«Μνημόνια συμφωνίας» για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

Με ένα συμβιβασμό, ο οποίος όμως οδήγησε σε αρκετές υποχωρήσεις τη Γερμανίδα Καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της κρισιμότερης Συνόδου Κορυφής των τελευταίων ετών.

Στην επίσημη δήλωση των «27» μετά το πέρας της Συνόδου, όπως και στο τελικό κείμενο αποφάσεων, προβλέπεται μεν η άμεση ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών από τον ευρωπαϊκό μόνιμο μηχανισμό στήριξης (ESM), αλλά με την ταυτόχρονη υπογραφή «μνημονίων συμφωνίας», που θα περιλαμβάνουν συγκεκριμένους όρους, μεταξύ των οποίων και η αγορά ομολόγων από τους μηχανισμούς (EFSF-ESM), συστάσεις και χρονοδιαγράμματα.

Οι ηγέτες των «27» συμφώνησαν επίσης στη θέσπιση ενιαίου εποπτικού μηχανισμού για τις τράπεζες στην Ευρωζώνη, στον οποίο θα συμμετέχει και η ΕΚΤ, «εξουσιοδοτώντας» την Κομισιόν  να καταρτίσει ένα είδος οδικού χάρτη και εν τέλει να υποβάλει σχετικές προτάσεις, τις οποίες το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλείται «να μελετήσει κατεπειγόντως μέχρι το τέλος του 2012».
Η άμεση τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση θα μπορεί να γίνει από τον ESM «αφού θεσπιστεί ενιαίος εποπτικός μηχανισμός», τονίζεται στη δήλωση των Ευρωπαίων ηγετών, ενώ επίσης καταγράφεται η «επιτακτική ανάγκη να σπάσει ο φαύλος κύκλος τραπεζών και δημοσίου χρέους».
Επί της ουσίας η συμμαχία των Νοτίων, της Ισπανίας και της Ιταλίας, με την υποστήριξη και του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ, πέτυχαν στη βασικότερη επιδίωξή τους, την διάσωση των τραπεζών τους και την διασφάλιση της χρηματοδότησής τους χωρίς τον «εφιάλτη» ενός Μνημονίου αυστηρής λιτότητας. Ενώ στη βάση της συμφωνίας και η Γερμανίδα Καγκελάριος μπορεί να ισχυρίζεται πως καμία βοήθεια δεν θα χορηγηθεί χωρίς αυστηρούς όρους και εγγυήσεις…
Εξ’ ου και στις δηλώσεις τους όλοι οι ηγέτες έδειξαν ικανοποιημένοι.
Συνοπτικά με τις αποφάσεις της Συνόδου, τα ταμεία διάσωσης της Ευρωζώνης (το προσωρινό  EFSF και το υπό σύσταση ESM), θα χορηγούν κεφάλαια απευθείας στις τράπεζες που χρειάζονται κεφάλαια (όπως ζητούσε η Ισπανία), ενώ θα χρησιμοποιούνται για να αγοράζουν κρατικά ομόλογα μιας χώρας εφόσον τα επιτόκια βρίσκονται σε ψηλά επίπεδα (όπως ζητούσε η Ιταλία).
Θα υπάρχουν όροι και έλεγχοι για την παροχή βοήθειας (όπως επέμενε η Γερμανία), αλλά όχι με την επώδυνη διαδικασία των μνημονίων που εφαρμόζεται στις υπόλοιπες χώρες (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) η οποία περιλαμβάνει τακτικές επιθεωρήσεις από την τρόικα και απευθείας παρεμβάσεις στην κυβερνητική πολιτική.

