Γερμανία: Προς εκτροχιασμό η... ατμομηχανή της Ευρώπης - Μεγάλες συγκεντρώσεις συνδικάτων

Αν όχι εντελώς χάος, πολύ κοντά στη σύγχυση, την αναταραχή, την αναστάτωση, την αταξία. Ειδικά στη χώρα της «συναπόφασης» όπου ο όρος απεργία είναι ασυνήθιστος. Πόσο μάλλον είναι σχεδόν ανήκουστες οι πανεθνικές κινητοποιήσεις. Κι όμως, στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η οποία τρικλίζοντας βουλιάζει στην υφεσιακή δίνη, ο θυμός και η δυσαρέσκεια μεγάλης μερίδας της κοινωνίας κορυφώνονται. Με συνέπεια να εγκυμονούνται επιπτώσεις παραλυτικού σοκ. Τόσο έντονου ώστε η Γερμανία να έχει πια διαγνωστεί ως ο οικονομικά ασθενής της Γηραιάς Ηπείρου. Ποιος να φανταζόταν ότι κάτι έχει μπλοκάρει το μέχρι χθες καλολαδωμένο μοτέρ της; Αλλά και όσοι έχουν συνειδητοποιήσει το δυσάρεστο ρετάρισμά της, τρέμουν στην ιδέα ότι κανένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. δεν θα μείνει ανεπηρέαστο.

Το βράδυ της περασμένης Κυριακής χιλιάδες τρακτέρ με αναμμένες τις μηχανές και τους προβολείς προσέρχονταν κορνάροντας ηχηρά κοντά στην Πύλη του Βρανδεμβούργου. Μια ατελείωτη σειρά από αστυνομικές κλούβες είχε παραταχτεί πλάι στο επίσης απέραντο κομβόι των αγροτών. Τη Δευτέρα το πρωί το κέντρο του Βερολίνου είχε πλήρως ακινητοποιηθεί από το μηχανοκίνητο ποτάμι. Οι αμήχανοι Βερολινέζοι δεν είχαν αντικρίσει ποτέ πριν τέτοιο μαζικό κύμα διαμαρτυρίας στην πόλη τους. Ιστορικά τέτοιο βουερό σκηνικό που ενισχυόταν εκκωφαντικά από τους θερμόαιμους διαδηλωτές είχε να παρατηρηθεί στη γερμανική πρωτεύουσα από τη μεγάλη γενική απεργία του 1906!

Σε μερικά παραταγμένα τρακτέρ είχαν κρεμαστεί, όχι και τόσο ευφάνταστα, πανό που γνωστοποιούσαν επιθετικά ότι «εμείς οι αγρότες φροντίζουμε το φαγητό σας». Αναρτημένα πλακάτ έγραφαν «άδεια ρεζερβουάρ - το παιχνίδι τελείωσε», δήλωση που μαρτυρούσε τη σφοδρή αντίθεσή τους για την κατάργηση της φορολογικής επιδότησης στο ντίζελ. Μερικοί από τους πλέον αγανακτισμένους είχαν φορτώσει και μεταφέρει σε πλατφόρμες τόνους κοπριάς που σχεδίαζαν να πετάξουν στην πόρτα της Bundestag. Επειτα από διαπραγματεύσεις της τελευταίας στιγμής μεταξύ των αστυνομικών αρχών και των διοργανωτών του συλλαλητηρίου, οι τελευταίοι δεν αποπειράθηκαν να λερώσουν το κτίριο του γερμανικού κοινοβουλίου με τον γυάλινο θόλο.

Ομως η όλη φάση μύριζε οργή. Ο ίδιος θυμός δεν αποθάρρυνε άλλους αγρότες να αποκλείσουν τον αντικαγκελάριο και ομοσπονδιακό υπουργό Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, να αποβιβαστεί από το πλοίο κατά την επιστροφή του από ιδιωτικές διακοπές σε νησί της Βόρειας Θάλασσας.

