Απόρρητη έκθεση της ΕΕ: 1,4 εκατ. θύματα του Εμπολα ως τον Γενάρη

Η απειλή του ιού Εμπολα, όπως αποτυπώνεται σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης που έφτασε στις ελληνικές υγειονομικές υπηρεσίες, είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από μακρινή: ο αριθμός των κρουσμάτων στην Αφρική θα κυμανθεί μεταξύ 550.000 και 1.400.000 έως τον Ιανουάριο του 2015, σύμφωνα με εκτιμήσεις του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων και Πρόληψης (CDC).
Και εφόσον πλέον γίνεται λόγος για μαζική επιδημία, η πλέον δυσοίωνη πρόβλεψη κάνει λόγο για δραματική απώλεια ανθρώπινων ζωών και μία άνευ προηγουμένου επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου στις κοινωνίες ολόκληρης της αφρικανικής ηπείρου. Οικονομία, σταθερότητα και ασφάλεια είναι οι καίριοι τομείς που θα δεχτούν ισχυρά πλήγματα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι το πρόσφατο ψήφισμα 2117 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αξιολογεί την παρούσα κρίση εξαιτίας του Εμπολα ως «απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια».

Η Ευρώπη, φυσικά, δεν μένει απαθής και ο υγειονομικός μηχανισμός της Ε.Ε. έχει τεθεί, σχεδόν κυριολεκτικά, επί ποδός πολέμου. Το έγγραφο που εστάλη στις ελληνικές αρχές τονίζει ότι η κατάσταση απέχει πολύ από τη σταθερότητα, ενώ είναι πιθανό να επιδεινωθεί περαιτέρω. Για τα χειρότερα σενάρια απαιτείται μαζική δέσμευση από τη διεθνή κοινότητα, ακόμη και μια κοινή πολιτική ασφά­λειας και άμυνας.

Από την Ε.Ε. σχεδιάζεται ήδη η συγκρότηση ενός ευρωπαϊκού συντονιστικού οργάνου ειδικά για τις αερομεταφορές μεταξύ ευρωπαϊκών πρωτευουσών και «κόμβων διακίνησης» φορέων του ιού Εμπολα στη Δυτική Αφρική. Στην επιχείρηση αυτή ενδέχεται να συμμετάσχουν στρατιωτικά και μη μέσα μεταφοράς, τα οποία θα ενεργοποιούνται είτε βάσει προγράμματος είτε κατόπιν σχετικού αιτήματος για την επείγουσα αερομεταφορά προσωπικού και εμπορευμάτων. Τονίζεται, όμως, ότι η Γενική Διεύθυνση Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης  (ECHO) χαράζει τη συλλογική αντίδραση της Ε.Ε. σε αυτή την κρίση και η καταφυγή σε στρατιωτικά μέσα θεωρείται έσχατη λύση.

Στο έλεος της επιδημίας

Από τις φρικιαστικές εικόνες των νεκρών που παρέμεναν για ώρες στους χωμάτινους δρόμους της Σιέρα Λεόνε, στην υπαρκτή απειλή μιας ανεξέλεγκτης επιδημίας που βρίσκεται προ των πυλών. Μέσα σε λίγες ημέρες οι πολίτες της Δύσης, οι οποίοι παρακολουθούσαν σχεδόν απαθείς τον αριθμό των θυμάτων από την εξάπλωση του θανατηφόρου ιού Εμπολα να αυξάνεται δραματικά στις χώρες της Δυτικής Αφρικής, αντιλήφθηκαν ότι ο κίνδυνος μπορεί να τους χτυπήσει την πόρτα.

