Μέση Ανατολή: Παγκόσμιος διπλωματικός πόλεμος για το Δικαστήριο της Χάγης και την αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους

Οι ειδήσεις προέκυψαν αιφνιδιαστικά αναστατώνοντας το παγίως εύφλεκτο σκηνικό της Μέσης Ανατολής. Στο ζεστό ανοιξιάτικο, διαρκώς σε εγρήγορση και στις χαλαρότερες στιγμές του Τελ Αβίβ διατάραξαν την ηρεμία των συνήθως ψύχραιμων θαμώνων της ψυχαγωγικής ζώνης στη νότια άκρη της λεωφόρου Ρότσιλντ. Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του στο Χ, πρώην Twitter, ο σημερινός και μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου εμφανίστηκε με φανερή υπερδιέγερση.

Από το γραφείο του στο κυβερνητικό συγκρότημα Μπεν Γκουριόν της Ιερουσαλήμ διεμήνυσε με έξαψη ότι «η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους ισοδυναμεί με επιβράβευση της τρομοκρατίας». Από κοντά ο εξίσου ασυμβίβαστα απτόητος υπουργός Εξωτερικών Ισραελ Κατς τόνισε ότι «η Ιστορία θα θυμάται όσους αποφάσισαν να απονείμουν χρυσό μετάλλιο στους δολοφόνους της Χαμάς, οι οποίοι βίασαν έφηβες, έκαψαν μωρά, άρπαξαν και κακομεταχειρίζονται σοκαριστικά ομήρους». Το σίγουρο ήταν πως τα ραγδαία γεγονότα αναζωπύρωσαν αισθητά την ντόπια δυσφορία. Υπό το βάρος των εξελίξεων ένα μούδιασμα διέτρεξε ξαφνικά όλη τη χώρα.

Σαν να τραβιόταν βίαια κάτω από τα πόδια μιας χώρας-θύματος σκληρών επιθετικών ακροτήτων το χαλί μιας υποτιθέμενης ευαίσθητης δημοκρατικής αλληλεγγύης. Ακόμη και οι σκεπτικιστές για το αύριο του τόπου τους, καθώς και οι επικριτικοί για τις κυβερνητικές προπαγανδιστικές μεθοδεύσεις Ισραηλινοί πολίτες αισθάνθηκαν αμήχανοι. Το κλισέ, διόλου μακριά από την πραγματικότητα, που επινόησε πριν από μία δεκαετία ο πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Μπάρακ αναδευόταν έντονα μέσα στη γενικευμένη σύγχυση. Ο,τι ο ίδιος περιέγραφε ως απειλητικό τσουνάμι διπλωματικής απομόνωσης λόγω των άστοχων πολιτικών της χώρας του λάμβανε πλέον απτές διαστάσεις.

Περισυλλογή

Τις ίδιες ώρες, μόλις 75 χλμ. ανατολικότερα από την πρωτεύουσα του Ισραήλ, στη Ραμάλα της Δυτικής Οχθης του Ιορδάνη ποταμού, η Παλαιστινιακή Αρχή του 88χρονου Μαχμούντ Αμπάς καλωσόριζε τα αναπάντεχα, ευνοϊκά για τη χώρα τους μαντάτα. Οχι, όμως, χωρίς περίσκεψη. Στον ορισμένο ως πρόεδρο του βαθιά διεφθαρμένου υποτιθέμενου παλαιστινιακού κράτους γηραιό Αμπού Μαζέν (στα αραβικά το όνομα του Αμπάς), η περισυλλογή συνιστά ένα ατού της ηλικίας του.

Δεδομένου ότι δεν έχει διεξαγάγει βουλευτικές εκλογές από το 2006, άρα δεν έχει λαϊκή εντολή, δεν ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας και είναι ανίκανος να χαλιναγωγήσει την αγριότητα της Χαμάς, η πιθανότητα πλήρους αναγνώρισης της επικράτειάς του θα προϋπέθετε θεσμικά δημοκρατικές εκλογικές διαδικασίες - επομένως και τον κίνδυνο να χάσει ο ίδιος στις κάλπες το διαχρονικά επίζηλο πόστο του. Ταυτόχρονα οι αδιάλλακτοι μαχητές της τζιχαντιστικής Χαμάς, καθώς και οι προνομιούχοι φονταμενταλιστές ηγέτες τους, που λουφάζουν σε Ντόχα και Αγκυρα, υποδέχτηκαν με συγκρατημένο ενθουσιασμό την προοπτική επίσημης αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους. Πού να χωρέσει το χειμαρρώδες μίσος τους κατά του Ισραήλ, με πρωταρχικό τους στόχο την εξαφάνισή του από τον χάρτη σε μια οργανωμένη πολιτική οντότητα με τη χρήση νόμιμης εξουσίας;