Και οι μηχανοδηγοί στον χορό

Δεν ήταν ένα μεμονωμένο επεισόδιο. Σε όλη τη χώρα οι αγρότες απέκλεισαν πολλούς κύριους και επαρχιακούς δρόμους, μπλοκάρισαν μεταφορικές αρτηρίες και διόδια αυτοκινητοδρόμων. Και φυσικά η Mistgabelmop (η συμμορία του δικρανιού της τσουγκράνας), όπως αποκαλούν υποτιμητικά τους αγρότες οι κατά τα άλλα φιλήσυχοι συμπολίτες τους, δεν ήταν η μόνη κοινωνική ομάδα που απεργούσε. Είχε προηγηθεί έως την περασμένη Παρασκευή η τριήμερη απεργία του συνδικάτου μηχανοδηγών που καθήλωσε χιλιάδες τρένα, ακύρωσε πολλαπλάσια σιδηροδρομικά δρομολόγια, εμπόδισε τη μετακίνηση ταξιδιωτών και νέκρωσε τη μεταφορά εμπορευμάτων. Οι σκηνές παράνοιας που διαδραματίστηκαν στους έρημους σιδηροδρομικούς σταθμούς παρέπεμπαν σε ασπρόμαυρα γεμάτα σκιές φιλμ του βωβού κινηματογραφικού γερμανικού εξπρεσιονισμού.

Από κοντά το απεργιακό κλίμα προσέλκυσε χιλιάδες επαγγελματίες σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένων οδηγών φορτηγών, μηχανικών θέρμανσης, υδραυλικών κ.ά. Ηδη οι γιατροί είχαν βάλει λουκέτο στα ιατρεία τους μεταξύ των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Μικρότερης κλίμακας απεργιακές κινητοποιήσεις σημειώθηκαν από εργαζομένους στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και συσκευασίας που ανήκουν στην Amazon, καθώς και στην αλυσίδα εκπτωτικών σούπερ μάρκετ Aldi.

Γιατί βγήκαν στους δρόμους

Προφανώς όλοι αυτοί οι Γερμανοί απεργοί δεν αποτρελάθηκαν ξαφνικά και αποφάσισαν να ξεφαντώσουν διαμαρτυρόμενοι φορώντας ζουρλομανδύες. Απαντες εμφανίζονται πιο θυμωμένοι παρά ποτέ για το υψηλό κόστος ενέργειας, τις πληθωριστικές πιέσεις, την επιβολή περικοπών από την κυβέρνηση, την απουσία διαβούλευσης για τα επείγοντα ζητήματά τους, τη θρυλικά αργή και τυπολατρικά αναποτελεσματική γραφειοκρατία. Σαφέστερα κάτι πάει στραβά στην έως προσφάτως αποτελεσματική οικονομική λοκομοτίβα της Ευρώπης. Της χώρας που μέχρι χθες υπερηφανευόταν για τη δημοσιονομική της σύνεση, την πρωτοπορία στην ανεμπόδιστη ανάπτυξη, τα υποδειγματικά πλεονάσματα από τον μοναδικό εξαγωγικό (μηχανήματα, αυτοκίνητα, εργαλεία, χημικά) δυναμισμό, το φημισμένο Jobwunder (θαύμα απασχόλησης) και την ευημερία των πολιτών της.

Α, ναι! Και καμάρωνε χωρίς να κομπάζει, δημοσίως, που οι πολλές περιφερειακές τράπεζές της παρείχαν μακροπρόθεσμη, φθηνή χρηματοδότηση στις ανθεκτικές μικρομεσαίες, τις αποκαλούμενες mittelstand, εταιρείες της χώρας. Χώρια που κορδωνόταν σαν ντόπιο σκεπάρνι υψηλής ατσάλωσης για τους ηγεμονικούς χειρισμούς της στην κρίση της Ευρωζώνης. Αξέχαστοι θα μείνουν στους χρεοκοπημένους Ελληνες που λοιδορούνταν με την τευτονική εμμονή της ως «τζίτζικες του ευρωπαϊκού Νότου». Ωστόσο, η χαιρεκακία δεν ταιριάζει στους παλιούς, ταλαιπωρημένους για τα πρόσφατα δεινά των άλλων. Το κυρίαρχο, πάντως είναι ότι κάτι απειλητικά δυσοίωνο έχει σκαλώσει ενοχλητικά στο περίφημο γερμανικό κοινωνικό, οικονομικό μοντέλο που δούλευε ως καλοκουρδισμένο ρολόι στηριζόμενο στις στενές σχέσεις μεταξύ συνδικάτων και εργοδοτών, καθώς και τον συνεργατικό φεντεραλισμό της.

