Κωνσταντίνος Κόμπος: Η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα θα άρει την απομόνωση της Κύπρου
09.09.202415:27
Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου μιλά για το επίμαχο θέμα του αγωγού Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας και χαρακτηρίζει αδελφική τη συνεργασία με την Αθήνα, ενόψει της αυριανής σύσκεψης στη Λευκωσία για το θέμα με τη συμμετοχή του υπουργού Ενέργειας Θόδωρου Σκυλακάκη
Ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος είναι από τους ανθρώπους που δεν ανήκουν στη συνομοταξία των επαγγελματιών της πολιτικής. Μιλάει λίγο, ταξιδεύει πολύ και δεν αξιοποιεί καθόλου τα εργαλεία του επικοινωνιακού marketing, προτιμώντας την ουσία από τους τύπους. Οι γνώσεις του και οι ακαδημαϊκές του περγαμηνές ήταν όσα αξιολόγησε ο κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, διορίζοντάς τον στη θέση του υπουργού Εξωτερικών, σε μια περίοδο έντονων προκλήσεων και υψηλών απαιτήσεων.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «ΘΕΜΑ» τοποθετείται ευθέως και πολιτικώς στο θέμα της πόντισης του αγωγού ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας. Σημειώνει πως θα άρει την απομόνωση της Κύπρου και θα έχει πολιτικά και οικονομικά οφέλη. Μιλάει ακόμα για τις σχέσεις Αθήνας - Λευκωσίας και τη συνεργασία του με τον κ. Γιώργο Γεραπετρίτη σε επίπεδο Ε.Ε., αλλά και τους χειρισμούς που αφορούν την Τουρκία.
«Δεν συμφωνούμε σε όλα με την Αθήνα»
Στο ερώτημα αν δημιουργούνται τριβές μεταξύ Αθηνών και Λευκωσίας, όταν τα ιδιαίτερα συμφέροντα της Κύπρου δεν ταυτίζονται με αυτά της Ελλάδας, ο υπουργός χαρακτήρισε τη σχέση με την Ελλάδα (σε κυβερνητικό επίπεδο), αδελφική, συντονισμού και συνεργασίας. Σημείωσε ότι διαφωνίες που αφορούν επιμέρους στρατηγική ή σε ιδιαίτερα θέματα είναι λογικό να υπάρχουν γιατί σε τελική ανάλυση «είμαστε δύο κράτη, αδελφικά μεν, αλλά δεν είμαστε πάντα ταυτισμένοι σε όλα».
Ως προς την πρόοδο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ενώ το Κυπριακό παραμένει άλυτο, θεωρεί ότι «η σαφέστατη πρόοδος που έχει προκύψει στα Ελληνοτουρκικά έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο για τα Ευρωτουρκικά όσο και για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο». Αναφορικά με την Κύπρο, ο ΥΠΕΞ της σχολίασε ότι έχει τονιστεί επανειλημμένως ακόμα και από τον πρωθυπουργό ότι ο ελληνοτουρκικός διάλογος δεν είναι παράλληλος, αυτόνομος, ανεπηρέαστος ή ανεξάρτητος από την πρόοδο στα του Κυπριακού. «Η ελληνική κυβέρνηση, στην οποία είμαστε απολύτως ευγνώμονες», σημείωσε, «έχει τονίσει πως οτιδήποτε έχει να κάνει με τη διεθνή νομιμότητα στα του Κυπριακού, η θέση της είναι απολύτως σαφής».
Σε ό,τι αφορά τα προβλήματα που έχουν προκύψει με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας, ο κ. Κόμπος δεν θέλησε να μπει σε λεπτομέρειες που αφορούν συνολικά την κυβέρνηση, αλλά έδωσε σαφές στίγμα: «Η σημασία της διασύνδεσης είναι δεδομένη και αφορά, μεταξύ άλλων, την άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με θετικές επιπτώσεις στο οικονομικό πεδίο. Επί της διαπραγμάτευσης και της προόδου της, καθώς και επί των σχετικών με αυτήν αποφάσεων, είναι προτιμητέο να αναμένουμε πριν τοποθετηθούμε». Αύριο Τρίτη μάλιστα θα πραγματοποιηθεί στη Λευκωσία ευρεία σύσκεψη, η οποία θα λάβει και τις τελικές αποφάσεις σε σχέση με την επί της αρχής συμφωνία μεταξύ ΑΔΜΗΕ και ΡΑΕΚ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου).
