Επιχείρηση «Ασπίδες» στην Ερυθρά Θάλασσα: Η κρίσιμη αποστολή της φρεγάτας «Υδρα»

Σε μακρά αντιπαράθεση φθοράς εξελίσσεται ο ακήρυχτος πόλεμος στα στενά Bab el-Mandeb, καθώς οι χειρουργικές επιθέσεις της αμερικανοβρετανικής δύναμης εναντίον των Χούθι δεν έχουν κατορθώσει να πλήξουν καίρια τις δυνατότητες της ισλαμικής οργάνωσης, η οποία κατορθώνει σταδιακά να επιβάλει έναν ιδιότυπο αποκλεισμό σε μία από τις κρισιμότερες θαλάσσιες εμπορικές διαδρομές στον κόσμο.

Και μάλιστα η νέα απειλή είναι ότι θα υπάρξουν δολιοφθορές στα υποβρύχια καλώδια που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά data και για τις οικονομικές και χρηματιστηριακές επικοινωνίες μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, κάτι που θα είχε καταστροφικές οικονομικές συνέπειες και θα προκαλέσει πραγματικό χάος. Η ευρωπαϊκή επιχείρηση «Ασπίδες», που θα έχει τη βάση της στη Λάρισα, θα λειτουργεί συμπληρωματικά με την αμερικανοβρετανική πρωτοβουλία «Prosperity Guardian» και θα έχει αμυντικό χαρακτήρα, με την ανάπτυξη ασπίδας προστασίας για τα εμπορικά πλοία.

Εχουν ήδη εγκριθεί από τη Στρατιωτική Επιτροπή και την Επιτροπή Πολιτικής Ασφάλειας της Ε.Ε. και την Τετάρτη από το Coreper τα κείμενα που αφορούν τον επιχειρησιακό σχεδιασμό και τους κανόνες εμπλοκής και απομένει να αποφασιστεί επισήμως από τους υπουργούς Εξωτερικών η έναρξη της επιχείρησης, διοικητής της οποίας είναι ο αρχιπλοίαρχος Βασίλης Γρυπάρης. 

Στα δύσκολα

Η Ελλάδα, όπως έχει ήδη γίνει γνωστό, θα συμμετάσχει με τη φρεγάτα «Υδρα», η οποία προετοιμάζεται πυρετωδώς για τη δύσκολη αυτή αποστολή, που σε πρώτη φάση αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον για ένα τρίμηνο. Στην ελληνική φρεγάτα έχουν τοποθετηθεί όλα τα οπλικά σύστημα και πρόσθετα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και αντιμετώπισης drones, που είναι λειτουργικά και γίνονται δοκιμές ώστε όλα να είναι έτοιμα μόλις δοθεί εντολή για απόπλου.

Το υπουργείο Εθνικής Αμυνας, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα της αποστολής, αποφάσισε μάλιστα να κινητροδοτήσει τη συμμετοχή των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού που θα συμμετάσχουν στην αποστολή «Ασπίδες», καθώς, όπως έγινε γνωστό, θα δοθεί εφάπαξ ενίσχυση 1.500 ευρώ και ημερήσια αφορολόγητη αποζημίωση 120 ευρώ, ενώ για όσους έχουν θέση ευθύνης το ποσό αυτό θα φτάνει έως και 140 ευρώ ημερησίως.

Για την Ελλάδα η απόφαση για συμμετοχή στη δύναμη -και η διεκδίκηση μάλιστα και ηγετικού ρόλου- ήταν μονόδρομος όχι μόνο γιατί η ελεύθερη ναυσιπλοΐα στην Ερυθρά Θάλασσα αφορά άμεσα τη χώρα μας, λόγω της ποντοπόρου ναυτιλίας, αλλά και γιατί είναι ευκαιρία για την Ελλάδα να αναδείξει τον σταθεροποιητικό ρόλο της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, που αποτελεί και την έξοδο του πολύτιμου για το παγκόσμιο εμπόριο θαλάσσιου διαδρόμου που καταλήγει στη διώρυγα του Σουέζ.

Oι υπόλοιποι Ευρωπαίοι

Με τη Γαλλία να είναι ήδη παρούσα στην περιοχή, Γερμανία και Ιταλία ανακοίνωσαν τα πλοία που θα συμμετέχουν στην επιχείρηση «Ασπίδες» που ήδη κατευθύνονται προς την Ερυθρά Θάλασσα. Η Ιταλία, η οποία θα αναλάβει τη διοίκηση εν πλω της επιχείρησης, ανακοίνωσε ότι θα συμμετάσχει με το εντυπωσιακό αντιτορπιλικό «Caio Duilio» (D554), το οποίο έχει ήδη αποπλεύσει από την Ιταλία με κατεύθυνση την Ερυθρά Θάλασσα.