Στο νέο σύστημα, οι όροι και οι προϋποθέσεις για την παροχή βοήθειας θα βασίζονται σε εκθέσεις και συστάσεις της Κομισιόν στο πλαίσιο των γενικών κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Συγκεκριμένα, οι χώρες που ζητούν στήριξη για τα ομόλογά τους από το ταμείο διάσωσης θα πρέπει να υπογράφουν ένα μνημόνιο συνεννόησης στο οποίο θα αναφέρονται οι υφιστάμενες πολιτικές δεσμεύσεις τους και θα συμφωνείται ένα χρονοδιάγραμμα. Όμως δεν θα αντιμετωπίζουν την επεμβατική επιτήρηση μιας «τρόικας» διεθνών δανειστών, στην οποία υποβλήθηκαν η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία.
Γεγονός που επιτρέπει στους πρωθυπουργούς της Ιταλίας και της Ισπανίας Μάριο Μόντι και Μαριάνο Ραχόι να δηλώνουν ότι δεν σύρθηκαν σε έκτακτο πρόγραμμα διάσωσης και παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας, αλλά και στην Ανγκελα Μέρκελ  να δηλώνει ότι θα υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις στην παροχή βοήθειας.
Μάλιστα η κυρία Μέρκελ, στη συνέντευξή τύπου που παραχώρησε, δήλωσε ότι «αν οι χώρες χρειάζονται τα εργαλεία για την αγορά ομολόγων στην πρωτογενή ή τη δευτερογενή αγορά από τον EFSF ή τον ESM, τότε θα προηγείται έκθεση για την κάθε χώρα που θα παρουσιάζεται στην Κομισιόν και στη βάση της οποίας θα συμφωνούμε πάνω σε ένα μνημόνιο συνεργασίας στο οποίο θα υπάρχει χρονοδιάγραμμα. Η τρόικα των ΕΕ/ΔΝΤ θα επιβλέπει τότε, όπως είθισται στον EFSF και τον ESM, αν τηρούνται οι όροι» …
Μετά το πέρας της Συνόδου ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο έκανε λόγο για μια συμφωνία που πριν από λίγους μήνες ήταν αδιανόητη, τονίζοντας ότι οι αγορές θα πρέπει να εξεπλάγησαν από την ανακοίνωση της συμφωνίας που πέτυχαν οι ευρωπαίοι.

«Συμφωνήσαμε σε μέτρα που ήταν αδιανόητα πριν από λίγους μήνες» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μπαρόζο υπογραμμίζοντας ότι η 29η Ιουνίου θα αποτελέσει μία ημερομηνία ορόσημο.

Πάντως, μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής, ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ράχοι είπε ότι η Ισπανία δεν σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει τα ευρωπαϊκά ταμεία διάσωσης για την σταθεροποίηση των αγορών. Κάτι που με τη σειρά του διευκρίνισε και ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι δηλώνοντας πως η χώρα του μπορεί να ζητήσει βοήθεια από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς διάσωσης, αλλά δεν επιδιώκει να το κάνει άμεσα.

Από την πλευρά του ο Χέρμαν Βαν Ρομπάι χαρακτήρισε τη συμφωνία ως ένα ουσιαστικό πρώτο βήμα για την τραπεζική ενοποίηση. Επί του θέματος μάλιστα, αρκετές ώρες αργότερα, η Γερμανίδα Καγκελάριος προέβλεπε πως αποφάσεις θα ληφθούν περί τα τέλη του έτους, ενώ η γερμανική εφημερίδα Die Welt δημοσιεύει στο σημερινό της φύλλο πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να παρουσιάσει μέσα σε τέσσερις με πέντε μήνες την πρότασή της για τον ενιαίο εποπτικό μηχανισμό των τραπεζών στην Ευρώπη στον οποίον θα έχει κεντρικό ρόλο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η γερμανική εφημερίδα επικαλείται για τις πληροφορίες της πηγές από την Κομισιόν και τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Συγκεκριμένα επικαλείται Γερμανό αξιωματούχο ο οποίος φέρεται να δηλώνει ότι η πρόταση για τον ενιαίο εποπτικό μηχανισμό είχε στήριξη από πολλές χώρες, ακόμα και εκτός Ευρωζώνης, όπως η Βρετανία. Ένα θέμα που παραμένει αμφιλεγόμενο, αναφέρει η Die Welt είναι αν θα υπόκεινται όλες οι τράπεζες στο ενιαίο εποπτικό πλαίσιο ή μόνο οι "μεγάλες, συστημικής σημασίας" τράπεζες, με τη γερμανική κυβέρνηση να προτιμά το δεύτερο.

