Βόρεια Μακεδονία: Η παράκαμψη της Συμφωνίας των Πρεσπών κλείνει τον δρόμο προς την ΕΕ
27.05.202419:08
Η νέα ηγεσία των Σκοπίων δεν ναρκοθετεί μόνο την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά βάζει σε κίνδυνο και την επιβίωση του γειτονικού κράτους
Αντιμέτωπη με την πραγματικότητα στην οποία θα οδηγήσει η προσπάθεια υπονόμευσης της βασικής διάταξης της Συμφωνίας των Πρεσπών για την καθιέρωση της επίσημης συνταγματικής ονομασίας «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» βρίσκεται η ηγεσία της γειτονικής χώρας που προέκυψε από τη νίκη του VMRO-DPMNE στις πρόσφατες εκλογές, καθώς οι πονηριές παράκαμψης αυτής της υποχρέωσης οδηγούν στο μπλοκάρισμα της ευρωπαϊκής της πορείας. Μια πορεία που είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα ώστε να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει και να πλησιάσει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς που είναι κρίσιμοι και για την επιβίωσή της.
Τα παιχνίδια της νέας ηγεσίας της Βόρειας Μακεδονίας για το όνομα άρχισαν ήδη να τροφοδοτούν τους εθνικιστικούς κύκλους, με πρώτη την Εκκλησία, βασικό φορέα του αλυτρωτισμού, που τώρα υπαναχωρεί από τη συνεννόηση που υπήρχε για αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της αφού αλλάξει το όνομα «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία».
Οι προειδοποιήσεις της Αθήνας σε ανώτατο επίπεδο, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να δηλώνει ότι αν δεν υπάρξει πλήρης και πιστή εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών θα κλείσει ο ευρωπαϊκός δρόμος της χώρας, δεν είναι απλώς μια πολιτική δήλωση, αλλά στηρίζεται πλήρως στα ευρωπαϊκά κείμενα που αφορούν τη Βόρεια Μακεδονία.
Η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία αποφασίστηκε στις 25 Μαρτίου 2020 από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, απόφαση που εγκρίθηκε και από τη Σύνοδο Κορυφής και αναφέρει ρητά: «Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό να επιτευχθούν απτά αποτελέσματα και να εφαρμοστούν καλή τη πίστη διμερείς συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα και της Συνθήκης για Σχέσεις Καλής Γειτονίας με τη Βουλγαρία στο πλαίσιο της διαδικασίας διεύρυνσης». Τον Ιούλιο του 2022 συνεκλήθη η Διακυβερνητική Διάσκεψη και από τότε έχει αρχίσει η διαδικασία του screening για όλα τα κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Η νέα κυβέρνηση των Σκοπίων είναι βεβαίως υποχρεωμένη να αποδεχτεί και να προσυπογράψει όλα τα κείμενα που ετοιμάζονται και αναφέρονται φυσικά σε Βόρεια Μακεδονία, αλλά και πάλι για το άνοιγμα κάθε κεφαλαίου (όπως και το κλείσιμό του) απαιτείται ομοφωνία. Και είναι προφανές ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει έτσι τη δυνατότητα και σε βάθος χρόνου να μπλοκάρει το άνοιγμα και το κλείσιμο των 33 κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, εφόσον διαπιστωθεί ότι παραβιάζεται ο βασικός όρος για καλή τη πίστη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Και αυτό φυσικά δεν αφορά μόνο την τυπική συμμόρφωση με τη χρήση της συνταγματικής ονομασίας για τους θεσμούς και τους φορείς της κρατικής εξουσίας, αλλά η καλή πίστη καλύπτει όλες εκείνες τις περιπτώσεις όπου επιχειρείται η καταστρατήγηση της Συμφωνίας των Πρεσπών με εκμετάλλευση των ερμηνειών που δίνει το άρθρο 7 προκειμένου το «Βόρεια Μακεδονία» να απομείνει σφραγίδα.
Στη νέα ιστοσελίδα της Προεδρίας υπάρχει απλώς το εθνόσημο απαλείφοντας τον τίτλο «Προεδρία της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας», ενώ στο κέντρο της εισαγωγικής σελίδας αναφέρεται απλώς η λέξη «Makedonja»
Νέα πρόκληση
Η νέα πρόεδρος της χώρας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα και από το Βατικανό που επισκέφτηκε την περασμένη Πέμπτη αναφέρθηκε σε ανάρτησή της στο Χ σε «Μακεδόνες πολίτες», παραβιάζοντας και πάλι τη συμφωνία, ενώ στα links που παρατίθενται για τον θεσμικό ρόλο και το βιογραφικό της αναφέρεται απλώς ως «πρόεδρος». Ακόμη, στη νέα ιστοσελίδα της Προεδρίας της χώρας υπάρχει απλώς το εθνόσημο απαλείφοντας τον τίτλο που είχε έως τώρα «Προεδρία της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας».
