Ισπανία: Το θρίλερ με τον χαμένο Καραβάτζιο και η αναζήτηση για την κλεμμένη «Γέννηση»
11.05.202411:46
Πώς αποφεύχθηκε τον Απρίλιο του 2021 η πώληση του πίνακα «Ιδού ο άνθρωπος» για 1500 ευρώ που αποδιδόταν ως έργο στον Χοσέ Ριμπέρα, ενώ στην Ιταλία αναζητείται πάνω από μισό αιώνα αριστούργημα του μεγάλου ζωγράφου που κλάπηκε από παρεκκλήσι στο Παλέρμο
Ήταν 8 Απριλίου του 2021 όταν οι υπεύθυνοι του Μουσείου Πράδο σε συνεργασία με την Ισπανική κυβέρνηση μπλόκαραν την πώληση ενός πίνακα που αποδιδόταν ως έργο στον Ισπανό ζωγράφο του 17ου αιώνα Χοσέ Ριμπέρα και έβγαινε σε δημοπρασία.
Το αντικείμενο Νο 229 με τίτλο «Ecce Homo» που μεταφράζεται στο «Ιδού ο άνθρωπος» απεικονίζει τον Χριστό που τον περιφέρουν με το αγκάθινο στεφάνι στο κεφάλι του, αφού έχει μαστιγωθεί και η τιμή που αναμενόταν να πουληθεί ήταν τα 1500 ευρώ.
Δεν πουλήθηκε ποτέ αφού μια σειρά από ενδείξεις οδήγησαν εμπειρογνώμονες στην Ιταλία και την Ισπανία στην αναλυτική επανεξέταση του έργου, που τελικά ήταν δημιουργία του Μικελάντζελο Μερίτζι Ντα Καραβάτζιο.
Η αποκάλυψη συντάραξε τον κόσμο της τέχνης και έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο ενώ το Μουσείο Πράδο κινήθηκε άμεσα ώστε το έργο να μην φύγει εκτός Ισπανίας.
Το Υπουργείο Πολιτισμού απαγόρεψε στην οικογένεια που το κατείχε για πάνω από έναν αιώνα να εξάγει τον πίνακα σε περίπτωση πώλησής του, ενώ και η Περιφερειακή Κυβέρνηση της Μαδρίτης έβαλε τον πίνακα σε καθεστώς προστατευόμενης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τελικά το έργο του Καραβάτζιο πωλήθηκε σε ιδιώτη έναντι άγνωστου τιμήματος, με τους εμπόρους τέχνης να εικάζουν ότι το αντίτιμο υπερέβη εύκολα τα 50.000.000 ευρώ.
Ο νέος κάτοχος του ανεκτίμητου αυτού έργου τέχνης, πρότεινε να εκτεθεί το «Ιδού ο άνθρωπος» στο Πράδο από τις 28 Μαΐου μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, ώστε να τον θαυμάσουν όσο πιο πολλοί επισκέπτες.
Ο διευθυντής του Ισπανικού μουσείου Μιγκέλ Φαλομίρ αποκάλυψε ότι η ενδελεχής έρευνα κατάφερε να εντοπίσει όλη την διαδρομή του έργου από την περίοδο που έφτασε στην Ισπανία μέχρι να καταλήξει στην οικογένεια που τον είχε επί γενιές, χωρίς να γνωρίζει ότι ήταν χαμένος πίνακας του Καραβάτζιο.
Το Πράδο έχει μόνο έναν Καραβάτζιο στη συλλογή του, το «Ο Δαυίδ με το κεφάλι του Γολιάθ», την ίδια στιγμή όμως οι Ιταλικές αρχές και το FBI αναζητούν ακόμη ένα εκπληκτικό έργο του μετρ, την «Γέννηση του Χριστού», η οποία κλάπηκε από ένα παρεκκλήσι στο Παλέρμο της Σικελίας.
Η κλοπή του αριστουργήματος
Το βράδυ της 17ης Οκτωβρίου του 1969, η καταιγίδα που χτύπησε την πόλη του Παλέρμο, έκανε ακόμη πιο εύκολο το έργο των ανδρών που μπήκαν μετά τα μεσάνυχτα στο παρεκκλήσι του Σαν Λορέντζο.
