Λαθρεμπόριο ρωσικού πετρελαίου: Μεγαλώνει ο «σκοτεινός στόλος» του Πούτιν (και συνεχίζει τις δουλειές έξω απ’ τον Λακωνικό Kόλπο)

Οι δραματικές γεωπολιτικές εξελίξεις κυρίως στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή έχουν φέρει στο επίκεντρο των κυβερνήσεων και των μυστικών υπηρεσιών μεγάλων κρατών, κυρίως της Δύσης με επικεφαλής τις ΗΠΑ, τον κλάδο της μεταφορά ενέργειας. Οι κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας αλλά και του Ιράν, οι επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα και ο φόβος για διατάραξη της ναυσιπλοΐας στα Στενά του Ορμούζ αφενός προκαλούν ανησυχία, αφετέρου προσκομίζουν ιλιγγιώδη κέρδη ειδικά σε όσους τολμούν να παρακάμπτουν τις κυρώσεις. Τα δισεκατομμύρια δολάρια που πάνε κι έρχονται κάνουν πολλούς να αναρωτιούνται μήπως κάποιοι από τους Δυτικούς έχουν υποκύψει στον πειρασμό.

Στο σημείο αυτό, στη γενική εικόνα εμφανίζεται η Ελλάδα μέσω του Λακωνικού Kόλπου, του νοτιότερου κόλπου της Ευρώπης και σε γεωγραφική θέση-κλειδί για τις θαλάσσιες μεταφορές. Από την αρχή του χρόνου ισχυρά ΜΜΕ αμερικανικών συμφερόντων, όπως το Bloomberg και το CNN, κάνουν επιτόπια ρεπορτάζ και αναδεικνύουν την επιχείρηση που έχει στηθεί στα διεθνή ύδατα 6 ναυτικά μίλια μακριά από τις ακτές όπου δεξαμενόπλοια που ανήκουν στον λεγόμενο «σκοτεινό στόλο» κάνουν μεταφορτώσεις ρωσικού πετρελαίου παρακάμπτοντας τις διεθνείς κυρώσεις που έχουν επιβληθεί σε βάρος της Ρωσίας.

Εως τώρα όμως δεν έχουν καταφέρει οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί τους να αδρανοποιήσουν το όλο σύστημα που λειτουργεί σαν καλολαδωμένη μηχανή. Το Ελντοράντο του ρωσικού μαύρου χρυσού στον Λακωνικό Kόλπο ζει και βασιλεύει. Οπως επισημαίνουν στελέχη ναυτιλιακών εταιρειών, τα κέρδη που μπορούν να προκύψουν από μία και μόνη παράκαμψη των κυρώσεων κατά της Ρωσίας είναι τεράστια, λόγω των σημαντικών χρηματικών ποσών που κυκλοφορούν στην εμπορία του φορτίου ενός και μόνο δεξαμενόπλοιου.

«Είναι κάτι απίστευτα προσοδοφόρο. Ο πειρασμός να το κάνουν αυτό είναι τεράστιος για τους εμπόρους και για όλους όσοι εμπλέκονται στη συγκεκριμένη εφοδιαστική αλυσίδα. Μπορούν να βγάλουν 10-40 εκατ. δολάρια μέσα σε τέσσερις ή πέντε μήνες. Δεν υπάρχει κάποια άλλη ευκαιρία στον κόσμο για να το κάνουν αυτό», σχολιάζουν.

Το 2023 περισσότερα από 200 πλοία προερχόμενα από τη Ρωσία πραγματοποίησαν ανοιχτά του Λακωνικού Kόλπου μεταφορά ρωσικού πετρελαίου σε άλλα πλοία, τα οποία στη συνέχεια κατευθύνθηκαν στην Ινδία και στην Κίνα. Aλλες τέτοιες τοποθεσίες-μεταφορικοί κόμβοι είναι η Θέουτα, ισπανικό αποσπασμένο τμήμα στις ακτές του Μαρόκου, και μερικά λιμάνια ακόμη πιο βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Δεξαμενόπλοια του «σκοτεινού στόλου» χαρακτηρίζονται τα μεγάλης ηλικίας με ανεπαρκή ή και καθόλου ασφάλιση τα οποία ειδικεύονται στις μεταφορτώσεις πετρελαίου που προέρχεται από χώρες όπως η Ρωσία, το Ιράν, η Βενεζουέλα παραβιάζοντας με αυτόν τον τρόπο τις αλλεπάλληλες κυρώσεις που επιβάλλουν οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ενωση και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο καλύτερος πελάτης φέρεται να είναι η Κίνα. Τα πειρατικά αυτά ταξίδια συνοδεύονται με σημαντικά ασφάλιστρα (premiums) στα ναύλα λόγω του μεγάλου βαθμού επικινδυνότητας.