Εν αναμονή της σύγκλησης της νέας Βουλής και της συγκρότησης κυβέρνησης υπό τον Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ηγέτη του VMRO-DPMNE, ο ίδιος επιχειρεί να δώσει το στίγμα του καθώς έπειτα από συνεχείς αναφορές σε «Μακεδονία», και μάλιστα ενώ αναφέρονται σε σχέσεις του κράτους με άλλες χώρες (οπότε ήταν υποχρεωμένος να αναφερθεί με τη συνταγματική ονομασία), σε συνέντευξή του τόνισε ότι περιμένει από τους γείτονες να «σεβαστούν τη στάση μας» και ότι οι πολίτες δεν θα δουν από τη νέα κυβέρνηση παλιές πολιτικές που ήταν «πολιτικές αυτοεξευτελισμού, ταπείνωσης, γονατίσματος και καταστροφής και λεηλασίας της χώρας».
Θέλοντας συγχρόνως να στείλει καθησυχαστικά μηνύματα, καθώς και στο εσωτερικό υπάρχουν αντιδράσεις για το ενδεχόμενο η αμφισβήτηση της Συμφωνίας των Πρεσπών να οδηγήσει σε νέες περιπέτειες τη χώρα, ο κ. Μίτσκοσκι δήλωσε ότι δεν θα υπάρξουν «πολιτική περιττού εκνευρισμού και επιθετικότητας, μετονομασίες αυτοκινητοδρόμων, αεροδρομίων, μνημείων κ.λπ.». Ο ίδιος, πάντως, έχει δείξει ότι θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί εκτός των απολύτως αναγκαίων περιστάσεων το όνομα «Μακεδονία».
Εχει ενδιαφέρον όμως κι ένα ακόμη κείμενο το οποίο προβάλλει η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας με λεπτομέρειες για τη χρήση του συνταγματικού ονόματος υπό μορφή ερωταπαντήσεων. Και το κείμενο αυτό («Εξηγώντας απλά τη Βόρεια Μακεδονία») δεν αμφισβητήθηκε από την τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και αποτελεί πλέον τον μπουσούλα για τη διεύρυνση της χρήσης του όρου «Μακεδονία, Μακεδόνας, μακεδονικός»:
«Ερ.: Είναι λοιπόν οι πολίτες σας Βορειομακεδόνες τώρα; Απ.: Οχι! Είναι φυσικά Μακεδόνες πολίτες και πολίτες της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά κατά τα άλλα είναι απολύτως σωστό να περιγράφουμε τους εθνικά Μακεδόνες απλώς ως Μακεδόνες, χωρίς το επίθετο “Βόρειο-”. Και στην πραγματικότητα, μη χρησιμοποιείτε καθόλου τον όρο “Βορειομακεδόνες”…
Ερ.: Θα γράψω μια ιστορία για το φαγητό στη χώρα σας. Να μιλήσω για κουζίνα της Βόρειας Μακεδονίας; Απ.: Οχι. Οταν περιγράφουμε οτιδήποτε σχετίζεται με την εθνική ή πολιτιστική μας ταυτότητα, το επίθετο απλώς “μακεδονική” είναι σωστό, ενώ το “βορειομακεδονική” θα ήταν λάθος. Μερικά σωστά παραδείγματα περιλαμβάνουν: “Μακεδονικό πολιτισμό, μακεδονική Ιστορία, μακεδονική λογοτεχνία, μακεδονικό κυριλλικό αλφάβητο, μακεδονικές εκκλησίες, μακεδονική εθνική ταυτότητα” και ούτω καθεξής. Λάβετε υπόψη, ωστόσο, ότι η “Μακεδονία” και οι “Μακεδόνες” σημαίνουν κάτι σαφώς διαφορετικό στην Ελλάδα.
Ερ.: Λοιπόν, αν γευματίσω με τον πρόεδρό σας τι πρέπει να πω; Απ.: Καλή παρατήρηση! Θα ήταν σωστό να πείτε ότι ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας σάς σέρβιρε ένα γεύμα με νόστιμες μακεδονικές σπεσιαλιτέ. Δεν θα ήταν σωστό να πούμε ότι γευματίσατε με τον Βορειομακεδόνα πρόεδρο.
Ερ.: Αυτό προκαλεί σύγχυση! Γιατί είναι ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά όχι ο Βορειομακεδόνας πρόεδρος, ενώ το φαγητό σας είναι μόνο μακεδονικό; Απ.: Στο πλαίσιο της συμφωνίας με την Ελλάδα, συμφωνήσαμε να μη χαρακτηρίσουμε κανέναν κρατικό φορέα ως βορειομακεδονικό. Οτιδήποτε συνδέεται με το κράτος, την κυβέρνηση, την Προεδρία, ιδιωτικούς φορείς και φορείς που σχετίζονται με το κράτος ή δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται από το κράτος στο εξωτερικό θα χρησιμοποιεί το επίθετο “Βόρειο”, αλλά δεν είναι απαραίτητο να το χρησιμοποιεί σε άλλες περιπτώσεις, για παράδειγμα για φαγητό. Ετσι, η χώρα μας διοικείται από την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, ο αρχηγός του κράτους μας είναι ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, οι εξωτερικές υποθέσεις διοικούνται από το υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας και ούτω καθεξής.
