Las Barrancas: To πρώτο χωριό που βυθίζεται, ίσως σωθεί από... τα δέντρα του

Στην ταινία Waterworld o Kevin Costner ζει σε ένα μέλλον όπου οι πολικοί πάγοι έχουν λιώσει και η Γη είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου βυθισμένη. Αυτή την post-apocalyptic φαντασίωση φαίνεται να βλέπουν να πλησιάζει όλο και πιο κοντά στην πραγματικότητα τους οι κάτοικοι του Las Barrancas, εκεί όπου τα ύδατα από τον Κόλπο του Μεξικό βυθίζουν συνεχώς νέα κομμάτια της περιοχής. «Υποφέρουμε από την επίθεση της θάλασσας εδώ και πολύ καιρό. Ξεκίνησε πριν από 14 χρόνια, αλλά αυξήθηκε πριν από 10 χρόνια", δηλώνουν οι κάτοικοί της, οι οποίοι τοποθετούν σακιά από άμμο και ελαστικά για να μετριαστούν οι επιπτώσεις του κύματος καταιγίδας. Πρακτική που τελικά είναι άσκοπη και ατελέσφορη, καθώς από το 2021, εβδομήντα ένα χιλιόμετρα παραλιών στο Αλβαράδο - περιοχή του χωριού - έχουν υποστεί διάβρωση των ακτών τους.

Μια δεκαετία αγώνων

Η μάχη κατά της θάλασσας ξεκίνησε πριν από δέκα χρόνια, καθώς οι κάτοικοι του Las Barrancas παρατήρησαν τη σταδιακή αλλά επίμονη προέλαση του Κόλπου του Μεξικού. Αυτό που ξεκίνησε ως μια μικρή αύξηση της στάθμης των υδάτων σύντομα έγινε σημαντική απειλή, με τα σπίτια και τις επιχειρήσεις κατά μήκος της ακτογραμμής να αντιμετωπίζουν συχνές πλημμύρες. Η κατάσταση επιδεινωνόταν κάθε χρόνο που περνούσε, καθώς οι ισχυρότερες καταιγίδες και οι υψηλότερες παλίρροιες επέτειναν τις επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Η κοινότητα χρησιμοποίησε διάφορα μέτρα για να καταπολεμήσει την επέλαση του νερού, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής φραγμάτων και της ενίσχυσης των δομών, αλλά οι προσπάθειες αυτές παρείχαν μόνο προσωρινή ανακούφιση. Η αδυσώπητη φύση της θάλασσας κατέστησε σαφές ότι απαιτούνται πιο βιώσιμες, μακροπρόθεσμες λύσεις για να σωθεί η Las Barrancas από το να μετατραπεί σε μια πόλη-φάντασμα που καταπίνεται από τα κύματα.

Η δυσχερής θέση στην οποία έχει βρεθεί τώρα το χωριό, αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση των ευρύτερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας έχει οδηγήσει στο λιώσιμο των πολικών πάγων και στη θερμική διαστολή του θαλασσινού νερού, συμβάλλοντας στην αύξηση της στάθμης της θάλασσας παγκοσμίως. Παράκτιες κοινότητες όπως η Las Barrancas βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της κρίσης, βιώνοντας τις άμεσες επιπτώσεις των περιβαλλοντικών αλλαγών που οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Επιπλέον, εκτός από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η συχνότητα και η ένταση των τυφώνων και των τροπικών καταιγίδων έχουν αυξηθεί, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη διάβρωση των ακτών και τις πλημμύρες. Έτσι, για τους κατοίκους του Las Barrancas, κάθε καταιγίδα φέρνει μια ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος και ένα βαθύτερο φόβο για το μέλλον της πόλης τους.

Καμία βοήθεια από την κυβέρνηση

Οι κάτοικοι ζητούν υποστήριξη από διάφορους αξιωματούχους για περισσότερο από μια δεκαετία, αλλά κάθε χρόνος που περνάει νιώθουν όλο και περισσότερο μόνοι και εγκαταλελειμμένοι. Πριν από χρόνια ο Javier Duarte de Ochoa, ο κυβερνήτης της πολιτείας είχε υποσχεθεί έναν κυματοθραύστη, ο οποίος υποτίθεται ότι θα προστάτευε την ακτή και θα εξέτρεπε τα ρεύματα. Τελικά ο κυματοθραύστης Las Barrancas δεν υλοποιήθηκε ποτέ, θυμίζοντας πολύ έντονα αντίστοιχες ελληνικές κυβερνητικές πρακτικές που επιμένουν στο δίπτυχο υπόσχεσης και μη πραγματοποίησής της.