Η εφημερίδα σημειώνει ταυτόχρονα ότι ένας πιθανός συμβιβασμός θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον συνδυασμό εθνικών και πανευρωπαϊκών εποπτικών αρχών.

Τέλος, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωσε ότι θα υποβάλλει «σύντομα» στο γαλλικό κοινοβούλιο για επικύρωση «όλες τις αποφάσεις» που υιοθετήθηκαν στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, ανάμεσά τους και το ευρωπαϊκό δημοσιονομικό σύμφωνο.

Διαβάστε το κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου:

«Επιβεβαιώνουμε ότι είναι ύψιστης σημασίας να διακοπεί ο φαύλος κύκλος μεταξύ τραπεζών και κρατών. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει, σύντομα, προτάσεις βασιζόμενες στο Άρθρο 127 (παράγραφος 6)  για έναν μηχανισμό επίβλεψης. Ζητούμε από το Συμβούλιο να αντιμετωπίσει τις προτάσεις αυτές ως επείγουσες, μέχρι το τέλος του 2012.  
Από την στιγμή που ένας τέτοιος μηχανισμός θα έχει εδραιωθεί, ισχύοντας και για την ΕΚΤ, οι τράπεζες της ευρωζώνης θα μπορούν, μέσω αυτού να περνούν σε απευθείας ανακεφαλαιοποίηση. Αυτή θα βασίζεται σε προϋποθέσεις, μία από τις οποίες θα είναι η συμμόρφωση-συμφωνία με κρατικούς κανόνες βοήθειας, οι οποίοι θα πρέπει να ξεκαθαρίζονται από το -εκάστοτε- ίδρυμα, τον -εκάστοτε- τομέα ή την οικονομία εν γένει και θα επισημοποιείται από το Μνημόνιο Κατανόησης. Το Eurogroup θα εξετάσει την κατάσταση του ιρλανδικού οικονομικού τομέα με σκοπό την περαιτέρω βελτίωση του τρόπου λειτουργίας του προγράμματος προσαρμογής.

Παρόμοιες περιπτώσεις θα αντιμετωπιστούν με τον ίδιο τρόπο.

Πιέζουμε για σύντομη ολοκλήρωση του Μνημονίου Κατανόησης, το οποίο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την οικονομική στήριξη της Ισπανίας για ανακεφαλειοποίηση του τραπεζικού της τομέα. Επιβεβαιώνουμε πως θα παρέχεται η οικονομική στήριξη από πλευράς EFSF, έως ότου ο ESM είναι ικανός να παράσχει ανάλογη βοήθεια και ότι αργότερα η βοήθεια του EFSF θα είναι αποκλειστική ευθύνη του ESM, χωρίς αυτό να κερδίσει status παλαιότητας.

Επιβεβαιώνουμε τη σαφή δέσμευσή μας να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί η οικονομική σταθερότητα της ευρωζώνης, πιο συγκεκριμένα, με την χρήση των υπαρχόντων οργάνων EFSF/ESM με ελαστικό και αποτελεσματικό τρόπο, έτσι ώστε να σταθεροποιηθούν οι αγορές των κρατών - μελών, ενώ θα γίνονται σεβαστές Συγκεκριμένες Κρατικές Συστάσεις σε συνδυασμό με άλλες δεσμεύσεις τους, συμπεριλαμβανομένων των χρονικών ορίων, καθορισμένων από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και τη Διαδικασία Μακροοικονομικών Ασταθειών.

Αυτοί οι όροι θα πρέπει να προβλέπονται και από το Μνημόνιο Κατανόησης. Καλωσορίζουμε τη συμφωνία της ΕΚΤ να αναλάβει τον ρόλο εκπροσώπου του EFSF/ESM, κάνοντας ελέγχους στη λειτουργία των αγορών με αποτελεσματικό τρόπο.

Ζητάμε από το Eurogroup να εφαρμόσει αυτές τις αποφάσεις μέχρι τις 9 Ιουλίου 2012».