Μέση Ανατολή - Ανάλυση: Το Ισραήλ έχει το momentum για να πολεμήσει με όλους τους εχθρούς του - Ο ρόλος Τουρκίας και Ρωσίας
08.10.202411:46
Αγωνία για την απάντηση του Τελ Αβίβ μετά τα πλήγματα της Τεχεράνης. Ο θάνατος του Νασράλα σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής και την αρχή μιας άλλης, την οποία το Ισραήλ πιστεύει ότι θα διαμορφώσει σύμφωνα με τα συμφέροντά του. Η σημασία των αμερικανικών εκλογών, τα αδιέξοδα του Πούτιν και το διπλό παιχνίδι του Ερντογάν
Ο θάνατος του Χασάν Νασράλα, του επί 32 χρόνια de facto ηγέτη της Χεζμπολάχ, πιθανότατα θα αποδειχθεί ότι ήταν η ενέργεια που έθεσε σε κίνηση τα γρανάζια που θα διαμορφώσουν εκ νέου μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή.
Την προπερασμένη Δευτέρα ο ισραηλινός στρατός έλαβε τις εντολές που επί μήνες περίμενε και εισέβαλε στα εδάφη του Λιβάνου προκειμένου να ολοκληρώσει έναν ακόμη κύκλο ενεργειών που ξεκίνησαν από τις 7 του περσινού Οκτωβρίου. Την ακριβώς επόμενη μέρα (Τρίτη) η Τεχεράνη εξαπέλυσε τη δεύτερη -μέσα σε πέντε μήνες- επίθεσή της κατά του Ισραήλ χρησιμοποιώντας μάλιστα ένα διαφορετικό τμήμα του πολυδιάστατου και επικίνδυνου οπλοστασίου της.
Η σημερινή εικόνα στην περιοχή δεν προϊδεάζει για τίποτε λιγότερο από έναν ολοκληρωτικό πόλεμο ανάμεσα σε αυτό που το Ιράν ονομάζει «Αξονα της Αντίστασης» και το Ισραήλ με τους Δυτικούς συμμάχους του, κυρίως τις ΗΠΑ. Αυτή η προοπτική που σήμερα μοιάζει, δυστυχώς, ρεαλιστική, πριν από έναν χρόνο, ώρες δηλαδή προτού η Χαμάς εξαπολύσει την επίθεσή της σκοτώνοντας περισσότερους από 1.200 αμάχους και παίρνοντας ομήρους πάνω από 250, θεωρούνταν ακραίο σενάριο.
Το πανίσχυρο Ισραήλ που έχει το momentum
Το Ισραήλ βρίσκεται επί 12 μήνες στην επίθεση και σήμερα δείχνει να διαθέτει σημαντικές αντοχές και εφεδρείες, τέτοιες ώστε να μην έχει πρόβλημα να συζητήσει ανοιχτά ξανά έπειτα από δεκαετίες το ενδεχόμενο να τελειώνει με όλους όσοι επιβουλεύονται την κυριαρχία και την ύπαρξή του. Είναι με διαφορά ο πιο ισχυρός πόλος στην περιοχή και έχει σήμερα τη διάθεση, τους στρατιωτικούς πόρους, τις οικονομικές αλλά και τις διπλωματικές, όπως φαίνεται, εφεδρείες να εξοντώσει τους αντιπάλους του.
Το σημαντικότερο κίνητρο για το Ισραήλ είναι ότι έναν χρόνο μετά τη μεγαλύτερη πληγή που έχει υποστεί στα 76 χρόνια ύπαρξής του έχει τη δυνατότητα αν όχι να εξαλείψει, σίγουρα να κερδίσει κατά κράτος όχι μόνο τους όμορους, αλλά και τους απομακρυσμένους του εχθρούς. Η οικονομία και ο κοινωνικός αναβρασμός έχουν εδώ και 20 ημέρες μπει στον πάγο και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει έναν πονοκέφαλο λιγότερο.
Η νίκη ενάντια στη Χαμάς και η παράλληλη διάλυση κάθε υποδομής στον παλαιστινιακό θύλακα της Γάζας εξακολουθούν να έχουν ένα αγκάθι, αυτό των ομήρων που ακόμη δεν έχουν επιστρέψει. Εχουν και ένα μεγάλο ερώτημα, τον Γιαχία Σινουάρ, τον οποίο ακόμη το Ισραήλ δεν έχει βρει και δεν έχει εξουδετερώσει παρά το γεγονός ότι μόνο τις δέκα τελευταίες ημέρες έχει διαλύσει ολόκληρη την ιεραρχία της Χεζμπολάχ στον Βορρά.
