Αττίλας 50 χρόνια μετά: Σε απόσταση... 11 χιλιομέτρων Μητσοτάκης με Ερντογάν στην Κύπρο
02.07.202420:19
Τι σηματοδοτεί η ταυτόχρονη παρουσία των δύο ηγετών στη μαρτυρική Μεγαλόνησο στις 20 Ιουλίου, στον απόηχο των εμπρηστικών δηλώσεων του Τούρκου ΥΠΕΞ και των απειλων της Χεζμπολάχ
Σε φάση δοκιμασίας μπαίνει η διαδικασία προσέγγισης με την Αγκυρα, με κορυφαίο ορόσημο την ταυτόχρονη παρουσία στην Κύπρο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τις επετειακές εκδηλώσεις της θλιβερής επετείου των 50 ετών από την τουρκική εισβολή και του Ταγίπ Ερντογάν στην Κατεχόμενη Λευκωσία για τις «εορταστικές» εκδηλώσεις για την «ειρηνευτική επιχείρηση», όπως αποκαλεί η Τουρκία την εισβολή στην Κύπρο.
Ο Τούρκος ηγέτης θα βρεθεί ως τιμώμενο πρόσωπο στη μεγάλη παρέλαση του Κατοχικού Στρατού στη Λεωφόρο Κιουτσούκ το μεσημέρι του Σαββάτου της 20ής Ιουλίου, σε απόσταση 11 χιλιομέτρων από το Προεδρικό Μέγαρο στην ελεύθερη Λευκωσία, όπου το απόγευμα ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα είναι ο πρώτος Ελληνας πρωθυπουργός που θα παραβρεθεί στην εκδήλωση στο Προεδρικό Μέγαρο της Κύπρου κατόπιν πρόσκλησης του Κύπριου Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη για τη θλιβερή επέτειο.
Οι προκλήσεις Φιντάν
Η φετινή επέτειος της 20ής Ιουλίου, όπου συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή, αναδεικνύει και υπενθυμίζει τη μεγάλη απόσταση που χωρίζει Ελλάδα και Τουρκία παρά την προσπάθεια επαναπροσέγγισης, η οποία όμως δοκιμάζεται το τελευταίο διάστημα με κινήσεις της Αγκυρας που επαναφέρουν τη διεκδικητική ατζέντα και συγχρόνως επιχειρούν να ανακόψουν και να ανατρέψουν τη στρατηγική αναβάθμιση της Κύπρου και της Ελλάδας ως πυλώνες της περιφερειακής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η γεωγραφική απόσταση των 11 χιλιομέτρων από τις δύο εκδηλώσεις ίσως δεν είναι αρκετή για να αποτυπώσει την τεράστια πολιτική-διπλωματική απόσταση που χωρίζει τις δύο χώρες.
Το νέο επεισόδιο εκδηλώθηκε με τις απρόκλητες δηλώσεις του Τούρκου ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν, ο οποίος, τη στιγμή που τόσο η Ε.Ε. όσο και οι ΗΠΑ καταδίκαζαν τις ευθείες απειλές που εκτόξευσε ο ηγέτης της Χεζμπολάχ Νασράλα εναντίον της Κύπρου για πιθανολογούμενη στήριξη του Ισραήλ σε μια επίθεση εναντίον των βάσεών της στον Λίβανο, έσπευσε όχι μόνο να στοχοποιήσει την Κύπρο, αλλά να βάλει στο κάδρο και την Ελλάδα. Ο Χακάν Φιντάν, επικαλούμενος «στοιχεία» των μυστικών υπηρεσιών, κατηγόρησε την Κύπρο ότι οι εγκαταστάσεις για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα στο μεγάλο σχέδιο «Αμάλθεια», που έχει τη στήριξη και των ΗΠΑ, αποτελούν κέντρο στρατιωτικής στήριξης του Ισραήλ και συνεπώς εμπλοκής της στον πόλεμο. Μια δήλωση που ουσιαστικά σπεύδει να προσφέρει νομιμοποίηση στις απειλές Νασράλα. Η Τουρκία, μέσω των δηλώσεων Φιντάν, επιχειρεί να υπονομεύσει τη στρατηγική αναβάθμιση της Κύπρου, η οποία σφραγίστηκε και με την εξαιρετικά σημαντική Συμφωνία Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ - Κύπρου, την οποία υπέγραψαν στην Ουάσινγκτον στις 17 Ιουνίου οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών Αντονι Μπλίνκεν και Κωνσταντίνος Κόμπος.