Μόνο που το αλλοτινό δοξασμένο σλόγκαν «Κάν’ το όπως οι Γερμανοί» -που υποτίθεται κάνουν τα πάντα καλύτερα, από μπίρες μέχρι λουκάνικα- έχει αρχίσει πια να παραπαίει. Οι διθυραμβικοί διεθνείς έπαινοι για το Ordnungspolitik, το δόγμα πίστης και κραυγή μάχης της γερμανικής οικονομικής ορθοδοξίας με το οποίο η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ κυβέρνησε επί 16 ολόκληρα χρόνια, εξανεμίστηκαν.

Το ρωσικό αέριο

Oπως ακριβώς εξαφανίστηκε η προμήθεια φθηνού ρωσικού αερίου που ζέσταινε τον χειμώνα τους πολίτες και αποτέλεσε το επωφελές καύσιμο με το οποίο άνθησε και εκτοξεύτηκε η ισχυρή βιομηχανική παραγωγή της χώρας. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις δυτικές κυρώσεις στους επιτιθέμενους του Κρεμλίνου, οι εισαγωγές σταμάτησαν και σχόλασε οριστικά το δίκτυο των αγωγών μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου που αποτελούσε την ενεργειακή ραχοκοκαλιά της Γερμανίας.

Στριμωγμένοι, έκτοτε, οι Γερμανοί έμαθαν με σκληρό τρόπο ότι τίποτε δεν είναι αιώνιο. Η μετάβαση από το ζεστό, λειτουργικό και σχεδόν τσάμπα στο τσουχτερά παγωμένο και πανάκριβο μπορεί να γίνει ακαριαία. Αντε μετά να παρηγορηθούν από τις προτροπές του μακαρίτη Βόλφγκανγκ Σόιμπλε που, ως ιεροκήρυκας της ακραίας λιτότητας, τους παρακινούσε «να έχουν στο σπίτι τους κεριά και σπίρτα για ώρα ανάγκης» και «αν κρυώνουν, να βάλουν διπλό πουλόβερ»!

Ωραία θαλπωρή και ανακούφιση πρόσφερε στους λαβωμένους και παραλίγο κατεψυγμένους συμπατριώτες του αυτός ο εξ επιφοιτήσεως κάτοχος της μοναδικής οικονομικής αλήθειας. Αναπόδραστα, σε μια κοινωνία που εξερχόταν καταπονημένη από την πανδημία για να μπει σε ένα δυσμενές οικονομικό μέλλον, ξεκίνησαν οι απαισιόδοξες μουρμούρες, οι γκρίνιες και τα παράπονα.

Κακά μαντάτα από το ΔΝΤ

Εν τω μεταξύ, τα κακά μαντάτα που πρόβλεπε για τη χώρα μέσα στο 2023 το ΔΝΤ επιβεβαιώθηκαν. Σύμφωνα με τα πρόσφατα γερμανικά στοιχεία, η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,3% σε ετήσια βάση. Εγινε η μόνη ισχυρή και αναπτυγμένη οικονομία του κόσμου που κατάφερε να σημειώσει τις χειρότερες επιδόσεις ανάμεσα σε όλες τις χώρες της G7. Η ζόρικη μαχαιριά στο κύρος και την αξιοπιστία της έγινε ακόμη πιο αιχμηρή καθώς ήταν η μοναδική χώρα εκτός από την Αργεντινή, της οποίας το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν μειώθηκε. Προσωρινά λένε από την καγκελαρία. Αλλά ουδέν μονιμότερο του προσωρινού. Γεγονός που ενδεχομένως προδικάζει λιτότητα.

Η αλήθεια είναι ότι τα προβλήματα δεν προέκυψαν αναπάντεχα εδώ και τώρα. Η οικονομικά κραταιά Γερμανία σαν να χαλάρωσε, επαναπαύτηκε στις δάφνες των κορυφαίων επιδόσεων του παρελθόντος και προσέγγισε σχεδόν παθητικά το αύριο. Χορτασμένη, σαν να τεμπέλιασε να το παλεύει αγωνιστικά μέχρι το 90ό λεπτό του ματς και στο τέλος να στέφεται νικήτρια όπως κάποτε η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της χώρας. Εγκατέλειψε σε ελεύθερη πτώση τις δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές, δίκτυα και το Διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας. Αγνόησε απερίσκεπτα την άλλοτε σπουδή της για άμεση προσφορά στις υπηρεσίες ψηφιακής διακυβέρνησης. Οι οικοδομικές άδειες, οι άδειες λειτουργίας και οι εγγραφές εταιρειών στα μητρώα χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο επεξεργασίας από τον μέσο όρο της Ε.Ε.