Η Χεζμπολάχ που ταπεινώθηκε αλλά δεν ηττήθηκε
Απέναντι σε αυτό το Ισραήλ βρίσκεται η Χεζμπολάχ. Το «μακρύ χέρι της Τεχεράνης» έχει υποστεί σε ελάχιστο διάστημα κάποιες από τις μεγαλύτερες αλλά και τις εξευτελιστικότερες στιγμές από την ίδρυσή της. Ο επί 32 χρόνια ηγέτης της Χασάν Νασράλα ανασύρθηκε νεκρός κάτω από τόνους τσιμέντου σε βάθος 30 και πλέον μέτρων. Το Ισραήλ χρησιμοποίησε χωρίς δεύτερη σκέψη διατρητικές βόμβες στα νότια της Βηρυτού και ο άνθρωπος που επί 32 χρόνια ήταν ο χειριστής και η ενσάρκωση της ιρανικής επιρροής στην περιοχή αποτελεί παρελθόν. Εκτός από τον Νασράλα, το Τελ Αβίβ έχει προχωρήσει σε εξόντωση και όλης της βασικής δομής της οργάνωσης.
Η Χεζμπολάχ, όμως, αντιμετωπίζει τον στρατό του Ισραήλ στα νότια του Λιβάνου και καταφέρνει να αντιστέκεται προκαλώντας για πρώτη φορά μετά από μήνες ανεμπόδιστης επέλασης και νικών προβλήματα, έστω και παροδικά, στις IDF. Οι 9 νεκροί Ισραηλινοί στρατιώτες τις τρεις πρώτες ημέρες των επιχειρήσεων στα εδάφη του Λιβάνου δεν είναι καθόλου μικρός αριθμός όταν τις τελευταίες 365 ημέρες στο αντάρτικο πόλης ενάντια στη Χαμάς το Ισραήλ έχει χάσει 346.
Σήμερα είναι πολύ νωρίς για να προδικάσει κάποιος πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στον Λίβανο, που μετρά περισσότερους από 1.000 νεκρούς σε μερικές ημέρες, ενώ περισσότεροι από 1 εκατομμύριο άμαχοι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Επίσης, η Χεζμπολάχ έχει μεν αποδυναμωθεί, αλλά παραμένει ο ισχυρότερος στρατιωτικός, οικονομικός αλλά και πολιτικός παράγοντας στον Λίβανο. Ακόμη και υπό τις παρούσες συνθήκες η φιλοϊρανική παραστρατιωτική οργάνωση διαθέτει χιλιάδες ρουκέτες και πυραύλους ικανούς να προκαλέσουν σημαντικό πρόβλημα στην ισραηλινή μεθόριο ανά πάσα στιγμή. Ο θάνατος του Νασράλα της στέρησε τον ηγέτη, αλλά σήμερα η οργάνωση διαθέτει περισσότερους από 45.000 μάχιμους, αριθμός πολύ σημαντικότερος από τον εθνικό στρατό του Λιβάνου.
Το Ιράν που σύρθηκε στην κρίση
Τα απανωτά χτυπήματα που δέχτηκε το τελευταίο διάστημα η Χεζμπολάχ ουσιαστικά ανάγκασαν το Ιράν να παίξει το χαρτί της απάντησης στο Ισραήλ εκτοξεύοντας 200 βαλλιστικούς πυραύλους κατά του Τελ Αβίβ. Το Ιράν έχει απόλυτη αντίληψη της κρισιμότητας της κατάστασης και επί της ουσίας ξέμεινε από επιλογές από την ημέρα που οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ πραγματοποίησαν μία από τις θεαματικότερες επιχειρήσεις στην Παγκόσμια Ιστορία ανατινάζοντας παράλληλα περισσότερους από 5.000 παγιδευμένους βομβητές στην καρδιά της Βηρυτού. Το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν και μαζί ο νέος μετριοπαθής πρόεδρός του σύρθηκαν ουσιαστικά στο να επιτεθούν ξανά στο Ισραήλ καθώς θα είναι τεράστιο πλήγμα η απώλεια της Χεζμπολάχ.