Παρόλα αυτά οι κάτοικοι του Las Barrancas δεν παραμένουν απλώς παθητικά θύματα της κλιματικής αλλαγής. Οι ίδιοι, είναι ενεργοί συμμετέχοντες σε ένα παγκόσμιο κίνημα για την καταπολέμηση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και την προσαρμογή στον μεταβαλλόμενο κόσμο. Αγκαλιάζοντας λοιπόν τη δύναμη της φύσης, χαράζουν μια πορεία προς ένα πιο βιώσιμο και ασφαλές μέλλον. Πώς όμως;

Η σωτηρία βρίσκεται στα δέντρα

Για να αντιμετωπιστεί η σύνθετη κατάσταση που απειλεί τα Barrancas, θα ήταν πιο παραγωγικό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, να εργαστούν στις φυσικές περιοχές της περιοχής, παρά να κατασκευάσουν έναν κυματοθραύστη στη θάλασσα. Γι' αυτό το λόγο λοιπόν οι ίδιοι αναπτύσσουν ένα σχέδιο για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων που περιλαμβάνει και τους κατοίκους της.

Σημαντικό μέρος αυτού του σχεδίου είναι το Salao, όπως η κοινότητα αποκαλεί τον βάλτο της. Εκεί φιλοξενούνται περισσότερα από 80 είδη πανίδας και χλωρίδας, αλλά και τρία είδη μαγγρόβιων - δέντρων - και περίπου 30 είδη πουλιών. Η ιδέα είναι να ανακτήσουν την ισορροπία που υπήρχε πριν, δηλαδή να επιστρέψει η φυσική ροή του νερού στον βάλτο και να γίνει ανταλλαγή ιζημάτων με την παραλία. Ο τρόπος είναι μέσω των δέντρων που οι επιστήμονες θεωρούν ότι μπορούν να μειώσουν το πρόβλημα, λειτουργώντας σαν φυσικά φράγματα. Οι ίδιοι βάλανε τον σπόρο του μαγκρόβιου δέντρου στην ακτή της παραλίας και είδαν ότι ήδη βλαστάνει και αναπαράγεται.

Το χωριό σκοπεύει επίσης να δημιουργήσει αλιευτικά καταφύγια, μια ιδέα που πρότεινε ο βιολόγος Santander. «Αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω στην πρωτοβουλία, για να αφήσουμε την αλιεία να ξεκουραστεί για λίγο. Θέλουμε να οργανωθούμε με τους υπόλοιπους ψαράδες της ακτογραμμής που μοιραζόμαστε και να ορίσουμε αυτές τις ζώνες καταφυγίων”, δηλώνει ο ίδιος στο Wired.

Το μέλλον είναι το Las Barrancas

Η μάχη του Las Barrancas ενάντια στην καταπάτηση του Κόλπου του Μεξικού είναι εμβληματική του ευρύτερου αγώνα που αντιμετωπίζουν οι παράκτιες κοινότητες παγκοσμίως. Καθώς λοιπόν η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να αναδιαμορφώνει τον πλανήτη μας, τα διδάγματα που αντλήθηκαν εδώ αναδεικνύουν τη σημασία των καινοτόμων και βασισμένων στη φύση λύσεων. Τα μαγγρόβια, με την αξιοσημείωτη ικανότητά τους να προστατεύουν και να διατηρούν τις παράκτιες περιοχές, προσφέρουν μια αχτίδα ελπίδας σε ένα κατά τα άλλα αποθαρρυντικό τοπίο. Η ανθεκτικότητα του Las Barrancas αποτελεί έμπνευση, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και μπροστά σε συντριπτικές αντιξοότητες, οι κοινότητες μπορούν να βρουν τρόπους προσαρμογής και ευημερίας, ακόμα και χωρίς την βοήθεια των υπεύθυνων χάραξης πολιτικών.