Ο ΥΠΕΞ της Κύπρου ξεκαθάρισε ακόμα ότι δεν έχει τεθεί κανένα ζήτημα σε σχέση με δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στον ΣΚΑΪ, στις οποίες υποστήριξε ότι «η ακινησία και η αδράνεια στο Κυπριακό, η έλλειψη πολιτικής γενναιότητας οδήγησε δυστυχώς σε πιο ακραίες θέσεις την Τουρκία». Τις δηλώσεις αυτές κάποιοι στην Κύπρο τις εξέλαβαν ως προσπάθεια δικαιολόγησης της τουρκικής στάσης και απόδοση έλλειψης γενναιότητας από την κυπριακή πολιτική ηγεσία. Ο κ. Κόμπος, όμως, ανέφερε ότι η συνεργασία του με τον ομόλογό του είναι συνεχής: «Υπάρχει πλήρης επίγνωση και από τους δύο μας ότι έχει μεγάλη σημασία να μη λες μόνο το σωστό, αλλά να μη λες και το λάθος», γιατί πλέον «ο κάθε πολίτης από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να ερμηνεύσει ή να παρερμηνεύσει κάτι και να ασκήσει κριτική. Οπως και να πει κάποιος κάτι, εύκολα μπορεί να το παρερμηνεύσει κάποιος για πολιτικούς ή άλλους λόγους».
Αναφερόμενος στο ενδεχόμενο τριμερούς συνάντησης του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ, κατέστησε σαφές ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη ανά πάσα στιγμή. Μέχρι στιγμής, δεν έχει καθοριστεί η πραγματοποίηση μιας τέτοιας συνάντησης στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, καθώς υπάρχει σταθερή άρνηση του κ. Τατάρ. Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου απορρίπτει τις επικρίσεις για ναυάγιο μιας τέτοιας συνάντησης που θα μπορούσε να γίνει τον Αύγουστο, λόγω της αποκάλυψης από τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη της βολιδοσκόπησης που έγινε από τον κ. Γκουτέρες.
Οπως είπε, «πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μη δίνουμε άλλοθι σε αυτή την άρνηση της τουρκικής πλευράς. Υπάρχει κι αυτό το φαινόμενο, κάποιες φορές να απενοχοποιούμε εκ των προτέρων τον αρνητή, προσπαθώντας να βρούμε ευθύνη σε εμάς, όταν εμείς είμαστε η πλευρά που έχει πάρει την πρωτοβουλία και έχει σταθερά διακηρύξει τη δική της θέληση και πρόθεση». Σύμφωνα με τον ίδιο, «η αποκάλυψη της βολιδοσκόπησης του γ.γ. του ΟΗΕ από τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη ορθώς έγινε. Αν δει κανείς τον χρονισμό και με τη συνέντευξη του Ερσίν Τατάρ θα διαπιστώσει πως ήδη είχε απορρίψει την πρόσκληση. Το να επιρρίπτουμε ευθύνη στον πρόεδρο Χριστοδουλίδη για την αποκάλυψη δημιουργεί την εντύπωση της αναζήτησης δικαιολογίας για την άρνηση της άλλης πλευράς. Για να φτάσει στο σημείο ο γ.γ. του ΟΗΕ μετά την έκθεση της προσωπικής του απεσταλμένης Μαρία Ανχελα Ολγίν Κουεγιάρ να πάρει αυτή την πρωτοβουλία σημαίνει πως έκρινε ότι υπάρχει κάτι που του επέτρεπε να το κάνει».
«Ετοιμοι και αύριο για τριμερή»
Ο ίδιος μας είπε ακόμα ότι «για το αν θα γίνει ή όχι η τριμερής συνάντηση, δεν πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι πρόκειται για ζήτημα όπου η απόφαση λαμβάνεται αυτόνομα από την τουρκοκυπριακή ηγεσία», αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι την απόφαση θα την πάρει η Τουρκία. Βεβαίως, «δεν μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα αν θα γίνει και πότε τριμερής συνάντηση», καθώς έγινε και πέρσι η ίδια συζήτηση και προέκυψε και πάλι άρνηση της τουρκικής πλευράς. Η διαφορά φέτος έχει να κάνει με τον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του γ.γ. του ΟΗΕ Ολγίν Κουεγιάρ.
Κατά τον κ. Κόμπο, «αν γίνει συνάντηση, είναι σημαντικό να μάθουμε αν θα έχει έναν εθιμοτυπικό χαρακτήρα, για συνάντηση κατά την οποία θα γίνει μια αξιολόγηση της κατάστασης ή αν σε αυτή θα τεθούν στο τραπέζι σημαντικά διαδικαστικά ή άλλα ζητήματα για τα επόμενα βήματα. Εμείς έχουμε δηλώσει πως είμαστε πανέτοιμοι να πάμε σε μια τέτοια συνάντηση και είναι δεδομένη η άρνηση της άλλης πλευράς.