Από τον θάνατο του Αμερικανού Τόμας Ντάνκαν, που ήταν ο πρώτος ο οποίος διαγνώστηκε με τον ιό στις ΗΠΑ, και την περίπτωση της Ισπανίδας νοσηλεύτριας Τερέζα Ρομέρο Ράμος, η οποία προσεβλήθη από τον ιό όταν έβγαλε τη στολή της που φορούσε ενώ απολύμανε το δωμάτιο του Ισπανού ιεραπόστολου ο οποίος απεβίωσε χτυπημένος από Εμπολα, μέχρι τα ύποπτα κρούσματα σε Κύπρο, Ιταλία και ΠΓΔΜ, όλα δείχνουν πως η μεγαλύτερη επιδημία από τον ιό Εμπολα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Την ίδια στιγμή, τα ξίφη τους διασταυρώνουν οι ειδικοί σχετικά με τον τρόπο εξάπλωσης και την πιθανή μετάλλαξη του ιού. Από τη μία οι επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) υποστηρίζουν πως το νέο στέλεχος, εφόσον προκύψει από τη μετάλλαξη του Εμπολα, δεν μπορεί να μεταδίδεται από αέρος, επισημαίνοντας ότι η μετάδοση του ιού γίνεται μόνο μέσω άμεσης επαφής με σωματικά υγρά του ασθενούς. Από την άλλη, επιδημιολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή αερογενή μετάδοση.

Γιατί φοβούνται οι επιστήμονες 1 Ο ιός Εμπολα του Ζαΐρ (Zaire ebolavirus) της επιδημίας που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι ο πιο επικίνδυνος από τους έξι ιούς του γένους ebolavirus.   2 Πρόκειται για έναν ιό που όσο σπάνια κι αν εκδηλώνεται, παραμένει χωρίς αντιμετώπιση, θεραπεία και εμβόλιο. 3 Προκαλεί ιογενή αιμορραγικό πυρετό, μια λοίμωξη που επηρεάζει όλα τα συστήματα του οργανισμού επιφέροντας θνητότητα σε ποσοστό από 50% έως 90%. 4 Τα συμπτώματα της νόσου μπορεί να εμφανιστούν από 2 έως και 21 μέρες μετά τη μόλυνση, αφήνοντας πολύ μεγάλο πεδίο μολυσματικών επαφών. 5 Μεταδίδεται μέσω της επαφής με σωματικά υγρά μολυσμένων ζώων, ζωντανών και νεκρών, καθώς και με σωματικά υγρά ασθενών ή νεκρών σωμάτων (σάλιο, ούρα, σπέρμα). 6 Αν και δεν μεταδίδεται μέσω αέρα, όπως η γρίπη, ο βήχας και το φτέρνισμα μπορεί να αποβούν μοιραία για όσους βρίσκονται κοντά. 7 Ο ιός ξεπέρασε ταχύτατα τα σύνορα. Για πρώτη φορά από την εμφάνισή του, το 1976, εντοπίζεται εκτός του Κονγκό και της Γκαμπόν, στη Γουινέα, στη Σιέρα Λεόνε, στη  Λιβερία και τη Νιγηρία.

Ο Αμερικανός επιδημιολόγος, Τσαρλς Λ. Μπέιλι, ο οποίος ενίσχυσε το αρμόδιο επιτελείο της αμερικανικής κυβέρνησης το 1989 όταν είχε ξεσπάσει επιδημία Εμπολα ανάμεσα σε μαϊμούδες που χρησιμοποιούνταν για έρευνα, δήλωσε στους «Los Angeles Times» πως οι επιστήμονες «παραπλανούν» την κοινή γνώμη όταν κατηγορηματικά απορρίπτουν την πιθανότητα μετάλλαξης του ιού σε στέλεχος που μεταδίδεται από αέρος. «Είναι γεγονός ότι ο ιός μεταδίδεται από το σάλιο και κανείς δεν έχει πραγματοποιήσει μελέτη για να διαψεύσει ότι με τον βήχα ή το φτέρνισμα δεν μεταδίδεται ο ιός», είπε χαρακτηριστικά ο Μπέιλι.

Την ίδια στιγμή, ερευνητής του CDC επισήμανε ότι δεν υπάρχουν ανάλογα στοιχεία για να μπορεί κανείς να αποκλείσει την πιθανότητα μετάδοσής του από αέρος.