Η Τεχεράνη φαίνεται πως είχε αποφασίσει μετά τον θάνατο του Νασράλα να ζητήσει από την οργάνωση να μειώσει σημαντικά τα χτυπήματα προς τον ισραηλινό Βορρά, αλλά ο χρόνος και κυρίως τα σχέδια του Τελ Αβίβ δεν της άφησαν κανένα περιθώριο. Σε αυτή την κρίσιμη για την περιοχή στιγμή το Ιράν είναι σίγουρα το αντίπαλο δέος του Ισραήλ και ο βασικός στόχος για τον ίδιο τον Νετανιάχου. Δεν είναι σε καμία περίπτωση αμελητέος αντίπαλος, αλλά είναι με βεβαιότητα λιγότερο ισχυρός από το Ισραήλ, ειδικά σε ευθεία σύμπραξη με τις ΗΠΑ. Το Ιράν απ’ όλους τους εμπλεκομένους στη σημερινή κρίση βρίσκεται στη δυσκολότερη θέση, καθώς είναι εκτεθειμένο στις διαθέσεις των Ισραηλινών και των Αμερικανών και δεν μπορεί να ενισχύσει με τον τρόπο που θέλει την προσπάθεια της Χεζμπολάχ να αντισταθεί στην ισραηλινή εισβολή.
Επίσης, διαθέτει πολύ μεγαλύτερη δυναμική από τη Χεζμπολάχ σε κάθε επίπεδο. Η χώρα έχει μάθει να ζει κάτω από τις ασφυκτικές κυρώσεις της Δύσης και παρά την καταπίεση που βιώνει ο λαός της το θεοκρατικό καθεστώς έχει καταφέρει να τη μετατρέψει σε κομβικό παράγοντα όχι μόνο της συγκεκριμένης σύγκρουσης, αλλά και του πολέμου στην Ουκρανία. Το οπλοστάσιο του Ιράν όχι απλώς δεν είναι αμελητέο, αλλά -το σημαντικότερο- υπάρχουν μεγάλα τμήματά του τα οποία παραμένουν εντελώς άγνωστα στη Δύση.
Το πυρηνικό πρόγραμμά του, με βάση τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί έως το 2023, πηγαίνει με ταχύτητες που είναι πολύ δύσκολο να το αποτρέψουν να φτάσει κοντά στον στόχο να αποκτήσει δικό του πυρηνικό όπλο, ενώ και τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου έχει βρεθεί εδώ και καιρό τρόπος να διοχετεύονται σε χώρες της Ανατολής χρηματοδοτώντας τα πολύ φιλόδοξα αλλά ελάχιστα κοινωνικά σχέδια των αγιατολάχ.
Νετανιάχου και Χαμενεΐ ανταλλάσσουν απειλές για ολοκληρωτικό πόλεμο
Οι ΗΠΑ που αναγνωρίζουν το λάθος του 2016
Ο Τζο Μπάιντεν έχει υποστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης όχι μία, αλλά περισσότερες από πέντε διπλωματικές ήττες σε αυτή τη δύσκολη ομολογουμένως επιχείρηση.
Ο Νετανιάχου αδιαφόρησε για τις νουθεσίες, τις απειλές, ακόμη και τις κυρώσεις από τον στενότερό του σύμμαχο και πήγε την κατάσταση στο σημείο από το οποίο ο ίδιος και η χώρα του θα είχαν τις καλύτερες πιθανότητες να κερδίσουν τα περισσότερα. Σε καμία άλλη περίπτωση υπουργός Εξωτερικών της σημαντικότερης οικονομίας του πλανήτη δεν έχει επισκεφτεί τον 21ο αιώνα χώρα-εταίρο σε κρίση όσες ο Αντονι Μπλίνκεν με εντολή του προέδρου του.
Παρά τα εμπόδια, οι ΗΠΑ και ο Μπάιντεν προσωπικά σήμερα έχουν την ευκαιρία να καθορίσουν ή να επηρεάσουν τη νέα μορφή που θα αποκτήσει η Μέση Ανατολή. Η αμερικανική δέσμευση πως η απάντηση στο Ιράν θα έρθει συντονισμένα και από κοινού με το Ισραήλ θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις. Η Ουάσινγκτον με τον Μπάιντεν στην κεφαλή, έστω και μετά από 11 χρόνια, έχει κατανοήσει ότι την οκταετία Ομπάμα, κατά την οποία ο νυν πρόεδρος είχε τη θέση του αντιπροέδρου, έγινε λάθος μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον τους και την επιρροή μονομερώς προς την Ανατολή και την ανερχόμενη νέα απειλή της Κίνας, καθώς το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ έχει αναπληρωθεί μόνο από επιθετικές και αντίρροπες δυνάμεις.