Το «Caio Duilio» (ναυπήγησης 2007) είναι πλοίο πολλαπλών ρόλων με ειδικά αντιαεροπορικά χαρακτηριστικά έχοντας δυνατότητα επιτήρησης εξαιρετικά μεγάλων περιοχών λόγω των εξελιγμένων ραντάρ του. Στην περιοχή βρίσκεται συμμετέχοντας στην επιχείρηση «Atlanta» και η ιταλική φρεγάτα «Federico Martinengo» (F 596), η οποία αν χρειαστεί θα είναι έτοιμη να συμπράξει στην επιχείρηση «Ασπίδες».

Σύμφωνα με ιταλικά ΜΜΕ, η Πολεμική Αεροπορία θα αναπτύξει, πιθανώς στο Τζιμπουτί, ένα από τα δύο Gulfstream G550 CAEW, με στόχο να ενημερώνει τις ναυτικές μονάδες για εκτοξεύσεις πυραύλων. Χάρη στους αισθητήρες του, το CAEW μπορεί να εμπλέξει πολλούς στόχους ταυτόχρονα, παρέχοντας μεγαλύτερη κάλυψη από τα ραντάρ των πλοίων, έναντι απειλών χαμηλής πτήσης.

Η γερμανική φρεγάτα «Hesse» απέπλευσε την περασμένη Πέμπτη από τη Γερμανία με κατεύθυνση την Ερυθρά Θάλασσα, αν και η τυπική έγκριση για τη συμμετοχή της στην επιχείρηση θα ληφθεί από το Γερμανικό Κοινοβούλιο στο τέλος Φεβρουαρίου. Η φρεγάτα έχει δυνατότητες αντιαεροπορικής άμυνας και είναι εξοπλισμένη με ραντάρ που μπορούν να εντοπίζουν στόχους σε απόσταση 400 χλμ. και πυραυλικό σύστημα ικανό να εξουδετερώνει βαλλιστικούς πυραύλους και drones σε απόσταση μεγαλύτερη των 160 χλμ.

Η Γαλλία ήταν από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που έχει στείλει στην περιοχή τη φρεγάτα «Languedoc», τύπου FREMM, η οποία συμμετείχε με εθνική διοίκηση σε συνεργασία με τους Αμερικανούς στην προστασία γαλλικών πλοίων, ενώ στην περιοχή επιχειρεί και η φρεγάτα «Alsace» τύπου FREMM DA.

Ο εφιάλτης του πληθωρισμού

Η αμερικανοβρετανική επιχείρηση «Prosperity Guardian», που ξεκίνησε ως δύναμη προστασίας των εμπορικών πλοίων που διέρχονται από τη νότια είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας, και η συνδυασμένη επιθετική επιχείρηση εναντίον των βάσεων των Χούθι στο έδαφος της Υεμένης δεν έχουν κατορθώσει να αποκαταστήσουν το αίσθημα ασφάλειας κι έτσι οι μεγάλες εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και χύδην φορτίου υποχρεώνονται στον διάπλου της Αφρικής.

Αυτό έχει επιπτώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο και σύντομα οι επιβαρύνσεις στα μεταφορικά κόστη και τα ασφάλιστρα κινδύνου, καθώς και οι καθυστερήσεις στην παράδοση των προϊόντων θα επηρεάσουν τις τιμές, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό στις δυτικές και όχι μόνο οικονομίες.

Ωστόσο, στα στενά του Bab el-Mandeb δίνεται μια ακόμη μάχη, όπου το Ιράν δείχνει τα δόντια του στη διεθνή κοινότητα, τη στιγμή που οι Αμερικανοί με χειρουργικά πλήγματα στοχεύουν στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης στη Συρία και στο Ιράκ, ως απάντηση στην επίθεση σε αμερικανικά στρατόπεδα στη Συρία και στο Ιράκ, προκαλώντας ευθέως την Τεχεράνη.

Οι τελευταίες εξελίξεις υπάρχει κίνδυνος να πυροδοτήσουν διαρκή ένταση στην περιοχή με το ενδεχόμενο περαιτέρω αποσταθεροποίησης στο τρίγωνο Ιράκ - Συρία - Ιορδανία. Αν και η Τεχεράνη, πέραν των ρητορικών εξάρσεων, δεν δείχνει διατεθειμένη να εμπλακεί σε ανοικτή αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, το ενδεχόμενο κλιμάκωσης παραμένει ανοικτό.