Στο μεταξύ, ο επιδημιολόγος Φίλιπ Κ. Ράσελ, πρώην επικεφαλής της ιατρικής ερευνητικής ομάδας του αμερικανικού στρατού, εξήγησε στους «L.A. Times» πως η επιστημονική κοινότητα αποφεύγει να δώσει πληροφορίες καθώς δεν επιθυμεί να σπείρει τον πανικό στην κοινή γνώμη και εξέφρασε φόβους για τον τρόπο με τον οποίο ο ιός μπορεί να εξελιχθεί. Στο ίδιο κλίμα και οι δηλώσεις του διευθυντή του Κέντρου Λοιμωδών Ερευνών και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, Μάικλ Οστερχολμ, ο οποίος τον περασμένο Σεπτέμβριο μιλώντας στους «New York Times» είχε αποκαλύψει πως οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο ιός μπορεί να μεταδίδεται από αέρος, αλλά αποφεύγουν να συζητήσουν δημόσια αυτό το εφιαλτικό σενάριο φοβούμενοι ότι θα προκληθεί υστερία.

Μάλιστα ήταν ένας από τους λίγους που σύγκρινε τον Εμπολα με τη γρίπη H1N1, η οποία ξεκίνησε από τους χοίρους και μεταλλάχθηκε προσβάλλοντας τον άνθρωπο, τονίζοντας πως αν «γεννηθεί» νέο στέλεχος, «αυτό θα σημαίνει ότι ακόμα και με την αναπνοή μπορεί κανείς να κινδυνεύσει να προσβληθεί από Εμπολα».

Δεν τρομάζει, όμως, μόνο η μετάλλαξη του ιού, αλλά και η ταχύτητα εξάπλωσής του, με αποτέλεσμα ο επικεφαλής του CDC των ΗΠΑ, Τόμας Φρίντεν, να κάνει λόγο για νέο AIDS. «Θα έλεγα ότι στα 30 χρόνια που εργάζομαι στον χώρο της δημόσιας υγείας το μόνο που μοιάζει με την ταχύτητα εξάπλωσης του ιού είναι το AIDS», δήλωσε ο Φρίντεν σε φόρουμ για τον Εμπολα στη Νέα Υόρκη, ενώ πρόσθεσε ότι ο αγώνας θα είναι μακρύς.

SOS 1ον: Κίνδυνος αφανούς διασποράς λόγω του μεγάλου χρόνου επώασης (μέχρι 21 μέρες) 2ον: Κίνδυνος μετάλλαξης 3ον: Δεν υπάρχει εμβόλιο 4ον: Υψηλή θνησιμότητα (μέχρι 90%) 5ον: Εύκολη μετάδοση

Ολα αυτά τη στιγμή που γίνεται λόγος ακόμα και για απαγόρευση πτήσεων από τις πληγείσεις χώρες της Δυτικής Αφρικής στις ΗΠΑ έπειτα από την κατάληξη του Τόμας Ντάνκαν, ο οποίος είχε ταξιδέψει από τη Λιβερία και είχε έρθει σε επαφή με περίπου 100 ανθρώπους πριν νοσηλευτεί με συμπτώματα Εμπολα. Ωστόσο, την ιδέα αυτή απορρίπτουν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι και επιστήμονες, καθώς υποστηρίζουν ότι με τον αποκλεισμό των χωρών αυτών το μόνο που μπορεί να συμβεί είναι να επιδεινωθεί η κατάσταση, καθώς δεν θα υπάρχει δυνατότητα αποστολής ιατρικού εξοπλισμού, ενώ η οικονομία των χωρών αυτών θα πληγεί ανεπανόρθωτα. Παράλληλα, η κυβέρνηση Ομπάμα αποφάσισε την εντατικοποίηση των ελέγχων στα πέντε μεγαλύτερα αεροδρόμια των ΗΠΑ για επιβάτες πτήσεων που προέρχονται από Λιβερία, Σιέρα Λεόνε και Γουινέα. Οι ταξιδιώτες θα καλούνται να απαντούν σε ειδικό ερωτηματολόγιο, αλλά και θα ελέγχεται η θερμοκρασία του σώματός τους. Εφόσον κάποιος εμφανίσει συμπτώματα, θα κρίνεται αν αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν πως αυτά τα μέτρα δεν θα αποτρέψουν την εξάπλωση του ιού στις ΗΠΑ, καθώς ο χρόνος επώασής του κυμαίνεται από 2 έως 21 ημέρες, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα να μην εκδηλώνονται αμέσως και άρα η θερμοκρασία του ανθρώπου που νοσεί να μην παρουσιάζει μεταβολή σε τέτοιο βαθμό ώστε να προκαλεί ανησυχία.

