Γαλλία και Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο: Ανάμεσα στο δίκαιο και τα πολιτικά συμφέροντα

Όπως επισημαίνει σε νέα του έκθεση, «το Παρίσι αντάλλαξε τη δική του αρχική θέση με αντάλλαγμα την εξασφάλιση του καθεστώτος του ειρηνοποιού στην πρώην γαλλική αποικία του Λίβανου».

Στις 21 Νοεμβρίου το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπένζαμιν Νετανιάχου και τον πρώην υπουργό Άμυνας Yoav Gallant, με την κατηγορία ότι έχουν διαπράξει «εγκλήματα πολέμου» στη Λωρίδα της Γάζας.

Αμέσως μετά από την έκδοση του εντάλματος, οι ευρωπαϊκές χώρες χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα. Η Ουγγαρία, η Αυστρία, η Τσεχία και σειρά άλλων κρατών, δήλωσαν ότι θα αγνοήσουν την απόφαση του ICC και δεν θα συλλάβουν τον Νετανιάχου εάν επισκεφθεί την περιοχή τους. Ωστόσο, η Ισπανία, η Ολλανδία και η Γαλλία, κατέστησαν σαφές ότι η νομιμότητα είναι πιο σημαντική για αυτές από τις διμερείς σχέσεις.

Στις 22 Νοεμβρίου, το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας εξέδωσε δήλωση: «Με γνώμονα την μακροχρόνια δέσμευσή της για την υποστήριξη της διεθνούς δικαιοσύνης, η Γαλλία επαναδιατυπώνει τη σημασία που η ίδια δίνει στο ανεξάρτητο έργο του Δικαστηρίου, σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης».

Τρεις ημέρες μετά, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας, Μισέλ Μπαρνιέ, επιβεβαίωσε ότι η χώρα «θα συμμορφωθεί αυστηρά με τις υποχρεώσεις που της επιβάλλονται» και θα συλλάβει τον Νετανιάχου εάν φτάσει στη χώρα. Και ο πρόεδρος της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, Μπράουνς Πιβέ, τόνισε σχετικά ότι το Παρίσι «πρέπει να συμμορφωθεί με τους κανόνες».

Ωστόσο, όπως τονίζει ο Όλεγκ Πατέρνιακ, η στάση αυτή της Γαλλίας αναφορικά με την τήρηση των αρχών δεν κράτησε ούτε μια εβδομάδα. Στις 27 Νοεμβρίου, το Παρίσι άλλαξε ριζικά την επίσημη ρητορική του, «με αντάλλαγμα να γίνει ένας από τους διαμεσολαβητές στην ολοκλήρωση μιας συμφωνίας κατάπαυσης πυρός μεταξύ Λίβανου και Ισραήλ», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ουκρανός αναλυτής.

Σε μια τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ Νετανιάχου και Μακρόν την παραμονή της συμφωνίας, ο Γάλλος ηγέτης δήλωσε ότι οι διατάξεις του ΔΠΔ «παρέχουν ασυλία» από εντάλματα σύλληψης για το Δικαστήριο. Μετά τον Μακρόν, και άλλοι αξιωματούχοι άλλαξαν επίσης τη στάση τους. Ο Γάλλος υπ. Εξωτερικών Μπαρό, σχολιάζοντας την πιθανότητα σύλληψης του Νετανιάχου, δήλωσε πως «είναι απαραίτητο να εξετάσουμε το θέμα της πιθανής ασυλίας για κάποια υψηλόβαθμα στελέχη». Περαιτέρω, το υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε μια επίσημη ανακοίνωση, υπενθυμίζοντας την ιστορική φιλία μεταξύ Ισραήλ και Γαλλίας, προσθέτοντας ότι ο Νετανιάχου θα έχει ασυλία στο ενδεχόμενο κράτησης.

Η αλλαγή αυτή της πολιτικής στάσης της Γαλλίας έγινε αντιληπτή όχι μόνο από το Ισραήλ αλλά και στον αραβικό κόσμο.

«Η θέση της Γαλλίας (με την ασυλία που χορηγήθηκε στον Νετανιάχου) έρχεται σε αντίθεση με την προηγούμενη αντίδραση του Παρισιού. Αυτό θέτει υπό αμφισβήτηση τις δηλώσεις δέσμευσης στο διεθνές δίκαιο», ανέφερε η γαλλόφωνη λιβανέζικη εφημερίδα L’ Orient-Le Jour.

