Ξένοι ανταποκριτές: Βρετανία έχεις πολύ παράξενο εκλογικό σύστημα!

Στην τελική ευθεία για τις βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία, στις 7 Μαΐου, που έχουν χαρακτηριστεί οι πιο αμφίρροπες των τελευταίων πολλών δεκαετιών και θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικές για την Ευρώπη, τρεις ξένοι δημοσιογράφοι, ανταποκριτές μεγάλων ευρωπαϊκών εφημερίδων στο Λονδίνο, μιλούν στην Guardian για το χαρακτηριστικό στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας μέχρι στιγμής.

Φιλίπ Μπερνάρ, ανταποκριτής στο Λονδίνο της γαλλικής εφημερίδας Le Monde

 "Η Βρετανία βρίσκεται ακόμη στην Ευρώπη; Καλύπτοντας την προεκλογική εκστρατεία, αναρωτιέμαι. Φυσικά, ο στόχος της εκλογικής διαδικασίας είναι να επιλεγούν 650 βουλευτές και ένας πρωθυπουργός, όχι να αποφασιστεί αν θα βγει η χώρα από την ΕΕ.

Αλλά το αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι καθοριστικό για τη συνέχιση της ιστορίας αγάπης και μίσους ανάμεσα στη Βρετανία και στην ΕΕ.

Οι δύο πιθανοί επόμενοι πρωθυπουργοί έχουν εντελώς αντίθετη άποψη για το Βrexit.

Ενώ ο Ντέιβιντ Κάμερον δεσμεύεται να πραγματοποιήσει δημοψήφισμα, ο Εντ Μίλιμπαντ υπόσχεται με τον ίδιο ζήλο να μην το πράξει. Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και κανένας δεν φαίνεται να νοιάζεται.

Η απασχόληση, η ασφάλεια και η μετανάστευση είναι θέματα έντονης συζήτησης σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία, αλλά με έναν τρόπο σα να μη συνδέονται με το ερώτημα αν, σε αυτόν τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, μία χώρα 64 εκατομμυρίων κατοίκων, θα ήταν ισχυρότερη απομονωμένη αντί ως μέρος ενός κλαμπ 507 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η εκκωφαντική σιωπή των βρετανικών μέσων ενημέρωσης έπειτα από την ομιλία, την περασμένη εβδομάδα, του ηγέτη των Εργατικών Μίλιμπαντ στο Chatham House για την εξωτερική πολιτική ήταν ενδεικτική: "Η απειλή ενός δημοψηφίσματος με το ερώτημα 'Εντός ή Εκτός' σε μία τυχαία ημερομηνία, οι ασαφείς στόχοι για την προταθείσα από τους Τόρις επαναδιαπραγμάτευση με την ΕΕ, η απουσία στρατηγικής για την επίτευξή της... συνιστούν σοβαρό κίνδυνο για τη θέση της Βρετανίας στον κόσμο", είχε τονίσει ο Μίλιμπαντ.

Αλλά ακόμη κι έτσι, το ευρωπαϊκό ερώτημα δεν αναδείχτηκε σε ένα θέμα άξιο –όπως φαίνεται– εκτεταμένης ανάλυσης ή συζήτησης.

Είναι η θέση της Βρετανίας στον κόσμο ένα ζήτημα τόσο δευτερεύουσας σημασίας ώστε να μη του αξίζει να συζητιέται; Οι λόγοι για τους οποίους ο Κάμερον δεν επιθυμεί έναν θερμό διάλογο για το Brexit είναι προφανείς: το κόμμα του είναι διχασμένο, δεν θέλει να βοηθήσει το (αντιμεταναστευτικό) Ukip κι έχει αποφασίσει να επικεντρώσει το ενδιαφέρον της προεκλογικής του εκστρατείας στην οικονομία. Για παρεμφερείς λόγους, δεν ενδιαφέρεται ούτε ο Μίλιμπαντ.

Ως εκ τούτου, ο βρετανικός λαός θα ξυπνήσει στις 8 Μαΐου έχοντας λάβει μία απόφαση για την Ευρώπη σχεδόν υποσυνείδητα και χωρίς να έχει προηγηθεί συζήτηση. Μία επιλογή, η οποία θα έχει σημαντικές επιπτώσεις γι αυτούς. Και κατ΄επέκταση και για τους άλλους Ευρωπαίους".

