ΗΠΑ - Ιράν: Δοκιμάζοντας τα όρια της διπλωματίας...

Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Χασάν Ροχανί εξέφρασαν χθες, Τρίτη, τη βούλησή τους να δώσουν μια ευκαιρία στη διπλωματία στο ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, όμως οι προσδοκίες για μια συνάντηση ανάμεσα στους προέδρους των ΗΠΑ και του Ιράν διαψεύσθηκαν και η αποτυχία της προσπάθειας να κανονιστεί έστω και μια απλή χειραψία ανάμεσα στους δύο ηγέτες υπογραμμίζει τη δυσπιστία η οποία επιμένει και θα είναι δύσκολο να ξεπεραστεί.

Από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξέφρασε την ευχή να έχει μια εποικοδομητική σχέση με τον ιρανό ομόλογό του, ο οποίος ανέλαβε πρόσφατα τα καθήκοντά του έχοντας την "εντολή να ακολουθήσει ένα πιο μετριοπαθή δρόμο" από τον υπερσυντηρητικό προκάτοχό του Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ.

"Τα εμπόδια μπορεί να αποδειχθούν πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν (...) Όμως είμαι πεπεισμένος πως πρέπει να δοκιμάσουμε τη διπλωματική οδό", δήλωσε ο Ομπάμα. Ζήτησε "διαφανείς και επαληθεύσιμες πράξεις" και έκανε λόγο για "μια διαφορετική σχέση, βασισμένη στα αμοιβαία συμφέροντα και τον αμοιβαίο σεβασμό" ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν, χώρες που εδώ και ένα τρίτο του αιώνα δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις.

Μερικές ώρες αργότερα, από το ίδιο βήμα, ο Ροχανί, ο οποίος έκανε την πρώτη μεγάλη διεθνή έξοδό του μετά την εκλογή του στις 14 Ιουνίου, υποστήριξε κι αυτός ότι είναι δυνατή μια εξέλιξη στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες.

"Αν (οι ΗΠΑ) αποφύγουν να ακολουθήσουν τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των φιλοπόλεμων ομάδων πίεσης, μπορούμε να βρούμε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο να διαχειριστούμε τις διαφορές μας", δήλωσε.

Υπογραμμίζοντας πως η χώρα του "δεν αποτελεί απειλή" ούτε για τον κόσμο ούτε για την περιοχή, ο ιρανός πρόεδρος επανέλαβε πως η ισλαμική δημοκρατία θέλει να χρησιμοποιήσει την πυρηνική ενέργεια "για αποκλειστικά ειρηνικούς σκοπούς" και κατήγγειλε και πάλι τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη χώρα του.

Ο Ροχανί απέφυγε πάντως τις ρητορείες περί άρνησης του Ολοκαυτώματος που χαρακτήριζαν το σκληροπυρηνικό προκάτοχό του Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ. Αργότερα δήλωσε στο CNN πως το Ολοκαύτωμα ήταν ένα "καταδικαστέο έγκλημα" εναντίον των εβραίων, παρόλο που η έκτασή του είναι ένα ζήτημα για τους ιστορικούς.

Ο Ροχανί είπε επίσης στο CNN ότι δεν συνάντησε τον Ομπάμα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ επειδή οι δύο πλευρές "δεν είχαν αρκετό χρόνο για να συντονίσουν πραγματικά τη συνάντηση". Ωστόσο πρόσθεσε πως το περιβάλλον αλλάζει επειδή οι Ιρανοί θέλουν "μια νέα εποχή σχέσεων" με τους ανθρώπους στον υπόλοιπο κόσμο. Στη συνέχεια μίλησε στα αγγλικά και είπε χαμογελώντας: "Θα ήθελα να πω στον αμερικανικό λαό, φέρνω ειρήνη και φιλία από τους Ιρανούς προς τους Αμερικανούς".

Ένας ανώτερος αμερικανός αξιωματούχος είπε πως η δυσκολία να κανονιστεί η χειραψία μεταξύ των δύο προέδρων ήταν στην ιρανική πλευρά.

"Κάναμε νύξη ότι οι δύο ηγέτες θα μπορούσαν να έχουν μια συζήτηση στο περιθώριο αν παρουσιαζόταν η ευκαιρία", δήλωσε ο αξιωματούχος. "Οι Ιρανοί μας απάντησαν. Ήταν σαφές πως ήταν υπερβολικά περίπλοκο γι' αυτους να κάνουν κάτι τέτοιο αυτή τη στιγμή δεδομένης της δυναμικής που υπάρχει πίσω στη χώρα τους".

Ετσι οι ελπίδες διαψεύσθηκαν και η αποτυχία να οργανωθεί η χειραψία μεταξύ των δύο ηγετών είναι ενδεικτική των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και το Ιράν στην προσπάθειά τους να υπάρξει ένα ιστορικό άνοιγμα στις σχέσεις τους έπειτα από δεκαετίες εχθρότητας.

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου χαρακτήρισε "κυνική" και "υποκριτική" την ομιλία του Ροχανί ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

"Όπως προβλεπόταν, ήταν μια κυνική και εντελώς υποκριτική ομιλία. Ο Ροχανί μίλησε για ανθρώπινα δικαιώματα την ίδια ώρα που οι ιρανικές δυνάμεις συμμετέχουν στη μεγάλης κλίμακας σφαγή αθώων αμάχων στη Συρία", αναφέρεται σε ανακοίνωση του γραφείου του Νετανιάχου που δόθηκε στη δημοσιότητα στη διάρκεια της νύκτας στην Ιερουσαλήμ.

"Μίλησε για ένα πυρηνικό πρόγραμμα με μη στρατιωτικούς σκοπούς ενώ, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, αυτό το πρόγραμμα έχει στρατιωτικό χαρακτήρα", προστίθεται στην ανακοίνωση.

Αντιθέτως ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε εξέφρασε την ικανοποίησή του για το "νέο τόνο" της Τεχεράνης δηλώνοντας πως "τα λόγια του νέου προέδρου ήταν ενθαρρυντικά". "Εντούτοις", πρόσθεσε, "είναι σημαντικό να γίνουν νέες, συγκεκριμένες προσφορές" από την Τεχεράνη στο ζήτημα του πυρηνικού προγράμματός της. Ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας πρόκειται να συναντηθεί αργότερα με τον Ροχανί.

Ο ιρανός ηγέτης συναντήθηκε επίσης με τον Πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ. Ήταν η πρώτη συνάντηση σ' αυτό το επίπεδο μεταξύ των δύο χωρών από το 2005. Διήρκεσε 40 λεπτά και μετά το τέλος της ο Ολάντ έκανε λόγο για "μια πρώτη επαφή που ανοίγει το δρόμο για άλλες", ενώ ο Ροχανί εξέφρασε την επιθυμία για "ένα καλύτερο μέλλον" στις σχέσεις των δύο χωρών.