώτη επίσκεψη μετά το τέλος του πολέμου.

Η διαφοροποίηση μεταξύ των δύο μεγάλων χωρών του Περσικού Κόλπου έχει, όμως, κι άλλες παραμέτρους, καθώς το Ριάντ επιχειρεί να προβληθεί ως ο νέος μεγάλος οικονομικός κόμβος στην περιοχή, θέση που μέχρι τώρα αδιαμφισβήτητα κατείχαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η αντιπαράθεση αυτή έχει οδηγηθεί και σε περιφερειακές συγκρούσεις. Στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης οι δύο χώρες είχαν ηγηθεί της στρατιωτικής επέμβασης, το 2015, όταν οι Χούθι επέλαυναν, υποστηρίζοντας διαφορετικές ομάδες και οργανώσεις. Η στρατιωτική παρέμβαση τότε είχε οδηγήσει σε μεγάλες απώλειες μεταξύ των αμάχων και είχε οδηγήσει τον πληθυσμό σε λιμό που προκάλεσε χιλιάδες θανάτους. Η Σ. Αραβία υποστήριζε την αδύναμη αλλά αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Υεμένης, ενώ τα ΗΑΕ υποστήριζαν το Νότιο Μεταβατικό Συμβούλιο (STC), το οποίο επεδίωκε την απόσχιση της Νότιας Υεμένης.

Κατάληψη της Σαναά

Ο πόλεμος κατέληξε με την κατάληψη της πρωτεύουσας Σαναά από τους Χούθι, ενώ τα ΗΑΕ απέσυραν πλήρως τις δυνάμεις τους το 2019. Το 2022, με πρωτοβουλία των ΗΠΑ, υπήρξε εκεχειρία αλλά στο εσωτερικό της χώρας συνεχίζονται οι συγκρούσεις μεταξύ των Χούθι και του STC. Το Ριάντ μάλιστα, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας για παράταση της εκεχειρίας, έχει προτείνει να καταβάλει το ίδιο τους μισθούς σε υπαλλήλους, δυνάμεις ασφαλείας και Στρατό...Το Ριάντ, που επιδιώκει να μεταμορφώσει τη χώρα σε μεγάλο οικονομικό και τουριστικό κέντρο, δεν θέλει να εμπλακεί και πάλι σε έναν πόλεμο που θα κλονίσει αυτή την εικόνα και συγχρόνως θα φέρει σε δύσκολη θέση τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, όπου από πολλούς νομοθέτες είχε μπει ως όρος για τη στρατιωτική συνεργασία των χωρών ο τερματισμός της σαουδαραβικής εμπλοκής στον πόλεμο της Υεμένης.

Από την άλλη, τα ΗΑΕ θεωρούν ότι ένας συμβιβασμός με τους Χούθι θα οδηγήσει στην ενίσχυσή τους και στην επέκταση του ελέγχου τους σε όλη την Υεμένη, απ’ όπου πλέον θα αποτελούν μόνιμη απειλή.

Οι συνομιλίες του Ριάντ με τους Χούθι και η «ανακωχή» που συμφωνήθηκε προκαλεί ανησυχία ότι έτσι υποβαθμίζεται η αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Υεμένης κι αυτό θα ενθαρρύνει τους Χούθι να επιδιώξουν την κατάληψη όλης της χώρας. Μέσα σε αυτό το περίπλοκο σκηνικό θα πρέπει να κινηθεί τώρα η πολυεθνική δύναμη (Operation Prosperity Guardian), με γνώμονα, όπως το περιέγραψε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος, «να προστατεύει, να αποτρέπει, να περιορίζει, να διασφαλίζει και να κάνει προβολή ισχύος». Με πρώτο στόχο βεβαίως την αποκατάσταση της ελεύθερης και ασφαλούς ναυσιπλοΐας μέσα από την Ερυθρά Θάλασσα και τη Διώρυγα του Σουέζ, με τον κίνδυνο πάντοτε όμως η κλιμάκωση των επιθέσεων από τους Χούθι να υποχρεώσουν σε αλλαγή στρατηγικής που δεν θα μπορεί να αποκλείσει την προσβολή θέσεων των ανταρτών στο έδαφος της Υεμένης. Μετά τον πόλεμο στη Γάζα και την τροπή που έχει πάρει η επανεμφάνιση των Χούθι ως απειλή για την παγκόσμια οικονομία αλλά και για την περιφερειακή ασφάλεια αναδεικνύουν την ανάγκη μιας σφαιρικής και ολιστικής αντιμετώπισης των προβλημάτων και της αρχιτεκτονικής ασφάλειας στη Μέση Ανατολή, που δίνει πλέον την εντύπωση ότι παραμένει μια Λερναία Υδρα για την παγκόσμια ασφάλεια.

Ειδήσεις σήμερα:

Χριστούγεννα στον κόσμο- Η μαγεία των γιορτών μέσα από ξεχωριστά έθιμα

Ο ΠΟΥ καταγγέλλει τον «αποδεκατισμό» του συστήματος υγείας στη Λωρίδα της Γάζας

Στους 149 αυξήθηκαν οι νεκροί από το σεισμός στην Κίνα - Δύο παραμένουν αγνοούμενοι