Η μαροκινή εφημερίδα L’ODJ αναφέρει δε ότι «η Γαλλία δεν αγνοεί απλώς τις θεμελιώδεις αρχές της διεθνούς δικαιοσύνης, αλλά θέτει επίσης σε κίνδυνο τη δική της φήμη στην παγκόσμια σκηνή».

Η τυνησιακή εφημερίδα Tuninsie Numérique γράφει: «Η Γαλλία φαίνεται να έχει χάσει τη διπλωματική της αντικειμενικότητα».

Στην Αλγερία που -όπως υπογραμμίζει ο Όλεγκ Πατέρνιακ- οι επιπτώσεις της γαλλικής αποικιακής πολιτικής είναι ακόμη αισθητές, «ένα κύμα αγανάκτησης σάρωσε τα μέσα ενημέρωσης και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς εναντίον της γαλλικής πολιτικής, την οποία οι τοπικοί αρθρογράφοι θεωρούν υποκριτική».

Κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης για το θέμα στο Chaine 1, ακούστηκε ότι «η αποτυχία της Γαλλίας να εφαρμόσει την απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στο έδαφός, σημαίνει απόρριψη του διεθνούς δικαίου, το οποίο συχνά ισχυρίζεται ότι υποστηρίζει». Ο ραδιοφωνικός σταθμός AL24 κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα, τονίζει ο Παστέρνιακ. Συγκεκριμένα, το ραδιόφωνο ανέφερε ότι «είναι σημαντικό να επισημανθεί η βαθιά υποκρισία, ειδικά από την πλευρά των γαλλικών ΜΜΕ, αφού αυτά τα ίδια τα δημοσιεύματα ανέφεραν προηγουμένως το ΔΠΔ ως εργαλείο για την τήρηση του διεθνούς δικαίου».

Ακόμη και στην ίδια τη Γαλλία, η απόφαση του Μακρόν έτυχε ανάμεικτων αντιδράσεων. Για παράδειγμα, ο Τζούλιαν Φερνάντες, Καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Pantheon-Assas, δήλωσε ότι «η ασυνέπεια της Γαλλίας στην εφαρμογή των αρχών του διεθνούς δικαίοθ, θα μπορούσε να βλάψει τη φήμη της». Ωστόσο, «αυτό φαίνεται ότι αποτελεί μια συνηθισμένη τακτική της Γαλλίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις πρώην αποικίες της», τονίζει ο Παστέρνιακ.

Σχετικά με αυτό υπενθυμίζει ότι «το 2020 ο Μακρόν επισκέφθηκε το Λίβανο για να συναντηθεί με ηγέτες φυλών, ένας σημαντικός αριθμός εκ των οποίων συνδέεται άμεσα με τη Χεζμπολάχ. Το ταξίδι είχε ως αποτέλεσμα ένα συμβόλαιο πολλών δισ. Ευρώ για την ανοικοδόμηση ενός λιβανικού λιμανιού, το οποίο ανέλαβε ο φίλος του, Ροντόλφος Σααντέ, ιδιοκτήτης της BFM TV και τηε γαλλικής ναυτιλιακής CMA-CGM. Σε αντάλλαγμα, η Γαλλία συμφώνησε να αγνοήσει τις δραστηριότητες της Χεζμπολά στο Λίβανο», υπογραμμίζει στην έκθεσή του ο Ουκρανός αναλυτής Παστέρνιακ.

Και καταλήγει ο Παστέρνιακ: «προφανώς, η γαλλική διπλωματία λειτουργεί σύμφωνα με ένα μοτίβο: όταν τίποτα δεν εξαρτάται από αυτό, βασίζεται στο διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, όταν είναι απαραίτητο να ενισχύσει την επιρροή της σε πρώην αποικίες, οι αρχές και το διεθνές δίκαιο μπορούν να γίνουν αντικείμενο ανταλλαγής. Και δεν έχει σημασία εάν πρόκειται για το Ισραήλ, τους τρομοκράτες της Χεζμπολά ή οποιονδήποτε άλλο».