Είναι η Ευρώπη έτοιμη να ακολουθήσει τον Ομπάμα;

Η εβδομάδα που ξεκίνησε αναμένεται άκρως ενδιαφέρουσα αλλά και διαφωτιστική ως προς τη μελλοντική δράση της Δύσης και τη συνέχεια της διαμάχης της με τη στρατηγική της Ρωσίας. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα έχει ξεκινήσει μια χωρίς προηγούμενο διπλωματική αποστολή σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή, με κύριο σκοπό τη δημιουργία οργανωμένου μετώπου αντίδρασης στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.

Ο διπλωματικός μαραθώνιος του Ομπάμα έχει ξεκινήσει από το πρωί της Δευτέρας στην Ολλανδία όπου συναντήθηκε με τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μάρκ Ρούτε και αναμένονται οι διαβουλεύσεις της Διεθνής Συνόδου Πυρηνικής ασφάλειας στη Χάγη όπου θα συγκεντρωθούν 53 ηγέτες. Η τρίτη αυτή Σύνοδος θα επικεντρωθεί στο ζήτημα της πυρηνικής τρομοκρατίας, ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα τις ΗΠΑ και θα αποτελέσει εύφορο έδαφος για τη διεξαγωγή διπλωματικών ενεργειών.

Στο πλαίσιό της, ο Μπαράκ Ομπάμα θα έχει συναντήσεις με τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ για πυρηνικά ζητήματα  αλλά και με την πρόεδρο της Νότιας Κορέας και τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας σε ρόλο διαμεσολαβητή. Θεωρείται δεδομένο πάντως πως θα υπάρξει συζήτηση και για τη Ρωσία καθώς οι διπλωματικές επαφές του Ομπάμα στοχεύουν στην αναθέρμανση μιας πολύπλευρης Αμερικάνικης διπλωματίας. 

Οι επαφές του μάλιστα έχουν αρχίσει να αποφέρουν καρπούς, καθώς ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε ανακοίνωσε το πρωί της Δευτέρας πως η Ιαπωνία θα παραδώσει πάνω από 315 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δημιουργία όπλων μαζικής καταστροφής στις ΗΠΑ. Στόχος είναι να μετατραπούν σε μη-εμπλουτισμένη μορφή, ανίκανη να χρησιμοποιηθεί οπλικά και να δώσει το έναυσμα για αντίστοιχες κινήσεις από άλλα κράτη.
 
Σημαντικότερη για το μέλλον της αμερικάνικης διπλωματίας αλλά και για την εξέλιξη των γεγονότων στην Ουκρανία είναι η άτυπη Σύνοδος των G7, (των μελών της G8 εκτός της Ρωσίας). Η συζήτηση τους επικεντρώθηκε στη δόμηση ενιαίας δράσης και θα την ακολουθήσει η Σύνοδος Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Αμερική όπου και θα ανακοινωθεί η κοινή δράση τους.  Οι G7 καταδίκασαν τις ενέργειες της Ρωσίας το βράδυ της Δευτέρας και αποφάσισαν την αναστολή της συμμετοχής τους στη Σύνοδο των  G8. Επίσης αποφασίστηκε η σύγκλιση συνεδρίου μεταξύ των κρατών έτσι ώστε να χαραχθεί κοινή πορεία.

Η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες την Τετάρτη 26 Μαρτίου θα απασχολήσει τους ηγέτες των δύο πλευρών κυρίως ως προς τη χάραξη κοινής πορείας ενάντια στη Ρωσία. Να σημειωθεί πως η συζήτηση αυτή επισκίασε πλήρως την προγραμματισμένη προηγούμενη θεματολογία της Συνόδου, της δημιουργίας κοινής ζώνης ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ, της κλιματικής αλλαγής και της ενέργειας. Είναι όμως έτοιμη η Ευρωπαϊκή Ένωση να ακολουθήσει τις φιλοδοξίες των ΗΠΑ για περιορισμό της Ρωσικής δράσης;

Η δυνατότητα δράσης μιας διχασμένης Ευρώπης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται σε μια ευαίσθητη θέση. Από τη μια έχει έντονη διάθεση να αναμετρηθεί εμπορικά με τη Ρωσία, καθώς η κατάληψη της Κριμαίας (πράξη που αποτελεί τη πρώτη ένοπλη αλλαγή συνόρων από την εποχή του πολέμου στη τους Γιουγκοσλαβία) και η συγκέντρωση στρατευμάτων της κοντά στα σύνορα της Ευρώπης αποτελούν λόγο έντονης ανησυχίας. 