Η δύναμη του «σκοτεινού στόλου» το 2024 αυξήθηκε κατά 17% σε σύγκριση με το 2023, σύμφωνα με στοιχεία του γαλλικών συμφερόντων ναυλομεσιτικού οίκου BRS Shipbrokers. Ο αριθμός των πλοίων ανέρχεται σε 787, που ισοδυναμεί με το 8,5% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων! Στα τέλη του 2023 ο αριθμός των πλοίων αυτών ήταν 675, ήτοι το 7,6% του δεξαμενόπλοιων που βρίσκονται σήμερα στο νερό.

Η μεταφορική ικανότητα των πλοίων του «σκοτεινού στόλου» ανέρχεται σε 93,7 εκατομμύρια dwt και αντιπροσωπεύουν το 13,7% του παγκόσμιου τονάζ δεξαμενόπλοιων. Παρότι οι κυβερνήσεις και οι ρυθμιστικές αρχές παρακολουθούν στενά τον «σκοτεινό στόλο», το τεράστιο μέγεθός του κάνει δύσκολη την εξάλειψή του, αφού, σύμφωνα με τους αναλυτές, αν αποσυρθεί λόγω κυρώσεων θα σημαίνει την αφαίρεση του 13,7% της παγκόσμιας χωρητικότητας από τις αγορές, με αποτέλεσμα να αυξηθούν υπερβολικά οι ναύλοι για μεταφορά πετρελαίου αφού δεν θα υπάρχει ικανός αριθμός πλοίων να εξυπηρετήσει τη ζήτηση, γεγονός που θα προκαλέσει παγκόσμιο οικονομικό σοκ και ελλείψεις στην αγορά ενέργειας.

Ο ναυλομεσιτικός οίκος BRS Shipbrokers χωρίζει τον «σκοτεινό στόλο» σε τέσσερις κατηγορίες:
1/ Πλοία στα οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις και ταξιδεύουν υπό ρωσική ή ιρανική σημαία.
2/ Πλοία ιδιωτικών συμφερόντων, που είναι η μεγαλύτερη και γηραιότερη κατηγορία, στα οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις και μεταφέρουν ιρανικό πετρέλαιο στην Κίνα.
3/ Πλοία που αγοράστηκαν για να μεταφέρουν αποκλειστικά ρωσικό πετρέλαιο.
4/ Πλοία που ανήκουν σε νεοσύστατες ναυτιλιακές εταιρείες που εμφανίστηκαν αμέσως μετά την επιβολή των πρώτων κυρώσεων και δραστηριοποιούνται τόσο στο εμπόριο ρωσικού πετρελαίου όσο και σε βασικές εμπορικές διαδρομές.

Στρατιωτικές ασκήσεις

Πριν από λίγες ημέρες ο Λακωνικός Κόλπος ήρθε και πάλι στη δημοσιότητα με αφορμή ασκήσεις που έκανε στην περιοχή το Πολεμικό Ναυτικό της Ελλάδας, την οποία δέσμευσε με έκδοση NAVTEX 328/23 και 330/23 για χρονικό διάστημα από 1η έως 9 Μαΐου. Τις ασκήσεις ανακοίνωσε η Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού.

Το Bloomberg, επικαλούμενο στοιχεία τη πλατφόρμας TankerTrackers, ανέφερε ότι με την έναρξη των ασκήσεων αποχώρησαν από την περιοχή τα δεξαμενόπλοια που κάνουν μεταφορτώσεις ρωσικού πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο (ship-to-ship transfers - STS). Δεν απομακρύνθηκαν όμως, απλώς μετακινήθηκαν νοτιότερα.

Ναυλομεσιτικές πηγές εκτιμούν ότι πολλά από τα πλοία αυτά, με ιστορικό συμμετοχής στη δραστηριότητα STS, περιφέρονται στην ευρύτερη περιοχή και αναμένεται να επαναδραστηριοποιηθούν.

Στο μεταξύ, υπάρχει σκέψη στην κυβέρνηση σε συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό να επαναλάβουν τη δέσμευση της περιοχής προκειμένου να περάσουν μήνυμα προς τα έξω ότι η Ελλάδα δεν θα διευκολύνει τέτοιες πρακτικές.