Η συγκεκριμένη ομάδα δεν εισήλθε στον ναό για να προφυλαχθεί από την βροχή, ούτε φυσικά επειδή κάποια από τα μέλη της ένοιωσαν την ανάγκη να προσευχηθούν. Τα μάτια τους «καρφώθηκαν» στον εντυπωσιακό πίνακα «Η γέννηση του Χριστού», ένα αριστούργημα του Μικελάντζελο Μερίτζι Ντα Καραβάτζιο.
Δεν έχασαν καθόλου χρόνο. Χρησιμοποιώντας ξυράφια έκοψαν και έβγαλαν από την κορνίζα το έργο που ήταν κοντά στα τρία μέτρα ύψος και δύο πλάτος, το τύλιξαν και εξαφανίστηκαν μέσα στην βροχή.
Πενήντα πέντε χρόνια μετά ο πίνακας εξακολουθεί να παραμένει άφαντος, παρότι το 2019 ήρθαν το στο φως συγκλονιστικές λεπτομέρειες για την κλοπή του χάρη σε ένα βίντεο που έφτασε στα χέρια του The Guardian.
Σε αυτό ο ιερέας-είχε τον τίτλο του monsignor-Ρόκκο Μπενεντέτο αποκαλύπτει ότι το αριστούργημα του Καραβάτζιο βρισκόταν στο σπίτι ενός capo της Σικελικής Μαφίας, του Γκαετάνο Μπανταλαμέντι.
Στο ίδιο βίντεο μέρος του οποίου δημοσιοποίησε ο Guardian ο ιερέας αποκαλύπτει ότι οι μαφιόζοι είχαν έρθει δύο φορές σε επαφή μαζί του, μέσω επιστολών προκειμένου να επιστρέψουν τον πίνακα, εισπράττοντας το ανάλογο αντίτιμο. Στην δεύτερη μάλιστα επιστολή συμπεριέλαβαν και ένα μικρό κομμάτι του έργου, προκειμένου να δείξουν ότι όντως το έχουν στην κατοχή τους, κίνηση άρρηκτα δεμένη με τις τακτικές της Κόζα Νόστρα στην Σικελία.
Εκεί όπου όταν απαγάγουν έναν άνθρωπο, στέλνουν μετά από λίγες ημέρες ένα δάχτυλο ή ένα αυτί για να πείσουν αλλά περισσότερο να τρομοκρατήσουν τους οικείους του, ώστε να πληρώσουν άμεσα τα λύτρα. Από την ημέρα που κλάπηκε ο πίνακας του Καραβάτζιο καταχωρήθηκε ως ένα από τα πιο πολύτιμα έργα τέχνης στον κόσμο που αναζητούνται στην λίστα του FBI.
Οι νονοί της Μαφίας και η αγγελία
Οι αστικοί μύθοι που ακολούθησαν για το που κατέληξε ο πίνακας στον κόσμο της τέχνης και των συλλεκτών έρχονται σε τέλεια αντιδιαστολή, με κάποιους να επιμένουν ότι βρίσκεται καλά κρυμμένος στην Ελβετία, ενώ άλλοι λένε ότι εγκαταλείφθηκε σε μια αποθήκη ή αχυρώνα όπου καταστράφηκε από την υγρασία και τους αρουραίους.
Το μόνο σίγουρο ήταν ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να πουληθεί σε οποιονδήποτε συλλέκτη, αφού ο θόρυβος από την κλοπή και η κινητοποίηση των αρχών σε όλο τον κόσμο ήταν τέτοια που κανείς δεν θα έμπαινε στην διαδικασία απόκτησης του.
Στο βίντεο με την συνέντευξη ο Ρόκκο Μπενεντέτο λέει για τις δύο φορές που έλαβε επιστολές απο τους κλέφτες, την πρώτη για διαπιστώσουν πόσο διατεθειμένη ήταν η Καθολική Εκκλησία να διαπραγματευτεί την επιστροφή του.
Ο Μαφιόζοι ζήτησαν να μπει μια αγγελία με συγκεκριμένο περιεχόμενο σε εφημερίδα του Παλέρμο και ο Επικεφαλής Πολιτιστικών Υποθέσεων συμφώνησε.