Επίσης σημαντική παράμετρο αποτελεί και το γεγονός πως η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτέλεσε αρωγό στη διαμόρφωση κλίματος έντασης και πόλωσης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, χάρη στη σύναψη συμφωνίας σύνδεσης με τη πρώτη.

Από την άλλη πλευρά, η διάθεση αυτή κάμπτεται από το οικονομικό κόστος των κυρώσεων αλλά και την αδυναμία συντονισμού των ισχυρότερων κρατών-μελών, της Γαλλίας, Γερμανίας και Αγγλίας. Τα κράτη-μέλη, όντας σε κατάσταση ενεργειακής εξάρτησης από το ρωσικό αέριο (40% του οποίου μεταφέρεται μέσω ουκρανικών αγωγών) δεν φαίνονται διατεθειμένα έως τώρα να βρεθούν στο ίδιο μήκος κύματος με τις ΗΠΑ, παρόλες τις δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κλιμακωτή δράση με «σοβαρές συνέπειες στη ρωσική οικονομία».

Χαρακτηριστική κίνηση αυτής της διάθεσης είναι η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ανακοίνωση άρσης εξαγωγών χοιρινού από τη Ρωσία, που προέβη σε παράπονα στη διεθνή κοινότητα για την «παράνομη» φύση της άρσης εξαγωγών. 

Οι ευρωπαϊκές οικονομίες συνεχίζουν να είναι αρκετά εύθραυστες από την κρίση και παρόλες τις ενδείξεις για ευρωπαϊκή ανάκαμψη, υπάρχουν αρκετές φοβίες για τα αποτελέσματα ενός πολέμου εμπορίου. Να υπενθυμίσουμε πως τον Ιούλιο του 2013 όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε δασμούς στις εισαγωγές κινέζικων ηλιακών συλλεκτών, η άμεση απάντηση της Κίνας ήταν να βάλει δασμούς στις εισαγωγές κρασιού από την ΕΕ. Η κίνηση αυτή αναστάτωσε το Παρίσι και τελικά βρέθηκε κοινά αποδεκτή λύση για άρση των δασμών στις 21 Μαρτίου 2014.

Ρωσικές δυσκολίες
Η ζημιά δεν περιορίζεται όμως μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η Ρωσία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές της στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωσή αποτελεί το μεγαλύτερο εμπορικό έτερο της Ρωσίας, με μεγάλη συμμετοχή στη διαμόρφωση της Ρωσικής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος έτερος της Ένωσης, σημαντικά μικρότερος της Κίνας και των ΗΠΑ και βασιζόμενος κυρίως σε εξαγωγές του πρωτογενούς τομέα όπως ορυκτά καύσιμα και αγροτικά προϊόντα τα οποία μπορούν να αντικατασταθούν ευκολότερα από κρίσιμα βιομηχανικά προϊόντα. 
 
Ο ρόλος των ΗΠΑ όμως διαρκώς αυξάνεται και ο απρόσμενος πάγος που έβαλε ο Ομπάμα κατά τη διάρκεια της θητείας του με την Ευρωπαϊκή Ένωση «λιώνει» μπροστά στο κλίμα έντασης που δημιουργείται. Πιθανή ολοκλήρωση της ζώνης ελευθέρου εμπορίου, αν και δεν προβλέπεται να ολοκληρωθεί σύντομα, θα αποτελέσει μια σημαντική εξέλιξη στην ανεξαρτητοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Ρωσία και θα λύσει τα χέρια των Ευρωπαίων ηγετών και θα αλλάξει το ισοζύγιο επιρροής. Όποια η κατάληξη το σίγουρο είναι πως η εβδομάδα αυτή θα είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες στη διπλωματική σκηνή.