Ομως ο Φιντάν επιχείρησε να εμπλέξει σε αυτό το βρόμικο παιγνίδι και την Ελλάδα, δηλώνοντας ότι η χώρα μας προσφέρει μέσω των νησιών της στήριξη στο Ισραήλ στον πόλεμο της Γάζας. Για την Αγκυρα, το γεγονός ότι η βάση της Σούδας έχει αναδειχθεί σε μία από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές υποδομές των Αμερικανών και της Δύσης στην Ανατολική Μεσόγειο, με ταυτόχρονη υποβάθμιση της βάσης του Ιντσιρλίκ λόγω της αναξιοπιστίας της Τουρκίας ως συμμάχου, είναι κάτι που δεν «καταπίνεται» εύκολα. Σε συνδυασμό βεβαίως με την αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης ως ενεργειακού κόμβου για τα Δυτικά Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη και ως στρατηγικού σημείου για τα logistics των Νατοϊκών Δυνάμεων στην περιφέρεια του ουκρανικού μετώπου, παρακάμπτοντας τα Στενά.
Ο Φιντάν, σε μια αποκαλυπτική των τουρκικών προθέσεων τοποθέτηση, ουσιαστικά επιχειρεί να θέσει στο στόχαστρο της Χεζμπολάχ, της Χαμάς και κάθε άλλης ισλαμικής τρομοκρατικής οργάνωσης την Ελλάδα και την Κύπρο, και συγχρόνως να υπονομεύσει τις άριστες σχέσεις των δύο χωρών με τον Αραβικό Κόσμο και τις χώρες του Κόλπου.
Η απάντηση
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε (αποφεύγοντας πάντως να αναφερθεί ευθέως στις δηλώσεις Φιντάν) ότι η Ελλάδα δεν δέχεται υποδείξεις στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της, επισημαίνοντας την ισορροπημένη πολιτική στην κρίση της Γάζας και καταδικάζοντας συγχρόνως τις απειλές Νασράλα εναντίον της Κύπρου.
Ο ίδιος ο Ερντογάν δύο ημέρες μετά τις δηλώσεις Φιντάν έσπευσε να καταγγείλει στον μουσουλμανικό κόσμο και στη διεθνή κοινότητα όχι μόνο το Ισραήλ για την πιθανολογούμενη επίθεσή του εναντίον του Λιβάνου (των θέσεων της Χεζμπολάχ από τις οποίες εκτοξεύονται καθημερινά πύραυλοι εναντίον του ισραηλινού εδάφους), αλλά και να καλέσει όλες τις «χώρες της περιοχής» να μη συνδράμουν το Ισραήλ σε ένα εγχείρημα που θα οδηγήσει σε περιφερειακή κλιμάκωση. Απλώς ο Ερντογάν απέφυγε να κατονομάσει την Κύπρο και την Ελλάδα, όπως είχε κάνει δύο ημέρες πριν ο υπουργός Εξωτερικών του.
Οι δηλώσεις αυτές πυροδότησαν μια κατευθυνόμενη επιχείρηση από εθνικιστικούς κύκλους της Τουρκίας, που ανέπτυξαν τη θεωρία της «στρατιωτικοποίησης» της Κύπρου αλλά και ελληνικών νησιών προκειμένου να υποστηριχθεί η επίθεση του Ισραήλ σε Γάζα και Λίβανο. Και έτσι, μετά από 50 χρόνια επανήλθε στο προσκήνιο η θεωρία ότι εφόσον παραβιάζονται δήθεν οι συμφωνίες Εγγυήσεων για την Κύπρο, προσφέρεται το «νόμιμο» δικαίωμα της Τουρκίας για επέμβαση προκειμένου να διατηρηθεί η υποτιθέμενη νομιμότητα στο νησί.
Ομως η Τουρκία, μετά την έγερση «γκρίζων ζωνών» με αφορμή τα θαλάσσια πάρκα, φρόντισε να καταγράψει και το πώς ερμηνεύει η ίδια την ελληνοτουρκική προσέγγιση και τη Διακήρυξη των Αθηνών λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα με την έκδοση NAVTEX που επιβεβαιώνουν τις τουρκικές διεκδικήσεις και τη «Γαλάζια Πατρίδα».
Με αφορμή τις εργασίες πόντισης καλωδίου για επικοινωνίες μεταξύ Ισραήλ - Κύπρου - Ιταλίας από το σκάφος «C/S TELIRI», η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να επαναφέρει εμπράκτως τις διεκδικήσεις της εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αντι-NAVTEX
Ετσι, με έκδοση NAVTEX από τον σταθμό της Αττάλειας, η Τουρκία έσπευσε να δηλώσει ότι οι εργασίες του ιταλικού ερευνητικού σε περιοχές νότια του Καστελόριζου και της Ρόδου και ανατολικά των ακτών της Κρήτης αφορούν περιοχή της «τουρκικής υφαλοκρηπίδας», σε μια περιοχή δηλαδή που συμπίπτει με τον αυθαίρετο και παράνομο χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας» που μονομερώς έχει καταθέσει η Τουρκία στον ΟΗΕ.