Σύμφωνα με στοιχεία από διεθνείς πηγές, μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου εξήχθησαν 82,9 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, εκ των οποίων το 68% μεταφέρθηκε στον Λακωνικό Κόλπο για μεταφόρτωση.

Τα συνολικά ομοσπονδιακά έσοδα της Ρωσίας εκτινάχθηκαν στο ύψος-ρεκόρ των 320 δισ. δολαρίων το 2023 και πρόκειται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, περίπου το 1/3 των χρημάτων δαπανήθηκε για τον πόλεμο στην Ουκρανία πέρυσι, ενώ φέτος αναμένεται να δοθεί ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό.
Οι τρόποι

Οι κυρώσεις της Δύσης στην αρχή έπιασαν τόπο γιατί δεν υπήρχαν αρκετά δεξαμενόπλοια οι ιδιοκτήτες των οποίων να ήταν έτοιμοι να μεταφέρουν ρωσικό αργό. Ωστόσο, διάφοροι πλοιοκτήτες και διαχειριστές δεξαμενόπλοιων συγκέντρωσαν έναν στόλο γηρασμένων πλοίων, πολλά από τα οποία στο παρελθόν θα είχαν πωληθεί για παλιοσίδερα (σκραπ), για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε ο «σκοτεινός-σκιώδης στόλος».

Ο εν λόγω στόλος μεταφέρει ολοένα μεγαλύτερο ποσοστό από το συνολικό εξαγώγιμο πετρέλαιο της Ρωσίας. Οι πλοιοκτήτες χρειάζονταν έως τώρα απλώς μια ένορκη βεβαίωση από τον ιδιοκτήτη του φορτίου ότι η αποστολή αγοράστηκε σε τιμή κάτω από το ανώτατο όριο που προβλέπεται στο πακέτο των κυρώσεων. Στην ουσία όμως δεν υπάρχει τήρηση του ανώτατου ορίου.

Οι μισές εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας το 2023 πήγαν στην Κίνα, ενώ το μερίδιο της Ινδίας ανήλθε μέσα σε δύο χρόνια στο 40% των συνολικών ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου. Διεθνείς αναλυτές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μέρος του ρωσικού αργού πετρελαίου που διυλίστηκε από την Ινδία το 2023 στη συνέχεια εξήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πετρελαιοειδή αξίας άνω του 1 δισ. δολαρίων!

«Η Ρωσία πουλάει πετρέλαιο με μεγάλη έκπτωση σε Κίνα και Ινδία. Τα δε διυλιστήρια της Ινδίας μεταπωλούν στην Ευρώπη τα πετρελαϊκά προϊόντα σε υπέρογκες τιμές. Αρα αντί να τιμωρούμε ως Ευρώπη τη Ρωσία τιμωρούμε τον εαυτό μας. Οι πολιτικοί πρέπει να βρουν λύσεις γιατί έρχεται στο μέλλον βαθύτερη οικονομική ύφεση», προειδοποιούν οικονομικοί κύκλοι.

Πάντως, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για το 2023, η Ρωσία πλέον εξάγει περίπου 5,3 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου και προϊόντων την ημέρα, αριθμός χαμηλότερος από τον Σεπτέμβριο του 2022 και περίπου 700.000 βαρέλια λιγότερα από τα επίπεδα των 6 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα που ίσχυαν πριν από την εισβολή στην Ουκρανία.

Θαλάσσια ρύπανση

Ο κίνδυνος θαλάσσιας ρύπανσης είναι μεγάλος. Σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg, εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού αργού και πετρελαϊκών προϊόντων έχουν αλλάξει χέρια μεταξύ δεξαμενόπλοιων μόλις λίγα μίλια από τις ακτές της Ελλάδας.

Συγκεκριμένα, τουλάχιστον 23 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού αργού και πρόσθετες ποσότητες πετρελαϊκών προϊόντων μεταφέρθηκαν από ένα δεξαμενόπλοιο σε άλλο το 2023. Πολλά από τα εμπλεκόμενα πλοία είναι παλιά και το ασφαλιστικό τους καθεστώς είναι ασαφές. Ο μέσος όρος ηλικίας των δεξαμενόπλοιων που εμπλέκονται στις μεταφορές αργού στα ανοιχτά της Ελλάδας είναι 18 έτη. Το παλαιότερο από αυτά ναυπηγήθηκε το 1997.

Αυτά τα σκουριασμένα, γηρασμένα δεξαμενόπλοια προκαλούν ανησυχίες στα Ηνωμένα Εθνη για αυξημένο κίνδυνο μεγάλης πετρελαιοκηλίδας. Οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ ανησυχούν επίσης για τις πρακτικές που έχουν υιοθετήσει ορισμένα από τα πλοία να κλείνουν τους αναμεταδότες οι οποίοι δείχνουν τη θέση τους και να μεταφέρουν φορτία από το ένα γηρασμένο πλοίο στο άλλο.

Την ίδια ώρα, Ελληνες εφοπλιστές που κυριαρχούσαν σε μεταφορές ρωσικού πετρελαίου για την Κίνα και την Ινδία έχουν αποσυρθεί από τη δραστηριότητα αυτή. Τα δεξαμενόπλοια που ανήκαν σε Ελληνες αποτελούσαν το 21% της συνολικής χωρητικότητας των πλοίων που φόρτωναν πετρέλαιο και πετρελαιοειδή σε ρωσικά λιμάνια τον περασμένο Ιανουάριο, σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τη Vortexa και τη Lloyd’s List Intelligence. Ωστόσο, κυρίαρχα στο εμπόριο κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου ήταν τα πλοία του «σκοτεινού στόλου». Το 48% του συνόλου των δεξαμενόπλοιων που παρακολουθήθηκαν τον πρώτο μήνα ήταν ηλικιωμένα, ανώνυμα δεξαμενόπλοια.

Τα πλοία που καταπλέουν σε ρωσικά λιμάνια παρακολουθούνται στενά από τις ρυθμιστικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Ευρώπης εν όψει του νέου ανώτατου ορίου τιμών πετρελαίου, η επιβολή του οποίου άρχισε από τις 19 Φεβρουαρίου του 2023 για την αντιμετώπιση της εκτεταμένης αποφυγής των κυρώσεων που παρατηρήθηκε κατά το β’ περσινό εξάμηνο. Εως τότε ένα σύμπλεγμα ιδιωτικών ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών με δεξαμενόπλοια κυριαρχούσε στις οικονομικά αποδοτικές ρωσικές πετρελαϊκές συναλλαγές με τη Βορειοδυτική Ευρώπη.

Ο αριθμός των δεξαμενόπλοιων ελληνικών συμφερόντων που μετέφεραν ρωσικό αργό πετρέλαιο μειώθηκε σε μόλις οκτώ τον περασμένο Ιανουάριο, σύμφωνα με το Bloomberg.

Υπενθυμίζεται ότι τον περσινό Μάιο ο αριθμός των πλοίων ξεπερνούσε τα 40, ενώ κατά το μεγαλύτερο μέρος του β’ εξαμήνου του 2023 περίπου 20 πλοία ελληνικών συμφερόντων μετέφεραν ρωσικό αργό.

Το ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ ζήτησε από τους ιδιοκτήτες δεξαμενόπλοιων της Δύσης να εξηγήσουν αναλυτικά τις ενέργειες στις οποίες προέβησαν προκειμένου να συμμορφωθούν με το πλαφόν των 60 δολαρίων ανά βαρέλι για το ρωσικό πετρέλαιο. Η έξοδος Ελλήνων εφοπλιστών από το παιχνίδι αποδίδεται στην εντατικοποίηση των ελέγχων.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, έγιναν κάποια τηλεφωνήματα προς τις ναυτιλιακές που προειδοποιούσαν ότι οι ανυπάκουοι θα δουν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς μπλοκαρισμένους. Επίσης, ο φόβος ότι η επιβολή κυρώσεων θα μπορούσε να αφήσει τους πλοιοκτήτες για παρατεταμένο χρονικό διάστημα με αδιάθετα φορτία επειδή υπόκεινται στις κυρώσεις οδήγησε πολλές από τα ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες να αποχωρήσουν από τις ρωσικές συναλλαγές.


Ειδήσεις σήμερα:

Η βιογραφία του Βασίλη Καρρά: Η απαγωγή στον δρόμο για το πανηγύρι, το σπίτι που χάθηκε στα ζάρια, η γνωριμία με τον Εθνάρχη

Πορνό: Πόσο βλέπουν οι Έλληνες και ποιες είναι οι αγαπημένες κατηγορίες σε κάθε πόλη

Δείτε πώς ο Πιρς Μόργκαν στρίμωξε τον εκπρόσωπο της ισραηλινής κυβέρνησης για τους νεκρούς αμάχους στη Γάζα