Ασε που θα κινδύνευαν να μετατραπούν από καταπιεστικά αφεντικά της περιοχής, που προσφέρουν μόνο δεινά στους κατοίκους της, σε υπαλλήλους της μισητής τους Φατάχ και τσιράκια του απεχθούς Αμπάς. Σε κάθε περίπτωση, η επιμελημένη χορογραφικά πρωτοβουλία αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους -από τον Κεντροδεξιό Ιρλανδό πρωθυπουργό Σάιμον Χάρις, τον Σοσιαλιστή Ισπανό ομόλογό του Πέδρο Σάντσεθ, καθώς και τον επικεφαλής της νορβηγικής κυβέρνησης, εκατομμυριούχο ηγέτη του Εργατικού Κόμματος Γιόνας Γκαρ Στέρε- δεν θα ξέμπλεκε αυτό το μπερδεμένο, ποτισμένο με αίμα κουβάρι. Για τους πιο απαισιόδοξους ακόμη και οι καλύτερες προβλέψεις μάλλον θα αγκιστρώνονταν στην αργή και μισαλλόδοξη τροχιά της αβυσσαλέας παράνοιας που καταδυναστεύει την περιοχή.

Καθώς συμπληρώνονται σχεδόν οκτώ μήνες σφοδρών στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά της τρομοκρατικής Χαμάς στην ερειπωμένη πλέον Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ δέχθηκε δύο αλλεπάλληλα βαριά διεθνή πλήγματα: ένα δικαστικό και ένα διπλωματικό. Προηγήθηκε ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) της Χάγης που κατηγόρησε, ανάμεσα σε άλλους, τον Ισραηλινό πρωθυπουργό για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και ακολούθησαν, μία ημέρα μετά, τρεις ευρωπαϊκές χώρες που ανακοίνωσαν συντονισμένα την πρωτοβουλία τους να αναγνωρίσουν επίσημα ένα παλαιστινιακό κράτος στις 28 Μαΐου.

Στη μέγγενη των ασφυκτικών αυτών πιέσεων η ισραηλινή κυβέρνηση αντέδρασε με αγανάκτηση. Οργισμένη, ανακάλεσε «για διαβουλεύσεις» τους πρεσβευτές της από το Δουβλίνο, τη Μαδρίτη και το Οσλο. Ταυτόχρονα κατήγγειλε ως εξωφρενική διαστρέβλωση της εννοίας της δικαιοσύνης και ως κραυγαλέα απόδειξη ηθικής χρεοκοπίας την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου. Λάβρος, ο «Μπίμπι» Νετανιάχου, δήλωσε αυστηρά: «Δεν θα μας αποτρέψουν και θα συνεχίσουμε στον πόλεμο μέχρι να απελευθερωθούν οι όμηροι και να καταστραφεί η Χαμάς». Ο θυμός και το αδάμαστο φρόνημα, ωστόσο, δεν κρίνονται ως οι καλύτεροι σύμβουλοι ή οι πιο σπλαχνικοί παρηγορητές σε ένα ζορισμένο δημοκρατικό κράτος. Ιδίως όταν αυτό βρίσκεται από την ίδρυσή του περικυκλωμένο από διόλου φιλικούς Αραβες γείτονες.

Αιματηρό αδιέξοδο

Πόσο μάλλον όταν σήμερα στριμώχνεται σε ένα αιματηρό αδιέξοδο εξαιτίας του δικαιώματός του να αντιδράσει με νόμιμη αυτοάμυνα. Από την άλλη, η βίαιη διεξαγωγή πολέμου ως απάντηση στη βάρβαρη πολύνεκρη επίθεση στο έδαφός του και τη βάναυση σφαγή πολιτών του από την εξτρεμιστική Χαμάς δεν μπορεί να συνεχίζεται αενάως. Υπάρχει, όπως και να το κάνουμε, Διεθνές Δίκαιο. Πόσο πια θα παραβιάζεται αυθαίρετα;