Οι συναλλαγές εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα μετρητά, τα οποία αντιπροσώπευαν πέρυσι περίπου το 40% των πληρωμών στα καταστήματα και πάσης φύσεως σημεία πώλησης έναντι μόλις 8% στη Σουηδία. Η γρήγορη ευρυζωνική συνδεσιμότητα παρότι βελτιώνεται, παραμένει αποσπασματική. Το σημαντικό είναι ότι δεν παίζει, όπως όφειλε, κυρίαρχο ρόλο στην έρευνα υψηλής τεχνολογίας. Την υποτίμησε. Με αποτέλεσμα οι ανταγωνιστές της Νοτιοκορεάτες, Ιάπωνες, Κινέζοι, Αμερικανοί να κάνουν πάρτυ καινοτομίας σε βάρος του άκαμπτου κορόιδου.
Κάποτε, όχι τόσο χρονικά μακριά, η Γερμανία προμήθευε προηγμένες τεχνολογίες στην Κίνα. Σήμερα, οι κινεζικές εταιρείες όχι μόνο εξάγουν στη Γερμανία, αλλά και επενδύουν σε αυτήν. Ολόκληρη Volkswagen εξαρτάται από μια σχετικά μικρή κινεζική εταιρεία για τη βελτίωση της ψηφιακής απόδοσης των αυτοκινήτων της.

Σε αυτήν την αρένα η Γερμανία υποφέρει από έλλειψη ψηφιακών πλατφορμών και υπηρεσιών, γεγονός που αντικατοπτρίζει τα υποκείμενα προβλήματα των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών που επέμειναν σε κινητήρες εσωτερικής καύσης αντί να προχωρήσουν θεαματικά στην ηλεκτροκίνηση. Αργησαν και το πληρώνουν. Η παραγωγή αυτοκινήτων που κορυφώθηκε στη Γερμανία το 2017, σήμερα βρίσκεται κάτω από τα επίπεδα που προηγήθηκαν του οικονομικού κραχ το 2008. Αυτοκινητοβιομηχανίες υψηλού πρεστίζ όπως η Mercedes, αλλά και η Volkswagen, έχουν μεταφέρει την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων στη Βόρεια Αμερική, όπου μπορούν να επωφεληθούν από τις γενναιόδωρες επιδοτήσεις των ΗΠΑ και του Καναδά.

Ολα αυτά αποκαλύπτουν τα μακροπρόθεσμα ζητήματα του αναγκαίου αναπροσανατολισμού της γερμανικής βιομηχανίας που επηρεάζουν την οικονομική αποτελεσματικότητα της χώρας. Εν τω μεταξύ, ο πλανήτης συνεχίζει να γυρίζει και η Γερμανία αντιμετωπίζει την πρόκληση να μη μείνει πίσω στις εξελίξεις. Με βασικό αίτημα να εκσυγχρονιστεί διαρθρωτικά με εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις ενόσω ο πληθυσμός της γερνάει ραγδαία. Ετσι κι αλλιώς το νεανικό σφρίγος δεν συμβαδίζει απαραίτητα με την πολύ υψηλή ποιότητα ζωής.

Schuldenbremse, το «φρένο χρέους»

Στην πραγματικότητα η Γερμανία αντιμετωπίζει ένα περίεργο δημοσιονομικό χάος, το οποίο ωστόσο δημιούργησε η ίδια με τη σχεδόν παροξυσμική της σωφροσύνη. Στο επίκεντρο του περιαλειφόμενου οικονομικού της δράματος βρίσκεται το Schuldenbremse, το «φρένο χρέους» που κατοχυρώθηκε στο γερμανικό Σύνταγμα το 2009. Η συγκεκριμένη συνταγματική ρήτρα, που δεν υπάρχει σε καμία άλλη μεγάλη χώρα, το δημόσιο χρέος, καθίσταται σιωπηρά το σημαντικότερο μέλημα στο οποίο υποτάσσονται όλα τα άλλα στην πραγματική οικονομία. Κάθε υποψία χρηματοδότησης με χρέος είναι αυστηρά απαγορευμένη. Με δυο λόγια απαιτεί ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, έτσι ώστε ούτε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ούτε οι τοπικές κυβερνήσεις των ομόσπονδων κρατιδίων να μπορούν να χρηματοδοτήσουν παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις.