Η Βόρεια Μακεδονία θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιεί για όλους τους άλλους επίσημους φορείς, για παράδειγμα τους τοπικούς δήμους και το Πανεπιστήμιο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Για παράδειγμα: “Το Τέτοβο είναι ένας δήμος στη Βόρεια Μακεδονία όπου είναι σύνηθες να ακούμε ανθρώπους να μιλούν είτε στα μακεδονικά είτε στα αλβανικά”. Ομοίως μπορείτε να πείτε: “Το Πανεπιστήμιο Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου είναι το παλαιότερο πανεπιστήμιο στη Βόρεια Μακεδονία. Πήγα εκεί για να κάνω μια συνέντευξη σχετικά με τη μακεδονική οικονομία”. Και πάλι, να είστε προσεκτικοί - όχι της βορειομακεδονικής. Ναι, είναι περίπλοκο, αλλά μας πήρε 27 χρόνια για να φτάσουμε σε αυτή τη συμφωνία!».
Eμπλοκή στο Εκκλησιαστικό
Η άνοδος στην εξουσία του VMRO-DPMNE ενθαρρύνει και τις εθνικιστικές δυνάμεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία της χώρας, η οποία έπειτα από χρόνια αποκλεισμού από τον ορθόδοξο κόσμο ως σχισματική, μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών και τη συνεννόηση που υπήρξε για εγκατάλειψη της ονομασίας «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία», άνοιξε ο δρόμος για την επιστροφή της στην ορθόδοξη κανονικότητα.
Ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος απέρριψε ως «απαράδεκτους» τους όρους που τίθενται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την παραχώρηση του Τόμου Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας. Η συνεννόηση που υπήρξε ήταν ότι η Εκκλησία θα άλλαζε το όνομά της ώστε να ακολουθήσει τις προβλέψεις της Συμφωνίας των Πρεσπών και θα υιοθετούσε την ονομασία «Ορθόδοξη Εκκλησία (Αρχιεπισκοπή) της Αχρίδας».
Ο επικεφαλής της Εκκλησίας, την περασμένη Τετάρτη, σε δηλώσεις του τόνισε ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί πότε θα δοθεί ο Τόμος της Αυτοκεφαλίας γιατί το Οικουμενικό Πατριαρχείο θέτει «απαράδεκτους» όρους που συνίστανται «σε παραίτηση από το όνομα “Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία”, εγκατάλειψη της μακεδονικής διασποράς και αναγνώριση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας». Σύμφωνα με τον ίδιο, «τα αιτήματα του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης δύσκολα θα απαντηθούν θετικά, ειδικά αυτά που σχετίζονται με το όνομα και τη διασπορά».
«Εχουμε το δικό μας όνομα, αυτό το όνομα δεν ανήκει σε κανέναν άλλον και επομένως κανείς δεν πρέπει να μας ζητήσει να εγκαταλείψουμε το όνομά μας και το όνομα της εκκλησίας μας είναι Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία, η ανανεωμένη Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας».
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώρισε την Εκκλησία με το όνομα «Εκκλησία της Αχρίδας» και την ενέταξε στην ομαλότητα του ορθόδοξου κόσμου, χωρίς ωστόσο η απόφαση να σημαίνει παραχώρηση Αυτοκεφαλίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της χώρας αποσχίστηκε το 1967 από το Σερβικό Πατριαρχείο και κήρυξε αυτοκέφαλο με την ονομασία «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία», όμως δεν αναγνωρίστηκε από καμία επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία του κόσμου.
Τον Νοέμβριο του 2009, η «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» πρόσθεσε στο όνομά της το «Αρχιεπισκοπή Αχρίδας» και το 2018, αφού είχε κυρωθεί η Συμφωνία των Πρεσπών, με επιστολή στην Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ζήτησε να υπαχθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο υπό τον τίτλο «Αρχιεπισκοπή Αχρίδας», εγκαταλείποντας την ονομασία «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία».
Στην ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όταν αποκατέστησε την επίσημη κοινωνία με την Εκκλησία της Βόρειας Μακεδονίας, διευκρινιζόταν ότι επαφίεται στην Εκκλησία της Σερβίας να ρυθμίσει τα μεταξύ αυτής και της Εκκλησίας στη Βόρεια Μακεδονία διοικητικά θέματα, τονίζοντας παράλληλα ότι αποκλείει τον όρο «μακεδονική» και κάθε άλλο παράγωγο της λέξης «Μακεδονία».