Τα Ευρωτουρκικά, ευθύς εξαρχής η ελληνοκυπριακή πλευρά τα οριοθέτησε ως πεδίο που μπορεί να αποφέρει αμοιβαίο όφελος και για την Ε.Ε. και για την Τουρκία και σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνεται το Κυπριακό». Ως εκ τούτου, κατά τον κ. Κόμπο, «συναινέσαμε στην πρόσκληση Φιντάν στην άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. ώστε όλα αυτά να τεθούν στο πιο υψηλό επίπεδο. Αυτό που αποκομίσαμε είναι η επίτευξη των αντικειμενικών στόχων που είχαμε θέσει εκ των προτέρων, όπως το ότι έγινε ξεκάθαρο στον κ. Φιντάν ότι η Ε.Ε. έχει 27 και όχι 26 μέλη, ενώ ο Τούρκος υπουργός σε καμία περίπτωση δεν έθεσε κάποιο θέμα που να καταδεικνύει ενόχληση από την παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από την άλλη, οι εταίροι μάς ευχαρίστησαν γιατί δόθηκε η δυνατότητα να γίνει αυτή η συνάντηση, κάτι που δεν είχε συμβεί τα τελευταία 5 χρόνια».
Επί της ουσίας, «από την οριζόντια τοποθέτηση των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. προσδιορίστηκε αυτό που αφορά τον ρυθμό προόδου στα Ευρωτουρκικά και περιλαμβάνεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και στην έκθεση Μπορέλ για την πρόοδο της Τουρκίας. Υπάρχει σαφής αναφορά στη μορφή λύσης του Κυπριακού και στην αναγκαιότητα επανέναρξης διαλόγου».
Συνεχίζοντας ο ίδιος επισημαίνει ότι «αυτό ίσως να μην επαρκεί για να υπάρξει αλλαγή στάσης της άλλης πλευράς, αλλά η Ε.Ε. επαναβεβαιώνει το πλαίσιο, ξεκαθαρίζοντας πως δεν μπορεί να υπάρξει εξαίρεση. Η Τουρκία, πάλι, κατανόησε ότι ως προς το αφήγημά της για λύση δύο κρατών δεν υπάρχει θετική διάθεση από την Ε.Ε.».
Ο χάρτης του αγωγού ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας
Οι απαιτήσεις της Τουρκίας
Για το θέμα της αναβάθμισης στο θέμα της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας έχει δημιουργηθεί, σύμφωνα με τον Κύπριο ΥΠΕΞ, η λανθασμένη εντύπωση πως έχει ξεκινήσει ένας δρόμος που οδηγεί με μεγάλη ταχύτητα σε πολύ συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αυτό που υπάρχει, είπε, είναι μια διαδικασία η οποία έχει οριοθετηθεί με συγκεκριμένες απαιτήσεις.
«Οι απαιτήσεις», τόνισε, «έχουν τουλάχιστον τρεις μορφές. Πρώτον, είναι οι οριζόντιες απαιτήσεις που έχει η ίδια η Ε.Ε. έναντι οποιουδήποτε τρίτου μέρους, με το οποίο συσχετίζεται (π.χ. κράτος δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ.). Δεύτερον, είναι οι απαιτήσεις που αφορούν το Κυπριακό και είναι πολύ συγκεκριμένες και, τρίτον, είναι οι κυπρογενείς υποχρεώσεις που άπτονται της ήδη μη συμμόρφωσης της Τουρκίας, ένεκα της μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Επεσήμανε ακόμα ότι η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης είναι ένα μεγάλο ζήτημα και υπάρχει διακαής επιθυμία της Τουρκίας, αλλά και κάποιων κρατών-μελών που βλέπουν τα οικονομικά οφέλη. Αυτό όμως για να συμβεί θα αποφασιστεί πρωτίστως σε τεχνικό επίπεδο, ενώ η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ότι πρέπει πρώτα να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις που έχουν τεθεί με την υφιστάμενη κατάσταση της τελωνειακής ένωσης.
Στο θέμα της απελευθέρωσης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες, η Αγκυρα, σύμφωνα με τον υπουργό, προσεγγίζει το θέμα ως αμιγώς πολιτικό και θέλει προνομιακή μεταχείριση λόγω ειδικού πολιτικού βάρους: «Η Ε.Ε. αν λειτουργήσει με αυτόν τον τρόπο θα οδηγηθεί σε μια κατάσταση που θα σταματήσει πλέον να ενεργεί αποτελεσματικά. Αν πάλι, η τουρκική πλευρά δεν επιλέξει να λειτουργήσει μέσα στο πλαίσιο που θέτει η Ε.Ε., το πολιτικό της βάρος από μόνο του δεν επαρκεί».