Υπό αυτή την ενάρετη σχεδόν προτεσταντικά ηθική προσήλωση το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας έκρινε ότι τα παρκαρισμένα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ που αρχικά προορίζονταν να μετριάσουν τις επιπτώσεις από την πανδημία COVID-19 δεν μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν. Ούτε για τη χρηματοδότηση μέτρων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ούτε για τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Αναπόφευκτα οι προϋπολογισμοί του 2023 και του 2024 έπρεπε να αναθεωρηθούν. Καθώς οι ανώτατοι δικαστές έλεγαν τον περασμένο Νοέμβριο ηχηρό «Nein» σε οποιαδήποτε δημοσιονομική τρύπα, πανικόβλητος και κάθιδρος από τη φαλάκρα έως τη ράχη ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Ολαφ Σολτς έσπευδε στο κοινοβούλιο να την μπαλώσει.

Υποσχόταν κάποιες διορθώσεις και επικαλούνταν ρήτρα έκτακτης ώστε να διασφαλίσει μέσω μιας σειράς ειδικών κονδυλίων τη νομιμότητα στις κυβερνητικές δαπάνες της χρονιάς. Παρ’ όλα αυτά δεν έδωσε εξηγήσεις στο σώμα των βουλευτών από πού θα έβρισκε τα απαραίτητα χρήματα. Και αφότου η ανακατανομή των έκτακτων κονδυλίων κρίθηκε επίσης αντισυνταγματική, ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Με την κυβέρνηση συνασπισμού διχασμένη, να εμφανίζεται ανίκανη να τονώσει την εγχώρια ζήτηση, να αναζωογονήσει την ανάπτυξη και να χρηματοδοτήσει μια ενεργειακή μετάβαση. Η ατμόσφαιρα απέπνεε προσεχή λιτότητα. Με τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες που συναπαρτίζουν την κυβέρνηση να «πλακώνονται» μεταξύ τους για το αν οι περικοπές στον γεωργικό τομέα και η αύξηση στη φορολογία θα εφαρμοστούν άμεσα, σταδιακά, με το μαλακό, ή εντέλει θα καταργηθούν.

Στη νοηματική απόχρωση του τζίφου προστέθηκαν οι αδρές πινελιές των διλημμάτων. Το ουσιαστικό είναι ότι ο κυβερνητικός συνασπισμός κληρονόμησε πολλά από τα σημερινά προβλήματα της χώρας και υποσχέθηκε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για να τα διορθώσει. Αποδεικνύεται ότι δεν μπορεί να υλοποιήσει καμιά από τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις του με τα τρέχοντα χάλια της οικονομίας και την καθήλωσή του από τα ανυποχώρητα συνταγματικά δεσμά.

Λογικά, το διαμορφούμενο βαρύ πολιτικό κλίμα, συνδυασμένο με τις απεργιακές κινητοποιήσεις των θιγόμενων πολιτών, έχει σοβαρό αντίκτυπο στο κυβερνητικό σχήμα, που ασφυκτικά στριμωγμένο δεν έχει περιθώρια ελιγμών. Λίγο πάνω από τα μισά της τετραετούς θητείας του, το 82% των Γερμανών ψηφοφόρων είναι λιγότερο ή καθόλου ευχαριστημένο με την απόδοσή του. Οι Σοσιαλδημοκράτες του αμήχανου Σολτς έχουν δημοκοπικά πέσει στην τρίτη θέση, πίσω από την κεντροδεξιά αξιωματική αντιπολίτευση των Χριστιανοδημοκρατών και το λαϊκιστικό εθνικοσυντηρητικό, αν όχι πλήρως ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» που υπερβαίνει σε προτιμήσεις το 20% του εκλογικού σώματος.

Από τη μεριά τους οι Πράσινοι βλέπουν τα ποσοστά εκλογικής αποδοχής τους να αγγίζουν το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε ετών. Με τη βαρέων βαρών ηγέτιδά τους, Ρικάρντα Λανγκ, να μεγεθύνει το σωματικό της εκτόπισμα λόγω άγχους. Τέλος, ο τρίτος κυβερνητικός εταίρος, το Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα, χάνει το ένα τρίτο των υποστηρικτών του. Με τον ηγέτη του, Κρίστιαν Λίντνερ, να αποψιλώνει το καλόγουστα τριμαρισμένο μούσι του από την αγωνία για τα εκλογικά μελλούμενα. Και οι τρεις αναμένουν εκλογική καθίζηση στις ερχόμενες ευρωεκλογές. Σε κάθε πάντως περίπτωση, για την «κουρασμένη» Γερμανία ισχύει ατροποποίητο το κορυφαίο σλόγκαν της παλιάς εκλογικά νικηφόρας εκστρατείας του Κλίντον στις ΗΠΑ, που συμπυκνωνόταν σε τέσσερις λέξεις: «Είναι η οικονομία, ηλίθιε».

