Γιατί είναι σχεδόν ανέφικτη η καταστροφή των χημικών της Συρίας;

Η ρωσική πρόταση για την επιβολή διεθνούς ελέγχου επί του συριακού χημικού οπλοστασίου και την καταστροφή του, προϋποθέτει την πλήρη συνεργασία ενός καθεστώτος που τηρεί απόλυτη μυστικότητα για το θέμα και την πραγματοποίηση μίας επιχείρησης δύσκολα επαληθεύσιμης, ειδικότερα σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου.

Το σχέδιο, εάν υλοποιηθεί, θα απαιτήσει ριζική μεταβολή της επίσημης στάσης της Δαμασκού, η οποία έχει αρνηθεί να προσχωρήσει στον Οργανισμό της Σύμβασης για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων, ώστε να μην δίνει λογαριασμό για ένα οπλοστάσιο την ύπαρξη του οποίου είχε αρνηθεί μέχρι πολύ πρόσφατα.

Το συριακό χημικό οπλοστάσιο θεωρείται "ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο" και το μέγεθός του είναι, σύμφωνα με εκτιμήσεις, "άνω των 1.000 τόννων", σύμφωνα με τα στοιχεία των γαλλικών υπηρεσιών πληροφοριών.

"Το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η άμεση υπογραφή από τη Συρία της Σύμβασης για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων", η οποία ετέθη σε ισχύ το 1997 και στην οποία έχει προσχωρήσει το σύνολο σχεδόν των κρατών, εξηγεί ο Ντάριλ Κίμπαλ, γενικός διευθυντής της Ένωσης Ελέγχου των Όπλων (Arms Control Association, ACA), μίας μη κυβερνητικής οργάνωσης που ασχολείται με τον αφοπλισμό.

Προσχωρώντας στη Σύμβαση, η Δαμασκός θα πρέπει να δώσει λεπτομερή καταγραφή του χημικού οπλοστασίου και να αποδεχθεί την ανάπτυξη επιθεωρητών στο έδαφός της για την επαλήθευση των δηλώσεών της "ανά χιλιόγραμμο χημικού παράγοντα και ανά οβίδα", σύμφωνα με τον Μάικλ Λιούχαν, εκπρόσωπο της μη κυβερνητικής οργάνωσης.

Η αποστολή ελέγχου και επαλήθευσης μπορεί να ανατεθεί σε ομάδα επιθεωρητών του ΟΗΕ, σύμφωνα με τον Ντάριλ Κίμπαλ. "Το πρόβλημα που τίθεται από πρακτικής απόψεως είναι η ασφάλεια των επιθεωρητών και η ασφάλεια των αποθεμάτων" κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αφοπλισμού".

Ο γενικός διευθυντής της οργάνωσης εμφανίζεται επιφυλακτικός ως προς τις συνθήκες που θα διέπουν την επιχείρηση: "Είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς καταστροφή αποθεμάτων χημικών όπλων εν μέσω εμφυλίου πολέμου. Δεν είναι κάτι που θα ήθελε κανείς να κάνει κάτω από βροχή οβίδων στην περιοχή".

Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Κέι, επικεφαλής της ομάδας των επιθεωρητών του ΟΗΕ στο Ιράκ, "ακόμη και υπό τις καλύτερες συνθήκες, η διαδικασία απαιτεί πολυμελές προσωπικό", ακόμη και μόνο για τη διασφάλιση 24ωρης εποπτείας κάθε χώρου αποθήκευσης και την παρεμπόδιση παρεισφρύσεων.

Στη Συρία, οι χώροι αποθήκευσης του VX, του σαρίν και του υπερείτη είναι πολυάριθμοι και η ανησυχία των Δυτικών επικεντρώνεται στην υπόθεση ότι, εάν το καθεστώς χάσει τον έλεγχο, τα αποθέματα των χημικών όπλων θα περιέλθουν στην κατοχή των εξτρεμιστών ανταρτών.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι-μουν έσπευσε χθες αμέσως μετά τη διατύπωση της ρωσικής πρότασης να προτείνει τη δημιουργία στη Συρία ζωνών υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών , "όπου τα χημικά όπλα της Δαμασκού "θα μπορούν να συγκεντρωθούν και να καταστραφούν με ασφάλεια".

Οι ειδικοί παρατηρούν ότι και αυτή η διαδικασία θα ήταν πολυετής και πολυδάπανη: οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπάνησαν 35 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα δύο δεκαετιών για να ξεφορτωθούν το 90% των αποθεμάτων χημικών όπλων και η επιχείρηση δεν θα ολοκληρωθεί πριν από το 2021.

"Η παραγωγή χημικών όπλων είναι ένα πράγμα. Οταν μιλάμε για την καταστροφή τους, είναι πολύ πιο διαπανηρό και δύσκολο σε τεχνικό και νομικό επίπεδο", προειδοποιεί ο εκπρόσωπος της ACA.

Οι διαδικασίες καταστροφής είναι τελείως διαφορετικές όταν πρόκειται για χημικούς παράγοντες που είναι ήδη τοποθετημένοι σε πυραύλους ή ρουκέτες (η περίπτωση των ΗΠΑ) από όταν είναι αποθηκευμένοι "χύμα" για να τοποθετηθούν πριν από τη χρήση (η περίπτωση της Ρωσίας).

Στην πρώτη περίπτωση, η μέθοδος έγκειται στην καύση σε κατάλληλα εργοστάσια. Στην δεύτερη, η καταστροφή γίνεται μέσω διοχέτευσης χημικού παράγοντα που αδρανοποιεί τη χημική ουσία.

Σύμφωνα με τις γαλλικές υπηρεσίες Πληροφοριών, τα συριακά αποθέματα χημικών όπλων είναι εν μέρει αποθηκευμένα υπό "δυαδική" μορφή, δηλαδή υπό μορφή δύο χωριστών χημικών παραγόντων, που ονομάζονται "πρόδρομοι" και οι οποίοι αναμειγνύονται μόλις πριν από την χρήση.

Η μέθοδος μοιάζει με το σύστημα που χρησιμοποιεί η Ρωσία, για την οποία υπάρχουν υποψίες ότι βοήθησε τη Δαμασκό να βάλει τις βάσεις του προγράμματος χημικών όπλων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ΄70.

Πηγή: ΑΠΕ