Ενόσω, πάντως, δεν εμφανίζονται αμυδρές καν ρωγμές διαφυγής από το δυστοπικό τοπίο του εξοντωτικού πόλεμου, αυξάνονται οι διεθνείς εκκλήσεις για βιώσιμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Εντούτοις, όλες οι μέχρι τώρα συνομιλίες των δύο πλευρών για εκεχειρία έχουν αποβεί άκαρπες. Υπό το πρίσμα της μόνιμης ειρηνικής λύσης στην περιοχή, δύο χώρες της Ε.Ε., η Ιρλανδία και η Ισπανία, καθώς και η Νορβηγία που δεν έχει προσχωρήσει στην Ενωση, ενορχήστρωσαν προσεκτικά και έφεραν εις πέρας, σήμερα Τρίτη, την πρωτοβουλία τους για αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους. Με προτεραιότητα τη διαφύλαξη της ειρήνης, της συνοχής και της δικαιοσύνης. Και ταυτόχρονα με ενίσχυση της διάθεσης για διεθνή δράση υπό τη ρητορική παρακίνηση ότι «έχει έρθει η ώρα να περάσουμε από τα λόγια στην πράξη».

Στηρίζουν, έτσι, με τις ουμανιστικές ευχές τους μια μακροχρόνια παλαιστινιακή φιλοδοξία που προσδίδει διεθνή νομιμότητα στον αγώνα τους. Είναι πεπεισμένες ότι με αυτόν τον τρόπο διαμηνύουν παγκοσμίως μια βιώσιμη εναλλακτική λύση απέναντι στον ωμό μηδενισμό της αιμοδιψούς Χαμάς, που ίσως θα εξασφαλίσει και την αυτοσυγκράτηση ως προς τα αντίποινα που δρομολογεί το Ισραήλ. Θεωρούν ότι την έξοδο των δύο πλευρών από την τρέχουσα κρίση την εγγυάται μόνο η αμφοτερόπλευρη στόχευση σε κάποιο είδος πολιτικού ορίζοντα. Αξιέπαινες οι προσδοκίες τους. Οπως σεβαστό είναι και το ρητό και θεμελιώδες δικαίωμα της Παλαιστίνης στην αυτοδιάθεση, η οποία δεν απαιτεί την άδεια του Ισραήλ.

Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι οι μοναδικές χώρες στην υφήλιο που δεσμεύονται για την υποστήριξη της κρατικής υπόστασης της Παλαιστίνης. Ηδη 143 από τα 193 κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών έχουν αναγνωρίσει επίσημα ένα παλαιστινιακό κράτος. Σήμερα, πάντως, το πρόβλημα είναι εξόχως σύνθετο και περίπλοκο και η επίλυσή του εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τεράστια εμπόδια. Κανένα από τα κράτη της G7 δεν έχει αναγνωρίσει την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση. Η ίδια η Ε.Ε. και τα ισχυρά κράτη-μέλη της, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, έχουν γραφεία εκπροσώπησης -αντί για πρεσβείες- στη Ραμάλα, παρότι στηρίζουν οικονομικά την Παλαιστινιακή Αρχή. Το Βερολίνο, ωστόσο, θεωρεί ότι δεν πρέπει να αναγνωρίσει ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος προτού το κάνει μέσω διαλόγου το ίδιο το Ισραήλ. Οσον αφορά τη γαλλική πλευρά, εκτιμά πως δεν συντρέχουν οι κατάλληλες συνθήκες σήμερα «ώστε μια τέτοια απόφαση να έχει πραγματικό αντίκτυπο».

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Προφανώς στην υπόθεση της αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους που θα πληροί τις προϋποθέσεις του Διεθνούς Δικαίου, κρίσιμο και βαρύνοντα λόγο έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες τάσσονται υπέρ της δημιουργίας δύο κρατών. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, σε όλη του την πολιτική καριέρα, υπήρξε σθεναρός υποστηρικτής της συγκεκριμένης λύσης. Πιστεύει ακράδαντα ότι η υπόσταση ενός αναγνωρισμένου σταθερού παλαιστινιακού κράτους θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω διαπραγματεύσεων των δύο μερών και όχι με μονομερή αναγνώριση. Οσο, όμως, θετικό δηλώνει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ύπαρξη δύο κρατών, άλλο τόσο έχουν επί δεκαετίες φυτρώσει στο κοινό τους έδαφος τερατώδη αγκάθια ικανά να στραγγαλίσουν κάθε μονοπάτι διευθέτησης του διαχρονικού προβλήματος.