Η επιχείρηση για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα από την πρώτη στιγμή είχε να αντιμετωπίσει δύσκολες προκλήσεις. Οι Χούθι έχουν δημιουργήσει μια εξαιρετικά ανθεκτική δομή την οποία δεν μπόρεσαν να εξουδετερώσουν οι Αραβες στη διάρκεια του πολέμου που εξαπέλυσαν εναντίον τους με τη συμμαχία Σαουδικής Αραβίας - ΗΑΕ, το 2015, επίθεση που οδήγησε σε μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση, χωρίς όμως να επιτύχει τον αντικειμενικό στόχο της.

Κι έτσι με την… ευκαιρία της πανδημίας, η Σαουδική Αραβία αναζήτησε στρατηγική εξόδου το 2020 και τελικά με τη μεσολάβηση της Κίνας το Ριάντ επιχείρησε το 2022 να συμβιβαστεί με τους Χούθι, με αντάλλαγμα τη διακοπή επιθέσεων εναντίον του σαουδαραβικού εδάφους και των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της Aramco.

Σε όλο αυτό το διάστημα, οι Χούθι εξοπλίζονται διαρκώς, έχοντας εξασφαλίσει ένα τεράστιο απόθεμα ρουκετών, drones αλλά και βαλλιστικών πυραύλων, με τους οποίους πλέον απειλούν τα εμπορικά πλοία αλλά έχουν τη δυνατότητα πληγμάτων μέχρι και το έδαφος του Ισραήλ. Οι Χούθι διαθέτουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα, καθώς οι επιθέσεις που εξαπολύουν γίνονται από ευέλικτους εκτοξευτήρες, εύκολα μεταφερόμενους ακόμη με μικρά ημιφορτηγά ή ακόμη και πεζή, οι οποίοι είναι δύσκολο να εντοπιστούν ώστε να εξουδετερωθούν με τις πυραυλικές ή αεροπορικές επιθέσεις.

Ετσι έχουν τη δυνατότητα να συνεχίζουν να απειλούν τη διεθνή ναυσιπλοΐα και να υποχρεώνουν τις δυνάμεις που βρίσκονται στην περιοχή, στις οποίες θα προστεθεί σύντομα και η Ευρωπαϊκή Δύναμη «Ασπίδες», σε έναν πόλεμο φθοράς, όπου η ασπίδα προστασίας για τα εμπορικά πλοία θα στοιχίζει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια για την ανάσχεση κάθε φθηνού drone ή ρουκέτας που θα εξαπολύουν οι Χούθι.

Διάχυση της κρίσης

Η αντιπαράθεση με τους Χούθι είναι ασύμμετρη τόσο ως προς τις δυνατότητες όσο και ως προς τους στόχους. Οι δυνάμεις της Δύσης προσπαθούν να διαχειριστούν τη σύγκρουση και να χρησιμοποιήσουν την ελάχιστη δύναμη που απαιτείται για την επίτευξη περιορισμένων στρατιωτικών στόχων και τη διασφάλιση της ασφαλούς ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, χωρίς να υπάρξει κίνδυνος κλιμάκωσης και διάχυσης της κρίσης…

Οι Χούθι επικαλούνται βεβαίως ως λόγο για την επιθετική δράση τους τον πόλεμο της Γάζας, όμως είναι σαφές ότι με τον τρόπο αυτό θέλουν να διεκδικήσουν ρόλο συνομιλητή με τη διεθνή κοινότητα και την αναγνώρισή τους ως της κυρίαρχης δύναμης στην Υεμένη. Και φυσικά κανείς από τη διεθνή κοινότητα δεν μπορεί να αποδεχθεί τον εκβιασμό με το κλείσιμο ενός εκ των σημαντικότερων θαλάσσιων διαδρόμων αναλόγως των διαθέσεων και των διεκδικήσεων ομάδων και οντοτήτων όπως οι Χούθι.

Είναι προφανές ότι η στρατιωτική αντιμετώπιση της απειλής των Χούθι δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική και απαιτείται και διπλωματική κινητοποίηση, η οποία όμως είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω των συνθηκών, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Γάζα έχει απορρυθμίσει κάθε διπλωματικό εγχείρημα.