Καλομαθημένη στην περίσσεια που της χάρισε ο κορυφαίος μεταποιητικός της κλάδος την περίοδο της ταχείας παγκοσμιοποίησης, η Γερμανία είναι πλέον υποχρεωμένη να ξανακοιτάξει τον μπούσουλα και να βρει καινούριους προσανατολισμούς. Ο σημερινός αυξανόμενος προστατευτισμός στο παγκόσμιο εμπόριο -όχι μόνο στην Κίνα αλλά και στις ΗΠΑ- δεν είναι πλέον κινητήριος δύναμη της ανάπτυξής της. Δεν μπορεί πλέον να εστιάζει σε άλλες χώρες για την τόνωση της οικονομίας της. Η έλλειψη παραγγελιών από το εξωτερικό ήδη μεγεθύνεται και το θησαυροφυλάκιο βαθμιαία αδειάζει. Ας πρόσεχε. Και όσο καθυστερεί την μεταρρυθμιστική αφύπνιση για τον επαναπροσδιορισμό των στόχων της, τόσο περισσότερο κακό του κεφαλιού της. Με τη χρόνια ανεδαφικά απομονωτική νοοτροπία της και την αντίληψη ότι συνιστούν τους κουμανταδόρους της Ευρώπης, ολοένα και περισσότερο η οικονομική ατμομηχανή της θα θρυμματίζεται στουκάροντας σε τοίχο απαξίας. Πόσο μάλλον όταν κλαίγεται με υποκριτική μίρλα ότι δεν απολαμβάνει ισότιμη αντιμετώπιση από την Ε.Ε. Ποια, η Γερμανία. Η οποία από τα 672 δισ. ευρώ σε κρατικές ενισχύσεις που ενέκρινε η Κομισιόν το 2022, εισέπραξε το 53%, ενώ η Γαλλία το 24%. Ολες οι άλλες 25 χώρες μαζί πήραν μόλις το 23% του συνολικού ποσού. Πράγμα που έρχεται να επιβεβαιώσει τον κορυφαίο Γερμανό ποιητή και φιλόσοφο Βόλφγκανγκ Γκαίτε που έλεγε ότι «η αχαριστία είναι ανέκαθεν σημάδι αδυναμίας». Μόνο που η τελευταία λαμβάνει εσχάτως στην πατρίδα του υλική υπόσταση.

Από την άλλη, όσο παγιώνεται σε μόνιμη κατάσταση αδυναμίας η πιο σημαντική οικονομία στην Ευρωζώνη, τόσο περισσότερο καραδοκεί ο κίνδυνος αρνητικών επιτάσεων στην ανάπτυξη της Ε.Ε. Οσο η Γερμανία βολευόταν στην πλησμονή, άλλο τόσο οι φτωχότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης συνήθιζαν στον χουβαρντά Γερμανό τουρίστα, τον πρόθυμο Γερμανό επενδύτη, τον καλοπληρωτή Γερμανό εισαγωγέα των εξαγόμενων προϊόντων τους. Αν αυτό μέλλει δραματικά να αλλάξει, πράγμα που όλοι απεύχονται, ασφαλώς και εγγυημένα δεν θα ευθύνονται οι οικονομικά ασθενέστερες μικρότερες χώρες. Η δική της ξεροκεφαλιά θα φταίει. Το σίγουρο είναι ότι αν η Γερμανία τραβήξει ολοταχώς προς τον γκρεμό της οικονομικής κατάρρευσης, αυτές οι χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, που στην κρίση τους δεινοπάθησαν από τα μνησίκακα, αν όχι εκδικητικά, γερμανικά τερτίπια, θα φανούν πολύ πιο αλληλέγγυες απέναντί της. Κρίνεται ότι θα συμμετάσχουν ολόψυχα σε ένα μνημόνιο οικονομικής διάσωσής της.