Η Τουρκία συγχρόνως εξέδωσε μια σειρά NAVTEX προκειμένου να ακυρώσει τις Αναγγελίες που είχε εκδώσει η Κύπρος μέσω του Σταθμού της Λάρνακας για τις εργασίες του «C/S TELIRI» εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Οι Ελληνικές Αρχές εξέδωσαν βεβαίως NAVTEX για τις εργασίες του ιταλικού ερευνητικού με την επισήμανση ότι αφορούν περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Ομως, παραμένει ένα σοβαρό ερώτημα: το εάν η εταιρεία που διαχειρίζεται το ιταλικό ερευνητικό σκάφος είχε απευθυνθεί στην Τουρκία πριν από την Ελλάδα για την έκδοση της NAVTEX για τις εργασίες πόντισης καλωδίου στην περιοχή αυτή, αποδεχόμενη ουσιαστικά τις τουρκικές διεκδικήσεις. Διότι η τουρκική NAVTEX (0592/24) εκδόθηκε στις 24/6 στις 15.31 το μεσημέρι και η ελληνική NAVTEX εκδόθηκε μερικές ώρες αργότερα, στις 00.10 της 25ης Ιουνίου. Το οποίο σημαίνει ότι το ιταλικό πλοίο πιθανότατα είχε υποβάλει προηγουμένως αίτημα για έκδοση Αναγγελίας εργασιών πόντισης καλωδίου στις Τουρκικές Αρχές πριν υποβάλει αντίστοιχο αίτημα και στην Ελλάδα. Δεν έγινε γνωστό πάντως εάν η Αθήνα έχει προβεί στις αναγκαίες διπλωματικές ενέργειες προς την εταιρεία που διαχειρίζεται το ιταλικό πλοίο και στην ίδια την Ιταλία ως χώρας τη σημαία της οποίας έχει το «C/S TELIRI».
Μια μεγάλη δοκιμασία για την ελληνοτουρκική προσέγγιση, όμως, αποτελεί και το Μεταναστευτικό. Οπως αποδείχθηκε με βάση τα στοιχεία του ίδιου του υπουργείου Μετανάστευσης, τον τελευταίο χρόνο υπήρξε η μεγαλύτερη αύξηση μεταναστευτικών ροών στον Εβρο και τα νησιά του Αιγαίου από το 2019. Ετσι, η ελληνοτουρκική προσέγγιση δείχνει να περιορίζεται μόνο στον μηδενισμό σχεδόν των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και των υπερπτήσεων των νησιών από την τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Αυτό είναι σημαντικό μεν, αλλά σχετίζεται και με τα προβλήματα της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, που είναι αποδυναμωμένη λόγω των ελλείψεων σε ανταλλακτικά και υστερεί σε σύγχρονα και αναβαθμισμένα μαχητικά απέναντι στα αναβαθμισμένα ελληνικά F-16 Viper και τα Rafale, ενώ σημαντικός αριθμός των μαχητικών της είναι απασχολημένος με τα μέτωπα εναντίον των Κούρδων στη Βόρεια Συρία και στο Βόρειο Ιράκ.
Θετικά όμως λειτουργεί ο μηχανισμός διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες που επισκέπτονται 10 ελληνικά νησιά, καθώς στη διάρκεια της εορτής του Μπαϊραμιού, σύμφωνα με τα στοιχεία, τουλάχιστον 50.000 Τούρκοι τουρίστες έκαναν διακοπές στα ελληνικά νησιά.
Η σύνοδος του ΝΑΤΟ
Οι ηγέτες των δύο χωρών εξάλλου θα βρεθούν υπό την ίδια σκέπη στην επετειακή Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ για τα 75 χρόνια από την ίδρυση της Συμμαχίας (9-11 Ιουλίου ) στην Ουάσινγκτον. Εκεί ο Ταγίπ Ερντογάν έχει μια διαφορετική ατζέντα: να προβάλει την ισχύ της χώρας του ως δεύτερης μετά τις ΗΠΑ μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης του ΝΑΤΟ και συγχρόνως να προβάλει και επιβάλει ντε φάκτο τη suis generis σχέση με τη Δύση, εξαπολύοντας επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ και όσων το υποστηρίζουν, δηλαδή εναντίον των ΗΠΑ και της Ε.Ε., και αποφεύγοντας να συμμεριστεί τη νέα τακτική της Συμμαχίας εναντίον της Ρωσίας στην Ουκρανία, με τρόπο που θα καταγράφει την απομάκρυνσή του από τη Δύση.
Η Αθήνα αντιλαμβάνεται ότι ο Ταγίπ Ερντογάν αυτή τη στιγμή έχει άλλες προτεραιότητες και διευκολύνεται από την «ανάπαυλα» στα Ελληνοτουρκικά. Ολοι όμως γνωρίζουν ότι ο κίνδυνος να επανέλθουμε ξαφνικά στην προτεραία κατάσταση δεν έχει φύγει από την ατζέντα. Και γι' αυτό θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε...