Γιατί ανησυχεί η Ευρώπη από το ελβετικό «τείχος» στους μετανάστες

Τη βαθύτατη ανησυχία της για το «τείχος» που ύψωσε η Ελβετία στην εισροή μεταναστών στο έδαφός της εκφράζει η Ευρώπη, ένα 24ωρο μετά το κρίσιμο δημοψήφισμα στο οποίο οι Ελβετοί είπαν «ναι» στο τέλος της μαζικής εισροής μεταναστών.

Σύσσωμος ο ευρωπαϊκός Τύπος επισημαίνει ότι το αποτέλεσμα της κάλπης ενδέχεται να έχει σοβαρές συνέπειες στις σχέσεις της χώρας με τις Βρυξέλλες. Ενδεικτική ήταν η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην οποία εκφράζει την λύπη της για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος επισημαίνοντας ότι θα «εξετάσει τις συνέπειες της πρωτοβουλίας στο σύνολο των σχέσεων ανάμεσα στην ΕΕ και στην Ελβετία».

Οι ευρωπαϊκές εφημερίδες επισημαίνουν επίσης ότι, το αποτέλεσμα θέτει εν αμφιβόλω μια σειρά διμερών συμφωνιών κι ενδέχεται να προκαλέσει έντονη ενόχληση στις πολυάριθμες πολυεθνικές εταιρείες που εδρεύουν στο ελβετικό έδαφος.

Σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα του χθεσινού δημοψηφίσματος, υπέρ της πρότασης να επιβληθούν εκ νέου περιορισμοί στη μετανάστευση τάχθηκε το 50,3% των Ελβετών εκλογέων. Ενώ τα γαλλόφωνα καντόνια της δυτικής Ελβετίας τάχθηκαν εναντίον της πρότασης να επιβληθούν ποσοστώσεις στους μετανάστες από τα κράτη μέλη της ΕΕ, το γερμανόφωνο τμήμα της χώρας στα ανατολικά τάχθηκε μαζικά υπέρ της.

Για «σημείο καμπής» έκανε λόγο η υπουργός Δικαιοσύνης της Ελβετίας, Σιμονέτα Σομαρούγκα, που προέβλεψε ότι «η αλλαγή του συστήματος θα έχει μεγάλες συνέπειες για την Ελβετία», μιλώντας στους δημοσιογράφους στη Βέρνη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η Ελβετία, μια χώρα 8 εκατομμυρίων κατοίκων περικυκλωμένη από χώρες της ΕΕ, δεν ανήκει στην Ένωση. Έχει όμως υπογράψει διμερείς συμφωνίες, ύστερα από πενταετή διαπραγμάτευση, αποδεχόμενη να ανοίξει την αγορά εργασίας της στα 500 εκατομμύρια των κατοίκων της ΕΕ.

Στο μεταξύ, οι εφημερίδες στη γαλλόφωνη Ελβετία αναφέρουν, στα πρώτα σχόλιά τους, «ζαλισμένες» από το «χαστούκι» της επιτυχίας του «ναι» στο δημοψήφισμα για τη μετανάστευση που διοργανώθηκε από το λαϊκιστικό δεξιό κόμμα SVP/UDC, το μεγαλύτερο στο ελβετικό κοινοβούλιο.

Στη γερμανόφωνη Ελβετία, η οποία ψήφισε υπέρ του περιορισμού της μετανάστευσης, με εξαίρεση πολλές μεγάλες πόλεις, τα σχόλια των εφημερίδων είναι πιο μοιρασμένα.

Για τη «Le Temps» της Γενεύης, «η επιστροφή στην επιβολή περιορισμών στους ευρωπαίους εργαζομένους» αποτελεί «μια ιστορική καμπή στην ευρωπαϊκή πολιτική της Ελβετίας η οποία θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες».

Η εφημερίδα επισημαίνει την αντίθεση πόλεων - υπαίθρου στην ψηφοφορία, το χάσμα ανάμεσα στη γαλλόφωνη Ελβετία, η οποία ψήφισε «όχι», και τη γερμανόφωνη, που ψήφισε «ναι». «Άλλη μια φορά, οι περιφέρειες που πλήττονται λιγότερο από τη μετανάστευση και την ελεύθερη κυκλοφορία είναι αυτές που επέδειξαν σαφέστερα την βούλησή τους να τις ελέγξουν», υπογραμμίζει η «Le Temps», η οποία εκφράζει τη λύπη της επειδή ουδείς στην κυβέρνηση θέλησε να εμβαθύνει στα αίτια αυτού του νέου ρήγματος ανάμεσα στις γλωσσικές περιφέρειες και ανάμεσα στις πόλεις και την ύπαιθρο.

Η εφημερίδα της Γενεύης «La Tribune de Geneve» κάνει λόγο για «χαστούκι για το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο», την κυβέρνηση, και εκφράζει ανησυχίες για την οικονομία της πόλης, η οποία λειτουργεί με ισχυρή παρουσία ξένων, τόσο στον τραπεζικό τομέα όσο και στους διεθνείς οργανισμούς.

Η αριστερή γαλλική εφημερίδα Liberation εκτιμά πως μ' αυτό το αποτέλεσμα, «οι Ελβετοί κλείνουν τα σύνορα». Ο πολιτειολόγος Ζαν-Ιβ Καμί εξηγεί από τις στήλες της πως «ο οικονομικός εγωισμός είναι η κύρια συνιστώσα αυτής της ψηφοφορίας».
 
«Οι Ελβετοί ψηφίζουν υπέρ της επιβολής ποσοστώσεων», ανακοινώνει από την πλευρά της στην πρώτη σελίδα της η Figaro, η οποία κατατάσσεται στη δεξιά.
 
Για την κομμουνιστική L'Humanite, «η ακροδεξιά του Μπλόχερ κέρδισε το στοίχημά της κάνοντας να υιοθετηθεί ένα δραστικό όριο στη μετανάστευση».
 
«Μαζική μετανάστευση: οι Ελβετοί λένε στοπ», συνοψίζει η εφημερίδα Metronews που διανέμεται δωρεάν.
 
Στη Γερμανία, η συντηρητική εφημερίδα Die Welt εκτιμά πως «η Ελβετία πρέπει να επανεξετάσει την εγγύτητά της με την ΕΕ». «Το να συνεχίσουμε έτσι δεν αποτελεί επιλογή. Το UDC θα μάθει πόσο πολύ δύσκολο είναι να διαχωρίζεις τις θετικές πλευρές διμερών συμβολαίων με τις Βρυξέλλες, από τις ανεπιθύμητες πλευρές», υπογραμμίζει η εφημερίδα.
 
Η βελγική εφημερίδα Le Soir έχει τον προκλητικό τίτλο: «Οι Ελβετοί προς τους Ευρωπαίους: έξω!». Η γαλλόφωνη εφημερίδα επισημαίνει ότι «όλο το οικοδόμημα των διμερών συμφωνιών της Ελβετίας με την ΕΕ είναι σίγουρο ότι θα καταρρεύσει, για 19.516 ψήφους σε σχεδόν 3 εκατομμύρια ψηφοφόρους».
 
Στην Ισπανία, η κεντροαριστερή εφημερίδα El Pais εκτιμά στον ιστότοπό της πως «αυτό το αποτέλεσμα θα υποχρεώσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να ξανασκεφτεί τη στενή σχέση της με την Ελβετία και να βάλει τέλος στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων που ισχύει από το 2002. Αυτό το δημοψήφισμα "θα προκαλέσει μια σοβαρή πολιτική κρίση ανάμεσα στους δύο συνομιλητές».
 
Στην έντυπη εκδοχή της, η El Pais δημοσιεύει ένα κύριο άρθρο με τίτλο «Κακές συνέπειες» στο οποίο υποστηρίζει πως «η νίκη των αντιπάλων της 'μαζικής μετανάστευσης' στην Ελβετία θα έχει συνέπειες για όλο τον κόσμο στην Ευρώπη».
 
«Όχι μόνο (το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος) θέτει υπό αμφισβήτηση τη συμφωνία για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων που έχει συναφθεί με την ΕΕ, αλλά αντανακλά επίσης τη λαϊκιστική και ξενοφοβική αναταραχή που διατρέχει τη Γηραιά Ήπειρο λιγότερο από τρεις μήνες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές». «Πρόκειται για το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα για την πλειονότητα των ελβετών πολιτικών και των ελβετικών επιχειρήσεων».
 
Για τη συντηρητική εφημερίδα «ABC», το δημοψήφισμα αυτό «θέτει σε κίνδυνο τους δεσμούς (της Ελβετίας) με την Ευρωπαϊκή Ένωση». «Το αποτέλεσμα αυτό αιφνιδίασε την πολιτική τάξη και συνιστά ένα ράπισμα για την ευρωπαϊκή πολιτική του Ομοσπονδιακού Συμβουλιου, το οποίο πρέπει τώρα να ξανασκεφτεί τις πολιτικές σχέσεις του με την ΕΕ».

Η γαλλόφωνη εφημερίδα «24 heures» που εκδίδεται στη Λωζάνη έχει τίτλο «Η ημέρα που μια ευημερούσα χώρα επινόησε μια μείζονα κρίση». «Είκοσι ένα χρόνια και δύο μήνες αφότου αρνήθηκε τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (με δημοψήφισμα το 1992 και με σχεδόν ίδιο ποσοστό), ο ελβετικός λαός, διχασμένος και πάλι όσο ποτέ, σταματάει την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων". Παρόλο που οι γενικές συνθήκες δεν είναι πλέον οι ίδιες, η εφημερίδα αναφέρεται στη "δύσκολη δεκαετία" που είχε περάσει τότε η Ελβετία με "οικονομική στασιμότητα, άνοδο της ανεργίας, δημοσιονομική κρίση».

«Η παρτίδα προαναγγέλλεται δύσκολη για μια χώρα πολύ ολοκληρωμένη οικονομικά, αλλά πολύ απομονωμένη πολιτικά», εκτιμά η εφημερίδα.

«Είναι βέβαιο πως το 'ναι' στο κείμενο (του κόμματος) UDC δεν είναι ευνοϊκό για την ελβετική οικονομία και, κατά συνέπεια, για την ευημερία του πληθυσμού», σημειώνει η "Νόιε Τσίρχερ Τσάιτουνγκ" της Ζυρίχης, όπου κέρδισε το «όχι».

Την άποψη αυτή δεν συμμερίζεται η «Μπάσλερ Τσάιτουνγκ» της Βασιλείας (το "όχι" θριάμβευσε κι εκεί), για την οποία «ολόκληρη η Ελβετία» κέρδισε μια «νίκη»: η εφημερίδα εκτιμά ωστόσο πως αυτή η ψηφοφορία ήταν ίσως «η μεγαλύτερη ήττα που έχει υπάρξει ποτέ για την οικονομία και τα συνδικάτα».

Τι λένε τα πολιτικά κόμματα

Τα περισσότερα πολιτικά κόμματα και οι ενώσεις των επιχειρηματιών, όπως και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, είχαν προειδοποιήσει ότι η επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας Ελβετίας- ΕΕ για το μεταναστευτικό θα ωθήσει τις Βρυξέλλες να επανεξετάσουν το σύνολο των διμερών σχέσεων.

Ο πρόεδρος της Ελβετίας Ντιντιέ Μπουρκχάλτερ είπε ότι η κυβέρνηση πρέπει να αναζητήσει μια λύση που είναι αποδεκτή για την ΕΕ. «Πρέπει να βρούμε έναν δρόμο τώρα. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να διευθετήσουμε αυτή την κατάσταση;», διερωτήθηκε.

Σχεδόν η μία στις τρεις θέσεις εργασίας στην Ελβετία εξαρτάται άμεσα από το διμερές εμπόριο με την ΕΕ, όπου κατευθύνεται επίσης το ένα τρίτο των ελβετικών εξαγωγών. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των μεταναστών προέρχονται από χώρες μέλη της ΕΕ.