Πάμπλο Γκουιμόν, ανταποκριτής στο Λονδίνο της ισπανικής εφημερίδας El País

"Είμαι νέος εδώ. Αυτές είναι οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία που καλύπτω. Έτσι ανακαλύπτω τη χώρα μέσω των περιθωριακών εδρών. Όταν οι συμπατριώτες μου, οι Ισπανοί, με ρωτούν ποια μέρη τους προτείνω να επισκεφθούν στη Βρετανία, τους απαντάω: τις παραλίες του Σάουθ Τάνετ, τα πάρκα του Σέφιλντ Χάλαμ, τα (κλειστά) καταστήματα του Πέισλι και Ρένφριουσιρ Σάουθ ή την υποβρύχια ζωή του Άρτζιλ και Μπιουτ.

Οι περιθωριακές έδρες φαίνεται ότι είναι η απάντηση στα πάντα. Θα έχει πλάκα να ζεις σε μία περιθωριακή εκλογική περιφέρεια.

Έχεις όλη την προσοχή των πολιτικών και του Τύπου για κάνα δυο μήνες και μετά σε ξεχνάνε πάλι για καμιά πενταετία.

Πάρτε το χαμπάρι, αγαπημένοι μου Βρετανοί: έχετε περίεργο εκλογικό σύστημα. Μπορεί να θεωρείτε ότι είναι φυσιολογικό το ότι οι Πράσινοι μπορεί να λάβουν το 10% και μόλις μία έδρα, ενώ το Εθνικό Κόμμα Σκωτίας (SNP) να καταλήξει με 4% και 50 έδρες. Αλλά δεν είναι. Ακόμη κι αν αυτό απωθήσει το Ukip.

Ξέρω ότι ένας δρόμος στο Τσέλτεναμ ή ένα θέατρο στο Πεντλ είναι σημαντικά ζητήματα για εσάς, αλλά είναι δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος γιατί αυτά τα πράγματα –περισσότερο από τα σχέδια της χώρας σας για παραμονή ή όχι στην ΕΕ– μπορεί να κρίνουν ποιος θα είναι ο επόμενος ηγέτης της έκτης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο.

Ακόμη και το όνομά του είναι αστείο: first past the post (σ.σ σύστημα σχετικής πλειοψηφίας). Ακούγεται σαν επιτραπέζιο στο οποίο μία ομάδα δημοσιογράφων και μία ομάδα πολιτικών μετακινούνται από τη μία περιθωριακή έδρα στην άλλη με έναν πλούσιο λόρδο ονόματι Άσκροφτ να ρίχνει τα ζάρια.

Μετά κάποιος μου το εξήγησε: είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να παράγει ισχυρές πλειοψηφίες. Οκ, το ’πιασα. Αλλά για περίμενε ένα λεπτό: δεν συνέβη αυτό το 2010 και σαφώς δεν φαίνεται να πρόκειται να συμβεί τώρα. Οπότε, ποιο το νόημα;

Σχεδόν τα πάντα φαίνονται αβέβαια σχετικά με αυτές τις εκλογές. Αλλά θεωρώ ότι δύο πράγματα είναι βέβαια: η μαζική άφιξη του σκωτσέζικου εθνικισμού στο Ουεστμίνστερ (το οποίο, παρεμπιπτόντως, είναι συνηθισμένο στην Ισπανία) και η αποτυχία του εκλογικού συστήματος. Όλως παραδόξως, αυτά είναι τα δύο πράγματα για τα οποία διενεργήσατε δημοψηφίσματα σε αυτή τη Βουλή. Κι αυτό, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, είναι ένα μάθημα δημοκρατικής ποιότητας από μόνο του".

Κρίστιαν Ζάσκε, ανταποκριτής στο Λονδίνο της εφημερίδας Süddeutsche Zeitung

"Ως ανταποκριτής στο Λονδίνο γερμανικής εφημερίδας, συχνά έχεις την υποτιμημένη χαρά να παρευρίσκεσαι σε ευχάριστα βαρετές δεξιώσεις. Πρόσφατα, σε μία τέτοια, συμμετείχα σε μία πολύωρη συζήτηση με έναν Συντηρητικό βουλευτή. Μου έβγαλε λόγο για το πώς οι συμμαχίες είναι ένας "αφύσικος τύπος κυβέρνησης" που οδηγεί σε "ασταθείς συνθήκες".