Ο κ. Κόμπος κατέστησε σαφές ότι σε σχέση με την Τουρκία δεν είναι μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία που έχει αντιρρήσεις, ενστάσεις ή έντονες πολιτικές ή τεχνικού χαρακτήρα θέσεις. Είναι πολλά άλλα κράτη που έχουν ενστάσεις, «αλλά αυτό που διαχρονικά συνέβαινε ήταν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν χρήσιμη ώστε να μπορεί να κρυφτεί κάποιος πίσω από τη δική της άρνηση. Δεν σημαίνει πως εμείς έχουμε αλλάξει θέσεις ή έχουμε αποδεχθεί να αφεθούμε στο περιθώριο». Αφησε, επίσης, αιχμές για όσους θεωρούν ότι η Λευκωσία κάνει εκπτώσεις ή υποχωρήσεις, λέγοντας ότι «πολλές φορές μπαίνουμε στη λογική να υιοθετούμε το αφήγημα της Τουρκίας ή τη στόχευση της άλλης πλευράς και να συζητούμε ως όλα αυτά να είναι δεδομένα ή να τα έχουμε αποδεχθεί»
Ως προς τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο η Ε.Ε. αντιμετωπίζει τη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία και την Τουρκία που κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος, μας είπε ότι «η Τουρκία έχει μια συγκεκριμένη γεωπολιτική βαρύτητα. Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε γεωστρατηγικά αυτή τη σημασία της Τουρκίας, ούτε μπορούμε να αγνοούμε την ύπαρξή της. Πρέπει να δούμε εμείς ότι μπορούμε να τοποθετηθούμε στο μέτρο των δυνατοτήτων μας ενισχύοντας το δικό μας διπλωματικό και πολιτικό μέγεθος».
«Αν η λήψη αποφάσεων», τόνισε, «βασιζόταν σε Αρχές που διέπουν και καθοδηγούν το διεθνές δίκαιο, τότε το Κυπριακό θα ήταν λυμένο εδώ και δεκαετίες. Δυστυχώς δεν λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο οι διεθνείς οργανισμοί και οι σχέσεις μεταξύ των κρατών. Είναι θέμα συμφερόντων».
Υπενθύμισε ακόμα πως, παρότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει κάνει σημαντικά βήματα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν ξεκίνησε ως πολιτικός οργανισμός, αλλά ως οικονομικός, συνεπώς τα οικονομικά συμφέροντα παίζουν σημαντικό ρόλο στη στάση που τηρείται σε μια σειρά θεμάτων.
Το δίκαιο δεν αρκεί
«Εμείς έχουμε μια τάση να μη διαχειριζόμαστε τις προσδοκίες μας. Η προσδοκία μας ήταν πως μέσα από την ένταξη στην Ε.Ε. θα μπορούσαμε να επιβάλλουμε τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου ώστε το Κυπριακό να λυθεί ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Δυστυχώς δεν είναι αυτός ο τρόπος που λειτουργούν τα κράτη-μέλη. Αυτό που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να παρουσιάζει αυτό το οποίο είναι το εθνικό του συμφέρον, μέσα σε ένα πλέγμα σχέσεων που αφορούν και συμφέροντα άλλων, σε θέματα που μπορεί φαινομενικά να μην είναι άμεσα συνδεδεμένα με συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Ξεκαθάρισε, επίσης, για πολλοστή φορά ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει καμία εμπλοκή σε στρατιωτικό επίπεδο στη Γάζα. Σε σχέση με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Κυπριακή Δημοκρατία, «δεν μπορούσε να έχει καμία άλλη στάση από αυτή που συλλογικά αποφάσισε η Ε.Ε. Αλλωστε πρόκειται για θέμα που μας αφορά άμεσα, αφού άπτεται της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας ενός κράτους. Παράλληλα, θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε και τη φήμη που είχε δημιουργηθεί για την Κυπριακή Δημοκρατία και τη σχέση της με τη Ρωσία. Η αξιοπιστία μας έπρεπε να χτιστεί με έναν σταθερό και συνεπή τρόπο. Μας περιέγραφαν ως ένα κράτος που εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Ρωσίας. Το να φτάσουμε λοιπόν στο σημείο να έχουμε στρατηγικό διάλογο με τις ΗΠΑ και να σταματήσουν στην Ε.Ε. να μας αντιμετωπίζουν ως κράτος που υποσκάπτει την προσπάθεια που γίνεται για την Ουκρανία δημιουργεί ένα σημαντικό κεφάλαιο το οποίο αξιοποιούμε και προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε εκεί που μας ενδιαφέρει και μας επηρεάζει περισσότερο».