«Μπήκαμε σε μια δύσκολη θέση με αυτή την απόφαση», σχολίασε ο ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών Κριστιάν Λεβρά.

Ο ηγέτης του SVP Μπρούνερ υποστήριξε ότι «στην ΕΕ, τα πράγματα δεν θα πάνε τόσο άσχημα όσο φαίνεται στην Ελβετία». Προέβλεψε ότι το αποτέλεσμα θα επηρεάσει τη συζήτηση για τη μετανάστευση και τις υπηρεσίες της κοινωνικής πρόνοιας που παρέχονται στους μετανάστες, η οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη στη Βρετανία, στη Γερμανία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. «Αυτή είναι μια προτροπή για όλη την Ευρώπη», είπε.

Στη Γαλλία, ο αντιπρόεδρος του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου (FN) Φλοριάν Φιλιπό έγραψε στο Twitter: «Μπράβο Ελβετία! Μια αληθινή δημοκρατία!». Σε ανακοίνωσή του, το FN ανέφερε ότι το αποτέλεσμα αποτελεί «μια ξεκάθαρη νίκη του ελβετικού λαού επί της ελίτ, της τεχνοδομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μιας συμπεριφοράς από την οποία δεν έχει γλιτώσει καμιά ευρωπαϊκή χώρα. Δεν έχουμε αμφιβολία ότι η ελβετική νίκη θα ενισχύσει τους Γάλλους στην προσπάθειά τους να σταματήσουν τη μαζική μετανάστευση και να ανακτήσουν τον έλεγχο των συνόρων τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση», καλώντας να γίνει ένα «αληθινό δημοψήφισμα» στη Γαλλία για το ζήτημα.

Ο Ματέο Σαλβίνι, ηγέτης του αντιμεταναστευτικού κόμματος Λέγκα του Βορρά (το οποίο στο παρελθόν είχε υπερασπιστεί τους Ιταλούς που εργάζονται στην Ελβετία) έγραψε στο Facebook ότι η απόφαση των Ελβετών αποτελεί «κοινή λογική». «Οι Ελβετοί πολίτες, ψηφίζοντας με κοινή λογική και σε νόμιμη αυτοάμυνα, αποφάσισαν να σταματήσουν την μετανάστευση. Σύντομα θα έχουμε επίσης και εδώ στην Ιταλία, χάρη στη Λέγκα, ένα δημοψήφισμα για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα και τις θέσεις εργασίας των Ιταλών. Ώσπου οι 4 εκατ. δικοί μας άνεργοι να βρουν δουλειά, δεν θα υπάρχει θέση ούτε για έναν μετανάστη!», υποστήριξε.

Στο Βερολίνο, η κυβέρνηση εξέφρασε την «λύπη» της για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, διά χειλέων του υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλέ, ο οποίος εκτίμησε ότι αυτό θα «δημιουργήσει πολυάριθμες δυσκολίες» για την Ελβετία. Σε συνέντευξή του στο δημόσιο γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο ARD, ο Σόιμπλε τόνισε ότι θα ανακύψουν «πολυάριθμες δυσκολίες για την Ελβετία σε πολλούς τομείς». Εκτίμησε ότι το αποτέλεσμα «δείχνει σε ένα βαθμό, φυσικά, ότι στον κόσμο της παγκοσμιοποίησης, ο κόσμος αντιμετωπίζει όλο και πιο αρνητικά την πλήρη ελευθερία μετακίνησης».

Ο Χάνες Σβόμποντα, εξέχον μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επισήμανε ότι «για εμάς, οι σχέσεις ΕΕ-Ελβετίας αποτελούν πακέτο. Αν η Ελβετία περιορίσει την μετανάστευση από την ΕΕ, δεν μπορεί να υπολογίζει σε όλα τα οικονομικά και εμπορικά οφέλη που απολαύει σήμερα. Δεν θα επιτρέψουμε τέτοιες επιλεκτικές συμπεριφορές».