«Είμαστε ένα παγκόσμιο χωριό. Τα μικρόβια πάντα ταξίδευαν. Το πρόβλημα είναι ότι τώρα ταξιδεύουν με την ταχύτητα ενός τζετ», δήλωσε στους «New York Times» ο καθηγητής Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, Χάουαρντ Μάρκελ, και ακριβώς αυτή η ιλιγγιώδης ταχύτητα είναι που απασχολεί το Πεντάγωνο όχι μόνο για τα κρούσματα που είναι πιθανό να σημειωθούν, αλλά και για τη μαζική εισροή ανθρώπων στις ΗΠΑ αν ξεσπάσει η επιδημία στην Κεντρική Αμερική.

Ο επικεφαλής του Νότιου Τομέα του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, Τζον Κέλι, προειδοποίησε πως αν ο Εμπολα πλήξει την Κεντρική Αμερική ή την Καραϊβική, αυτό θα οδηγήσει εκατοντάδες ανθρώπων προς τη Βόρεια Αμερική όπου θα αναζητούν καταφύγιο. «Θα προσπαθήσουν να ξεφύγουν από τον Εμπολα ή αν πιστεύουν ότι έχουν προσβληθεί, θα επιχειρήσουν να μεταβούν στις ΗΠΑ για θεραπεία», επισήμανε ο Κέλι, ο οποίος τόνισε πως δεν υπάρχει περίπτωση ο ιός να περιοριστεί στη Δυτική Αφρική.



«Οπλο» στα χέρια των τζιχαντιστών

Σαν να μην έφταναν όλα τα τρομακτικά σενάρια για τη ραγδαία εξάπλωση του Εμπολα, στο θρίλερ προστίθεται και το ενδεχόμενο μιας «κινητής βόμβας» βιολογικής καταστροφής που θα έχει αέρα από... τζιχάντ. Μπορεί να θυμίζει ταινία τρόμου, όμως το να προσβληθούν με Εμπολα οι εξτρεμιστές του Ισλαμικού Κράτους που προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες, ώστε στη συνέχεια να επιστρέψουν στη γενέτειρά τους και να τον μεταδώσουν στους πολίτες δεν αποτελεί σενάριο φαντασίας. Εξάλλου, για τους τζιχαντιστές το σχέδιο να μολύνουν όσο περισσότερους Δυτικούς μπορούν φαντάζει σαν αποστολή αυτοκτονίας δίχως τη ζώνη με τα εκρηκτικά.

Προς το παρόν, πάντως, «καμικάζι» αποδεικνύονται οι υγειονομικές αρχές της διεθνούς κοινότητας, καθώς δεν έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσουν τους πολίτες και να φρενάρουν την επέλαση του ιού στη Δυτική Αφρική, με αποτέλεσμα Σιέρα Λεόνε, Λιβερία και Γουινέα να βρίσκονται στο έλεος του Εμπολα.

Παρά τις προειδοποιήσεις των Γιατρών χωρίς Σύνορα για την πιθανότητα εξάπλωσης του ιού, ο ΠΟΥ είχε υποβαθμίσει την υπόθεση, υποστηρίζοντας πως δεν πρόκειται να λάβει χαρακτηριστικά επιδημίας.

Ωστόσο, οι χιλιάδες θάνατοι και τα χιλιάδες κρούσματα διέψευσαν πανηγυρικά τον οργανισμό, ο οποίος βρέθηκε ανέτοιμος να αντιμετωπίσει την κρίση και να σταματήσει το ξέσπασμα του ιού που εξαπλώνεται σαν ανεξέλεγκτη πυρκαγιά που κατακαίει τεράστιες δασικές εκτάσεις στο πέρασμά της.