Τον άκουσα για λίγο και έπειτα απάντησα: "Πέραν της σύντομης εξαίρεσης υπό τον Κόνραντ Αντενάουερ, η μεταπολεμική Γερμανία είχε πάντα κυβέρνηση συνασπισμού. Ο βουλευτής με κοίταξε. Ένα δευτερόλεπτο, δύο δευτερόλεπτα... Μετά γέλασε και είπε: «Χα, αστειεύεστε, έτσι δεν είναι;».

Φυσικά και δεν αστειευόμουν (το οποίο, για πρώτη φορά, δεν σχετίζεται με το ότι είμαι Γερμανός). Στη Γερμανία, οι συνασπισμοί είναι μία φυσιολογική μορφή κυβέρνησης. Η απόλυτη πλειοψηφία σε ομοσπονδιακό επίπεδο θα ήταν η εξαίρεση, όχι ο κανόνας.

Στη Μεγάλη Βρετανία, είναι το αντίθετο και μου φαίνεται ότι αρκετοί Τόρις εξακολουθούν να θεωρούν τον παρόντα συνασπισμό με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες ως ένα είδος ιστορικής δυσλειτουργίας που προέκυψε μόνο και μόνο επειδή οι ψηφοφόροι έκαναν λάθος.

Αλλά, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι ψηφοφόροι δεν κάνουν ποτέ λάθος.

Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι στις 7 Μαΐου ούτε οι Τόρις, ούτε οι Εργατικοί θα εξασφαλίσουν αυτοδυναμία. Όποιος θέλει να κυβερνήσει, θα πρέπει να ενταχθεί σε συμμαχία. Κι όμως, αμφότερα τα κόμματα συμπεριφέρονται λες και δεν υπάρχει η παραμικρή τέτοια πιθανότητα.

Όπως έχουν τώρα τα πράγματα, ο Εντ Μίλιπαντ θα μπορούσε να γίνει πρωθυπουργός ακόμη κι αν δεν ήταν ο αρχηγός του πρώτου κόμματος. Στη Γερμανία, αυτό είναι σύνηθες. Στη Βρετανία ωστόσο θα επρόκειτο για μία θεμελιώδη αλλαγή του πολιτικού συστήματος κι επιπλέον της πολιτικής κουλτούρας.

Αυτές οι εκλογές δεν είναι ενδιαφέρουσες μόνο επειδή θα είναι αμφίρροπες. Κυρίως, είναι ενδιαφέρουσες γιατί θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία κρίσιμη καμπή, η πρώτη επίπτωση από την οποία θα ήταν η ομαλοποίηση των συμμαχιών στη βρετανική πολιτική .

Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες αυτή τη στιγμή είναι οι μόνοι που επιθυμούν να προβληματιστούν με το γεγονός ότι σε περίπτωση που –παρά το σύστημα σχετικής πλειοψηφίας– σχηματιστεί μία πολυκομματική δημοκρατία στη Βρετανία, η λογική επιλογή θα ήταν η θέσπιση ενός συστήματος αναλογικής εκπροσώπησης. Αυτό θα ήταν πράγματι μία επανάσταση στην πολιτική κουλτούρα της Βρετανίας".

Το εκλογικό σύστημα της Βρετανίας είναι πλειοψηφικό. Υπάρχουν 650 μονοεδρικές περιφέρειες, όσες και οι βουλευτές. Εκλέγεται όποιος έρθει πρώτος, ακόμη και με μία ψήφο. Έτσι, επανειλημμένα το κόμμα με τους περισσότερους βουλευτές ήταν δεύτερο σε εκλογικό ποσοστό. Συχνά τα κόμματα έξω από τον δικομματισμό Συντηρητικών-Εργατικών έχουν ποσοστό πάνω από 20% και καταλήγουν με 20 ή 30 βουλευτές.

Σε όλες τις εκλογές, οι 500 από τις 650 έδρες θεωρούνται «σίγουρες», μια και πάνε αυτόματα σχεδόν στο κόμμα που τις κέρδισε στο παρελθόν. Η βόρεια Αγγλία, η Σκωτία και το μεγαλύτερο μέρος του Λονδίνου στους Εργατικούς, η νοτιοανατολική και η δυτική Αγγλία στους Συντηρητικούς.

Οι εκλογές κρίνονται κάθε φορά στις 100-150 «περιθωριακές» έδρες, όπου η πλειοψηφία στις προηγούμενες εκλογές ήταν μικρότερη από 3.000 ψήφους.