Αλλαγή σελίδας στην Ιαπωνία

Για τους Ιάπωνες, Κομφουκιανούς μέχρι το μεδούλι, η λέξη «αλλαγή» έχει περισσότερες αρνητικές από θετικές αποχρώσεις. Παρά ταύτα, την Κυριακή ψήφισαν μαζικά αλλαγή. Οπως λέει στην απεσταλμένη της Ελ Παϊς η 29χρονη Μαρίκο, που εργάζεται στις δημόσιες σχέσεις μιας διεθνούς ξενοδοχειακής αλυσίδας στο Τόκυο και δεν είχε ψηφίσει ποτέ μέχρι τώρα, «αισθανόμουν πάντα έξω από το σύστημα, αλλά αυτή τη φορά αισθάνομαι ότι η ψήφος μου είναι αποφασιστική για να αλλάξει ρότα η Ιαπωνία, που κινδυνεύει να βυθιστεί».

Υστερα από δύο δεκαετίες οικονομικής στασιμότητας, οι Ιάπωνες συνειδητοποίησαν ότι ο ανταγωνισμός στην οικονομία είναι εξίσου σημαντικός μεκείνον στην πολιτική. Ο μεγάλος νικητής των χθεσινών εκλογών, το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας, στήριξε την προεκλογική του εκστρατεία στην ενίσχυση της λαϊκής εξουσίας. Και πήρε μαζί του εκατομμύρια Ιάπωνες που μέχρι τώρα ψήφιζαν το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα αλλά αισθάνονται πλέον προδομένοι από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική του.

Η συγγνώμη που ζήτησε ο απερχόμενος πρωθυπουργός Τάρο Ασο για τα λάθη του δεν έπεισε την κοινή γνώμη, που είναι κουρασμένη από την κακή διακυβέρνηση και ανήσυχη για τις επιπτώσεις της γήρανσης της ιαπωνικής κοινωνίας. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, οι Ιάπωνες είναι ο μακροβιότερος λαός του κόσμου, με προσδόκιμο ζωής τα 83 χρόνια (79 για τους άνδρες και 86 για τις γυναίκες). Οι περισσότεροι Ιάπωνες έχουν έτσι συνειδητοποιήσει ότι το μοντέλο ανάπτυξης που εισήχθη τη δεκαετία του 50 δεν είναι πια κατάλληλο για τη σημερινή εποχή.

Κατά τη δεκαετία του 90, γνωστή ως «χαμένη δεκαετία», οι νέοι απομακρύνθηκαν από ένα σύστημα που αισθάνονταν ότι δεν τους αντιπροσώπευε. Μόνο το 30% ψήφισε έστω και μία φορά. Στις χθεσινές εκλογές, όμως, αυτή η τάση αντιστράφηκε, καθώς το ποσοστό συμμετοχής έφτασε το 70%.

Η Ιαπωνία έφτασε στο μέγιστο του πληθυσμού της το 2006, με 128 εκατομμύρια κατοίκους. Από τη χρονιά εκείνη ο πληθυσμός της άρχισε να μειώνεται και οι ειδικοί των Ηνωμένων Εθνών προειδοποιούν ότι αν δεν ληφθούν μέτρα, ο πληθυσμός του αρχιπελάγους το 2050 θα φτάσει τα 95 εκατομμύρια. Σε κάθε 100 εργαζόμενους θα αντιστοιχούν τότε 73,8 συνταξιούχοι. Και το μόνο καλό είναι ότι στην υπηρεσία αυτών των συνταξιούχων θα υπάρχουν ανθρωποειδή ρομπότ: στον τομέα αυτό, η ιαπωνική βιομηχανία αναπτύσσεται ταχύτατα.

Στο κλίμα αυτό, ο νικητής των εκλογών Γιουκίο Χατογιάμα δηλώνει ότι θα χρησιμοποιήσει τα χρήματα των φορολογουμένων για να ακολουθήσει μια πολιτική φιλική προς τον πολίτη, με μέτρα υπέρ της γεννητικότητας, της δωρεάν εκπαίδευσης, της αύξησης των συντάξεων και της ενίσχυσης των ανέργων. «Δεν θέλουμε μια χώρα όπου οι γυναίκες λένε πως δεν μπορούν να μεγαλώσουν παιδιά επειδή δεν έχουν λεφτά», τόνισε σε μια συγκέντρωση στην Οσάκα. Ενα από τα πρώτα μέτρα της νέας κυβέρνησης, άλλωστε, θα είναι η χορήγηση ετήσιου επιδόματος 312.000 γεν (2.300 ευρώ) σε κάθε οικογένεια για κάθε παιδί μέχρι να τελειώσει το σχολείο.

Ο 62χρονος Χατογιάμα σκοπεύει επίσης να αναθεωρήσει τις διεθνείς σχέσεις της χώρας του, να τοποθετήσει σε πιο ισότιμη βάση τη σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και να προσανατολίσει εκ νέου τη χώρα του προς την Ασία. Το σχέδιο συνταγματικής μεταρρύθμισης που παρουσίασε το 2005 προβλέπει τη σύσταση ιαπωνικού στρατού - σήμερα υπάρχουν μόνο οι λεγόμενες Αμυντικές Δυνάμεις - και τη διεύρυνση της παρουσίας ιαπώνων στρατιωτών στις ειρηνευτικές αποστολές των Ηνωμένων Εθνών.

«Δεν θέλουμε να συνεχίσουμε να είμαστε υποταγμένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες», τόνισε τον περασμένο Φεβρουάριο ο Χατογιάμα, που ανήκει σε μια μεγάλη πολιτική δυναστεία και είναι γόνος μιας από τις μεγαλύτερες οικογένειες βιομηχάνων της χώρας. Οι πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η εξωτερική πολιτική του Χατογιάμα θα διαπνέεται από το όραμα του παππού του Ισίρο Χατογιάμα, εκ των ιδρυτών του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, που χρημάτισε πρωθυπουργός από το 1954 ως το 1956. Ο Ισίρο Χατογιάμα από τότε υποστήριζε την ανάγκη να αλλάξει το Σύνταγμα ώστε να αποκτήσει η Ιαπωνία πραγματικό στρατό.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν 50.000 στρατιώτες σε διάφορες βάσεις στο αρχιπέλαγος, και κυρίως στο νησί Οκινάουα. Η Χίλαρι Κλίντον υπέγραψε τον περασμένο Φεβρουάριο με τον ιάπωνα ομόλογό της Χοροφούνι Νακασόνε μια συμφωνία που προβλέπει την αποχώρηση 8.000 στρατιωτών από την Οκινάουα, όπου υπάρχουν εδώ και χρόνια αντιδράσεις για τα κρούσματα βιασμών, δολοφονιών και άλλων εγκλημάτων από την πλευρά του αμερικανικού στρατού. Για να επιτευχθεί πάντως η μετακόμιση των στρατιωτών στο γειτονικό αμερικανικό νησί Γκουαμ, η Ιαπωνία θα πρέπει να πληρώσει ως το 2014 πάνω από 6 δισεκατομμύρια δολάρια.

Την ίδια στιγμή, ο Χατογιάμα πολλαπλασιάζει τα μηνύματα συμφιλίωσης προς την Κίνα, θεωρώντας ότι ο φυσικός σύμμαχος της χώρας του δεν είναι η Δύση, αλλά οι ασιάτες γείτονές της.