Ακολούθησε η δεύτερη επιστολή στον Μπενεντέτο η οποία περιείχε ένα μικρό κομματάκι από τον πίνακα-ένα κομμάτι γης-και την φράση: «Εμείς τον έχουμε και είναι ο αυθεντικός Καραβάτζιο». Ζητούσαν από την Εκκλησία να δημοσιευθεί και δεύτερη αγγελία στην Giornale Di Sicilia.
Ο ιερέας απευθύνθηκε ξανά στον αρμόδιο επικεφαλής, ο τελευταίος όμως δεν ικανοποίησε το αίτημα των μαφιόζων, αλλά πίστεψε ότι στην κλοπή εμπλέκεται ο Μπενεντέτο.
Το κατήγγειλε στην Αστυνομία, η οποία έθεσε τον ιερέα υπό παρακολούθηση, ενώ τον προσήγαγε για ανάκριση στην οποία του πήραν και δαχτυλικά αποτυπώματα.
Αργότερα ο επικεφαλής του ζήτησε συγνώμη, αλλά το έργο είχε πλέον χαθεί, αφού οι μαφιόζοι δεν επικοινώνησαν ποτέ ξανά με τον Μπενεντέτο, ο οποίος πέθανε το 2003.
Η συγκλονιστική του συνέντευξη που είχε μείνει για χρόνια μέσα σε ένα συρτάρι απέκτησε ιδιαίτερη βαρύτητα μετά τις αποκαλύψεις ενός αποστάτη από τους κόλπους της Σικελικής Μαφίας, του Γκαετάνο Γκράντο.
Τον περιέφεραν σε πάρτι μαφιόζων
Αυτός είπε στους καραμπινιέρους ότι ο πίνακας είχε καταλήξει στα χέρια του Γκαετάνο Μπανταλαμέντι ενώ ένας άλλος Νονός είχε έρθει σε επαφή με έναν art dealer στην Ελβετία, όπου μπορεί να κατέληξε το αριστούργημα του Ιταλού ζωγράφου.
Όμως ο Μπενεντέτο αποκάλυψε ότι στις αρχές του 1970, ένας άλλος ιερέας τον προσέγγισε για να του εκμυστηρευθεί κάτι, για την «Γέννηση του Χριστού».
Ο συγκεκριμένος που λειτουργούσε σε μια εκκλησία στο Καρίνι, μια πόλη κοντά στο Παλέρμο τον ενημέρωσε ότι όταν μια εικόνα από τον δικό του ναό κλάπηκε, ήταν σίγουρος ότι αυτό έγινε από την Μαφία.
Επικοινώνησε με κάποιους νονούς που γνώριζε και μετά από λίγες ημέρες ένας νεαρός τον συνάντησε και του έδειξε δύο φωτογραφίες πινάκων ρωτώντας τον ποιος είναι ο δικός του.
Ο ιερέας του τον έδειξε αλλά δεν ξέχασε ποτέ ότι ο άλλος πίνακας ήταν το κλεμμένο έργο του Μικελάντζελο Μερίτζι Ντα Καραβάτζιο, που είχε καταλήξει στα χέρια της Κόζα Νόστρα.
Τον επιβεβαίωσε χρόνια αργότερα ένας πρώην μαφιόζος που έγινε πληροφοριοδότης της Μαφίας όταν είπε στους αστυνομικούς ότι ο πίνακας εμφανιζόταν συχνά σε συγκεντρώσεις Νονών, σαν ένα σύμβολο prestige.
O διαβόητος Μπανταλαμέντι που πέθανε στην φυλακή τον Απρίλιο του 2004, δεν μίλησε ποτέ για τον κλεμμένο πίνακα και την τοποθεσία που βρίσκεται αυτή η εκπληκτική σύνθεση του διάσημου Ιταλού ζωγράφου. Αυτή, που περιμένει την επιστροφή της στο παρεκκλήσι του Σαν Λορέντζο,εκεί όπου αποκαθηλώθηκε βίαια, ένα βροχερό βράδυ τον Οκτώβριο του 1969.