Αποφασίζουν για το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας στην Βουλγαρία

Παρά το γεγονός ότι στο παραπάνω ερώτημα δεν γίνεται άμεση αναφορά στο έργο της κατασκευής σταθμού παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στο Μπέλενε, το δημοψήφισμα είναι σίγουρο πως θα καθορίσει το μέλλον του συγκεκριμένου έργου.

Το 1987 ξεκίνησαν κατασκευαστικές εργασίες στο Μπέλενε για την ανέγερση πυρηνικής μονάδας παραγωγής ενέργειας, αλλά τον Φεβρουάριο του 1990 "πάγωσαν" εξαιτίας έλλειψης χρηματοδότησης. Η κατασκευή του έργου ανεστάλη λίγο αργότερα- στα μέσα του 1991 -έπειτα από μία σειρά περιβαλλοντικών διαμαρτυριών και εγκαταλείφθηκε τελικά στις 21 Μαΐου 1997, όταν το τότε υπουργικό συμβούλιο έκρινε ότι το έργο είναι "τεχνικά μη ασφαλές και οικονομικά μη βιώσιμο". Στις 19 Δεκεμβρίου 2004, το έργο επανήλθε στο προσκήνιο με κυβερνητική επίσης απόφαση.

Στις 18 Ιανουαρίου 2008 υπεγράφη μεταξύ των αρμόδιων βουλγαρικών θεσμών και της ρωσικής εταιρείας AtomStroyExport JSC συμφωνία για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία της δεύτερης μονάδας πυρηνικής ενέργειας στη Βουλγαρία.

Τον Οκτώβριο του 2009 "πάγωσαν" εκ νέου οι κατασκευαστικές εργασίες, μετά την απόφαση της γερμανικής εταιρείας RWE Power AG, η οποία έχει επιλεγεί ως στρατηγικός εταίρος στην κοινοπραξία με την Εθνική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας, να αποχωρήσει από το έργο, αφήνοντας ουσιαστικά το βουλγαρικό κράτος ως το μόνο επενδυτή. Η Ρωσία προσφέρθηκε να παράσχει έως δύο δισεκατομμύρια ευρώ προκειμένου να συνεχιστεί η κατασκευή του έργου ως την επιλογή νέου στρατηγικού εταίρου, αλλά η Βουλγαρία απέρριψε την προσφορά.

Τον Νομέβριο του 2010, η βρετανική τράπεζα HSBC ορίστηκε σύμβουλος για το έργο του Μπέλενε και κλήθηκε να καταρτίσει οικονομική ανάλυση του έργου και να γνωμοδοτήσει επί της χρησιμότητας κατασκευής μίας τέτοιας πυρηνικής μονάδας.

Τον Μάρτιο του 2012, η βουλγαρική κυβέρνηση αποφάσισε να σταματήσει την κατασκευή της μονάδας στο Μπέλενε, με την αιτιολογία ότι πρόκειται για ένα ασύμφορο έργο. Η Σόφια λέει ότι ο αντιδραστήρας που κατασκευάστηκε από την AtomStroyExport JSC για το Μπέλενε θα χρησιμοποιηθεί στον ήδη υπάρχοντα πυρηνικό σταθμό του Κοζλοντούι.

Με αφορμή την απόφαση αυτή της βουλγαρικής κυβέρνησης να μην προχωρήσει στην κατασκευή του έργου, η ρωσική εταιρεία απαίτησε αποζημίωση ενός δισεκατομμυρίου ευρώ από τη Βουλγαρία. Αρχικά, η εταιρεία αποτάθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο Διαιτησίας, στο Παρίσι, τον Ιούλιο του 2011, απαιτώντας 58 εκατομμύρια ευρώ για εργασίες που είχαν ήδη γίνει στο Μπέλενε. Λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 2011, η Εθνική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας ζήτησε να της καταβληθεί το ποσό των 61 εκατομμυρίων ευρώ από τη ρωσική εταιρεία για οφειλές που απορρέουν από μία συμφωνία-πλαίσιο του 2007.

Σε μία ξεχωριστή εξέλιξη, το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα ανακοίνωσε τη διενέργεια εκστρατείας για τη συλλογή υπογραφών προς στήριξη του αιτήματός του για διενέργεια δημοψηφίσματος σχετικά με το αν η Βουλγαρία θα έπρεπε να κατασκευάσει έναν δεύτερο πυρηνικό σταθμό στο Μπέλενε. Το αίτημα για τη διενέργεια δημοψηφίσματος κατάφερε τελικά να συγκεντρώσει 773.447 υπογραφές Βούλγαρων πολιτών. Το ερώτημα που είχε προταθεί ήταν: "Στηρίζετε την ανάπτυξη της βιομηχανίας της πυρηνικής ενέργειας στη Βουλγαρία με την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού στο Μπέλενε;".

Σε μία εξέλιξη- έκπληξη, στα τέλη Σεπτεμβρίου 2012, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την ετοιμότητά της να "ανοίξει" εκ νέου το φάκελο του έργου, όταν μία αμερικανικών συμφερόντων κοινοπραξία επέδειξε ενδιαφέρον να επενδύσει στην κατασκευή του συγκεκριμένου πυρηνικού σταθμού και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία κατέθεσε σχέδιο ψηφίσματος για την επανέναρξη του έργου.

Τον Οκτώβριο του 2012, ωστόσο, η Βουλγαρία ανακοίνωσε πως θέτει σε κατάσταση αναμονής τις συνομιλίες με κάθε πιθανό επενδυτή για την κατασκευή του Μπέλενε έως ότου διεξαχθεί δημοψήφισμα για το έργο και το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα. Το δε κοινοβούλιο της Βουλγαρίας αναθεώρησε το ερώτημα απαλείφοντας την ειδική αναφορά στο Μπέλενε.