Οπότε, για να μην εξελιχθεί η προοπτική σε συμβολική χειρονομία με ηφαιστειώδες υπόβαθρο που θα εκρήγνυται κάθε τόσο, συμπεραίνεται ότι πρέπει να επιτευχθεί προηγουμένως εγγυημένη διεθνώς συμφωνία σε μια σειρά από αιχμηρά ζητήματα. Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ αντιμετωπίζει όλη την Ιερουσαλήμ ως ενιαία πρωτεύουσά του, ενώ διατηρεί τον συνολικό έλεγχο της Δυτικής Οχθης, όπου η Παλαιστινιακή Αρχή ασκεί εξουσία σε καθορισμένες περιοχές. Τα δύσκολα, αναπάντητα για γενιές ερωτήματα είναι ποια και πού θα είναι τα σύνορα των δύο μελλοντικά διαμορφωμένων κρατών. Ποια θα είναι και πού θα βρίσκεται η πρωτεύουσα καθενός. Τι θα απογίνουν οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες και Ισραηλινοί έποικοι.

Πώς θα κατοχυρωθεί η ασφάλεια του Ισραήλ από πιθανές εξτρεμιστικές ενέργειες με δράστες τις αδιάλλακτες τρομοκρατικές σέχτες της άλλης πλευράς. Πώς θα εξασφαλιστεί η οικονομική επιβίωση και η ακεραιότητα ενός παλαιστινιακού κράτους από ενδεχόμενο εμπάργκο στα μεταξύ τους σύνορα, πάγωμα μεταφορών, μποϊκοτάρισμα της παροχής ενέργειας και αποκλεισμό του από τα αεροδρόμια, με υποκινητές διάφορες έξαλλες, σκληροπυρηνικές και θρησκόληπτες ισραηλινές ομάδες. Για την ώρα, είναι άγνωστο αν μέλλει κάτι να λυθεί σε αυτά τα ζωτικής σημασίας προβλήματα.

Το δημοκρατικό Ισραήλ ενίοτε κωφεύει στις παραινέσεις των στενότερων συμμάχων του, όπως οι ΗΠΑ. Συνήθως, όμως, ανταποκρίνεται σε διεθνείς αποφάσεις, παρότι αρκετές φορές αυτές είναι αντίθετες με τα συμφέροντά του. Δοκιμασμένο και έμπειρο σε πάσης φύσεως αντιξοότητες, έχει καταφέρει, όχι δίχως θυσίες, να τις αντιπαρέρχεται. Οπου χρειαστεί, και με ένοπλη πυγμή. Σε αυτή τη φάση γνωρίζει ότι μια επίσημη αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας θα είναι μια μακρά, βασανιστική και κοστοβόρα διαδικασία. Μέχρι κάποτε -και αν ποτέ- αυτή τελεσφορήσει.

Επί του παρόντος, κάθε διμερής διαπραγμάτευση ή μονομερής απόφαση έχει ελάχιστα πρακτικά αποτελέσματα στις ζωές των Παλαιστινίων. Το κυρίαρχο που ενοχλεί το Ισραήλ είναι αν η τρέχουσα ενίσχυση της διεθνούς θέσης των Παλαιστινίων προμηνύει την αναζήτηση εκ μέρους τους ευκαιριών και στηριγμάτων ώστε να λογοδοτήσουν οι ισραηλινές αρχές σε θέματα κατάφωρης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γεγονός που πιθανόν θα στρίμωχνε αφόρητα τη χώρα στη γωνία της διεθνούς απομόνωσης.

Αναπόδραστα, η ισραηλινή πολιτική ηγεσία έγινε σχεδόν βιβλικά αλλόφρων όταν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξίσωσε ως εγκληματίες πολέμου τους πολιτικούς ηγέτες της κυβέρνησης του Ισραήλ με τους φανατικούς αρχηγούς της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς.

Το Ισραήλ αντέδρασε με αγανάκτηση σε αυτή την άδικη και μεροληπτική, όπως έκρινε, στοχοποιήσή του. Διατράνωσε ότι η χώρα του λειτουργεί με βάση έναν από τους πιο αυστηρούς ηθικούς κώδικες στην Ιστορία, συμμορφώνεται με το Διεθνές Δίκαιο και υπερηφανεύεται για ένα ισχυρό ανεξάρτητο δικαστικό σώμα. Ωστόσο, την εξωφρενική, όπως τη χαρακτήρισε, αυτή σύγκριση των κυβερνητικών στελεχών του Ισραήλ με τους ηγέτες της Χαμάς δεν την απέφυγε.