Τις τελευταίες ημέρες, πάντως, υπήρξε πρωτοβουλία με «ενδιάμεσο» το Ομάν, που διατηρεί καλές σχέσεις με όλους τους «παίκτες» στην περιοχή του Κόλπου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, με την επίσκεψη στο Μουσκάτ του Βρετανού ΥΠΕΞ Ντέιβιντ Κάμερον και του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για την Υεμένη Τιμ Λέντερκινγκ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, έχει η στάση άλλων μεγάλων δυνάμεων.

Η Ινδία από την πρώτη στιγμή ανέπτυξε δική της ναυτική δύναμη στην περιοχή, με στόχο την προστασία πλοίων ινδικών συμφερόντων. Ωστόσο, το Νέο Δελχί έχει πολλούς λόγους ακόμη να ανησυχεί από τη συνέχιση της κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα, καθώς τη στιγμή που επιχειρεί να αναδειχθεί σε αντίπαλο δέος της Κίνας στο παγκόσμιο εμπόριο, η διατάραξη της ομαλής μεταφοράς εμπορευμάτων μέσω της διώρυγας του Σουέζ συνιστά σημαντικό εμπόδιο στα εν λόγω σχέδια.

Επίσης, όσο διαρκεί η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα αλλά και ο πόλεμος στη Γάζα ουσιαστικά έχουν ανασταλεί όλοι οι σχεδιασμοί για το μεγαλεπήβολο σχέδιο της δημιουργίας του διαδρόμου IMEC που θα συνδέει την Ινδία -μέσω Σαουδικής Αραβίας, ΗΑΕ, Ιορδανίας και Ισραήλ- με την Ευρώπη, σχέδιο το οποίο αφορά άμεσα και την Ελλάδα, η οποία διεκδικεί να είναι η κατάληξη του διαδρόμου στο ευρωπαϊκό έδαφος κι έτσι να αποτελέσει την πύλη της Ινδίας προς την Ευρώπη.

Κίνα

Ο ρόλος της Κίνας, όμως, είναι κρίσιμος, καθώς είναι ίσως η μόνη δύναμη που θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στο Ιράν, προκειμένου να τιθασεύσει (όσο αυτό είναι δυνατόν) τους Χούθι.

Το Πεκίνο έχει ήδη αρχίσει να αισθάνεται την πίεση από τη διαταραχή στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς ένα μεγάλο μέρος των εξαγωγών του διέρχεται από την Ερυθρά Θάλασσα (με το κόστος μεταφοράς ενός εμπορευματοκιβωτίου να έχει διπλασιαστεί από τον Δεκέμβριο) κι αυτό σε μια περίοδο, όπου η κινεζική οικονομία κλονίζεται με τη μεγάλη κρίση και τη χρεοκοπία τεράστιων επιχειρήσεων του κατασκευαστικού τομέα. Τα κινεζικά πλοία θεωρητικά έχουν «ασυλία» από τους Χούθι, παρ’ όλα αυτά η COSCO έχει εγκαταλείψει την Ερυθρά Θάλασσα, στέλνοντας τα πλοία της στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας.

Η Κίνα υπολογίζει προς το παρόν τα γενικότερα στρατηγικά συμφέροντά της και δεν θέλει να εμπλακεί σε συνεννόηση με τους Αμερικανούς για τη ναυσιπλοΐα στην Ερυθρά Θάλασσα, καθώς στην περιοχή διαθέτει ήδη ισχυρή επιρροή (το Πεκίνο μεσολάβησε μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης, αλλά και μεταξύ Ριάντ και Χούθι) και ισχυρά οικονομικά συμφέροντα και δεν θα ήθελε να εμφανιστεί στη Μέση Ανατολή ως «εταίρος» των Αμερικανών.

Πολύ περισσότερο όταν ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Ε.Ε. αναλαμβάνουν από μόνες τους την προσπάθεια διασφάλισης της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θαλασσα, από την οποία φυσικά επωφελείται και η Κίνα, χωρίς να εμπλακεί και χωρίς να διακινδυνεύσει τις σχέσεις της με την Τεχεράνη.

Προβληματισμό, πάντως, προκαλεί και η είδηση που ανακοινώθηκε από την Τεχεράνη, ότι στο τέλος του επόμενου μήνα θα πραγματοποιηθούν κοινές ναυτικές ασκήσεις Ρωσίας - Κίνας - Ιράν στον Κόλπο του Ομάν, κίνηση που θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, στέλνοντας αντιφατικά μηνύματα και θέτοντας ακόμη μία πρόκληση για τις ΗΠΑ.

Φωτογραφίες: AFP / Visual Hellas