Η Ρωσία που δεν μπορεί να κρατήσει ίσες αποστάσεις
Η Ρωσία δεν θα μπορούσε να μην είναι μέρος της κρίσης στη Μέση Ανατολή, καθώς και μόνο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει εναγκαλιστεί με την Τεχεράνη προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της για οπλικά συστήματα που θα αποδώσουν στα ουκρανικά πεδία την εντάσσει στο κάδρο του προβλήματος. Παράλληλα, οι ρωσικές βάσεις στη Συρία και η σημαντική συνεργασία που υπάρχει ανάμεσα στο καθεστώς Ασαντ και τη Μόσχα σε πολλαπλά επίπεδα μετατρέπουν άμεσα και έμμεσα τη δεύτερη σε πόλο που μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στις εξελίξεις.
Η Ρωσία είναι δεδομένο ότι έχει κάνει επιλογή στρατοπέδου αλλά θα πρέπει να υπάρξει σημαντική εκτροπή προκειμένου το Κρεμλίνο να εμπλακεί ενεργά και σε δεύτερο πολεμικό πεδίο. Το γεγονός όμως ότι η Ρωσία ενεπλάκη την περασμένη Πέμπτη σε μια ιστορία προμήθειας εξελιγμένων οπλικών συστημάτων προς τους Χούθι της Υεμένης με τη διαμεσολάβηση της Τεχεράνης είναι πιθανό να φέρει εξελίξεις και νέες κυρώσεις κατά της Μόσχας από τη Δύση.
Η Ρωσία επίσης είναι από τις χώρες που διάβασε σωστά και, κυρίως, έγκαιρα τις εξελίξεις και κινήθηκε δυναμικά όταν οι ΗΠΑ του Ομπάμα πήραν την απόφαση να μετατοπίσουν το κέντρο του ενδιαφέροντός τους από την περιοχή. Η απόσταση που χωρίζει επίσης τις ρωσικές βάσεις της Συρίας από τις αντίστοιχες των ΗΠΑ στο Ιράκ είναι μικρότερη από αυτή που χωρίζει τη Μόσχα από την Ουάσιγκτον...
Η Τουρκία που καραδοκεί
Από τον ποικιλόμορφο και ανομοιογενή χάρτη των παικτών της περιοχής δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η Τουρκία. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επί έναν χρόνο σε κάθε ευκαιρία κατακεραυνώνει το Ισραήλ για τον τρόπο με τον οποίο επιχειρεί στη Γάζα, εδώ και δέκα ημέρες έχει ανεβάσει ελάχιστα τους τόνους αναφορικά με τα τεκταινόμενα στον Λίβανο. Μπορεί στο έκτακτο Συμβούλιο Ασφαλείας στην Αγκυρα την περασμένη Πέμπτη ο Ερντογάν να υπογράμμισε ότι η χώρα του στέκει στο πλευρό του Λιβάνου, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της συνεδρίασης μονοπώλησαν οι προτάσεις για τις κινήσεις της Τουρκίας στη βόρεια Συρία.
Η Τουρκία που κατέχει παράνομα περισσότερα από 8.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα συριακής γης στα βόρεια σύνορα της χώρας προετοιμάζεται και καραδοκεί για να εκμεταλλευτεί και την παραμικρή ευκαιρία που θα της δοθεί αφενός για να εξοντώσει την απειλή του PKK και των Κούρδων και αφετέρου για να αυξήσει την επιρροή της σε μια ζώνη με πολύ έντονη κινητικότητα και ενδιαφέρον. Ο Ερντογάν έχει αποδείξει έμπρακτα ότι είναι σε θέση και διαθέτει το ειδικό βάρος να εμπλακεί σε όλα τα μείζονα παγκόσμια ανοιχτά μέτωπα. Η Αγκυρα, σε αντίθεση μάλιστα με την Τεχεράνη, που επίσης συμμετέχει ενεργά και στα δύο εν εξελίξει πολεμικά μέτωπα, μπορεί να το κάνει με πολύ μικρότερη έκθεση σε κίνδυνο από το Ιράν.