Ηδη ο εκλεγμένος με θητεία εννέα ετών από το 2021 εισαγγελέας του ΔΠΔ Καρίμ Αχμάντ Χαν ζήτησε εντάλματα σύλληψης για τον Νετανιάχου και τον υπουργό Αμυνας του Ισραήλ Γιόαβ Γκάλαντ, καθώς και για τους ηγέτες της Χαμάς, Γιαχία Σινγουάρ, Μοχάμεντ Ντέιφ και Ισμαήλ Χανίγια. Δηλαδή, αιτείται την εξουσιοδότηση προς τις διεθνείς διωκτικές αρχές, όπου τους τσακώσουν, να τους μπουζουριάσουν και να τους παραπέμψουν σε δίκη. Το χρονοδιάγραμμα, βέβαια, της έκδοσης ενταλμάτων μπορεί να διαρκέσει καιρό, αλλά η αποφασιστικότητα για την έγκρισή τους είναι εκδηλωμένη. Για τον ίδιο τον εισαγγελέα, άλλωστε, «κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου» και «καμία πολεμική σύγκρουση δεν αποκλείεται από την εμβέλειά του».

Εξάλλου, για το νομικό κύρος και την καταλληλότητα στη θέση του 54χρονου Χαν -πακιστανικής καταγωγής, γεννημένου στο Εδιμβούργο, πιστού της μουσουλμανικής κοινότητας Αχμαντίγια, απόφοιτου της Οξφόρδης και πρώην ανώτερου εισαγγελέως του αγγλικού στέμματος- δεν έχουν διατυπωθεί ενστάσεις και αμφισβητήσεις. Εκτός φυσικά από τη μήνιν που συγκεντρώνει στο στρογγυλό πρόσωπό του με το λευκό υπογένειο απ’ όσους κατά καιρούς έχει διώξει, συμπεριλαμβανομένου του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Παρ’ όλα αυτά το Ισραήλ, οι ΗΠΑ καθώς και η Ρωσία δεν είναι μέλη του ΔΠΔ. Το Κατάρ και η Τουρκία, επίσης, όπου φέρεται να σεργιανίζει ανενόχλητος ο ανώτατος πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, δεν ανήκουν στη δικαιοδοσία του ΔΠΔ. Και όσο υπάρχει παρούσα γύρω του κρατική προστασία είναι δύσκολο να συλληφθεί εντός των συνόρων όπου διαμένει. Το ίδιο ισχύει και για τον Νετανιάχου στην τεχνολογικά υπερεξοπλισμένη πατρίδα του με τους εξπέρ στη φύλαξη ατόμων υψηλού προφίλ.

Αντίθετα αποτελέσματα

Χώρια που η συστηματική εκτόξευση κατηγοριών εναντίον του από αλλοδαπούς παράγοντες, ανάμεσά τους και σύμμαχοι, τού χαρίζει αέρα εγχώριας αποδοχής που μεταφράζεται σε υπεροχή για τη διατήρησή του στην εξουσία. Καμιά φορά η ετερογονία των σκοπών παράγει αποτελέσματα αντίθετα από τις αρχικές επιθυμίες των συκοφαντών και τις επιδιώξεις των διωκτών του.

Οπως πάντως κι αν έχει, σε αυτό το έντονα πολιτικοποιημένο και διαρκώς συγκρουσιακό πλαίσιο, τόσο η πρωτοβουλία του ΔΠΔ όσο και η κίνηση των τριών ευρωπαϊκών χωρών φαντάζουν μικρολεπτομέρειες στον συγκεκριμένο εμμονικά πολεμικό καμβά. Λίγοι ελπίζουν ότι αυτή η -άλλοτε αυστηρή και άλλοτε πιεστική- κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας είναι άμεσα ικανή να τερματίσει την εξουθενωτικά ανελέητη αιματοχυσία.

Μπορεί να εγκαινιάσει σταδιακά μια διαδικασία καινούριας αισιόδοξης αρχής προσέγγισης και αλληλοσεβασμού ανάμεσα σε δύο αλλόθρησκους, ξεροκέφαλους και εριστικούς γείτονες. Και ίσως παροτρύνει τους δύο αμείλικτους εχθρούς να δώσουν επιτέλους μια «ευκαιρία στην ειρήνη», όπως τραγουδούσε ο Τζον Λένον πριν από 55 χρόνια. Αλλά πού όρεξη για άσματα ενόσω στην ευρύτερη γεμάτη παθιασμένες σπίθες περιοχή το φιτίλι παραμένει κοντό και είναι βουτηγμένο με βενζίνη πλάι στην πυριτιδαποθήκη.

Ειδήσεις σήμερα:

Μαλαματίνα: Οι περιπέτειες της οικογένειας συνεχίζονται - Έρωτες, μίση και ιδιωτικά τζετ

Μαγιόρκα: Αλλόφρων ντόπιος οδηγός καταδιώκει και εμβολίζει αυτοκίνητο με Βρετανούς τουρίστες - Δείτε βίντεο

Guardian: Κατασκοπευτικός πόλεμος Νετανιάχου με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο - Ο ρόλος της Μοσάντ